Chapitre 15

“Mawa ti ala asara Jésus”

1-3. (a) Jésus asara ye tongana nyen na ngoi so awaziba use avoro yanga na lo ti mû maboko na ala? (b) Tënë “mawa ti ala asara Jésus” afa nyen? (Bâ kete tënë na gbe ti lembeti 152.)

 AWAZIBA use aduti na tere ti lege na gigi ti gbata ti Jéricho. Lâ oko oko, ala yeke ga na ndo so, ala gi mbeni place so azo mingi alingbi ti hon dä na ala duti ti iri ye. Ye oko, ti laso ni so, mbeni ye ayeke si na ala so ayeke gbian gigi ti ala ngangu mingi.

² Mo ye ti bâ, azo ti iringo ye so amä mbeni wuluwulu. Teti so ala lingbi pëpe ti bâ ye so ayeke si, mbeni oko ahunda nda ti wuluwulu so, na a tene na lo: “Jésus, zo ti Nazareth la ayeke hon so!” Jésus ayeke na lege ti gue na Jérusalem ti ndangba ni la. Me lo yeke gi lo oko pëpe; azo mingi mingi ayeke mû peko ti lo. Tongana azo ti iringo ye so ahinga zo so ayeke hon so, ala sara mbeni ye so agboto lê ti azo, ala dekongo: “Seigneur, Molenge ti David, sara nzoni bê na e!” Bê ti azo ni ason si ala tene na azo ti iringo ye so ti kanga yanga ti ala, me ala zia lege ni pëpe. Ala ngbâ gi ti dekongo.

³ Jésus amä go ti ala na yâ ti wuluwulu ti gbâ ti azo so. Lo yeke sara nyen? Li ti lo kue ayeke gi na ndo ti aye so ayeke ku lo. Lo yeke nduru ti lï na yâ ti ndangba yenga ti fini ti lo na sese. Lo hinga so pasi na sioni kuâ ayeke ku lo na Jérusalem. Atâa so kue, lo sara sanka ti dekongo ti azo ti iringo ye so pëpe. Lo luti na lo hunda ti tene a ga na ala na lo. Tongana a ga na ala, ala voro yanga, ala tene: “Seigneur, e ye si lê ti e azi.” “Mawa ti ala asara Jésus” si lo ndu  lê ti ala na ala kiri abâ ndo. * Gi na lê ni lê ni, ala to nda ti mû peko ti Jésus.​—Luc 18:35-43; Matthieu 20:29-34.

4. Tongana nyen Jésus asara ye alingbi na prophétie so atene fade Messie ayeke “sara be-nzoni na wanzinga”?

⁴ A yeke gi fani oko ti tene Jésus asara mara ti ye so la pëpe. Fani mingi nga na angoi nde nde, bê ti Jésus apusu lo ti fa so lo bâ mawa ti azo. Prophétie ti Bible afa kozo awe so lo yeke “sara be-nzoni na wanzinga”. (Psaume 72:13). Ti lingbi na tënë so, Jésus ayeke mbeni zo so ahinga ti zia tere ti lo na place ti azo. Lo mû li ni ti mû maboko na azo. Bango mawa ti azo ayeke mbeni ye so apusu Jésus ti fa tënë. Zia e bâ tongana nyen aÉvangile amû maboko na e ti bâ na yâ ti atënë ti Jésus nga na asarango ye ti lo so biani lo yeke bâ mawa ti azo; na pekoni e yeke bâ tongana nyen e lingbi ti fa so e bâ mawa ti azo tongana ti lo.

Lo hinga ti zia tere ti lo na place ti azo

5, 6. Atapande wa afa so Jésus ayeke mbeni koli so ahinga ti zia tere ti lo na place ti azo?

⁵ Jésus ayeke lani mbeni koli so ahinga ti zia tere ti lo na place ti azo. Lo hinga ti kangbi vundu ti azo so ayeke bâ pasi. Atâa so aye kue so asi na ala asi na lo pëpe, lo hinga biani ti zia tere ti lo na place ti ala (aHébreu 4:15). Na ngoi so lo sava mbeni wali so abâ pasi na kobela ti mênë teti ngu 12, lo tene so kobela ni ayeke mbeni “ngangu kobela”; na tenengo tongaso lo fa so kobela ni amû vundu na wali ni mingi nga asara si lo bâ pasi mingi (Marc 5:25-34). Tongana lo bâ Marie nga na azo so ayeke na tere ti lo ayeke toto kuâ ti Lazare, vundu ti ala ni asara lo mawa mingi si lo dema na yâ ti bê ti lo. Atâa so lo hinga so lo yeke nduru ti zingo Lazare na kuâ,  ye so akanga lege na lo pëpe ti zia si ngu ti lê ti lo ayuru.​—Jean 11:33, 35.

⁶ Na mbeni ngoi ni nde, mbeni zo ti buruma aga nduru na Jésus na lo tene: “Tongana mo ye, mo lingbi ti sara si tere ti mbi aga nzoni.” Jésus, so lâ oko tere ti lo ason pëpe, asara tongana nyen? Lo zia tere ti lo na place ti zo ti buruma so. Biani, “mawa agbu lo”. (Marc 1:40-42) Tongaso lo sara mbeni ye so adö bê ngangu. Lo hinga so na gbe ti Ndia ti Moïse, a bâ azo ti buruma tongana azo so ayeke sioni na a lingbi ala duti nduru na azo pëpe (Lévitique 13:45, 46). Biani, Jésus alingbi ti sava koli so sân ti ndu lo (Matthieu 8:5-13). Ye oko, ahon ti sara tongaso, lo yôro maboko ti lo, lo ndu lo, si lo tene: “Mbi ye. Zia tere ti mo aga nzoni.” Gi na lê ni lê ni, buruma ti koli ni agirisa. Biani, Jésus ahinga ti zia tere ti lo na place ti azo!

7. Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti hinga ti zia tere ti e na place ti azo? E lingbi ti fa ni na gigi tongana nyen?

⁷ Teti so e yeke aChrétien, a yeke ti e ti mû tapande ti Jésus na ziango tere ti e na place ti azo. Bible awa e ti “hinga ti zia tere ti [e] na place ti [a]mba ti [e]”. * (1 Pierre 3:8). A lingbi ti duti kete ye pëpe ti zia tere ti e na place ti ala so ayeke bâ pasi na mbeni kobela so aninga na tere ti ala mingi wala so vundu ahon ndo ti ala, mbilimbili tongana ye tongaso asi na e lâ oko pëpe. Ye oko, dabe ti mo so mo yeke na bezoin pëpe ti tene mbeni ye tongaso asi na mo awe si mo hinga ti zia tere ti mo na place ti azo ni. Jésus ahinga lani ti zia tere ti lo na place ti azo so tere ti ala ason atâa so tere ti lo ason lâ oko pëpe. Tongaso, e lingbi ti sara tongana nyen ti hinga ti zia tere ti e na place ti amba ti e? E lingbi ti sara ni na kangango bê ti mä azo ni na ngoi so ala yeke zi bê ti ala na e nga ti fa na lege ti sarango ye ti e so ye so agbu bê ti ala agbu bê ti e nga. E lingbi ti hunda tere ti e, e tene: ‘Tongana fade mbi yeke  na place ti ala, bê ti mbi ayeke duti tongana nyen?’ (1 aCorinthien 12:26). Tongana e sara kue ti hinga ti zia tere ti e na place ti amba ti e, e yeke wara lege nzoni mingi ti “sara tënë so adë bê ti a-âme so vundu asara ala mingi”. (1 aThessalonicien 5:14). Ngoi na ngoi, ti fa so e hinga ti zia tere ti e na place ti amba ti e, e yeke sara ni gi na tënë ti yanga pëpe me nga na totongo ni. A-Romain 12:15 atene: “Ala toto legeoko na azo so atoto.”

8, 9. Tongana nyen Jésus afa so lo bi bê na azo?

⁸ Jésus ayeke bi bê na azo, na lo fa ni na yâ ti asarango ye ti lo. Dabe ti mo na ngoi so lani a ga na Jésus mbeni koli so mê ti lo akanga na lo yeke na kpale ti sara tënë mbilimbili. Âmanke na bango so koli ni aduti nzoni pëpe na popo ti gbâ ti azo so, Jésus asara na lo mbeni ye so lo yeke sara ka pëpe tongana lo sava azo: “Lo mû koli ni na popo ti gbâ ti azo so na lo gue na lo yongoro kete.” Tongana gi ala use awe nga yongoro na lê ti azo ni, lo sava koli so.​—Marc 7:31-35.

⁹ Jésus asara nga tongaso tongana azo aga na lo mbeni waziba ti tene lo sava lo. “Lo gbu maboko ti waziba so, lo gue na lo na gigi ti kete kodoro ni.” Na pekoni, lo sava lo yeke yeke. Peut-être sarango tongaso amû lege ti tene yeke yeke lê ti koli ni ahinga lumière ti lâ nga na aye ti dunia so angoro lo (Marc 8:22-26). Biani, Jésus afa so lo bi bê na azo!

10. Na lege wa e lingbi ti fa so e bi bê na amba ti e?

¹⁰ Teti so e yeke azo so amû peko ti Jésus, a hunda na e ti bi bê na azo. Tongaso, e yeke sara hange na tënë ti yanga ti e, na hingango so atënë so zo atene gi tongaso sân ti gbu li alingbi ti zia kä na bê ti amba ti lo (aProverbe 12:18; 18:21). Atënë ti songo bê ti zo, atënë so akiri na nengo ti zo na gbe  ni nga na atënë ti hengo ndo ayeke na place pëpe na popo ti aChrétien, so ahinga ti zia tere ti ala na place ti amba ti ala (aÉphésien 4:31). A-ancien, tongana nyen si ala lingbi ti fa so ala yeke bi bê na aita ti ala? Tongana ala yeke mû wango na mbeni ita, ala leke yâ ti atënë ti ala ni si a dë bê ti lo, tongaso si ita ni abâ so a ngbâ ti ne lo (aGalate 6:1). Ababâ na amama, tongana nyen si ala lingbi ti fa so ala bi bê na amolenge ti ala? Na ngoi so ala yeke se amolenge ti ala, a yeke nzoni ala sara kue ti sara ni na mbeni lege so azia kamene senge senge na lê ti amolenge ni pëpe.​—aColossien 3:21.

Lo mû li ni ti mû maboko na azo

11, 12. Ambaï wa na yâ ti Bible afa so Jésus aku pëpe ti tene a hunda lo awe si lo fa so lo bâ mawa ti azo?

¹¹ Jésus ayeke ku lakue pëpe ti tene a hunda lo awe si lo fa so lo bâ mawa ti azo. Biani, bango mawa ti zo ayeke pëpe mbeni ye so angbâ gi na bê, me a yeke pusu zo ti sara ye. Tongaso, a yeke ye ti dongo bê pëpe so bango mawa ti azo apusu Jésus ti mû li ni ti mû maboko na ala. Na tapande, na ngoi so azo mingi mingi angbâ na tere ti lo teti lango ota, si ala te kobe pëpe, a yeke pëpe mbeni zo la si atene na Jésus so nzara asara azo ni wala ahunda lo ti sara mbeni ye ndali ti ala. Bible atene: “Jésus airi adisciple ti lo, lo tene na ala: ‘Mawa ti gbâ ti azo so asara mbi, ngbanga ti so a sara laso lango ota awe si ala yeke na tere ti mbi na ala yeke na ye ti tengo ni pëpe. Na mbi ye pëpe ti tene na ala ti gue na nzara na yâ ti ala. Peut-être ala lingbi ti woko na lege.’ ” Na pekoni, na bê ti lo wani lo sara miracle, lo mû kobe na gbâ ti azo so.​—Matthieu 15:32-38.

¹² Bâ mbeni tapande ni. Na ngu 31 ti ngoi ti aChrétien, tongana Jésus ayeke nduru na gbata ti Naïn, lo tingbi na mbeni ye ti vundu. Gbâ ti azo ayo kuâ na yâ ti gbata ni ayeke sigigi, na peut-être ala yeke gue na cimetière so ayeke na tere ti hoto ni ti lu “oko molenge ti . . . [mbeni] womua.” Tara ti bâ vundu ti mama so: Lo yeke gue ti lu oko molenge ti lo ti  koli, nga lo yeke na mbeni koli pëpe so alingbi ti kangbi vundu ni na lo. Na popo ti gbâ ti azo so, “lê ti Seigneur atï na ndo ti” womua so molenge ti lo akui so. Ye so lo bâ andu bê ti lo mingi, “mawa ti womua so asara lo”. Mbeni zo la ahunda na lo pëpe. Mawa so ayeke na bê ti lo apusu lo ti mû li ni kozo ti sara mbeni ye. Tongaso “lo pusu nduru na lo ndu gbogbo ti kuâ ni,” na lo kiri na maseka-koli so na fini. Nyen la asi na pekoni? Jésus ahunda na maseka-koli so ti tï na popo ti gbâ ti azo so ti mû peko ti lo? Ên-ën, Jésus “amû lo na mama ti lo”, lo sara si ala kiri aga sewa na lo bâ si mbeni zo aduti dä ti bâ lege ti womua so.​—Luc 7:11-15.

13. Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Jésus ti mû li ni ti mû maboko na azo so ayeke na yâ ti bezoin?

¹³ E lingbi ti mû tapande ti Jésus tongana nyen? Biani, e lingbi pëpe ti sara miracle ti mû kobe na azo wala ti zingo zo na kuâ. Ye oko, e lingbi ti mû tapande ti Jésus na mungo li ni ti mû maboko na azo so ayeke na yâ ti bezoin. Mbeni ita alingbi ti duti na kota kpale ti nginza wala a zi lo na kua (1 Jean 3:17). Mbeni ita-wali so ayeke womua alingbi ti lango na yâ ti mbeni da so ayeke buba si a hunda ti leke ni hio (Jacques 1:27). Peut-être e hinga mbeni sewa so awara vundu na so a hunda ti dë bê ti ala wala ti mû maboko na ala (1 aThessalonicien 5:11). Tongana bezoin ayeke dä, a yeke ti e ti ku pëpe ti tene a hunda e awe si e mû maboko (aProverbe 3:27). Bango mawa ti zo ayeke pusu e ti mû li ni ti mû maboko na mbeni zo, tongana lege ayeke na e ti sara ni. Girisa pëpe so gi ti sara mbeni ye na zo wala mbeni tënë so e tene ni tâ na bê ti e kue ti dë bê ti zo alingbi ti fa biani so e yeke bâ tâ mawa ti zo biani.​—aColossien 3:12.

Bango mawa ti zo si apusu lo ti fa tënë

14. Ngbanga ti nyen Jésus azia kusala ti fango nzoni tënë na kozo ndo?

¹⁴ Tongana ti so e bâ na yâ ti Mbage 2 ti buku so, Jésus azia mbeni pendere tapande na yâ ti kusala ti fango nzoni tënë. Lo tene: “A lingbi mbi fa nga nzoni tënë ti royaume ti Nzapa  . . . ngbanga ti so a yeke ndali ni si a tokua mbi.” (Luc 4:43). Ngbanga ti nyen Jésus azia kusala so na kozo ndo? Kozoni, ngbanga ti so lo ndoye Nzapa. Me mbeni ye nga si apusu lo ti sara ni: Tâ bango mawa ti azo si apusu lo ti mû na ala ye ti yingo so atia ala. Na yâ ti alege kue so lo fa so lo bâ mawa ti azo, mbeni ti hon mungo na ala ye ti yingo so atia ala ayeke dä pëpe. Zia e bâ aye use so asi na so afa lege so Jésus ayeke bâ na azo so lo yeke fa tënë na ala. Ye so alingbi ti mû maboko na e ti bâ ye so apusu e si e yeke fa tënë.

15, 16. Fa aye use so asi so afa bango ndo ti Jésus na ndo ti azo so lo yeke fa tënë na ala.

¹⁵ Na ngu 31 ti ngoi ti aChrétien, ngu use tongaso na peko ti ngangu kusala so lo sara ti fa tënë, Jésus akono yâ ti kusala ti lo ni na lege so lo ‘tambela na yâ ti agbata nga na akete kodoro oko oko kue’ ti Galilée. Ye so lo bâ andu bê ti lo mingi. Bazengele Matthieu atene: “Tongana lo bâ gbâ ti azo so, mawa ti ala asara lo ngbanga ti so a sara pasi na ala nga yâ ti ala akangbi kirikiri tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe.” (Matthieu 9:35, 36). Jésus azia tere ti lo na place ti asenge zo so. Lo hinga nzoni mingi pasi so ala yeke bâ na lege ti yingo. Lo hinga so amokonzi-nzapa ti aJuif  asara pasi na ala nga ake ti bâ lege ti ala na lege ti yingo atâa so a yeke fade kua ti ala la. Teti so mawa ti ala asara lo, lo sara kua ngangu ti gue na tënë ti beku na ala. Mbeni ye nde so ala yeke na bezoin ni ahon nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa ayeke dä pëpe.

¹⁶ Mara ti ye tongaso asi anze kete na pekoni nduru na Pâque ti ngu 32 ti ngoi ti aChrétien. Na ngoi ni so, Jésus na abazengele ti lo ako na yâ ti mbeni ngö na ala fâ kota ngu ti Galilée ti gi mbeni ndo ti wu tere ti ala dä. Me azo mingi mingi amû loro na tere ti ngu ni na ala si kozo na ngö ni na mbage ti ngu ni kâ. Jésus asara lani ye tongana nyen? “Tongana lo sigigi na yâ ti ngö ni, lo bâ azo mingi mingi, na mawa ti ala asara lo, teti so ala yeke tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe. Na lo to nda ti fa aye mingi na ala.” (Marc 6:31-34). Ge nga, “mawa ti [azo] asara” Jésus ngbanga ti so lo bâ so nzara asara ala na lege ti yingo. Legeoko tongana “angasangbaga so ayeke na berger pëpe”, ala yeke kui nzara na lege ti yingo na a lingbi ala wani agi ti li ti ala na lege ti yingo. A yeke bango mawa ti azo si apusu lo ti fa tënë, me a yeke gi pëpe ngbanga ti so a hunda na lo ti sara ni si lo sara so.

17, 18. (a) Nyen la ayeke pusu e ti fa tënë? (b) E lingbi ti sara tongana nyen ti fa so e bâ mawa ti azo?

¹⁷ Nyen la ayeke pusu e so e yeke azo so amû peko ti Jésus ti fa tënë? Tongana ti so e bâ na Chapitre 9 ti buku so, a hunda na e ti fa tënë na ti sara adisciple (Matthieu 28:19, 20; 1 aCorinthien 9:16). Me a lingbi e fa tënë pëpe gi ngbanga ti so a hunda na e ti sara ni. Kota ye ahon kue ayeke so ndoye ti Jéhovah si apusu e ti fa nzoni tënë ti Royaume ti lo. A yeke nga bango mawa ti azo so avoro Jéhovah pëpe si ayeke pusu e ti fa tënë (Marc 12:28-31). Tongaso, tongana nyen e lingbi ti fa so e bâ mawa ti azo so e fa tënë na ala?

¹⁸ A lingbi e bâ azo tongana ti so Jésus abâ na ala, so ti tene e bâ ala tongana azo so “a sara pasi na ala nga yâ ti ala akangbi kirikiri tongana angasangbaga so ayeke na berger  pëpe.” Tara ti bâ mbeni molenge ti ngasangbaga so agirisa. Teti so berger ayeke dä pëpe ti gue na lo na ndo ti tengo pere nga na place ti ngu, nzara ti kobe na ti ngu ayeke sara ngasangbaga so. Tongana mo wara ngasangbaga so, mawa ti lo ayeke sara mo pëpe? Mo yeke sara ande kue ti mû kobe na ngu na lo pëpe? Azo mingi so ade ti hinga nzoni tënë pëpe ayeke tongana molenge ti ngasangbaga so. Teti so aberger ti wataka abâ lege ti ala pëpe, ala yeke kui nzara ti kobe na ti ngu na lege ti yingo nga ala yeke na tâ beku oko pëpe ndali ti gigi ti kekereke. E yeke na ye so ala yeke na bezoin ni, so ti tene nzoni kobe ti yingo nga na ngu ti tâ tënë so adë bê ti zo na so ayeke na yâ ti Bible (Ésaïe 55:1, 2). Tongana e gbu li ti e na ndo ti bezoin ti azo na lege ti yingo, mawa ti ala asara e. Legeoko tongana Jésus, tongana e bâ mawa ti azo biani, e yeke sara kue ti fa na ala beku ti ye so Royaume ti Nzapa ayeke ga na ni.

19. Nyen la e lingbi ti sara ti pusu mbeni wamandango Bible so ague na li ni ti to nda ti sigigi na fango tënë?

¹⁹ Tongana nyen si e lingbi ti mû maboko na azo ti mû tapande ti Jésus? Peut-être e ye ti wa mbeni wamandango Bible so ague na li ni ti to nda ti sigigi na fango tënë. Wala e ye ti mû maboko na mbeni ita so ayeke fa tënë mbeni pëpe ti kiri ti fa tënë. E lingbi ti sara tongana nyen? A yeke ti e ti gi ti ndu bê ti ala. E dabe ti e so kozoni kue ‘mawa ti azo ayeke sara’ Jésus awe si na pekoni lo yeke fa ye na ala (Marc 6:34). Tongaso tongana e lingbi ti mû maboko na ala ti bâ mawa ti azo, ye so alingbi ti pusu ala ti sara tongana Jésus nga ti fa nzoni tënë na azo. E lingbi ti  hunda ala e tene: “So mo yeda na tâ tënë, ye ti nzoni wa a sara na yâ ti gigi ti mo? Ti azo so ade ti hinga ni pëpe ayeke tongana nyen? mo pensé so ala nga kue ayeke na bezoin ti hinga tâ tënë pëpe? Mo lingbi ti mû maboko na ala tongana nyen?” Biani, tâ ye so ayeke pusu e ti fa tënë na azo ayeke ndoye ti e na mbage ti Nzapa nga nzara ti bê ti e ti sara na lo.

20. (a) Ti duti zo so amû peko ti Jésus andu nyen? (b) E yeke bâ ande nyen na yâ ti chapitre ti peko?

²⁰ Ti duti zo so amû peko ti Jésus andu ye mingi ahon gi ti fa peko ti atënë ti lo wala ti sara ye tongana lo. A lingbi e duti na oko “bango ndo” so lo yeke na ni lani (aPhilippien 2:5). E yeke na ngia mingi so Bible amû lege na e ti hinga ye so ayeke na yâ ti li ti Jésus nga na bê ti lo tongana lo yeke sara tënë wala lo yeke sara ye! Tongana e gi ti hinga “bibe ti Christ”, ye so ayeke mû lege na e ti hinga ti zia tere ti e na place ti azo, ti bâ mawa ti ala na tongaso e yeke sara ye na ala tongana ti so Jésus asara ye na mbage ti azo (1 aCorinthien 2:16). Na yâ ti chapitre ti peko, e yeke bâ ande alege nde nde so Jésus afa so lo ndoye adisciple ti lo.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti mû tapande ti Jésus tongana nyen?

● Na lege wa Jésus afa so lo yeke bâ mawa ti azo tongana lo komande na ndo ti ala? E lingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?​—Matthieu 11:28-30.

● Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti mû tapande ti Jésus na sarango nzoni bê na azo wala na bango mawa ti ala?​—Matthieu 9:9-13; 23:23.

● Aye wa Jésus asara so afa so lo zia tere ti lo na place ti azo? E lingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?​—Luc 7:36-50.

● Tongana nyen si toli ti nzoni zo ti Samarie afa so ti bâ mawa ti zo ayeke mbeni ye so apusu zo ti sara ye ti nzoni? E lingbi ti sara ye alingbi na kpengba tënë ti yâ ti toli so tongana nyen?​—Luc 10:29-37.

[Ahundango tënë ti manda na ye]

 [Foto na lembeti 151]

“Seigneur, e ye si lê ti e azi”

[Foto na lembeti 154]

‘Zia tere ti mo na place ti mba ti mo’

[Foto na lembeti 157]

Mû li ni ti mû maboko na azo

[Foto na lembeti 159]

Bâ mawa ti azo na fango tënë