Bɔtera na kɔ bɔ olili so na so

Bɔ tra na kɔ bɔ bahyehyɛ naso

ADESŨA 15

DWEIN 124 Yebedi Nokware Daa

Gyidie Bɔ Ele Ye Wɔ Yehowa Ahyehyɛdeɛ Nanu Ne, Ma Nu Yɛ Se

Gyidie Bɔ Ele Ye Wɔ Yehowa Ahyehyɛdeɛ Nanu Ne, Ma Nu Yɛ Se

“Ɛ́mɔkaye ɛmɔ mbanyi mɔ bɔ bɛhane Nyameɛ dwirɛ ne behyirele ɛmɔ ne.”HEB. 13:7.

BƆ ADESŨA NE KƆHÃ YENWO DWIRƐ Ɔ

Adesũa he kɔboka yɛ maa yekonwu bɔ odikyɛ yɛyɛ, na wamaa gyidie bɔ yele ye wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ne ayɛ se.

1. Ɔyɛle sɛɛ yeɛ nningyein hɔleso pɛpɛɛpɛ wɔ asomafoɛ nemɔ aberɛ so ɔ?

 ƆNATE kyɛ Yehowa tte basabasa nati, mmerɛ biala bɔ ɔkɔfa adwuma kɔma ye mmenia kyɛ bɛyɛ ne, ɔnea atee kyɛ bɛkɔyɛ ye pɛpɛɛpɛ. (1 Kor. 14:33) Ebie yeɛ ole kyɛ, Nyameɛ pena kyɛ bɛkã nzɛmba ne wɔ ewiase mukoraati. (Mat. 24:14) Yesu yeɛ Yehowa afa awura yesa kyɛ ɔnea sɔ adwuma naso ɔ, na ye koso ɔnea maa ɔkɔso pɛpɛɛpɛ. Asomafoɛ nemɔ aberɛ so ne, bɛtele asafo ahoroɛ, na bɛyele mbanyi bɔ né bɛkɔfa akwangyerɛ bɛkɔma Kristofoɛ nemɔ ɔ. (Aso. 14:23) Asomafoɛ ne mbanyi bɔ né bɛwɔ Yerusalem ne sɔa, besili gyinayɛɛ ahoroɛ biemɔ bɔ né odikyɛ asafo ahoroɛ ne mukoraati fa yɛ adwuma ɔ. (Aso. 15:2; 16:4) Sɔ akwangyerɛ bɔ bɛfa bɛyɛle adwuma nati, ‘asafo nemɔ nyane anwoserɛ wɔ gyidie nu, na mmeni pee bokale bɛ so daa biala.’—Aso. 16:5.

2. Ofi afoɛ 1919 ne, atee beni yeɛ Yehowa faso nea ye mmenia ɔ?

2 Ɛnnɛ koso, Yehowa nea maa nningyein kɔso pɛpɛɛpɛ. Ofi afoɛ 1919 ne, Yesu nate mmrienzua kãa bie bɔ bɛnye la so kyɛ bɛkɔhɔ anwuro naso maa asɛnga adwuma ne kɔso kama. Afei, bɛmaa yenya nningyein bɔ ɔkɔboka yɛ maa yɛkɔsõ Yehowa yé ɔ. a (Luka 12:42) Yɛkora yenwu ye paa kyɛ Yehowa yira b’adwuma naso.—Yes. 60:22; 65:​13, 14.

3-4. (a) Mvasoɛ bɔ yenya yefi nhyehyɛɛ bɔ ahyehyɛdeɛ ne ayɛ naso ne, kã bie nwo dwirɛ. (b) Nzu yeɛ yekosusu yenwo wɔ adesua he anu ɔ?

3 Sɛ nna nhyehyɛɛ bɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ ne ayɛ ne a, ahaa adwuma bɔ Yesu afa awura yɛsa ne, yɛngɔhora ye yɛ. (Mat. 28:​19, 20) Wɔde, fa ye kyɛ bɛyɛlle nhyehyɛɛ biala bɔ ɔkɔmaa aliemaamɔ konwu nekaa bɔ bɛkɔyɛ asɛnga adwuma ne ɔ. Sɛ ɔba sɔ a, ahaa nekaa bɔ ebiala kuro yeɛ ɔkɔfa yenye kohyire ɔ. Afei koso, ahaa aliemaamɔ kɔyɛ asɛnga adwuma ne wɔ nekaa pɔtee bie ngome, na bayakyi nekaa foforɛ bɔ waha ne. Ɛnea a, nhyehyɛɛ bɔ bayɛ ye wɔ asafo nanu ne, mvasoɛ foforɛ beni yeɛ yenya yefi so ɔ?

4 Bɔ Yesu yɛle mmerɛ bɔ ne ɔwɔ aseɛ so ne, sɔ yeɛ ɔboka yɛ maa yɛyɛ ye wɔ ahyehyɛdeɛ nanu ɛnnɛ ɔ. Wɔ adesua he anu ne, yɛkɔnea bɔ Yesu yɛle ne bie, ɔne kyɛbɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ ne suesua bɔ ɔyɛle ne ɔ. Yekosa yɛkɔnea bɔ yɛyɛ a, okyire kyɛ yele gyidie wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ɔ.

YEHOWA AHYEHYƐDEƐ NE SUESUA BƆ YESU YƐLE NE

5. Atee ko beni yeɛ ahyehyɛdeɛ ne faso suesua bɔ Yesu yɛle ne ɔ? (Yohane 8:28)

5 Bɔ Yesu hãne, ɔne bɔ ɔyɛle ne, osua fili ye Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne berɛ. Yehowa ahyehyɛdeɛ ne suesua bɔ Yesu yɛle ne. Yeti akwangyerɛ bɔ ɔfa ma yɛ, bɔ ɔfa kyɛbɔ yɛkɔbɔ yɛ bra, ɔne nikyee foforɛ biala nwo ne, ogyi Bible naso. (Kenga Yohane 8:28; 2 Tim. 3:​16, 17) Bɛtaa betu yɛ foɛ kyɛ yɛkenga Bible ne, na yɛfa nu dwirɛ ne yɛbɔ yɛ bra. Sɛ yetie sɔ afutue ne a, sɛɛ yeɛ ɔboka yɛ ɔ?

6. Sɛ yésua Bible ne a, yɛkɔyɛ sɛɛ né yanya so mvasoɛ?

6 Sɛ yésua Bible ne, na yɛfa asafo nwomaa ne bie yɛyɛ nhwehwɛmuɛ a, ɔboka yɛ paa. Ebie yeɛ ole kyɛ ɔmaa yɛkora yɛfa Bible ne yɛtoto akwangyerɛ bɔ ahyehyɛdeɛ ne fama yɛ nanwo. Sɛ yenwu ye kyɛ akwangyerɛ bɔ bɛfa bɛma yɛ ne gyi Bible naso a, ɔmaa gyidie bɔ yele ye wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ne yɛ se.—Rom. 12:2.

7. Nzu anwo dwirɛ yeɛ Yesu hãne ɔ, na sɛɛ yeɛ Yehowa ahyehyɛdeɛ ne suesua ye ɔ?

7 Yesu hãne “Nyameɛ ahennie ne nwo nzɛmba ne.” (Luka 4:​43, 44) Ɔhahyirele ye asuafoɛ nemɔ kyɛ, bɛ koso bɛhã Ahennie nanwo nzɛmba ne. (Luka 9:​1, 2; 10:​8, 9) Ɛnnɛ koso, bɛbɔ bɛwɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ne, ɔmva yenwo ne nekaa bɔ bɛwɔ, ɔne asɛyɛdeɛ bɔ owura bɛsa wɔ asafo nanu ne, benu biala kã Ahennie nanwo nzɛmba ne bie.

8. Yenwo atee beni yeɛ yanya ye ɔ?

8 Ɔyɛ yɛ fɛ paa kyɛ yanya yenwo atee bɔ yɛkã Nyameɛ Ahennie nanwo nzɛmba ne bie ɔ. Ofikyɛ nna ebiala mbaen yeɛ onya yenwo atee bɔ ɔte sɔ ɔ. Mmerɛ bɔ né Yesu wɔ aseɛ he aso ne, sunzummɔne biemɔ yɛle kyɛ bedi yenwo adanzeɛ, nakoso wamma b’ate. (Luka 4:41) Ɛnnɛ koso, koraka ebie ne Yehowa Adanzefoɛ kɔbɔ nu kɔhã nzɛmba ne bie ne, odikyɛ ye abrabɔ yɛ kama. Yeti ɔmva yenwo ne nekaa biala bɔ yɛwɔ ne, sɛ yɛkã nzɛmba ne a, okyire kyɛ yɛnye sɔ yenwo atee bɔ yanya ye ne. Kyɛbɔ Yesu yɛle ne, bɔ ogyi yɛnye so yeɛ ole kyɛ, yekoli mmenia adanzeɛ, na yaboka bɛ maa banwu nahorɛ bɔ ɔwɔ Bible nanu ne.—Mat. 13:​3, 23; 1 Kor. 3:6.

9. Sɛɛ yeɛ ahyehyɛdeɛ ne maa mmenia nwu Nyameɛ dumaa ne ɔ?

9 Yesu maa mmenia nwuni Nyameɛ dumaa ne. Yesu bɔle ye Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne mbaeɛ kyɛ: “Mala wɔ dumaa ali mahyire bɛ.” (Yoh. 17:26) Kyɛbɔ Yesu yɛle ne, Yehowa ahyehyɛdeɛ ne koso fa atee biala so boka mmenia maa benwu Nyameɛ dumaa ne. Ebie yeɛ ole kyɛ, sɛ yɛnea Wiase Foforɔ Nkyerɛaseɛ Bible ne sɔa a, bafa Nyameɛ dumaa ne bawura nekaa bɔ odikyɛ owura ne mukoraati. Sɔ Bible ne, bahyire ye bue bie, anaa ye mukoraati bo bahɔ dwudwolɛ kɔbo 270 nu. Bɔ yeti yeɛ bɛfale Nyameɛ dumaa ne bewurale Bible nanu ne, bahyirehyire nu wɔ Nkekaho A4 ɔne A5. Study Bible bɔ ɔwɔ Brɔfo nu ne koso, sɛ ɛnea Appendix C a, ekonwu adanzeɛ bɔ okyire kyɛ, odikyɛ Nyameɛ dumaa ne fite Kristofoɛ Greek Tworɔnzɛm nanu 237 ɔ.

10. Edwirɛ bɔ maame bie bɔ ɔwɔ Myanmar ne hãne ne, nzu yeɛ esua fi nu ɔ?

10 Kyɛbɔ Yesu yɛle ne, yɛ koso yɛpena kyɛ yɛboka mmeni pee maa benwu Nyameɛ dumaa ne. Mmerɛ bɔ maame bie bɔ wali afoɛ 67, bɔ ɔwɔ Myanmar ne nwuni kyɛ sãa Nyameɛ le dumaa ne, osuni, na ɔhãne kyɛ: “Ɛhe yeɛ ole mmerɛ bɔ olimoa bɔ mate kyɛ Nyameɛ dumaa li Yehowa ɔ. . . . Amaa manwu nikyee bɔ yenwo hia paa tra biala wɔ m’asetena nu ɔ.” Sɔ dwirɛ he maa yenwu ye kyɛ, bɛbɔ bɛnye gye yenwo kyɛ bekosua Bible ne, sɛ bɛbanwu Nyameɛ dumaa ne a, ɔboka bɛ paa.

KƆSO NYA GYIDIE WƆ YEHOWA AHYEHYƐDEƐ NANU

11. Asafo nu mbanyi nemɔ kɔyɛ sɛɛ ne bahyire kyɛ bele gyidie wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu? (Nea foto ne koso.)

11 Nzu yeɛ asafo nu mbanyi nemɔ yɛ a, okyire kyɛ bele gyidie wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ɔ? Sɛ bɛsa kã akwangyerɛ bie a, odikyɛ bɛkenga bɛte yebo yé, na bɛyere bɛnwo bɛfa bɛyɛ adwuma. Ebie yeɛ ole kyɛ, atee bɔ mbanyi nemɔ kɔfa so kɔyɛ bɛ dwumadie, ɔne kyɛbɔ bɛkɔbɔ mbaeɛ wɔ asafo nhyiamu bo ne, bɛfa yenwo akwangyerɛ bɛma bɛ. Asa koso, bɛmaa benwu kyɛbɔ bɛkɔnea Kristo mmoaen naso ɔ. Sɛ mbanyi nemɔ fa akwangyerɛ bɔ ahyehyɛdeɛ ne fama bɛ ne yɛ adwuma a, ɔmaa aliemaamɔ ahone tɔ bɛ kunu.

Akwangyerɛ bɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ ne fama yɛ ne, mbanyi nemɔ boka yɛ maa yɛfa yɛyɛ adwuma (Nea ngyekyɛmuɛ 11) b


12. (a) Nzuati yeɛ odikyɛ yɛyɛ sotie yɛma mbanyi nemɔ ɔ? (Hebrifoɛ 13:​7, 17) (b) Subaen pá bɔ ɔwɔ mbanyi nemɔ nwo ne, nzuati yeɛ odikyɛ yɛfa y’adwene yesie ɛhene aso ɔ?

12 Sɛ mbanyi nemɔ fa akwangyerɛ ma yɛ a, odikyɛ yefi y’ahone mukoraati nu yɛfa yɛyɛ adwuma. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔngɔma b’adwuma ne ngɔyɛ se. Bible ne tu yɛ foɛ kyɛ, yɛyɛ sotie yɛma mbanyi nemɔ, na yɛbrɛ yɛnwo ase yɛma bɛ. (Kenga Hebrifoɛ 13:​7, 17.) Nakoso odwu mmerɛ bie a, ɔlla ase kyɛ yɛkɔyɛ sɔ ɔ. Nzuati ɔ? Ofikyɛ mbanyi nemɔ koso te mmenia bɔ bɔne wɔ bɛnwo ɔ. Yeti, sɛ yɛfa y’adwene yesie mvomsoɛ bɔ ɔwɔ bɛnwo naso yɛtra subaen pá bɔ ɔwɔ bɛnwo ne a, ɔkɔmaa yɛ pɔfoɛ nemɔ konya yɛ. Nzuati yeɛ yɛkã sɔ ɔ? Ofikyɛ bɛpena kyɛ gyidie bɔ yele ye wɔ Nyameɛ ahyehyɛdeɛ nanu ne, ɔkɔ ase. Yede, atee bɔ yɛ pɔfoɛ nemɔ pena kyɛ bɛfaso bɛlakalaka yɛ ne, yɛkɔyɛ sɛɛ né yanwu ye?

NNƐMAA EBIALA LAKALAKA WƆ

13. Edwirɛ tɛɛ beni yeɛ Nyameɛ pɔfoɛ nemɔ kekã fa ahyehyɛdeɛ nanwo ɔ?

13 Yehowa akwangyerɛ bɔ ahyehyɛdeɛ ne boka yɛ maa yɛfa yɛbɔ yɛ bra ne, Nyameɛ pɔfoɛ nemɔ kekã yenwo dwirɛ tɛɛ. Ebie yeɛ ole kyɛ, Bible ne maa yenwu ye kyɛ bɛbɔ bɛsõ Yehowa ne, ɔpena kyɛ bedi bɛnwo ni, bɛbɔ bra pá, na bɛsõ ye kyɛbɔ okuro ɔ. Ɛhene ati, ebiala bɔ ɔkɔhɔso kɔbɔ bra bɔ ɔttemaye, bɔ ɔmbena kyɛ onu yenwo ne, Yehowa pena kyɛ betu ye befi asafo nanu. (1 Kor. 5:​11-13; 6:​9, 10) Ɔnate kyɛ yɛfa sɔ dwirɛ ne yɛyɛ adwuma nati, yɛpɔfoɛ nemɔ kã kyɛ, yɛ tianu yɛ se, yɛte twann, na yenguro sona dwirɛ.

14. Edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ bɔ mmenia kekã fa Yehowa ahyehyɛdeɛ nanwo ne, nwa yeɛ ɔta ye si ɔ?

14 Nwu nekaa bɔ edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ ne fi ɔ. Edwirɛ biala bɔ ɔtte nahorɛ bɔ mmenia kekã ne, Satan Abɔnzam yeɛ ɔta ye si ɔ, ofikyɛ ɔte “ngondombo baba.” (Yoh. 8:44; Gye. 3:​1-5) Yeti sɛ ɔmaa mmenia kekã edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ fa Yehowa ahyehyɛdeɛ nanwo a, ɔnzɛkyɛ yɛmaa ɔyɛ yɛ nwanwa. Sɔ ala yeɛ ɔyɛle ye wɔ Yesu ne asomafoɛ nemɔ aberɛ so ɔ.

15. Nzu yeɛ nyamesom mbanyi nemɔ fa yɛle Yesu ne asomafoɛ nemɔ ɔ?

15 Yesu te Nyameɛ Awa bɔ bɔne biala nne yenwo ɔ, na mmerɛ bɔ ɔwale aseɛ he aso ne, ɔyɛle nzɛngyerɛnneɛ pee. Nakoso Satan nate ebiemɔ so kekãne yenwo dwirɛ tɛɛ. Nyamesom mbanyi nemɔ sɔa, bɛhãne kyɛ, tumi bɔ Yesu fa tu sunzummɔne ne, ofi “sunzummɔne mɔ panyi” ne berɛ. (Mak. 3:22) Mmerɛ bɔ né bedi Yesu dwirɛ ne koso, bɛhãne kyɛ wahã musue dwirɛ, na bɛhã behyirele mmeni lɔen ne kyɛ bɛpene so ma behũ ye. (Mat. 27:20) Ɛhene si ne, mmerɛ bɔ né Yesu asuafoɛ nemɔ kã nzɛmba ne, bɛ pɔfoɛ nemɔ sɛkyele “amaenmaensofoɛ nemɔ adwene, na bɛmaa benyane aliɛmaa nemɔ nwo adwene tɛɛ,” kyɛbɔ ɔkɔyɛ a bɛkɔtane bɛnye ɔ. (Aso. 14:​2, 19) Ɛwɛnelɛ Waen bɔ ɔwale December 1, 1998 ne hyirehyirele edwirɛ bɔ ɔwɔ Asomafoɛ 14:2 nanu kyɛ: “Yudafoɛ bɔ né bɛpɔ Kristofoɛ nemɔ ne, né bendie nzɛmba ne. Afei koso, né bɛkekã bɛnwo dwirɛ tɛɛ kyɛbɔ ɔkɔyɛ a, maenmaensofoɛ nemɔ, konya bɛnwo adwene bɔ ɔttemaye ɔ.”

16. Sɛ yɛte edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ a, nzu yeɛ odikyɛ yɛkae ɔ?

16 Nna Yesu ne asomafoɛ nemɔ aberɛ so ngome yeɛ Satan lakalakale mmenia ɔ, na mmom ɛnnɛ koso “ɔlakalaka wiase amukoraa.” (Nye. 12:9) Yeti sɛ ɛte kyɛ mmenia kekã edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ fa ahyehyɛdeɛ ne, ɔne aliemaamɔ bɔ beli asafo ne nyunu nanwo a, kae kyɛ sɔ yeɛ bɛfa bɛyɛle Yesu ne asomafoɛ nemɔ ɔ. Bible ne hãtole berɛ kyɛ, bɛbɔ bɛso Yehowa ne, mmenia kɔtane bɛnye, na bɛkɔkekã bɛnwo dwirɛ tɛɛ. Sɔ ala yeɛ ɔkɔso ɛnnɛ ɔ. (Mat. 5:​11, 12) Edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ ne, sɛ yenwu nekaa bɔ ofi, na yɛyɛ nikyeebie yɛfa yenwo ndɛ a, ɔngɔhora ngɔlakalaka yɛ. Yede, bɔ yɛkɔhora yɛkɔyɛ yɛ ne, ebie yeɛ ole sɛɛ?

17. Yɛkɔyɛ sɛɛ né yamma edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ annakalaka yɛ? (2 Timoteo 1:13) (Kenga edwirɛ bɔ ɔwɔ alaka nanu, bɔ yeɛ ole “ Sɛ Ɛte Edwirɛ Bɔ Ɔtte Nahorɛ A, Nzu Yeɛ Odikyɛ Ɛyɛ Ɔ?”)

17 Nnetie edwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ ɔ. Somafoɛ Pɔɔlo maa yenwuni bɔ odikyɛ yɛyɛ mmerɛ bɔ yate edwirɛ bie bɔ ɔtte nahorɛ ne. Ɔhahyirele Timoteo kyɛ, ‘otu mmenia biemɔ foɛ kyɛ nnɛmaa bɛha bɛ nwo wɔ ɛhoaa nwo’, na ye bɔbɔ koso ‘daa tete dwirɛ mbaen mbaen ne, ɔhwe ye nwo fi ye nwo.’ (1 Tim. 1:​3, 4; 4:7) Sɛ akwalaa kaamba bie nwu kyɛ aleɛ la ase a, ɔkora fa di. Nakoso panyi de, ɔngɔyɛ sɔ llé, ofikyɛ ɔse kyɛ sɛ ɔyɛ sɔ a, ɔkɔhora kɔfokyɛ. Yɛ koso ɔnate kyɛ yɛse nekaa bɔ sɔ dwirɛ bɔ ɔtte nahorɛ ne fi nati, yendie. “Edwirɛ paa” bɔ ɔte nahorɛ ne, ɛhene yeɛ yetie ɔ.—Kenga 2 Timoteo 1:13.

18. Nzu yeɛ yɛyɛ a, okyire kyɛ yele gyidie wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ɔ?

18 Atee bɔ Nyameɛ ahyehyɛdeɛ ne fa so suesua bɔ Yesu yɛle ne, nu nza pɛ yeɛ yasusu yenwo wɔ adesua he anu ɔ. Yeti sɛ wɔ bɔbɔ esua Bible ne a, ɛkɔhora kɔpena pee kɔboka so. Aliemaamɔ bɔ ɛne bɛ wɔ asafo kõ anu ne, gyidie bɔ bele ye wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu, boka bɛ ma nu yɛ se. Wɔ bɔbɔ koso, yere wɔnwo di nahorɛ ma Yehowa, na ta ye ahyehyɛdeɛ ne sĩ pindinn. Sɛ ɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ ele gyidie kyɛ Yehowa nate ye ahyehyɛdeɛ naso yeɛ ɔma bɔ wabɔ yetianu nu kyɛ ɔkɔyɛ ne ba nu ɔ. (Edw. 37:28) Yede, ɛmɔma ɔyɛ yɛ fɛ paa kyɛ yanya yenwo atee yaaboka mmenia bɔ bɛso Yehowa bɔ bele ɔdɔ, ná bedi nahorɛ naso ɔ.

SƐƐ YEƐ ƐKƆYE EDWIRƐ HEMƆ NOA Ɔ?

  • Bɛbɔ bɛsõ Nyameɛ ne, atee beni yeɛ bɛfa so besuesua bɔ Yesu yɛle ne ɔ?

  • Gyidie bɔ yele ye wɔ Yehowa ahyehyɛdeɛ nanu ne, yɛkɔyɛ sɛɛ ne yahɔso yamaa nu ayɛ se?

  • Sɛ yɛte edwirɛ biemɔ bɔ ɔtte nahorɛ a, nzu yeɛ odikyɛ yɛyɛ ɔ?

DWEIN 103 Ahwɛfo—Wɔyɛ Akyɛde

a Kenga Nokware Som—Yehowa Ama So Bio! nwomaa ne, alaka bɔ ɔwɔ kr. 102-103 bɔ yenwa, “Adɛn Nti Na Ɛyɛ Afe 1919?

b BƆ FOTO NE KÃ YENWO DWIRƐ Ɔ: Mbanyi nemɔ ayianu besusu akwangyerɛ bɔ ɔfa trɔg bɔ bɛfa bedi adanzeɛ nanwo. Ye sĩ ne, panyi kõ bɔ ɔnea kue bie so ɔfa sɔ akwangyerɛ ne ma aliemaamɔ. Ɔma benwu ye kyɛ nekaa bɔ bekogyina ne, ɔnzɛkyɛ ebie kora fa besĩ.