Mbaï ti Noé nga na ti Kota ngu so apika lani ayeke gï mbeni senge tënë ti tere?
Kiringo tënë ti Bible
Mbaï ti Kota ngu so apika lani ayeke mbeni vrai ye so asi. Nzapa aga na ni lani ti futi azo ti sioni, me lo hunda na Noé ti leke mbeni arche tongaso si azo ti nzoni nga na anyama asö kuâ (Genèse 6:11-20). Mbaï ti Kota ngu so apika lani so ayeke tâ tënë ndali ti so a sara tënë ni na yâ ti Bible, so ayeke mbeni mbeti so “a sû ni na gbe ti yingo ti Nzapa”.—2 Timothée 3:16.
Vrai ye wala gï tere la?
Bible afa so Noé ayeke mbeni zo so ayeke lani dä biani nga so mbaï ti Kota ngu so apika lani ayeke tâ tënë, me ayeke tënë ti tere ape.
Azo so asû Bible ayeda so Noé ayeke lani dä biani. Na tapande Esdras nga na Luc, so ayeke ambeni zo ti sungo Bible so agi nda ti aye lani nzoni mingi, ayôro iri ti Noé na popo ti molongo ti ahale ti mara ti Israël (1 Chronique 1:4; Luc 3:36). Matthieu nga na Luc so asû ambeni Évangile afa peko ti tënë so Jésus atene na ndö ti Noé nga na Kota ngu so apika lani.—Matthieu 24:37-39; Luc 17:26, 27.
Na mbage, prophète Ézéchiel nga na Bazengele Paul asara tënë ti Noé tongana mbeni zo so ayeke na mabe nga so ayeke mbilimbili (Ézéchiel 14:14, 20; aHébreu 11:7). Eskê a yeke duti fade na lege ni ti tene azo ti sungo Bible so ahunda na azo ti mû peko ti sarango ye ti ambeni zo so lâ oko ayeke nga na fini ape? A yeke polele so, Noé nga na ambeni koli na wali so asara ye na mabe ayeke azo so e peut ti mû tapande ti ala, ndali ti so ala yeke lani dä biani.—aHébreu 12:1; Jacques 5:17.
Bible afa ambeni nzene nzene tënë na ndö ti Kota ngu so apika lani. Bible afa aye so asi lani na ngoi ti Kota ngu ni; a fa ngu ni, nze ni nga na lango ni (Genèse 7:11; 8:4, 13, 14). Bible afa nga konongo ti arche so Noé aleke lani (Genèse 6:15). Anzene nzene tënë so afa so mbaï ti Kota ngu so apika lani ayeke vrai ye, me tere la ape.
Ngbanga ti nyen la kota ngu ni apika lani?
Ti gue oko na tënë so Bible atene, kozo na Kota ngu ni “sioni ti zo ayeke mingi na ndö ti sese”. (Genèse 6:5). A tene nga so “sese abuba na lê ti tâ Nzapa” ndali ti so asi singo na sarango ye ti ngangu na zo nga na lango sioni.—Genèse 6:11; Jude 6, 7.
Bible afa so mingi ti asioni ye ni so, a yeke gï asioni ange la ayeke na gunda ni; ala quitté ndo ti ala na yayu kâ ala ga na sese ala bungbi na awali, ala dü amolenge so a iri ala aNéphilim, so ayeke sara lani pasi na azo na temps ni lani mingi (Genèse 6:1, 2, 4). Nzapa amû desizion ti futi azo ti sioni na ndö ti sese na ti mû lege na azo ti nzoni ti komanse mbeni fini gigi.—Genèse 6:6, 7, 17.
Eskê azo ahinga lani tënë ti Kota ngu ni so kozo si apika?
En. Nzapa afa lani na Noé ye so aye ti passé na lo mû yanga na lo ti leke mbeni arche, ti bata na sewa ti lo nga na anyama (Genèse 6:13, 14; 7:1-4). Noé afa na azo lani so Nzapa ayeke ga ti futi sese, me ala sara sanka ti tënë ni (2 Pierre 2:5). Bible atene: “Ala gbu li lani na ndö ti ye so ayeke si so pëpe juska kota ngu apika na ahon na ala kue.”—Matthieu 24:37-39.
Arche ti Noé ayeke lani tongana nyen?
Arche ni akono lani mingi, a yeke rectangle: longueur ni ayeke mètre 133, largueur ni ayeke mètre 22, nga yongo ni na nduzu ayeke mètre 13. a A sara arche ni na kpengbango keke so ngu ti yâ ni agbu ye gbungo, na a zia mbeni ye tongana goudron na yâ ni nga na terê ni na gigi. A yeke na étage ota nga a kangbi yâ ni nde nde. Yanga ti arche ni ayeke na mbage ti terê ni; afenêtre ayeke na terê ti arche ni na nduzu. Peut-être a monté lani li ni kete na nduzu na milieu, ti tene ngu-nzapa angbâ na li ti arche ni ape.—Genèse 6:14-16.
Noé amû lani ngoi oke ti leke arche ni?
Bible afa pëpe ngoi oke la Noé amû lani ti leke na arche ni, me âmanke aninga angu mingi. Ngu ti Noé ahon 500 na ngoi so lo dü kozo molenge ti lo, na lo yeke na ngu 600 na ngoi so Kota ngu akomanse ti pika lani. b—Genèse 5:32; 7:6.
A yeke na peko ti so amolenge ti Noé ti koli ota akono awe nga ala mû awali awe la si Nzapa atene na Noé ti leke arche, aye so kue apeut ti mû ngu 50 wala ngu 60 tongaso (Genèse 6:14, 18). Tongana a yeke tongaso, e peut ti tene so Noé adoit ti mû ngu 40 wala 50 ti hunzi kua ti lekengo arche ni kue.
a Bible afa konongo ti arche ni na coudée. Mbeni mbeti atene so coudée oko alingbi na 44.5 centimètre.—The Illustrated Bible Dictionary, Édition Révisé, Mbage 3, lembeti 1635.
b Na ndö ti tënë ti ngu ti azo tongana Noé, bâ article “Vivait-on si longtemps à l’époque biblique ?” so ayeke na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 1 ti décembre 2010, na français.