Chapitre 9

“Ala gue, ala sara si azo . . . aga adisciple”

1-3. (a) Nyen la mbeni wafango yaka ayeke sara tongana akobe ti yaka ti lo ayeke mingi na lo oko lo lingbi ti ko ni kue pëpe? (b) Kpale wa Jésus atingbi na ni na nze ti avril ti ngu 33? Na lo leke ni tongana nyen?

 MBENI wafango yaka ayeke na mbeni kpale. A sara anze kete awe, lo dë yaka ti lo na lo lu angongoa ti kobe dä. Lakue lo yeke bâ yaka ni; lo bâ so akozo li ni ayeke sigigi, na pekoni tere ti lo anzere ti bâ so akobe ti yaka ni akpengba kue awe. Fadeso lo bâ lengo ti peko ti ngangu kua kue so lo sara, teti ngoi ti kongo lê ti kobe ni asi awe. Me kpale so lo wara ayeke so: Akobe ni ayeke mingi na lo oko lo lingbi ti ko ni kue pëpe. Ti hon ndo ti kpale so, na ndara lo mû azo ti kua na lo tokua ala na yâ ti yaka ni. Biani, ngoi angbâ na lo mingi pëpe ti ko alê ti kobe ti lo so.

² Na nze ti avril ti ngu 33, Jésus so a zingo lo na kuâ ayeke  nga na mara ti kpale so. Na ngoi ti kusala ti lo na sese, lo lu angongoa ti tâ tënë. Fadeso a yeke ngoi ti kongo alê ti kobe ni, na alê ti kobe ni ayeke mingi mingi. A hunda ti bungbi azo mingi mingi so ayeke na nzara ti tënë ni si ala ga adisciple (Jean 4:35-38). Jésus aleke kpale so tongana nyen? Ngoi kete kozoni si lo montê na yayu, tongana lo yeke na ndo ti mbeni hoto na Galilée, lo mû yanga na adisciple ti lo ti gi ambeni zo ti kua. Lo tene: “Tongaso ala gue, ala sara si azo na popo ti amara kue aga adisciple. Ala batize ala . . . Ala fa na ala ti bata aye kue so mbi mû yanga na ala ti sara.”​—Matthieu 28:19, 20.

³ Yanga so Jésus amû so ayeke na kozo ndo na yâ ti ye so a hunda na tâ zo so ayeke mû peko ti Christ. Tongaso, zia e bâ ambeni hundango ndo ota. Ngbanga ti nyen Jésus amû yanga ti gi azo ti kua mingi? Lo leke lani adisciple ti lo tongana nyen ti gi azo ti kua ni? Na lege wa si tënë so abâ e?

Ngbanga ti nyen a hunda ti wara azo ti kua mingi?

4, 5. Ngbanga ti nyen Jésus lo oko lo yeke hunzi pëpe kusala so lo to nda ni so? Azo wa si ayeke ngbâ ti sara kusala ni na peko ti lo?

⁴ Na ngoi so Jésus ato nda ti kusala ti lo na ngu 29, lo hinga lani so lo to nda ti mbeni kusala so lo oko lo yeke hunzi ni pëpe. Teti so ngoi so angbâ na lo ti sara na sese ayeke mingi pëpe, Jésus ayeke lani gi na mbeni kete territoire ti fa tënë dä nga lo lingbi ti fa tënë ti Royaume gi na mbeni kete wungo ti azo awe. Tâ tënë, Jésus afa tënë mingi gi na aJuif nga na awande so ayeda ti voro Nzapa ti aJuif, “angasangbaga ti da ti Israël so agirisa.” (Matthieu 15:24). Ye oko, ‘angasangbaga so agirisa’ so akangbi kirikiri na yâ ti sese ti Israël kue, so yongo ni nga na konongo ti lê ni alingbi akilomètre mingi mingi. Nga, a lingbi a fa nzoni tënë na ndo ti tanga ti sese kue.​—Matthieu 13:38; 24:14.

⁵ Jésus ahinga so na peko ti kuâ ti lo, kua ayeke ngbâ mingi ti sara. Lo tene na abazengele 11 so angbâ be-ta-zo na lo, lo  tene: “Biani, ti tâ tënë ni, mbi tene na ala: Zo so amä na bê na mbi, lo yeke sara nga akusala so mbi sara, na lo yeke sara akusala so ayeke kota mingi ahon akusala so mbi sara, teti mbi yeke gue na Babâ.” (Jean 14:12). Teti so lo yeke kiri kiringo na yayu, azo so amû peko ti lo (so ti tene gi abazengele ni pëpe me nga azo kue so ayeke ga ande adisciple ti lo) ayeke ngbâ ti sara kua ti fango tënë na ti fango ye na azo na peko ti lo (Jean 17:20). Jésus, so ayeke na tâ be-ti-molenge, ayeda so akusala so adisciple ti lo ayeke sara ayeke duti “kota mingi ahon” ti lo. Na lege wa? Na alege ota.

6, 7. (a) Na alege wa akusala so azo so amû peko ti Jésus ayeke sara ayeke duti kota mingi ahon ti lo? (b) Tongana nyen e lingbi ti fa so Jésus ayeke lani na raison ti zia bê ti lo kue na ndo ti azo so amû peko ti lo?

⁶ Kozoni, azo so amû peko ti Jésus ayeke fa tënë na yâ ti aterritoire mingi ahon ti lo. Laso, fango tënë ti ala ague juska na andangoro ti sese, so ti tene a fâ akatikati ti kodoro so Jésus wani afa tënë dä lani, na a hon hongo. Use ni, ala yeke fa tënë na azo mingi mingi ahon ti lo. Kete kete wungo ti adisciple so Jésus azia na peko ti lo amaï hio ti ga azo saki na saki (Kusala 2:41; 4:4). Ti fadeso, wungo ti ala asi kutu na kutu, nga na yâ ti ngu oko oko wungo ti azo ahon saki ngbangbo use tongaso si ayeke wara batême. Ota ni, ala yeke fa tënë a ninga angu mingi ahon ti lo. Juska laso, ala fa tënë angu 2 000 awe na peko ti kusala ti Jésus so asara gi ngu ota na ndambo.

⁷ Jésus ayeke fa so lo zia bê ti lo kue na ndo ti adisciple ti lo tongana lo tene so ala yeke “sara akusala so ayeke kota mingi ahon akusala so”. Lo zia na maboko ti ala mbeni kusala so ayeke tâ kota mingi na lê ti lo: kusala ti fango tënë na ti fango ye na azo na ndo ti “nzoni tënë ti royaume ti Nzapa”. (Luc 4:43). Lo hinga biani so ala yeke sara kusala ni so nzoni nzoni. Tënë so abâ e tongana nyen laso? Tongana e ngbâ ti sara kusala ti e na yapungo tere nga na bê kue, e yeke fa so Jésus ayeke na raison ti zia bê ti lo kue na ndo ti azo so amû peko ti lo. So kota pasa la pëpe?​—Luc 13:24.

 A leke ala nzoni ti fa tënë

8, 9. Jésus azia tapande wa na yâ ti kusala ti fango tënë? E lingbi ti mû tapande ti lo na yâ ti kusala ti e tongana nyen?

⁸ Jésus aleke lani adisciple ti lo nzoni mingi ti fa tënë. Na ndo ni kue, lo wani lo zia pendere tapande na ala (Luc 6:40). Na yâ ti chapitre so ahon, e sara tënë ti bango ndo ti Jésus na ndo ti kusala ti fango tënë. Zia e bâ na tapande adisciple so atambela na tere ti Jésus na ngoi ti fango tënë ti lo na sese. Ala bâ so Jésus ayeke fa tënë na ando kue so lo lingbi ti wara azo dä: na yanga ti ngu, na tere ti ahoto, na yâ ti agbata, na agara nga na yâ ti da ti azo (Matthieu 5:1, 2; Luc 5:1-3; 8:1; 19:5, 6). Ala bâ so lo yeke zo so ayeke sara kua ngangu, lo yeke zingo na kota ndapre ti sara kua juska na bï. Fango tënë ni ayeke lani pëpe mbeni ye so lo yeke sara ni gi tongana lo yeke na ye ti sarango ni pëpe (Luc 21:37, 38; Jean 5:17). Kite ayeke dä pëpe so ala bâ so a yeke tâ ndoye ti lo na mbage ti azo si apusu Jésus ti fa tënë. Peut-être ala bâ tâ tongana nyen lê ti lo afa so mawa ti azo asara lo (Marc 6:34). Ti mo, mo pensé so tapande ti Jésus asara lani mbeni ye na ndo ti adisciple ti lo? Tongana mo yeke fade na tere ti lo, a yeke sara nyen na ndo ti mo?

⁹ Teti so e yeke azo so amû peko ti Christ, e yeke mû tapande ti lo na yâ ti kusala ti e ti fango tënë. Tongaso, e yeke gbu alege kue so azi na e ti fa tënë nga ti “fa nda ti tënë ni kue”. (Kusala 10:42). Na tapande ti Jésus, e yeke gue na da ti azo ti fa tënë na ala (Kusala 5:42). E yeke nduru ti gbian yâ ti akapa ti e si e wara azo na angoi so e hinga ala yeke na yanga-da. Nga e yeke gi azo na ando so e lingbi ti wara ala dä, na tapande na ndo ti lege, na yâ ti amagazin nga na aplace ti kua, na e yeke fa tënë na ala na lege ti ndara. E yeke “sara kua ngangu na e yeke tirika ngangu” na yâ ti kusala ti e ti fango tënë, teti so e bâ kusala ni na nene ni mingi (1 Timothée 4:10). Tâ ndoye so e yeke na ni na mbage ti azo si ayeke pusu e ti ngbâ ti gi alege kue ti fa tënë na ala na angoi kue nga na ando kue so e lingbi ti wara ala dä.​—1 aThessalonicien 2:8.

10-12. Kozo si Jésus atokua adisciple ti lo ti fa tënë, akota ye wa lo fa na ala?

 ¹⁰ Mbeni lege so Jésus aleke adisciple ti lo nzoni ti fa tënë ayeke so lo fa na ala ambeni nzene nzene ye so a lingbi ala sara. Kozoni si lo tokua abazengele 12 nga na pekoni adisciple 70 ti fa tënë, lo sara mbeni bungbi na ala ti fa na ala anzene nzene ye so a lingbi ala sara tongana ala yeke fa tënë (Matthieu 10:1-15; Luc 10:1-12). Ye so lo fa na ala aga na aye ti nzoni mingi na pekoni, teti Luc 10:17 atene: “Ala bale-mbasambala ni akiri na ngia na bê ti ala.” Zia e bâ ambeni kota ye use so Jésus afa lani, na e zia na li ti e so ti gbu nda ti atënë ti lo so, a lingbi e hinga angobo ti aJuif na ngoi ni kâ.

¹¹ Jésus afa lani na adisciple ti lo ti zia bê ti ala kue na ndo ti Jéhovah. Lo tene na ala: “Ala mû lor wala argent wala ngengere ti zia na bozo ti nginza so ala yeke kanga na gbe ti yâ ti ala so pëpe. Nga, ala mû pëpe bozo ti kobe ndali ti lege. Ala mû pëpe mbeni use bongo ti yü na gbe ti abongo. Ala mû mbeni poro nde na ndo ni pëpe. Nga, ala mû mbeni keke nde pëpe ti tambelango na ni. Teti zo ti kua alingbi na kobe ti lo.” (Matthieu 10:9, 10). A yeke na yâ ti ngobo ti azo ti ngoi ni kâ so ayeke gue na ayongoro tambela ti mû mbeni bozo ti nginza, mbeni bozo ti kobe nga na mbeni poro nde na ndo ni. * Tongana Jésus awa adisciple ti lo ti gi bê ti ala pëpe na ndo ti  aye so, a yeke mo bâ mo tene lo yeke tene na ala: “Ala zia bê ti ala kue na Jéhovah, teti lo yeke bâ ande lege ti abezoin ti ala.” Jéhovah ayeke mû na ala ye so ala yeke na bezoin ni na lege so lo yeke pusu azo so ayeda na nzoni tënë ni ti sara gene na ala, so ayeke lani mbeni ngobo ti azo ândö na Israël.​—Luc 22:35.

¹² Jésus afa nga na adisciple ti lo ti kpe ambeni ye so alingbi ti mû ngoi ti ala senge senge. Lo tene: “Ala luti ti bara zo na lege pëpe.” (Luc 10:4). Jésus ayeke tene lani na adisciple ti lo ti mû tere ti ala na azo pëpe? Ên-ën. Na ngoi ni kâ, bara ni ayeke gi pëpe senge tenengo “bara mo.” Mingi ni, na yâ ti bara ni, a yeke hunda zo na ambeni tënë nde nde nga a yeke mbeni yongoro lisoro. Mbeni wandara ti Bible atene: “Bara ti azo ti akodoro so ayeke na Tö ayeke tongana ti e laso pëpe, so a hunda gi ti ba li ti mo kete wala ti yôro maboko ti mo na zo, me a hunda ti gbu tere fani mingi, ti ba li, na même ti kuku na sese. Kue so amû ngoi mingi.” Tongana Jésus atene na adisciple ti lo ti luti ti bara azo pëpe, a yeke mo bâ mo tene lo yeke tene na ala: “Ala sara kua nzoni na ngoi ti ala, teti tënë so ala yeke gue ti fa so, a lingbi ala fa ni hio.” *

13. Na alege wa e lingbi ti fa so e bâ na nene ni mingi awango so Jésus amû lani na akozo disciple ti lo?

¹³ E bâ na nene ni mingi awango so Jésus amû lani na akozo disciple ti lo. Na yâ ti kua ti e ti fango tënë, e zia bê ti e kue na Jéhovah (aProverbe 3:5, 6). E hinga so aye so e yeke na bezoin ni ayeke manke e pëpe tongana e “ngbâ ti gi royaume . . . kozoni.” (Matthieu 6:33). Na ndo ti sese kue, apionnier alingbi ti fa so même na ngoi so ye akpengba, Jéhovah agirisa ala pëpe (Psaume 37:25). E nga kue e bâ nene ti kpe ambeni ye  so alingbi ti mû ngoi ti e senge senge. Tongana e sara hange pëpe, aye ti ngoi so alingbi ti gboto e yongoro (Luc 21:34-36). Ye oko, so ayeke ngoi ti tene mbeni ye amû ngoi ti e senge senge la pëpe. Teti so fini ti azo ayeke na yâ ti kpale, a lingbi e fa tokua ti e ni hio (aRomain 10:13-15). Tongana e dabe ti e lakue so a lingbi e sara kua ti e ni hio, a yeke bata e si e zia lege pëpe na ambeni senge senge ye ti dunia so ti mû ngoi ti e nga na ngangu ti e so e ye fade ti sara na kusala ti fango tënë. Zia e girisa pëpe so ngoi angbâ mingi pëpe nga akobe ti kongo ni ayeke mingi.​—Matthieu 9:37, 38.

Mbeni kusala so abâ e nga

14. Nyen la afa atene atënë ti Matthieu 28:18-20 abâ azo so kue ayeke mû peko ti Christ? (Bâ nga kete tënë na gbe ni.)

¹⁴ Tongana Jésus atene “ala gue, ala sara si azo . . . aga adisciple”, lo zia mbeni kota kusala na ndo ti go ti azo so amû peko ti lo. Lo yeke pensé lani gi pëpe na adisciple so ayeke dä na ndembe ni so na ndo ti hoto na Galilée so. * Kusala so lo mû na ala ti sara ahunda ti gue na mbage ti “azo na popo ti amara kue”, na a yeke ngbâ “juska na lâ ni so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi.” A yeke polele so tënë so abâ azo so kue ayeke mû peko ti Christ, so ti tene e nga kue. Zia e zi nda ti atënë ti Jésus so a wara ni na Matthieu 28:18-20.

15. Ngbanga ti nyen a yeke na lege ti ndara ti yeda na yanga so Jésus amû ti gue ti sara adisciple?

¹⁵ Kozoni si lo mû yanga so na ala, Jésus atene: “A mû na mbi komandema kue na yayu nga na sese.” (Versê 18). Jésus awara biani mara ti kota komandema tongaso? En, lo wara ni! Lo yeke archange, na lo komande a-ange saki na saki (1 aThessalonicien 4:16; Apocalypse 12:7). Teti so lo yeke “li  ti congrégation,” lo yeke na komandema na ndo ti azo so amû peko ti lo na sese (aÉphésien 5:23). Ngbene ye na ngu 1914, lo yeke komande tongana Gbia na yayu (Apocalypse 11:15). Komandema ti lo ague juska asi na yâ ti dû ti kuâ, teti lo yeke na ngangu ti zingo akuâ (Jean 5:26-28). Tongana lo gboto lê kozoni na ndo ti kota komandema so lo yeke na ni, Jésus afa so atënë so lo yeke tene na pekoni ayeke pëpe gi senge tënë, me a yeke yanga la lo yeke mû. A yeke na lege ti ndara ti tene e mä yanga ti lo, teti komandema so lo yeke na ni alondo na lo pëpe me na Nzapa.​—1 aCorinthien 15:27.

16. Tongana lo tene na e lo tene “ala gue,” Jésus ahunda na e ti sara nyen? E yeke sara ye alingbi na tënë so tongana nyen?

¹⁶ Fadeso Jésus afa kua so a lingbi ala sara, na lo to nda ni na tënë so: “Ala gue.” (Versê 19). Tongaso lo hunda na e ti gue na mbage ti azo ti fa tënë ti Royaume na ala. E lingbi ti sara kusala na akode nde nde ti sara ye alingbi na yanga so lo mû. Fango tënë da na da ayeke tâ nzoni lege ti tingbi na azo lê na lê (Kusala 20:20). E yeke gi alege kue ti fa tënë na azo; e yeke nduru ti to nda ti lisoro na ndo ti nzoni tënë na ngoi kue so e tingbi na azo na yâ ti tambela ti e ti lâ na lâ. Akode ti fango tënë alingbi ti duti nde nde, a lingbi na azo ni nga na ando so e wara ala dä. Me, mbeni ye ayeke dä so ayeke changé pëpe: E la e yeke “gue” ti gi ala so alingbi.​—Matthieu 10:11.

17. E yeke ‘sara si azo aga adisciple’ ni tongana nyen?

¹⁷ Na pekoni Jésus afa nda ti kusala ni so lo mû so, so ayeke ti “sara si azo na popo ti amara kue aga adisciple.” (Versê 19). E yeke ‘sara si azo aga adisciple’ ni tongana nyen? Disciple ayeke mbeni zo so ayeke manda ye, mbeni zo so a fa ye na lo. Ye oko, ti sara si zo aga disciple ayeke gi pëpe senge fango ye na zo ti tene lo hinga ye. Tongana e yeke manda Bible na azo, nda ni ayeke ti mû maboko na ala ti ga azo so amû peko ti Christ. E yeke sara kue ti gboto lê na ndo ti tapande ti Jésus tongaso si awamandango ye ni amanda ti bâ lo tongana Wafango ye na ala nga Tapande ti ala si ala sara ye alingbi na ye so lo sara ândö nga ala sara kusala so lo sara.​—Jean 13:15.

18. Ngbanga ti nyen batême ayeke kota ye na yâ ti gigi ti mbeni disciple?

 ¹⁸ Mbeni kota mbage ti kua ni asigigi na yâ ti atënë so: “Ala batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge na ti yingo vulu.” (Versê 19). Batême ayeke kota ye na yâ ti gigi ti mbeni disciple, teti a yeke mbeni ye so afa na gigi so lo mû tere ti lo kue na Nzapa. Na a yeke mbeni kpengba ye so a lingbi zo asara ti wara salut (1 Pierre 3:21). Biani, tongana lo yeke sara kue ti sara ye so bê ti Jéhovah aye, zo so awara batême awe alingbi ti ku kungo ti wara gbâ ti aye ti nzoni na yâ ti fini dunia so ayeke ga. Mo mû maboko na mbeni zo ti wara batême na ti ga disciple ti Christ awe? Na yâ ti kusala ti e ti Chrétien, ye ti mungo ngia na e ti hon so ayeke dä pëpe.​—3 Jean 4.

19. Nyen la e yeke fa na afini zo? Ngbanga ti nyen afini zo so alingbi ti duti lakue na bezoin ti tene a fa ye na ala même na peko ti batême ti ala?

¹⁹ Jésus afa nga mbeni mbage ti kua ni, lo tene: “Ala fa na ala ti bata aye kue so mbi mû yanga na ala ti sara.” (Versê 20). E yeke fa na afini zo ti sara ye alingbi na acommandement ti Jésus, so andu nga ti ndoye Nzapa, ti ndoye amba ti e nga ti duti azo so ayeke sara adisciple (Matthieu 22:37-39). E yeke fa na ala yeke yeke ti hinga ti fa nda ti atâ tënë ti Bible nga ti gbu koko ti mabe ti ala so angbâ ti maï. Na ngoi so a-ancien azi  lege na ala ti fa tënë, e yeke sara kua na tere ti ala; na lege ti tënë ti yanga ti e nga na tapande ti e, e yeke fa na ala tongana nyen ala lingbi ti fa tënë ni nzoni. Fango ye na mbeni fini disciple ayeke hunzi gi pëpe na ngoi so ala wara batême. Na peko ti batême ti ala, peut-être afini zo so ayeke na bezoin ti ambeni fango ye so alingbi ti mû maboko na ala ti hon ndo ti akpale so zo so amû peko ti Christ ayeke wara.​—Luc 9:23, 24.

“Mbi yeke na tere ti ala juska”

20, 21. (a) Tongana e yeke sara kusala so Jésus amû na e so, ngbanga ti nyen e yeke na raison pëpe ti sara mbeto? (b) Ngbanga ti nyen a yeke ngoi ti tene e woko la pëpe? A lingbi e leke na bê ti e ti sara nyen?

²⁰ Andangba tënë ti Jésus ni adë tâ bê ti e ngangu. Lo tene: “Bâ, mbi yeke na tere ti ala juska na lâ ni so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi.” (Matthieu 28:20). Jésus ahinga so kua so ayeke kete kua pëpe. Lo hinga nga so na ambeni ngoi sarango ni ayeke pusu azo ti londo ti kanga lege na ni (Luc 21:12). Me, raison ti sara mbeto ayeke dä pëpe. Mokonzi ti e ahunda na e pëpe ti sara kua ni gi e oko. A yeke ye ti dengo bê biani ti hinga so lo so a mû na lo “komandema kue na yayu nga na sese” ayeke na tere ti e ti mû maboko na e na yâ ti kua so.

²¹ Jésus adë bê ti adisciple ti lo so fade lo yeke duti ande na tere ti ala na yâ ti kusala ti ala ti londo na ngoi ni kâ juska ti si na ngoi so “aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi.” Juska nda ni aga, a lingbi e ngbâ ti sara kua so Jésus amû na e so. So a yeke ngoi ti tene e woko na yâ ti kusala ni la pëpe. Gbâ ti kusala ti kongo alê ti kobe na lege ti yingo angbâ gi ti maï! A ngbâ ti bungbi azo mingi mingi so bê ti ala ayeke nzoni. Teti so e mû peko ti Christ, zia e leke na bê ti e ti sara kota kusala so a zia na maboko ti e so. Zia e leke na bê ti e ti mû ngoi ti e, ngangu ti e nga na amosoro ti e ti sara ye alingbi na yanga so Christ amû atene: “Ala gue, ala sara si azo . . . aga adisciple.”

[Akete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti mû tapande ti Jésus tongana nyen?

● Na lege wa si a lingbi e fa tënë ti Royaume na azo?​—Matthieu 10:11-13; Luc 10:5.

● Tongana a yeke kanga lege na kusala ti e, atënë ti Jésus alingbi ti mû maboko na e tongana nyen?​—Marc 13:9-13.

● A lingbi e sara ye tongana nyen na mbage ti azo so aye ti mä e pëpe?​—Luc 10:10, 11.

● Tongana e zia kusala ti fango tënë na kozo ndo, beku wa e lingbi ti duti na ni?​—Luc 12:22-31.

[Ahundango tënë ti manda na ye]

[Foto na lembeti 87]

Wafango yaka ayeke sara nyen tongana akobe ti yaka ti lo ayeke mingi ti tene lo oko lo ko ni kue?

[Foto na lembeti 91]

Ndoye apusu e ti fa tënë na ndo kue so e lingbi ti wara azo dä

 [Foto na lembeti 92]

“Ala bale-mbasambala ni akiri na ngia na bê ti ala”