Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Ufakafaka! Kodi Unadzamala?

Ufakafaka! Kodi Unadzamala?

PANAYIOTA akula pa ntsuwa inango ya ku Mediteraniani. Mukhali iye m’phale, akhakomerwa kakamwe na pyandale. Mukupita kwa ndzidzi atumikira ninga mulembi wa nsoka wa ndale pacisa cikakhala iye. Iye akhaenda nyumba na nyumba kaphemba kobiri toera kuphedzera nsoka wace wa ndale. Mukupita kwa ndzidzi, Panayiota adzakhala wakutsukwala. Maseze piwalo pya nsoka wace wa ndale akhacemerana mwacilemedzo, iye atsukwala thangwi ya tsankhulo, kusirira, umbava na ntcanje pikhapitiriza pakati pawo.

Daniel akuzwa m’banja yakufuna kakamwe pya uphemberi ya ku Irlanda. Mwakutsukwalisa, iye asakumbuka ufakafaka ukhacita anyantsembe akuti akhaledzera, kugwa cabutha na kuba pa cabutha, maseze akhalonga kuna iye kuti angadawa anaponywa ku djenje ya moto.

Jeffery aphatisira ndzidzi uzinji wa umaso wace kucita malonda a kugula na kugulisira anyakugula a maxitima a madziko a ku Reino Unido na ku Estados Unidos. Iye asakumbuka kuti midzidzi mizinji anyakugula na anyakuzengeza malonda akhabisa mphangwa zinango za malonda awo pakulonga na akulu-akulu a utongi. Mwaufakafaka, iwo akhalonga mafala a ntundu onsene toera kudzipisira malonda awo.

Mwakutsukwalisa, si mathangwi anewa basi tayu anacitisa anthu kucita ufakafaka. M’mbuto zonsene zinacita anthu mabasa, ufakafaka usacitwa kakamwe​—mu ndale, mu uphemberi na m’malonda. Fala yakuti “ufakafaka” n’Cisena, yabulukira ku Cigerego, na isapangiza munthu wakuti pakufuna cita cinthu asabisa nkhope yace. Mukupita kwa ndzidzi fala ineyi yadzalandaniswa na munthu onsene wakuti asapeusa anango toera kukwanirisa pifuno pyace pyaumbirimi.

Ufakafaka unakwanisa kutsukwalisa kakamwe anthu anakhuyiwa nawo, mbuacitisa kukhala akuipirwa, akutsukwala na akukoya mathangwi. Mwakutsukwala panango iwo analonga: “Ufakafaka! Kodi Unadzamala?” Mwakutsandzayisa, Mafala a Mulungu asatipasa cinyindiro cakuti unadzamala.

KODI MULUNGU NA MWANACE ASAONA TANI UFAKAFAKA?

Mwakubverana na Bhibhlya, ufakafaka wacita kutomeswa, tayu na anthu, mbwenye na cakucitwa cakukhonda oneka. Kumatomero a mbiri ya anthu, Sathani Dyabo aphatisira nyoka ninga cinthu toera kubisa nkhope yace, mbacita pinthu ninga munthu wadidi na cifuno ca kupeusa nkazi wakutoma, Eva. (Genesi 3:1-5) Bulukira penepo, anthu azinji asapangizika ninga adidi na cifuno ca kupeusa anango toera kukwanirisa pifuno pyawo pyaumbirimi.

Mbumba ya Israele wakale mudatoma iwo kucita ulambiri wauthambi na ufakafaka wauzimu, Mulungu mwakubwereza-bwereza akhaacenjeza pya kugopswa kwa kucita pyenepi. Mukuphatisira mprofeta Izaiya, Yahova alonga: “Anthu anewa asandisimba na mafala basi, mbwenye mitima yawo iri kutali na Ine.” (Izaiya 29:13) Mbumba mudakhonda iyo kucinja macitiro awo, Mulungu atawirisa amambo a madziko anango toera kufudza mbuto ya uphemberi ya Israele​—Yerusalemu na templo yace​—pakutoma na Abhabhilonya mu caka 607 M.N.W., buluka penepo na anyankhondo Aciroma mu caka 70 N.W. Mwapakweca, Mulungu nkhabe kulekerera ufakafaka kwenda na kwenda.

Munjira inango, Mulungu na Mwanace, Yezu, asapasa ntengo kakamwe anthu anakhonda cita ufakafaka. Mwacitsandzo, kumatomero kwa utumiki wa Yezu, mamuna anacemerwa Natanaele anfendedzera. Mudamuona iye, Yezu alonga: “Onani uyu ndi munthu wa Israele kakamwe, mwa iye nkhabepo uthambi.” (Jwau 1:47) Natanaele, wakuti asadziwikambo na Bartolomeu, adzakhala m’bodzi wa anyakupfundza 12 a Yezu.​—Luka 6:13-16.

Yezu aphatisira ndzidzi uzinji mbakapfundzisa atowereri ace maonero a Mulungu. Iwo nee akhafunika kukhala afakafaka. Ninga cenjezo, Yezu asandika macitiro aufakafaka a atsogoleri auphemberi a mu ndzidzi unoyu. Tendeni tidinge macitiro awo anango.

Iwo akhacita ‘ulungami’ toera kuoniwa na anthu. Yezu apanga anyakubvesera ace: ‘Lekani kucita ulungami pamaso pa anthu toera akuoneni, ninga pinacita afakafaka.’ Iye aapangambo toera kucita pyakupereka pyawo ‘mwakubisala’ peno mwacibisobiso. Iwo akhafunika kucita maphembero pakubisala, tayu toera kuoniwa na anthu. Tenepa ulambiri wawo mbudakhala wandimomwene na wakutawirika kuna Babace.​—Mateo 6:1-6.

Iwo akhacimbiza kusandika anthu. Yezu alonga: ‘Iwe nfakafaka, toma kubulusa muti n’diso mwako! Ungamala kuubulusa, sakambo ndzeru za kubulusa cimuti n’diso ya m’bale wako.’ (Mateo 7:5) Mu kuona basi ene madodo a anango mbasiya ace, munthu asacitika wadidi mu ndzidzi wakuti nee ngwadidi. Inde, thangwi anthu ‘onsene acita madawo mbasowa mbiri inapasa Mulungu.’​—Aroma 3:23.

Iwo akhali na pifuno pyakuipa. Ndzidzi unango, anyakupfundza a Afarisi na atowereri a Herode afendedzera Yezu na mbvundzo toera kumuyesera. Mukuphatisira mafala akudzipa, iwo alonga kuna Yezu: ‘Mpfundzisi, ife tisadziwa kuti ndimwe munthu wadidi na musapfundzisa njira ya Mulungu mu undimomwene.’ Buluka penepo iwo aikha nsampha mu kucita mbvundzo uyu: ‘Kodi mphyakutawirika kulipa nsonkho kuna Sezari peno nkhabe?’ Yezu aatawira: ‘Imwe afakafaka, thangwi yanji musandipenda?’ Pikhali pyakuthema Yezu kuacemera afakafaka thangwi iwo nee akhafuna ntawiro, mbwenye akhayesera ‘kumunyengerera na mafalace.’​—Mateo 22:15-22.

Akristu andimomwene asapangizana “ufuni wakubulukira mu ntima wadidi, cikumbuntima cadidi na cikhulupiro cakusowa ufakafaka.”​—1 TIMOTI 1:5NM.

Mudakhazikiswa mpingo Wacikristu pa Pentekoste wa 33 N.W., macitiro adidi na undimomwene pikhaoneka kwa Akristu. Iwo aphata basa mwakuwanga toera kumalisa makhaliro awo aufakafaka. Mwacitsandzo, Pedhro, m’bodzi wa apostolo 12, awangisa atowereri Acikristu toera ‘kubvera undimomwene na ufuni wakusowa ufakafaka.’ (1 Pedro 1:22, NM) Mpostolo Paulu acenjeza atowereri andzace toera akhale na “ufuni wakubulukira mu ntima wadidi, cikumbuntima cadidi na cikhulupiro cakusowa ufakafaka.”​—1 Timoti 1:5NM.

MPHAMBVU YA MAFALA A MULUNGU

Pipfundziso pya Yezu na apostolo, ninga munagumanika ipyo m’Bhibhlya, ndi amphambvu lero ninga mukhali iwo mu pyaka dzana yakutoma. Thangwi ya pyenepi, mpostolo Paulu alemba: ‘Mafala a Mulungu ndi amaso na amphambvu, pontho mbakutwa kupiringana supada yonsene yakuceka uku na uku. Asalasa ntima wa munthu mpaka kupambula umaso na nzimu, na kulekanisa mphindo za magogodo na mafuta a m’magogodo. Mafala a Mulungu asapangiza manyerezero a munthu na pifuno pya muntima mwace.’ (Ahebere 4:12) Kudziwa pipfundziso pya Bhibhlya na kuwangisira khala maso mwakubverana na ipyo, kusaphedza anthu azinji kusiya ufakafaka na kusaka kucita pinthu mwadidi na mwakukoma ntima. Dingani pyakugumana napyo pya anthu atatu adalongwa pakutoma kwa nsolo uno.

“Ndaona kupangizwa kwa ufuni wandimomwene na kutsalakanana.”—PANAYIOTA

Panayiota aona kucinja mu umaso wace mudatawira iye ncemerero toera kuenda ku misonkhano ku Nyumba ya Umambo ya Mboni za Yahova. Kweneku iye nee aona ulungami waufakafaka. Iye alonga: “Kweneku ine ndaona kupangizwa kwa ufuni wandimomwene na kutsalakanana, pinthu pyakuti cipo ndapiona mu ndzidzi onsene ukhacita ine pya ndale.”

Panayiota atoma kupfundza Bhibhlya mbathambaruka mpaka kubatizwa. Pyenepi pyacitika pyaka 30 n’nduli. Lero iye asalonga: “Ndadziwa cifuniro candimomwene ca umaso, tayu mu ndzidzi ukhafamba ine nyumba na nyumba toera kuphedzera nsoka wandale, mbwenye mudatoma ine kumwaza mphangwa za Umambo wa Mulungu​—njira ibodzi basi toera kugumana dziko yaulungami.”

“Nee mbandidakwanisa kuoniwa na Akristu andzanga ninga wakulungama mu ndzidzi wakuti ndacita madodo.”​—DANIEL

Daniel akhadathambaruka kakamwe mu mpingo Wacikristu mbapaswa mabasa mu mpingo. Pakupita pyaka pyakucepa, iye adodoma na cikumbuntima cace catoma kun’thabusa. Iye alonga: “Na manyerezero aufakafaka ukhaona ine mu gereja pyaka pingasi n’nduli, ndaona kuti njira yadidi ikhali kusiya mabasa adapaswa ine. Nee mbandidakwanisa kuoniwa na Akristu andzanga ninga wakulungama mu ndzidzi wakuti ndacita madodo.”

Mwakutsandzayisa, mukupita kwa ndzidzi, Daniel apibva kuti mbadakwanisa kucita mabasa ace na cikumbuntima cakucena mbatawira kutambira papswa mabasa ace mu mpingo. Kuona ntima kweneku ndiko kunapangizwa na ale anatumikira Mulungu mwakusowa ufakafaka. Iwo apfundza “kubulusa muti” m’maso mwawo mbadzati “kubulusa cimuti” m’maso a abale awo.

“Ndadzindikira kuti nee ndisafunikabve kukhala nyamalonda wakunyengeza anthu peno nyakugulisa wakulonga pinthu pyonsene toera kudzipisira malonda anga. . . . Cikumbuntima canga cakhuyiwa kakamwe.”​—JEFFERY

Jeffery, wakuti aphatisira ndzidzi wace uzinji m’malonda, alonga: “Mukhathambaruka ine na cidziwiso ca m’Bhibhlya, ndadzindikira kuti nee ndisafunikabve kukhala nyamalonda wakunyengeza anthu peno nyakugulisa wakulonga pinthu pyonsene toera kudzipisira malonda anga. Cikumbuntima canga cakhuyiwa na mavesi a m’Bhibhlya ninga Misangani 11:1, yakuti isatipanga kuti ‘Yahova asanyanyasirwa na ale anabera andzawo.’” Inde, mwakusiyana na ale adabvundza Yezu thangwi ya kukhoma nsonkho, Jeffery apfundza kucita pinthu mwakusowa ufakafaka kuna Akristu andzace na anthu akukhonda khala Akristu.

Pikwi pya Mboni za Yahova pa dziko yonsene yapantsi, asatsandzaya kuphatisira pinapfundza iwo m’Bhibhlya. Iwo asawangisira kakamwe toera ‘kubvala umunthu upswa udacitwa mwakubverana na cifuniro ca Mulungu mwakulungama na mwakukhulupirika.’ (Aefesi 4:24) Tisakuwangisani toera kudziwa kuti mbani Mboni za Yahova, ninji pisakhulupira iwo na anakwanisa tani kukuphedzani toera kupfundza pya dziko ipswa idapikira Mulungu. Mwenemu nee munadzaonekabve ufakafaka, mbwenye ‘munadzakhala ulungami.’​—2 Pedro 3:13.