A-Commandement Bale-oko ti Nzapa ayeke nyen?
Kiringo tënë ti Bible
A-Commandement Bale-oko ayeke andia so Nzapa amû lani na mara ti Israël ândö. A hinga nga andia so na iri ti Atënë bale-oko, ti lingbi na tënë ti Hébreu so atene ʽasèrèth haddevarim. Tënë so asigi fani ota na yâ ti Pentateuque (Torah), so ti tene akozo oku mbeti ti Bible (Exode 34:28; Deutéronome 4:13; 10:4). Tënë ni na yanga ti grec ayeke déka (bale-oko) rhêmata (atënë), na a yeke atënë use so la abungbi ni aga “Décalogue.”
Nzapa asara aCommandement Bale-oko na ndö ti atablette ti tênë use na lo mû ni na prophète ti lo Moïse na ndö ti Hoto ti Sinaï (Exode 24:12-18). A yeke wara liste ti aCommandement Bale-oko so na yâ ti Exode 20:1-17 nga na Deutéronome 5:6-21.
Liste ti aCommandement Bale-oko
A lingbi mo voro gï Jéhovah Nzapa oko.—Exode 20:3.
A lingbi mo voro yanda pëpe.—Exode 20:4-6.
Di iri ti Nzapa senge senge pëpe.—Exode 20:7.
Bata lango ti Sabbat.—Exode 20:8-11.
Ne babâ na mama ti mo.—Exode 20:12.
Fâ zo pëpe.—Exode 20:13.
Gi wali wala koli nde pëpe.—Exode 20:14.
A lingbi mo nzi pëpe.—Exode 20:15.
Tene mvene na ndö ti mba ti mo pëpe.—Exode 20:16.
Sara nzara ti ye ti mba ti mo pëpe.—Exode 20:17
Ngbanga ti nyen la a yeke wara liste ti aCommandement Bale-oko so nde nde?
Bible amû numéro na acommandement ni oko oko ape. Ndani la azo atene atënë nde nde na ndö ti lege so a doit ti sara na liste ti aCommandement Bale-oko so. Liste ti aCommandement so ayeke na nduzu ge so ayeke liste so azo ahinga ni mingi. Ye oko, ambeni liste ni ayeke dä so ayeke nde. Kangbi so ayeke na milieu ti aliste ni ayeke gï na ndö ti kozo commandement ni, use ni, nga na ndangba ni. a
Ngbanga ti nyen la Nzapa amû aCommandement Bale-oko so lani?
A-Commandement Bale-oko ayeke lani mbeni mbage ti Ndia ti Moïse. Na yâ ti Ndia ti Moïse ni kue a yeke wara acommandement ahon 600 tongaso, so ayeke lani mbeni mango terê na popo ti Nzapa na mara ti Israël ândö (Exode 34:27). Nzapa amû lani zendo na mara ti Israël atene tongana ala sara ye alingbi na Ndia ti Moïse, ye ayeke ga nzoni na ala (Deutéronome 28:1-14). Ye oko, vrai nda ti Ndia ni ayeke ti leke mara ti Israël ndali ti gango ti Messie wala Christ so a mû zendo ti lo.—aGalate 3:24.
Eskê aChrétien adoit ti ngbâ ti bata aCommandement Bale-oko so?
Ên-ën. Nzapa amû lani Ndia ti Moïse, so aCommandement Bale-oko ayeke na popo ni, gï na mara ti Israël ândö (Deutéronome 5:2, 3; Psaume 147:19, 20). A-Chrétien ayeke na gbe ti Ndia ti Moïse ape, na même aChrétien so ayeke aJuif kue, ‘a zi ala na gbe ti Ndia awe.’ (aRomain 7:6). b “Ndia ti Christ” la amû place ti Ndia ti Moïse. Na yâ ti Ndia ti Christ, a yeke wara aye kue so Jésus afa na adisciple ti lo ti sara.—aGalate 6:2; Matthieu 28:19, 20.
A-Commandement Bale-oko ni angbâ na ngangu laso?
En. Ndali ti so aCommandement Bale-oko ni afa apensé ti Nzapa, na e lingbi ti wara ye ti nzoni dä tongana e manda ni (2 Timothée 3:16, 17). A-Commandement Bale-oko ni aluti na ndö ti amama-ndia so ayeke ngbâ lakue na ngangu (Psaume 111:7, 8). Mingi ti amama-ndia ni so la ayeke na gunda ti afango ye so ayeke na yâ ti Nouveau Testament.—Bâ li tënë so atene “ Amama-ndia ti yâ ti Nouveau Testament so amû ni na yâ ti aCommandement Bale-oko.”
Jésus afa so Ndia ti Moïse kue, so aCommandement Bale-oko ayeke na popo ni aluti na ndö ti akota commandement use. Lo tene: “‘Mo ndoye Jéhovah Nzapa ti mo na bê ti mo kue, na âme ti mo kue nga na bibe ti mo kue.’ So ayeke commandement so ayeke kota ahon atanga ni kue na a yeke kozoni la. Use commandement ni, so akpa ti kozoni so, ayeke so: ‘Mo ndoye mba ti mo tongana mo wani.’ Ndia ni kue, aluti na ndö ti acommandement use so.” (Matthieu 22:34-40). Tongaso, atâa so aChrétien ayeke na gbe ti Ndia ti Moïse ape, a hunda na ala ti ye Nzapa nga ti ye amba ti ala.—Jean 13:34; 1 Jean 4:20, 21.
Amama-ndia ti yâ ti Nouveau Testament so amû ni na yâ ti aCommandement Bale-oko
Mama-ndia ni |
Versê ni na yâ ti Nouveau Testament |
---|---|
A lingbi mo voro gï Jéhovah Nzapa oko |
|
A lingbi mo voro yanda pëpe |
|
Ne iri ti Nzapa |
|
Voro Nzapa lakue |
|
Ne babâ na mama ti mo |
|
Fâ zo pëpe |
|
Gi wali wala koli nde pëpe |
|
A lingbi mo nzi pëpe |
|
Tene mvene na ndö ti mba ti mo pëpe |
|
Sara bê ti ye ti mba ti mo pëpe |
a Ti coutume ti aJuif “Exode 20:2 ayeke kozo ‘commandement’ ni, nga ala bâ versê 3 ti si na 6 tongana tënë oko, so ti tene use commandement ni.” (The Jewish Encyclopedia) Na mbeni mbage, aCatholique abâ ti ala Exode chapitre 20 versê 1-6 tongana commandement oko. Ndani la ala bâ commandement so a tene a lingbi a di iri ti Nzapa senge senge ape tongana use commandement ni. Ti tene a bata wungo ti acommandement ni si angbâ bale-oko, ala kangbi yâ ti tanga ti commandement ni aga use. Kozoni ayeke so, a lingbi mo sara nzara ti wali ti mba ti mo pëpe nga use ni ayeke so, a lingbi mo sara nzara ti aye ti lo pëpe.
b A-Romain 7:7 asara kua na ndangba commandement ti aCommandement Bale-oko tongana tapande ti “Ndia”. Ye so aye ti fa so aCommandement Bale-oko nga kue ayeke na yâ ti Ndia ti Moïse.