Mo yeke lakue dä tongana mbeni kamarade ti mo ayeke na nzara ti causé na mbeni zo. Me a ninga kete awe la, mo na mbeni kamarade ti mo ni oko ayeke causé mingi. Kpale ni ayeke so, zo ni so ayeke mba ti mo wali ape (wala mba ti mo koli ape). Mo peut ti tene: ‘E yeke gï asenge kamarade,’ na peut-être mo pensé so zo ni nga apensé tongaso. Eskê mara ti ye tongaso asi na mo awe?

•  Nyen la a peut ti si

•  Ngbanga ti nyen a yeke kota ye

•  Ye so mo peut ti sara

•  Awango

 A yeke sioni ape ti sara kamarade na mbeni zo so ayeke mba ti mo wali ape wala mba ti mo koli ape. Me nyen la apeut ti si tongana mo sara kamarade na zo ni so mingi ahon atanga ni? Na yâ ti mara ti aye tongaso, zo ni so apeut ti pensé so mo sara nzara ti lo la.

 Eskê a yeke biani ye so mo ye ti tene lo pensé la? Zia e bâ ambeni ye so tongana mo sara hange ape apeut ti sara si zo ni apensé so mo sara nzara ti lo, atâa so mo ye fade ti tene asi tongaso ape.

•   Mo fa so mo yeke bi bê ti mo na zo ni mingi.

   “Atâa so mo hinga ye so mbeni zo apeut ti pensé ape, kpe ti kiri ti tuku essence na lê ti wâ na lege so mo tene ala yeke gï asenge kamarade, me na mbage mo yeke iri lo nga mo yeke causé na lo mingi.”—Sierra.

•   Mo yeke yeda na ambeni ye so zo ni asara ti fa so lo pensé na mo mingi.

   “A yeke mbi la mbi yeke komanse lani ti tokua message kozo na fille ni ape, me mbi yeke répondre ka lakue na amessage ti lo. Na peko ti ye ni so, a ga lani ngangu na mbi ti fa na lo so mbi bâ lo tongana senge kamarade.”—Richard.

•   Mo yeke sara ambeni ye so apusu zo ni ti kiri ti pensé na mo mingi.

   “Ambeni zo apensé so ti zia nzara ti ala na yâ ti mbeni zo ayeke mbeni ye ti ngia la. Ala yeke sara ngia na asentiment ti amba ti ala sân ti bâ songo ti ala ni na nene ni. Mbi yeke bâ ka ni mingi, na lakue mbeni zo oko na milieu ni la ayeke bâ pasi na yâ ti ye ni so.”—Tamara.

 Bata tënë so: Ti causé lakue na mbeni zo so ayeke mba ti mo wali ape wala mba ti mo koli ape nga ti fa na lo lakue so mo yeke pensé na lo, a yeke sara si zo ni apensé so mo sara nzara ti lo la.

•   A yeke sara nzoni na zo ni ape.

   Bible atene: “Ye so zo aku ni ngbii, si lo wara ni hio pëpe, a sara si bê ti lo anze kue.” (aProverbe 13:12). Mo yeke ku terê ti mo na nyen, tongana mbeni zo asara ambeni ye so afa so lo sara nzara ti mo?

   “Ambeni zo ayeke tene ka atene: ‘So pépinière ti mbi la.’ Tënë ni so aye ti tene ti sara kamarade na mbeni zo ti tene mbeni lâ mo hinga ape wala mo na lo alê songo ti koli na wali. Tongana mo ye mbeni zo ti tene lo ga koli wala wali ti mo ape, me si mo yeke bata lo tongana ‘ pépinière ti mo’, ye so mo yeke sara so ayeke zia ande vundu na bê ti zo ni mingi.”—Jessica.

•   Ye ni so ayeke sara si iri ti mo abuba.

   Bible atene: ‘Ala zia lê ti ala gï na ndö ti aye ti ala wani pëpe, me nga na ndö ti aye ti amba ti ala.’ (aPhilippien 2:4). Tongana mbeni zo ayeke pensé ka gï na lo wani mingi, mo yeke bâ mara ti zo tongaso tongana nyen? Tongana nyen la mara ti sarango ye tongaso apeut ti buba iri ti zo?

   “Mbi peut pëpe ti sara nzara ti mbeni molenge-koli so ayeke zia nzara ti lo na yâ ti amolenge-wali. Ye so aye peut-être ti fa so même si lo sara mariage ande, lo peut ti duti be-ta-zo na wali ti lo ape. Sarango ye ni so ayeke pusu zo ti pika kate na ndö ti amba ti lo, na ye so afa so zo ni apensé gï na lo wani.”—Julia.

 Bata tënë so: Ti sara ambeni ye so afa so mo sara nzara ti mbeni zo me so ti tâ tënë ni mo ye nga ti mû lo ti ga wali ti mo wala koli ti mo ape, a yeke sara sioni na zo ni me na mo kue.

•   Bible ahunda ti bâ “amaseka-koli tongana aita ti mo ti koli” nga “amaseka-wali tongana aita ti mo ti wali, mo sara ni na bê so ayeke tâ nzoni-kue.” (1 Timothée 5:1, 2). Tongana mo sara ye alingbi na tënë so, mo yeke bata nzoni songo ti kamarade na azo so ayeke mba ti mo wali ape wala mba ti mo koli ape.

   “Tongana mbi sara mariage, mbi peut lâ oko ape ti zia nzara ti mbi na yâ ti koli ti mbeni wali. A yeke nzoni ti tene so mbi ngbâ kumbamba so, mbi sara ye na lege ni na mbage ti azo so ayeke amba ti mbi wali ape.”—Leah.

•   Bible atene: “Tongana zo adiko gbâ ti tënë, lo yeke manke pëpe ti sara ye so ake ndia.” (aProverbe 10:19). Tënë ni so andu sarango lisoro na zo nga na tokuango amessage; fani oke la mo yeke sara ni nga atënë ti yâ ni ayeke so wa.

   “Mo yeke na bezoin ti tokua message na mbeni fille lakue lakue ape, mo yeke sara ni gï tongana mo ye ti sara mariage na lo.”—Brian.

•   Bible atene: “Kozoni kue, ndara so alondo na nduzu ayeke nzoni-kue.” (Jacques 3:17). Tongana mo gbu mbeni zo na kate ti mo, peut-être mo sara nga nzara ti zo ni ape, zo ni apeut ti mû ni tongana ye so afa so mo sara nzara ti lo la.

   “Mbi yeke causé na azo pendere me mbi yeke gue ayo na yâ ti atënë ti mbi ape, mbi yeke sara hange na atënë so mbi yeke tene.”—Maria.

 Bata tënë so: Gbu li nzoni na ndö ti fason so mo yeke sara na ye na mbage ti azo so ayeke amba ti mo wali ape wala amba ti mo koli ape. Mbeni maseka so iri ti lo ayeke Jennifer, atene: “A yeke ngangu ti wara anzoni kamarade. E yeke kpe ande ti buba songo ti e na ala na sarango ambeni ye so ayeke na lege ni ape.”

•    Mä tënë so ambeni zo ayeke tene. Tongana mbeni zo ahunda atene: “Eskê ala ye ti mû terê la?” ye so aye ti fa so mo na zo ni ayeke nduru mingi na mba la.

•    Azo so ayeke mba ti mo koli ape wala mba ti mo wali ape, sara ye na ala kue legeoko. Fa so mo ye gï mbeni oko mingi ahon atanga ni ape.

•   Sara hange na amessage so mo yeke tokua, na tapande wungo ni, atënë ti yâ ni nga na l’heure so mo yeke tokua na ni. Mbeni molenge-wali so iri ti lo ayeke Alyssa atene: “Mo peut pëpe ti tokua message na mbeni zo so ayeke mba ti mo wali ape wala mba ti mo koli ape na minuit.”