“Lo manda mango yanga”
Chapitre 6
“Lo manda mango yanga”
1, 2. Ngbanga ti nyen mbeni babâ ayeke na ngia na bango molenge ti lo so amä yanga ti lo? Bibe ti babâ so ague oko na ti Jéhovah tongana nyen?
NA LÊ ti fenêtre, mbeni babâ ayeke bâ molenge ti lo so ayeke sara ngia na akamarade ti lo. Mo ye ti bâ, ballon ti ala ague atï na ndo ti lege. Molenge ni ayeke gi na nzara ti gue ti mungo ni. Mbeni mba ti lo atene na lo ti gue na ndo ti lege ti mû ni, me molenge ni asara li ti lo, lo ke. Lo tene: “Ên-ën, Papa aye ape.” Babâ ni ahe gi ngia na yâ ti bê ti lo kâ.
2 Ngbanga ti nyen bê ti babâ ni ayeke na ngia? Ngbanga ti so lo gboto mê ti molenge ti lo ti gue na ndo ti lege gi lo oko pëpe. So molenge ni amä yanga, atâa so lo hinga pëpe so babâ ti lo ayeke bâ lo fade, babâ ni ahinga so molenge ti lo ayeke manda mango yanga, na ye ti pekoni ayeke so sioni ayeke si na lo pëpe. Bibe ti babâ so ague oko na ti Babâ ti e ti yayu, Jéhovah. Nzapa ahinga so tongana e ye ti ngbâ be-ta-zo na ti ngbâ na fini ti bâ ande ye ti nzoni so lo leke ni ndali ti e, a lingbi e manda ti zia bê ti e kue na lo nga ti mä yanga ti lo (aProverbe 3:5, 6). Ni la, lo tokua na e tâ nzoni wafango ye na popo ti atanga ni kue.
3, 4. Ngbanga ti nyen a tene so Jésus ‘amanda mango yanga’ nga ‘a sara si lo lingbi kue’? Mû mbeni tapande ti fa ni.
3 Bible atene mbeni tënë na ndo ti Jésus so alingbi ti sara si li ti e akpe; a tene: “Atâa so lo yeke Molenge ti Nzapa, lo manda mango yanga na lege ti apasi so lo bâ; na tongana a sara si lo lingbi kue awe, lo ga zo so abâ lege ti mungo salut ti lakue lakue na ala kue so amä yanga ti lo.” (aHébreu 5:8, 9). Molenge ti Nzapa aduti ândö na fini teti angu mingi mingi na yayu. Lo bâ tongana nyen Satan na ambeni ange ake yanga ti Nzapa, me lo mû peko ti ala lâ oko pëpe. Mbeni prophétie so a sû ni na gbe ti yingo ti Nzapa atene so lo tene: “Mbi ke [yanga] pëpe.” (Ésaïe 50:5). Tongaso, teti so lo yeke Molenge so amä yanga pendere mingi, ngbanga ti nyen a tene so lo “manda mango yanga”? So lo yeke créature so alingbi kue awe so, ngbanga ti nyen a tene so “a sara si lo lingbi kue”?
4 Zia e bâ gi mbeni tapande. Mbeni turugu ayeke na épée. Atâa so a leke ni pendere, a de a sara na bira lâ oko pëpe. Me lo yeda ti changé épée so na mbeni nde so a leke ni na wen so akpengba mingi ahon ti lo so, na yanga ni aza ahon ni. A sara bira na ni awe. So lo yeda ti changé ni so, lo sara ye na ndara la pëpe? Legeoko nga, mango yanga so Jésus amä kozoni si lo ga na sese, sioni ye oko ayeke dä pëpe. Me na pekoni so lo sara kodoro na sese ge, mango yanga so lo mä aga nde mingi na ti so lo ngbâ na yayu. A tara ni, a kiri a kpengba ahon ti kozo nga a tingbi na atara so Jésus alingbi fade ti wara ni pëpe tongana lo ngbâ fade na yayu.
5. Ngbanga ti nyen mango yanga ayeke lani kota ye mingi na yâ ti kua so Jésus aga ti sara na sese? Fade e yeke bâ nyen na yâ ti chapitre so?
5 Mango yanga ayeke lani kota ye mingi na yâ ti kua so Jésus aga ti sara na sese. Teti so lo yeke “ndangba Adam”, Jésus aga na sese ge ti sara ye so Adam na Ève abi ni na ngu lani: ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah Nzapa, même na gbele tara (1 aCorinthien 15:45). Me Jésus amä yanga gi ngbanga ti nzara ti mango yanga pëpe. Lo mä yanga na bibe ti lo kue, na bê ti lo kue nga na âme ti lo kue. Na lo sara ni na ngia na bê. Ti sara ye so bê ti Babâ ti lo aye ayeke kota ye na lê ti lo ahon tengo kobe (Jean 4:34). Nyen la ayeke mû maboko na e ti mû tapande ti mango yanga so Jésus amä? Zia e bâ kozoni kue aye so apusu Jésus lani ti mä yanga. Tongana mara ti aye so apusu Jésus ti mä yanga ayeke na yâ ti bê ti e, a lingbi ti mû maboko na e ti luti na gbele tara nga ti sara ye so bê ti Nzapa aye. Na pekoni, e yeke bâ ambeni futa so aga na peko ti so e mä yanga tongana ti so Christ amä.
Aye so apusu Jésus ti mä yanga
6, 7. Ambeni ye wa si apusu lani Jésus ti mä yanga?
6 Mango yanga so Jésus amä alondo na bê. Tongana ti so e bâ na Chapitre 3, Christ ayeke na tâ be-ti-molenge. Fandara asara si azo ake ti mä yanga, me tâ be-ti-molenge amû maboko na e ti mä yanga ti Jéhovah na bê ti e kue (Exode 5:1, 2; 1 Pierre 5:5, 6). Nga, a yeke na lege ti aye so lo ye nga aye so lo ke si a hinga lani so Jésus ayeke mä yanga.
7 Na ndo ni kue, Jésus andoye Jéhovah Babâ ti lo ti yayu mingi. E yeke sara tënë mingi na ndo ti ndoye ni so na Chapitre 13. Ndoye so apusu Jésus ti kpe mbeto ti Nzapa. Yengo so lo ye na Jéhovah nga nengo so lo ne na Lo ayeke tâ kota mingi si lo sara mbeto ti sara mbeni ye so anzere na bê ti Babâ ti lo pëpe. Kpengo mbeto ti Nzapa ayeke mbeni raison so a sara si Lo mä asambela ti Jésus nzoni (aHébreu 5:7). Kpengo mbeto ti Jéhovah ayeke nga mbeni ye so a yeke hinga na komandema ti Jésus tongana Gbia.—Ésaïe 11:3.
8, 9. Tongana ti so mbeni prophétie afa ni, bango ndo ti Jésus na ndo ti mbilimbili na sioye ayeke tongana nyen? Lo fa ni tongana nyen?
8 Ti ndoye Jéhovah aye nga ti tene ti ke aye so lo ke. Bâ na tapande prophétie so, so asara tënë ti Messie tongana Gbia, a tene: “Mo ndoye mbilimbili na mo ke sioye. Teti tënë so, Nzapa, Nzapa ti mo, asa mafuta ti ngia na ndo mo ahon afon mo.” (Psaume 45:8). “Afon” Jésus ayeke lani amba ti lo gbia so ayeke na yâ ti hale ti Gbia David. Tongana a soro lani Jésus ti ga gbia, lo yeke na raison ti duti na ngia mingi ahon amba ti lo ni. Ndali ti nyen? Futa ti lo ayeke kota mingi ahon ti ala, na komandema ti lo ayeke ga na aye ti nzoni mingi mingi ahon ti ala. A futa lo ndali ti so yengo so lo ye na mbilimbili na kengo so lo ke na sioye apusu lo ti mä yanga ti Nzapa na yâ ti aye kue.
9 Tongana nyen Jésus afa lani so lo ye mbilimbili na lo ke sioye? Na tapande, na ngoi so adisciple ti lo amä yanga ti lo si ala gue afa tënë na ala wara ye ti nzoni na pekoni, Jésus asara ye lani tongana nyen? Tere ti lo anzere lani mingi (Luc 10:1, 17, 21). Nga tongana azo ti Jérusalem angbâ gi ti sara kpengba-li, na ala ke mungo maboko so lo ye ti mû na ala, bê ti Jésus ayeke lani tongana nyen? Lo toto ngbanga ti so azo ti gbata ni aye gi ti sara kpengba-li (Luc 19:41, 42). Anzoni sarango ye anzere na Jésus mingi, me asioni ni ason bê ti lo mingi.
10. Tongana a ndu tënë ti anzoni sarango ye na asioni ni, mara ti bibe wa e yeke na bezoin ti duti na ni? Nyen la ayeke mû maboko na e ti wara bibe ni so?
10 Tongana e gbu li ti e na ndo ti abibe ti Jésus so, a yeke mû maboko na e ti bâ tere ti e wani ti bâ aye so ayeke pusu e ti mä yanga ti Jéhovah. Atâa so e yeke awasiokpari, e lingbi ti ndoye anzoni sarango ye na ti ke asioni ni na bê oko. E yeke na bezoin ti sambela Jéhovah ti mû maboko na e ti duti na abibe tongana ti lo nga tongana ti Molenge ti lo (Psaume 51:12). Na oko ngoi ni, e yeke na bezoin ti kpe ambeni ye so ayeke buba abibe ni so. A hunda ti gbu li nzoni ti soro angia so e yeke sara nga na akamarade ti e (aProverbe 13:20; aPhilippien 4:8). Tongana aye so apusu lani Christ ti mä yanga si apusu e ti mä yanga, e yeke mä yanga gi ndali ti nzara ni pëpe. E yeke sara ande ye so ayeke nzoni ngbanga ti so a nzere na e ti sara ni. Fade e yeke kpe asioni sarango ye; e yeke kpe ni pëpe ngbanga ti so e sara mbeto ti tene a gbu e dä, me ngbanga ti so e ke mara ti sarango ye tongaso.
“Lo sara siokpari oko pëpe”
11, 12. (a) Nyen la asi na Jésus na tongo nda ti kusala ti lo? (b) Kozoni, Satan atara Jésus tongana nyen? Lo sara kua na mayele wa?
11 Na ndo ti tënë ti kengo siokpari so lo ke, a tara Jésus na tongo nda ti kusala ti lo. Na peko ti batême ti lo, lo sara lâ 40 na bï 40 na yando sân ti te kobe. Na hunzingo ti alango ni so, Satan aga ti tara lo. Bâ tongana nyen Zabolo asara ye tâ na mayele.—Matthieu 4:1-11.
12 Kozoni, Satan atene: “Tongana mo yeke mbeni molenge ti Nzapa, tene na atênë so ti ga mapa.” (Matthieu 4:3). So lo mû jeûne a ninga tongaso, Jésus ayeke lani tongana nyen? Bible atene polele atene: “Nzara asara lo.” (Matthieu 4:2). Satan aye ti wara go na ndo ti nzara ti kobe so asara Jésus, na kite ayeke pëpe so Satan aku na mbana juska Jésus awoko na nzara awe si lo tara lo. Bâ nga tënë so Satan atene ti gi na yanga ti lo: “Tongana mo yeke mbeni molenge ti Nzapa.” Satan ahinga so Jésus ayeke “kozo ye na popo ti aye kue so Nzapa asara”. (aColossien 1:15). Ye oko, Jésus azia lege na Satan pëpe ti pusu lo ti ke yanga. Jésus ahinga so a yeke ye so bê ti Nzapa aye la pëpe ti mû ngangu ti lo ti sara na ye so bê ti lo wani aye. Jésus ake ti sara ni; sarango tongaso afa so lo yeke na tâ be-ti-molenge na lo zia bê ti lo na Jéhovah ti mû na lo ye so lo yeke na bezoin ni na ti fa lege na lo.—Matthieu 4:4.
13-15. (a) Use nga na ota tara so Satan atara na Jésus ayeke so wa? Jésus asara ye tongana nyen? (b) E hinga tongana nyen so lê ti Jésus angbâ gi nganganga si Satan ahanda lo pëpe?
13 Ti use tara ni, Satan amû Jésus ague na lo na mbeni place na nduzu na ndo ti gbagba ti temple. Na turnengo yâ ti atënë ti Mbeti ti Nzapa na mayele, Satan atara ti ga na Jésus ti sara baba na lê ti azo na londongo na nduzu ti tï, tongaso si a-ange aga amû lo na yâ ti maboko ti ala. Tongana azo mingi mingi so ayeke na yâ ti temple lani abâ mara ti miracle tongaso, zo wa la ayeke dë kite so Jésus ayeke biani Messie? Na tongana azo ni so ayeda na Jésus tongana Messie gi ndali ti miracle ni so, fade Jésus ayeke wara ande tara mingi pëpe, ni la pëpe? Peut-être. Me Jésus ahinga so ye so bê ti Jéhovah aye ayeke ti tene Messie asara kua ti lo na tâ be-ti-molenge, me pëpe ti pusu azo ti mä na bê na lo na lege ti akota ye ti kpene tongaso (Ésaïe 42:1, 2). Ge kue, Jésus ake yanga ti Jéhovah pëpe. Nzara ti tene iri ti lo awu asara lo oko pëpe.
14 Me tongana a handa lo na komandema, a yeke wara lo? Na yâ ti ota tara ni, Satan atene so ni yeke mû na Jésus aroyaume kue ti dunia gi tongana lo voro ni. Jésus atara ti gbu li kete ti bâ wala ni lingbi ti yeda na ye so Satan aye ti mû na ni so? Ên-ën, lo tene na Satan, lo tene: “Hon kâ, Satan!” Na pekoni lo tene: “Teti a sû na Mbeti ti Nzapa a tene: ‘A yeke gi Jéhovah Nzapa ti mo si a lingbi mo voro lo, na a yeke gi lo oko si a lingbi mo sara kusala so ayeke nzoni-kue na lo.’ ” (Matthieu 4:10). Mbeni ye alingbi ti pusu Jésus ti voro mbeni nzapa nde pëpe. Lo yeke zia lege lâ oko pëpe na nzara ti komandema wala ti mbeni kota ndo so a ye ti mû na lo na yâ ti dunia so ti pusu lo ti ke yanga ti Nzapa.
15 Satan angbâ gi ge? Biani, tongana Jésus amû yanga na lo ti hon, lo mû lege lo hon. Ye oko, Évangile ti Luc atene so Zabolo “[a]zia Jésus juska ti ku na mbeni ngoi so alingbi.” (Luc 4:13). Biani, juska na nda ni, Satan ayeke gi ande ambeni lege nde ti tara Jésus. Bible atene na e so “a tara [Jésus] na yâ ti aye kue”. (aHébreu 4:15). Jésus azia si lê ti lo angbâ lakue nganganga. Tongaso a lingbi e nga kue lê ti e angbâ nganganga.
16. Satan ayeke tara ti handa awakua ti Nzapa tongana nyen? E lingbi ti luti na lo tongana nyen?
16 Satan angbâ lakue ti tara awakua ti Nzapa laso. Mawa ni ayeke so, mingi ni siokpari so ayeke na tere ti e asara si lo lingbi ti wara e hio. Na mayele, Satan ayeke sara kua na nzara ti ye so bê ti e wani aye, baba nga nzara ti komandema. Lo lingbi même ti gbu mbeni zo na lege ti aye ota so gi na pusungo lo ti tomba peko ti akungba. A yeke kota ye ti tene ngoi na ngoi e bâ tere ti e wani ti bâ wala e yeke tongana nyen. A yeke nzoni e gbu li ti e na ndo ti 1 Jean 2:15-17. Na ngoi so e sara tongaso, e lingbi ti bâ wala anzara ti mitele, nzara ti warango akungba mingi, nga na nzara ti bâ tere ti e kota na ndo ti amba ti e ayeke tara ti buba ndoye ti e na mbage ti Babâ ti e ti yayu. A lingbi e girisa pëpe so dunia so, nga na mokonzi ni so ayeke Satan, angbâ ti hon. Zia e ke amayele kue so lo sara ti pusu e ti tï na yâ ti siokpari. Zia e mû tapande ti Maître ti e, teti “lo sara siokpari oko pëpe.”—1 Pierre 2:22.
“Mbi yeke sara lakue aye so anzere na bê ti lo”
17. Na ndo ti tënë ti mango yanga ti Babâ ti lo, Jésus atene nyen? Me ambeni zo alingbi ti tene ti ala nyen?
17 Mango yanga aye ti tene gi pëpe ti kpe ti sara siokpari; Christ azia tere ti lo kue ti sara aye kue so Babâ ti lo ahunda na lo ti sara. Lo tene: “Mbi yeke sara lakue aye so anzere na bê ti lo.” (Jean 8:29). Mango yanga ti Nzapa aga na ngia mingi na Jésus. Biani, ambeni zo alingbi ti tene so mango yanga ayeke lani ngangu pëpe na Jésus tongana a haka lo na e. Ala lingbi ti tene so lo yeke kiri tënë gi na Jéhovah oko awe, so ayeke mbilimbili-kue, me ti e a lingbi e kiri tënë na azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe si ayeke na komandema na ndo ti e. Me tâ tënë ni ayeke so Jésus nga amä yanga ti azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe si ayeke na komandema na ndo ti lo.
18. Na ngoi so Jésus ade molenge, lo zia tapande wa na ndo ti tënë ti mango yanga?
18 Tongana lo yeke kono, Jésus ayeke lani na gbe ti komandema ti Joseph na Marie so ayeke awasiokpari. Âmanke lo bâ lani afaute ti babâ na mama ti lo ahon ti so mingi ti amolenge alingbi ti bâ na mbage ti ababâ na amama ti ala. Jésus asara kpengba-li? Lo dö ndo ti lo ti molenge lo zia ti fa na ala tongana nyen ti bâ lege ti sewa nzoni? Bâ ye so Luc 2:51 atene na ndo ti Jésus na ngoi so lo yeke na ngu 12: “Lo ngbâ ti woko tere na gbe ti ala.” Na ndo ti tënë ti mango yanga, Jésus azia mbeni pendere tapande na amaseka Chrétien so ayeke sara kue ti mä yanga ti ababâ na amama ti ala na ti ne ala tongana ti so a hunda.—aÉphésien 6:1, 2.
19, 20. (a) Na ndo ti tënë ti mango yanga ti azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe, akpale wa Jésus atingbi na ni? (b) Ngbanga ti nyen laso a lingbi atâ Chrétien amä yanga ti azo so ayeke mû li ni na popo ti ala?
19 Tongana a yeke ti mä yanga ti azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe, Jésus atingbi na akpale so atâ Chrétien laso ayeke tingbi na ni pëpe. Bâ gi ngoi so lani a dü lo na yâ ni si lo kono. Aye so andu vorongo Nzapa ti aJuif, temple so ayeke na Jérusalem nga na aprêtre ni, ayeke aye so Jéhovah ayeda na ni lani ngbene ye giriri, me lo yeke nduru ti ke ni na ti zia na place ni aye so andu congrégation ti aChrétien (Matthieu 23:33-38). Na oko ngoi ni, mingi ti amokonzi-nzapa ni ayeke fa aye ti wataka so alondo na senda-ndara ti aGrec. Na yâ ti temple ni, aye ti kirikiri so ahon ndo ni asara si Jésus airi ni “kota dû ti azo ti gbungo aye ti azo na ngangu.” (Marc 11:17). Jésus ake lani ti gue na temple wala na yâ ti asynagogue? Ên-ën! Jéhovah angbâ lani ti sara kua na aye so. Juska ti si na ngoi so Nzapa agbian aye ni so, Jésus angbâ ti gue na amatanga so a yeke sara na yâ ti temple nga ti gue na yâ ti asynagogue.—Luc 4:16; Jean 5:1.
20 Asinga Jésus so amä yanga lani na yâ ti aye tongaso so, si atâ Chrétien angbâ ti mä yanga laso pëpe? Biani, e yeke na mbeni ngoi so ayeke nde mingi, ngoi so a sara tënë ni kozo awe a tene a yeke kiri na vorongo Nzapa so ayeke na sioni oko pëpe na place ni. Nzapa adë bê ti e so lo yeke zia lege na Satan lâ oko pëpe ti buba atâ wakua ti lo na yâ ti vorongo Nzapa ti ala (Ésaïe 2:1, 2; 54:17). Tâ tënë, na yâ ti congrégation ti aChrétien, a yeke wara azo so ayeke awasiokpari nga so ayeke na awokongo. Me a lingbi e mû awokongo ti amba ti e so tongana mbeni raison ti luti na ndo ni ti ke yanga ti Jéhovah? peut-être ti ke ti gue na abungbi wala ti kasa a-ancien? Ên-ën! Ahon ti sara tongaso, na bê ti e kue e yeke mû maboko na ala so ayeke mû li ni na yâ ti congrégation. Ti fa so e yeke mä yanga, e yeke gue na abungbi nga na akota bungbi, na e yeke sara ye alingbi na awango so e yeke wara kâ, so alondo na yâ ti Bible.—aHébreu 10:24, 25; 13:17.
21. Tongana azo atara lani ti pusu Jésus ti ke yanga ti Nzapa, lo sara ye tongana nyen? Lo zia tapande wa na e?
21 Jésus azia lege lâ oko pëpe na azo, même na akota kamarade ti lo so ayeke na anzoni bibe, ti kanga lege na lo ti mä yanga ti Jéhovah. Na tapande, bazengele Pierre atara ti ga na Maître ti lo ti yeda so a yeke kota ye pëpe ti tene lo bâ pasi na lo kui. Jésus ake na kuru go wango so Pierre amû na nzoni bibe, me so a yeke nzoni pëpe (Matthieu 16:21-23). Laso, fani mingi azo so ayeke mû peko ti Jésus ayeke wara awango na mbage ti afami so ayeke tara ti pusu ala ti doro andia ti Nzapa; peut-être ala mû wango ni na sioni bibe pëpe. Ye oko, ti e, legeoko tongana adisciple ti Jésus ândö, “a lingbi e mä yanga ti Nzapa, so ayeke mokonzi, ahon ti mä azo.”—Kusala 5:29.
Afuta ti peko ti mango yanga tongana ti Christ
22. Jésus akiri tënë na hundango ndo wa? Tongana nyen?
22 Na ngoi so Jésus ayeke na gbele kuâ, a tara lo tâ ngangu mingi ti bâ wala lo yeke mä yanga. Na yâ ti sioni lango ni so, “lo manda mango yanga” ni biani. Lo sara ye so bê ti Babâ ti lo aye, me pëpe ye so bê ti lo wani aye (Luc 22:42). Na ndembe ni so, lo zia mbeni tapande ti dutingo be-ta-zo (1 Timothée 3:16). Lo kiri tënë na hundango ndo so a bâ gigi aninga mingi awe, so a tene: Zo so ayeke mbilimbili-kue alingbi ti ngbâ ti mä yanga ti Nzapa, même na gbele tara? Adam abi lani na ngu, Ève nga kue. Na pekoni, Jésus aga, lo sara kodoro na sese, lo kui na lo kiri na ye ni na nzoni lege ni. Jésus so ayeke kota ahon acréature ti Jéhovah kue amû kiringo tënë so ayeke kota ahon kiringo tënë kue so mbeni créature alingbi ti mû na ndo ti tënë so. Jésus amä yanga même na ngoi so mango yanga ni ague na lo ti bâ pasi nga ti kui.
23-25. (a) Tongana nyen si mango yanga na dutingo be-ta-zo ague oko? Mû mbeni tapande. (b) E yeke bâ tënë wa na yâ ti chapitre ti peko?
23 A yeke na lege ti mango yanga si a yeke hinga so zo ayeke be-ta-zo wala lo gbu tënë ti Jéhovah ngangu. Ngbanga ti so Jésus amä yanga ti Jéhovah, lo ngbâ be-ta-zo na lo ga na ye ti nzoni na azo kue (aRomain 5:19). Jéhovah afuta Jésus mingi mingi. Tongana e mä yanga ti Christ, Maître ti e, fade Jéhovah ayeke futa e nga tongaso. Mango yanga ti Christ ayeke gue na e na “salut ti lakue lakue”.—aHébreu 5:9.
24 Nga, dutingo be-ta-zo ni wani ayeke futa. A-Proverbe 10:9 atene: “Zo so atambela na be-biani, lo tambela na siriri.” Tongana a lingbi ti haka dutingo be-ta-zo na mbeni kota da so a sara ni na apendere brique, mango yanga na yâ ti ye oko ayeke tongana brique oko. Peut-être brique oko akpa mbeni sörö ye pëpe, me brique oko oko ayeke na kua ti lo. Na tongana a tingbi gbâ ti abrique so na tere ti tere, mbeni pendere da ayeke bâ gigi. Tongana a bungbi aye so e mä yanga na yâ ni, a zia ni na tere ti tere, lâ na lâ nga ngu na ngu, e yeke wara mbeni ye tongana pendere da: dutingo be-ta-zo.
25 Tongana angu ayeke hon, mango yanga so e yeke mä ayeke sara si e duti na mbeni nzoni sarango ye nde: gbungo ngangu. E yeke bâ tapande so Jésus azia na ndo ti tënë ti gbungo ngangu na yâ ti chapitre ti peko.
Mo lingbi ti mû tapande ti Jésus tongana nyen?
● Ambeni commandement ti Christ ayeke so wa? Tongana nyen e lingbi ti bata ni? Aye ti nzoni wa ayeke ga na pekoni?—Jean 15:8-19.
● Na tongo nda ni, afami ti Jésus atene nyen na ndo ti kusala ti lo? E lingbi ti manda nyen na ndo ti sarango ye ti Jésus na mbage ti ala?—Marc 3:21, 31-35.
● Ngbanga ti nyen a lingbi e gi bê ti e pëpe so ti mä yanga ti Jéhovah ayeke sara si e duti gi na mawa?—Luc 11:27, 28.
● E lingbi ti manda nyen na ndo ti Jésus so ayeke lani nduru ti bata mbeni ndia so andu lo fade pëpe?—Matthieu 17:24-27.
[Ahundango tënë ti manda na ye]
[Foto na lembeti 58]
Bango ndo ti mo na ndo ti ambeni ngia afa so mo ke ye so ayeke sioni?
[Foto na lembeti 63]
E yeke mä yanga na sarango ye alingbi na aye so e manda na abungbi