GIRIRI na ngoi so a sû Bible, tënë sheʼohlʹ na yanga ti Hébreu nga tënë haiʹdes na yanga ti Grec asigigi na yâ ni lege 70 na ndo ni. Atënë use so kue aye ti sala gi tënë ti mbeni ye so ague oko na tënë kuâ. Na yâ ti ambeni Bible, a sû peko ti atënë use so na “dukua”, “enfer”, “dû” wala “ndo-ti-awakinda”. Me na yâ mingi ti ayanga ti kodoro ti sese, a lingbi pëpe ti wara tâ mbeni tënë tongaso so alingbi ti kiri peko ti atënë use ti yanga ti Hébreu na ti Grec so. Me atënë so aye ti tene nyen mbilimbili? Zia e bâ tongana nyen Bible asala kusala na atënë ti Hébreu na ti Grec so na yâ ti aversê nde nde.

Zo-ti-fa-tene 9:10 atene: “Kusala, ye ti bibe, hingango ye, na ndara, ayeke na ndo-ti-awakinda pëpe, ndo so mo yeke gue dä.” So aye ti tene so “ndo-ti-awakinda” ge aye ti sala tënë ti mbeni dû wala ndo so a leke ni ti lu kuâ ti mbeni zo dä? Ên-ën. Tongana Bible aye ti sala tënë ti mbeni ndo tongaso so a leke ni ti lu kuâ ti mbeni zo dä, lo yeke sala kusala na ambeni tënë nde ti yanga ti Hébreu na ti Grec, me pëpe na tënë sheʼohlʹ na haiʹdes (Genèse 23:7-9; Matthieu 28:1). Nga, Bible asala kusala pëpe na tënë “ndo-ti-awakinda” ti fa mbeni place so a leke ni ti zia kuâ ti azo nde nde dä, na tapande mbeni place so a leke ni ti lu azo ti mbeni sewa oko dä  wala mbeni kota dû so a zi ni ti tuku kuâ ti gbâ ti azo dä.​—Genèse 49:30, 31.

Tongana a yeke tongaso, “ndo-ti-awakinda” ni aye ti sala tënë ti nyen? Mbeti ti Nzapa afa so tënë so andu ye mingi ahon gi senge kota dû so a zi ni ti zia kuâ ti azo mingi dä. Na tapande, Esaïe 5:14 atene so “ndo-ti-awakinda aga kota mingi, na lo lungula yanga ti lo ahon ndo ni”. Atâa so ndo-ti-awakinda ni amene awe azo mingi so akui, nzara angbâ lakue ti sala lo (aProverbe 30:15, 16). Mbeni senge dû so a zi ni ti lu akuâ dä alingbi ti si, me “ndo-ti-awakinda . . . asi lâ oko pëpe”. (aProverbe 27:20). So aye ti fa so ndo-ti-awakinda ni ayeke pëpe mbeni tâ ndo tongaso so a leke ni ti zia akuâ dä, me a ye ti sala tënë ti Dukua na lege ti fä. Ti mingi ti azo so akui, a yeke mo bâ mo tene ala yeke lango na yâ Dukua so.

Tënë so Bible afa na ndo ti londongo ti akuâ akiri amû maboko na e mingi ti gbu nda ti tënë “ndo-ti-awakinda”. Mbeti ti Nzapa afa so ndo-ti-awakinda ague oko na kui so tongana a si na zo, zo ni alingbi ti kiri na fini mbeni lâ * (Job 14:13; Kusala 2:31; Apocalypse 20:13). Mbeti ti Nzapa afa nga so azo so akui na ayeke na ndo-ti-awakinda ayeke pëpe gi azo so kozo asala na Jéhovah. Même ambeni zo so kozo asala na Jéhovah pëpe me so akui ayeke nga na ndo-ti-awakinda (Genèse 37:35; Psaume 55:16). Ndani la si Bible asala tënë ti “londongo ti awakinda kue, azo ti mbilimbili, na azo ti kirikiri.”​—Kusala 24:15.