“E hinga lani kpale so bango porno apeut ti ga na ni, me ye so e hinga lani ape ayeke so apeut ti duti facile na molenge ti e ti wali ti bâ ni.”—Nicole.

Na yâ ti article so e yeke bâ:

•  Ye so mo doit ti hinga

•  Tongana nyen la mo peut ti aidé molenge ti mo ti kpe bango porno?

•  Ka tongana molenge ti mo abâ porno awe

 Ye so mo doit ti hinga

 Amolenge apeut ti bâ aye so andu porno na temps so ala ngbâ kete. Agingo nda ti ye afa so laso, amolenge apeut ti bâ porno ti kozo ni na temps so ala yeke na ngu 11.

 Amolenge apeut ti bâ porno sân ti tene ala la agi peko ni. Na tapande, ala peut ti bâ aye so andu porno na temps so ala yeke sara arecherche na ndö ti Internet wala na temps so ala yeke bâ aye na ndö ti aréseaux sociaux. Ala peut ti bâ aye so andu porno na temps so ala yeke sara ajeu vidéo. Zo apeut ti bâ porno na alege nde nde, mingi ni ayeke na lege ti afoto nga na avidéo. Me, a yeke nga facile ti tene zo awara ni na lege ti ambeti wala a-audio so ayeke na ndö ti Internet so zo apeut ti diko ni wala lo mä ni mango.

 Mbeni lege ni ayeke so azo apeut ti tokua a-image wala amessage so andu porno na amolenge na lege ti téléphone. Na lege ti mbeni gingo nda ti ye so a sara na ndö ti amaseka 900 tongaso, presque 90% ti amaseka-wali nga 50% ti amaseka-koli atene so lakue amba ti ala ti klase ayeke tokua na ala afoto nga na avidéo ti azo so terê ti ala ayeke senge.

 Mingi ti aye ti porno so amû ndo ayeke fa sarango ye ti ngangu na zo. Mingi ti aye ti porno so amû ndo ayeke fa sarango ye ti ngangu na zo, so a yeke sara ni surtout na awali.

 Porno ayeke sara sioni na amolenge. Gingo nda ti ye afa so amolenge so abâ porno, aye so a fa na gbe ni ge apeut ti si na ala:

•   ala yeke travaillé na ekole nzoni ape

•   ala yeke gi bê mingi, ala yeke na dépression nga ala bâ so ala yeke ye oko ape

•   ala pensé so ayeke na lege ni ti forcé mbeni zo ti lango na lo na ngangu

 Na nduru tënë: Tongana amolenge abâ porno, a yeke joué mingi na ndö ti ala, nga ababâ na amama la ayeke azo so apeut ti aidé ala.

 Mama-ndia ti Bible: “Atënë so mbi fa na mo laso so, a lingbi a duti na bê ti mo; mo sara si a wara place na yâ ti bê ti amolenge ti mo, na mo fa ni na ala na ngoi so mo yeke duti na da ti mo, na ngoi so mo yeke tambela na lege, na ngoi so mo gue ti lango nga na ngoi so mo londo.”—Deutéronome 6:6, 7.

 Tongana nyen la mo peut ti aidé molenge ti mo ti kpe bango porno?

 Gi ti hinga ambeni ye. Gi ti hinga ngoi nga na ndo so molenge ti mo apeut ti bâ porno dä. Na tapande, eskê na temps ti pause ti lo na ekole, lo yeke na accès na Internet sân ti tene a surveillé ni?

 Gi ti hinga aparamètre so ayeke na yâ ti téléphone ti lo nga gi ti hinga a-application so lo yeke sara kua na ni nga na ajeu so lo yeke sara. Na tapande, ambeni application ti message ayeke na mbeni fonction so ayeke mû lege na mbeni message, mbeni image wala mbeni vidéo so ayeke na lege ni ape ti “disparaître” na peko ti mbeni kete temps. Mingi ti ajeu vidéo so ayeke na ndö ti Internet apeut ti mû lege na azo so ayeke joué ni ti bâ porno nga ti bungbi koli na wali vrai tongaso ape, me na lege ti jeu ni.

 “Na lege ti mbeni ye so asi, mbi tene: Tongana molenge ti mo ayeke na smartphone, so mo yeke babâ wala mama, mo doit ti hinga tongana nyen la lo yeke sara kua na ni, tongana nyen la mo peut ti kanga lege na aye ti sioni ti ga na ndö ni, nga tongana nyen la mo peut ti surveillé ye so molenge ti mo ayeke sara na appareil ti lo.”—David.

 Sara kue ti kanga lege na molenge ti mo ti bâ porno wala ti diko aye na ndö ni. Sara ye so mo peut ti sara ti kanga lege na molenge ti mo ti bâ porno. Na tapande: Configuré aparamètre ti téléphone ti lo nga na a-appareil kue so ayeke na yanga-da ti tene akanga lege na aye so ayeke na lege ni ape. Activé aye so apeut ti kanga lege na aye ti sioni nga gi ti hinga amot de passe kue so molenge ti mo ayeke utilisé ni.

 “Mbi bâ so ayeke bien ti activé aye so apeut ti kanga lege na aye ti sioni na ndö ti a-appareil ti e, ti zia limite na aprogramme so molenge ti mbi apeut ti bâ na temps so lo yeke bâ télé, nga ti hinga code PIN ti smartphone ti lo.”—Maurizio.

 “Mbi ye pëpe ti tene amolenge ti mbi ti koli akanga porte ti chambre ti ala si ala bâ afilm. Tongana ala gue ti lango, mbi yeke permettre na ala ape ti tene ala gue na a-appareil ti ala na yâ ti chambre ti ala.”—Gianluca.

 Fa na molenge ti mo akpale ti bango porno. Mbeni mama so iri ti lo ayeke Flavia atene: “Ambeni babâ na mama ayeke kpe ti sara tënë ti porno na amolenge ti ala, na ala pensé so amolenge ti ala ayeke tingbi ande na kpale ni so lâ oko ape.” Ambeni babâ na mama agi bê ti ala atene: ‘Tongana mbi sara tënë ni na molenge ti mbi, lo yeke gi ti bâ ni.’ Mara ti pensé ni so ayeke na lege ni ape. Ababâ na amama so ayeke na ndara ayeke fa na amolenge ti ala akpale ti bango porno avant ti tene ala bâ ni. Tongana nyen la ala peut ti sara ni?

 Fa na amolenge aye so ala peut ti sara tongana ala bâ aye so andu porno. Na tapande, ala peut ti kanga lê ti ala wala ti kanga appareil ti ala. Nga encouragé ala ti causé na mo na ndö ti aye so ala bâ wala ala mä. a

 “E komanse ti sara tënë na ndö ti akpale ti bango porno na molenge ti e ti koli na ngoi so lo ngbâ kete mingi. Na temps so lo yeke na ngu 11 tongaso, apublicité ti porno ayeke sigi brusque na yâ ti jeu so lo téléchargé ni na ndö ti smartphone ti lo. Na yâ ti publicité ni, a yeke wara nga a-invitation so a hunda ti tene lo tokua afoto ti lo. Ndali ti so e causé déjà na lo na ndö ti ye so lo doit ti sara, lo ga hio lo fa na mbi ye so apassé.”—Maurizio.

 Tongana amolenge ti mo akono awe, aidé ala ti sara hange na aye so ala yeke bâ, ala yeke mä wala ala yeke diko so andu porno. Na tapande, aidé molenge ti mo ti sû na mbeti aye so lo yeke sara tongana lo bâ brusque mbeni ye so andu porno nga na ndani so lo ye ti sara ye tongaso. Aidé nga lo ti sara na mbeti aconséquence so lo yeke wara tongana lo bâ porno, na tapande, lo yeke perdre nengo ti lo, lo yeke perdre confiance ti babâ na mama ti lo nga lo yeke buba songo ti lo na Nzapa. b

 “Tongana amolenge ayeke kono aidé ala ti gbu li na ndö ti aconséquence so ala yeke wara tongana ala bâ porno.”—Lauretta.

 “Tongana amolenge ti e ahinga akpale so bango porno ayeke ga na ni nga na pensé ti Jéhovah na ndö ni, a yeke duti facile na ala ti kpe ti bâ porno.”—David.

 Causé na ala lakue. Atâa so apeut ti duti ngangu ti croire na ni, me ti vrai ni amolenge aye ti causé na aparent ti ala na ndö ti bungbingo koli na wali, andu nga tënë ti porno. Dame Rachel de Souza (Commissaire à l’enfance pour l’Angleterre) atene: “Amolenge aye ka ti causé na ababâ na amama ti ala. Ala ye ti tene a causé na ala na ndö ti aye so alingbi na ngu ti ala. Na tongana ala yeke kono, ala bezoin ti tene a causé na ala na ndö ti atënë nde nde.”

 “Na temps so mbi yeke kono lani, ambeni tënë ayeke dä so babâ na mama ti mbi acausé na mbi na ndö ni lâ oko ape. Mbi ye lani ti tene mbi na ala e duti libre ti causé. So fadeso mbi yeke mbeni mama, mbi yeke sara kue ti causé lakue na amolenge ti mbi na ndö ti bungbingo koli na wali na mbeni fason so ala yeke sentir terê ti ala à l’aise.”—Flavia.

 Ka tongana molenge ti mo abâ porno awe

 Sara ngonzo ape. Tongana mo hinga so molenge ti mo abâ porno wala lo diko ambeni ye na ndö ni, gi ti sara ngonzo ape. Bê ti molenge ni apeut ti son, li ti lo aga kirikiri wala lo fâ ngbanga na ndö ti lo ndali ti ye so asi so. Ti sara ye na ngonzo ayeke sara si situation ni aga ngangu nga peut-être ti peko lo yeke sara tënë ti mbeni ye na mo ape.

 Gi ti hinga ye na ndö ni. Ahon ti tene mo tene so mo hinga ye so apassé, hunda atënë ti hinga ye so asara si lo bâ porno. Na tapande, gi ti hinga eskê mbeni zo la atokua image ni na lo wala lo la lo gi peko ni? Eskê lo bâ porno gï fani oko wala lo bâ ni lani kozo awe? Eskê a installé na yâ ti appareil so lo yeke utilisé aparamètre so apeut ti kanga lege na aye ti sioni? Tongana ayeke tongaso, eskê lo gi ti honde ni ti tene lo ngbâ ti bâ porno? Girisa ape so ye so mo ye ayeke ti encouragé molenge ti mo ti fa atënë ti bê ti lo, me pëpe ti diko gbâ ti atënë na lo.

 Sara mbeni ye. Na tapande, tongana molenge ti mo abâ porno gï brusque tongaso, peut-être mo bezoin ti configuré aparamètre ti appareil ti lo si akanga lege na aye ti sioni.

 Tongana mo hinga so molenge ti mo la agi ti bâ porno ni, corrigé lo na nzoni bê. Encouragé lo ti kpe ti duti na nzara ti bâ porno na lege so mo na lo asara lisoro na ndö ti aversê tongana Job 31:1, Psaume 97:10 nga na Psaume 101:3. c Tene na lo so yenga oko oko mo yeke causé na lo ti gi ti bâ progrès ti lo nga na ambeni ye so mo peut ti sara ti aidé lo.