1-3. (a) Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni? (b) E yeke sara tënë na ndö ti akpengba ye osio wa so ayeke sara si Nzapa ayeda na vorongo so e yeke voro na lo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti chapitre so.)

ABEL abâ yâ ti ataba ti lo nzoni. Lo bâ lege ti ala nzoni ngbene ye so a dü ala. Fadeso, lo soro ambeni, lo fâ ala lo mû na sandaga na Nzapa. Eskê Jéhovah ayeke yeda na ye so Abel so ayeke mbilimbili-kue ape asara ti voro na lo so?

² Nzapa amû yingo ti lo na bazengele Paul ti sara tënë so na ndö ti Abel, lo tene: “Nzapa ayeda na amatabisi so lo mû.” Ye oko, Jéhovah ake sandaga ti Caïn. (Diko aHébreu 11:4.) Ye so asara si ambeni hundango ndo so a lingbi e gbu li ti e na ndö ni alondo. Ngbanga ti nyen la Nzapa ayeda na vorongo so Abel avoro na lo me lo ke ti Caïn? Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Caïn na Abel nga na ambeni zo so a sara tënë ti ala na aHébreu chapitre 11? Akiringo tënë na ahunda so ayeke mû ande maboko na e ti hinga aye so a lingbi e sara na yâ ti tâ vorongo Nzapa.

³ Na ngoi so e yeke sara tënë kete na ndö ti aye so asi na ngoi ti Abel ti si na ngoi ti Ézéchiel, bâ akpengba ye osio so ayeke sara si Nzapa ayeda na vorongo so e voro na lo: A lingbi Jéhovah la aduti zo so e voro lo, a lingbi e voro lo na anzoni ye ti e, a lingbi  e voro Nzapa na fason so lo yeda na ni nga a lingbi nzoni bibe la apusu e ti voro lo.

4, 5. Peut-être aye wa la asara si Caïn abâ so Jéhovah la ayeke zo so lo yeke mû matabisi na lo?

⁴ Diko Genèse 4:2-5. Caïn ahinga lani so Jéhovah la ayeke zo so lo mû matabisi ni na lo. Caïn ayeke lani na ngoi mingi ti manda ye na ndö ti Jéhovah nga lege ayeke dä ti tene lo sara ni. Peut-être lo na ita ti lo Abel aga nduru ti wara ngu 100 na ngoi so ala mû amatabisi ti ala na Nzapa. * Na ngoi so ala yeke kono, ala hinga yaka ti Éden nzoni mingi, peut-être ala ngbâ ayo ala bâ pendere yaka so aye ayeke dü pendere mingi na yâ ni so. Biani, ala bâ achérubin so akanga lege na azo ti lï na yâ ni (Gen. 3:24). Kite ayeke dä ape so babâ na mama ti ala atene na ala so Jéhovah la acréé aye kue so ayeke na fini, na ye so lo leke na bê ti lo lani ndali ti azo ayeke nde mingi na ye so asi na ala fadeso so: yeke yeke ala yeke gue ti kui (Gen. 1:24-28). Peut-être aye so Caïn ahinga so la asara si lo bâ so a lingbi lo mû matabisi na Nzapa.

⁵ Mbeni ye nde wa nga la apusu peut-être Caïn ti mû sandaga na Nzapa? Jéhovah atene lani so mbeni “hale” ayeke sigi, mbeni zo so ayeke neka li ti “ngbo” so ahanda lani Ève ti soro ti sara sioni ye (Gen. 3:4-6, 14, 15). So Caïn ayeke kozo molenge, peut-être lo pensé so lo la lo yeke “hale” so a mû zendo ti lo so (Gen. 4:1). Na ndö ni, Jéhovah angbâ lani ti sara lisoro na azo so siokpari ayeke na terê ti ala. Même na peko ti so Adam asara siokpari, Nzapa asara tënë na lo peut-être na lege ti mbeni ange (Gen. 3:8-10). Nga, Jéhovah asara tënë na Caïn na peko ti so lo mû sandaga na Nzapa (Gen. 4:6). Kite ayeke dä ape so Caïn ahinga lani so Jéhovah alingbi ti tene a voro lo.

6, 7. Sandaga so Caïn amû na Nzapa lani ayeke nzoni ape wala fason so lo mû na ni la ayeke lani nzoni ape? Fa ngbanga ti nyen la mo tene tongaso.

⁶ Me ngbanga ti nyen la Jéhovah ayeda lani pëpe na sandaga so Caïn amû? Aye so lo mû na sandaga ayeke lani anzoni ye ape? Bible afa ni ape. A tene gï so Caïn aga na “alengo ti kobe ti sese”. Na yâ ti Ndia so Jéhovah amû na Moïse, lo fa so lo yeda na mara ti sandaga ni so (Nom. 15:8, 9). Gbu nga li na ndö ti aye ti ngoi ni kâ. Na ngoi ni so, azo ayeke te lani gï akugbe ti kasa (Gen. 1:29). Nga ndali ti so Nzapa adeba lani sese so ayeke na gigi ti yaka ti Éden, Caïn asara lani kua ngangu la lo wara ye so lo mû na sandaga so (Gen. 3:17-19). Lo mû na sandaga kobe so lo doit ti te ti ngbâ na fini so lo sara kua ngangu si lo wara ni. Atâa so kue, Jéhovah ayeda na sandaga ti lo ni ape.

⁷ Fason so lo mû na sandaga ni ayeke lani nzoni ape? Lo mû ni lani na lege ni ape? Na bango ni, a yeke lani tongaso ape. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so na ngoi so Jéhovah ake sandaga ti Caïn, lo fâ ngbanga pëpe na ndö ti fason so Caïn amû na sandaga ni.  Bible asara pëpe tënë ti fason so Caïn wala Abel amû na sandaga ti ala. Me kpale ni ayeke lani gï nyen?

8, 9. (a) Ngbanga ti nyen la Nzapa abâ Caïn nga na sandaga ti lo na nzoni lê ape? (b) Nyen la agboto lê ti mo na yâ ti atënë so Bible atene na ndö ti Caïn na Abel?

⁸ Atënë so yingo ti Nzapa apusu lani Paul ti tene na aChrétien so ayeke aHébreu afa so nzoni bibe la apusu lani Caïn ti mû sandaga ape. Lo yeke lani na mabe ape (aHéb. 11:4; 1 Jean 3:11, 12). Ndani la Jéhovah abâ lani Caïn nga na sandaga ti lo na nzoni lê ape (Gen. 4:5-8). Jéhovah ayeke Babâ ti ndoye, tongaso na nzoni bê lo gi ti kiri na molenge ti lo na nzoni lege. Me Caïn ake mungo maboko ti Jéhovah. Bê ti Caïn asi lani singo na akusala ti mitele so ayeke mbilimbili-kue ape: “kengo terê, tiri, kota bê”. (aGal. 5:19, 20). Sioni bê ti Caïn asara si anzoni ye so lo sara ti voro na Nzapa aga senge ye. Tapande ti lo afa na e so tâ vorongo Nzapa ahunda aye mingi ahon aye so e yeke sara so azo ayeke bâ ni.

⁹ Bible afa na e aye mingi na ndö ti Caïn. Bible atene so Nzapa asara tënë na lo na lo kiri tënë na Nzapa nga e hinga même iri ti amolenge ti lo nga na ambeni ye so ala sara (Gen. 4:17-24). Ti Abel, Bible atene ape so lo dü amolenge nga Bible afa pëpe mbeni tënë so lo tene. Atâa so kue, aye so Abel asara angbâ ti sara tënë na e juska laso. Na lege wa?

10. Tongana nyen la Abel azia nzoni tapande na ndö ti vorongo Nzapa na lege ni?

¹⁰ Abel amû sandaga na Jéhovah na lo hinga so zo so alingbi ti tene a mû na lo sandaga ayeke gï Jéhovah. Ye so Abel amû na sandaga ayeke lani nzoni ye. Lo soro “ambeni kozo molenge ti anyama ti lo”. Atâa so Bible afa ape wala lo mû lani anyama ni na sandaga na ndö ti gbalaka wala pëpe, a yeke polele so Nzapa ayeda na fason so lo mû na sandaga ni. Me ye so ayeke kota mingi na ndö ti matabisi so Abel amû ayeke nzoni bibe so apusu lo ti mû ni. Na peko ti ngu saki omene tongaso, tapande ti lo angbâ ti fa ye na e. Mabe so Abel ayeke na ni na Nzapa nga yengo so lo ye na andia ti Nzapa so ayeke mbilimbili la apusu lo ti mû sandaga. E hinga ni tongana nyen?

11. Ngbanga ti nyen la Jésus atene Abel ayeke zo ti mbilimbili?

¹¹ Kozoni, gbu li ti mo na ndö ti tënë so Jésus atene na ndö ti Abel so lo hinga lo nzoni. Jésus ayeke lani na fini na yayu na ngoi so Abel ayeke na fini. Sarango ye ti molenge ti Adam so anzere lani na Jésus mingi (aProv. 8:22, 30, 31; Jean 8:58; aCol. 1:15, 16). Tongaso, so Jésus atene Abel ayeke zo ti mbilimbili afa so lo bâ asarango ye ti lo na lê ti lo (Mat. 23:35). Zo ti mbilimbili ayeke zo so ahinga so Jéhovah la adoit ti fa ye so ayeke na lege ni nga ye so ayeke na lege ni ape. Me lo yeke ngbâ gï na ndo so ape, lo yeke fa na lege ti atënë ti lo nga na asarango ye ti lo so lo yeda na aye so Jéhovah afa. (Bâ Luc 1:5, 6.) Ti tene azo ahinga mbeni zo tongana zo ti mbilimbili ayeke mû ngoi. Tongaso, même kozo  ti tene Abel amû sandaga na Nzapa, azo ahinga lani so lo yeke sara ye alingbi na andia ti Jéhovah. A yeke lani kete ye ape ti sara tongaso. Yaya ti lo ti koli azia lani na lo nzoni tapande ape, bê ti Caïn ayeke lani sioni mingi (1 Jean 3:12). Mama ti Abel asara lani ye pëpe alingbi na commandement so Nzapa amû na ala, nga babâ ti Abel asara kpengbango-li na Jéhovah, lo ye ti mû desizion lo wani na ndö ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni (Gen. 2:16, 17; 3:6). Abel asara lani ye na mbeto ape ti soro ti sara ye nde na ti azo ti sewa ti lo.

12. Kota kangbi wa la ayeke na popo ti Caïn na Abel?

¹² Use ni, bâ tongana nyen la bazengele Paul atingbi mabe na mbilimbili. Paul atene: “Na lege ti mabe, Abel amû na Nzapa mbeni sandaga so ngere ni ayeke kota mingi ahon ti Caïn; na lege ti mabe ni so, a sara nzoni tënë ti lo a tene lo yeke zo ti mbilimbili.” (aHéb. 11:4). Atënë ti Paul so afa so nde na Caïn, ye so apusu Abel ti mû sandaga na Nzapa ayeke so na yâ ti fini ti lo kue lo mä na bê na Jéhovah nga na fason so Jéhovah ayeke sara na aye.

13. Tapande ti Abel afa na e nyen?

¹³ Tapande ti Abel afa na e so ti voro Nzapa na lege ni, a lingbi bê ti e avuru nga e duti na nzoni bibe, so ti tene a lingbi e duti na kpengba mabe nga e yeda na bê ti e kue ti sara ye alingbi na andia ti Nzapa so ayeke mbilimbili. E manda nga so ti voro Nzapa na lege ni ahunda pëpe ti sara gï mbeni ye oko so afa so e mû terê ti e na Nzapa. A ndu fini ti e nga na asarango ye ti e kue.

14. Ngbanga ti nyen la Jéhovah ayeda na sandaga so Noé, Abraham nga na Jacob amû na lo??

¹⁴ Abel ayeke kozo zo so ayeke mbilimbili-kue ape so avoro Nzapa na lege ni, me lo yeke lani tanga ti zo ni ape. Bazengele Paul asara tënë ti ambeni zo so avoro Jéhovah na lege ni, na tapande Noé, Abraham nga na Jacob. (Diko aHébreu 11:7, 8, 17-21.) Na mbeni ngoi na yâ ti fini ti ababâ ti sewa so, ala mû na Jéhovah mbeni sandaga na lo yeda na ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ala voro Nzapa gï tongaso ape, me ala oko oko kue asara akpengba ye osio so andu tâ vorongo Nzapa. Zia e bâ tapande ti ala.

15, 16. Tongana nyen la Noé asara akpengba ye osio so afa so zo avoro Nzapa na lege ni?

¹⁵ A dü Noé gï ngu 126 na peko ti kuâ ti Adam, me lo kono na yâ ti mbeni dunia so asi singo na vorongo nzapa ti wataka. * (Gen. 6:11). Na popo ti azo kue so ayeke lani na fini kozo na kota ngu, gï Noé na azo ti sewa ti lo la avoro Jéhovah na lege ni (2 Pi. 2:5). Na peko ti so Noé asö kuâ na yâ ti kota ngu so apika amû ndo, bê ti lo apusu lo ti leke mbeni gbalaka na ti mû asandaga na ndö ni na Jéhovah; a yeke kozo gbalaka so la Bible asara tënë ni. Na lege ti ye so Noé asara na bê ti lo kue so, lo fa polele na azo ti sewa ti lo nga na tanga ti azo so ayeke ga ande na lege ti hale ti lo so Jéhovah oko la ayeke zo so alingbi ti tene a voro lo. Na popo ti anyama kue so Noé alingbi ti mû na sandaga, lo soro “ambeni  nyama so a bâ ni tongana ye ti sioni pëpe nga na ambeni nyama so ayeke huru so a bâ ni tongana ye ti sioni pëpe”. (Gen. 8:20). So ayeke lani sandaga so ayeke nzoni mingi ndali ti so Jéhovah wani atene so anyama ni ayeke sioni ape.​—Gen. 7:2.

¹⁶ Noé amû anyama ni so na sandaga so a zö ni agbi kue na ndö ti gbalaka so lo leke. Fason so lo mû na asandaga ni ayeke lani na lege ni? En. Bible afa so fion ti asandaga ni afun nzoni na hôn ti Jéhovah nga na pekoni lo iri tënë nzoni na ndö ti Noé na amolenge ti lo (Gen. 8:21; 9:1). Me Jéhovah ayeda na asandaga ni kozoni kue ngbanga ti nzoni bibe so apusu Noé ti mû ni. Asandaga ni afa so Noé ayeke na kpengba mabe na Jéhovah nga na fason so lo yeke sara na aye. Ndali ti so Noé amä yanga ti Jéhovah lakue nga lo sara ye alingbi na andia ti lo, Bible atene so lo ‘tambela na tâ Nzapa.’ Ni la azo ahinga Noé lakue tongana koli so ayeke mbilimbili.—Gen. 6:9; Ézéch. 14:14; aHéb. 11:7.

17, 18. Tongana nyen la Abraham asara akpengba ye osio so afa so zo avoro Nzapa na lege ni?

¹⁷ Azo so angoro Abraham ayeke voro lani anzapa ti wataka. Mbeni kota temple so a leke ni ndali ti Nanna, * nzapa ti nze, ayeke lani na gbata ti Ur, kodro ti Abraham. Na mbeni ngoi, même babâ ti Abraham kue avoro anzapa ti wataka (Jos. 24:2). Ye oko, Abraham asoro lani ti voro Jéhovah. Peut-être kotara ti lo Sem, mbeni molenge ti Noé, la afa na lo ye na ndö ti tâ Nzapa. Abraham na Sem ayeke lani na fini na ngoi oko teti ngu 150.

¹⁸ Na yâ ti fini ti Abraham, lo mû asandaga mingi na Nzapa. Me asandaga so lo mû ayeke lakue ti voro na Jéhovah, oko zo so alingbi ti tene a voro lo (Gen. 12:8; 13:18; 15:8-10). Abraham ayeke lani nduru ti mû na Nzapa sandaga so ayeke nzoni mingi? Na ngoi so Abraham ayeda na bê ti lo wani ti mû molenge ti lo Isaac, so lo ye lo mingi, na sandaga, kiringo tënë ni asigi polele. Na ngoi ni so, Jéhovah afa na lo anzene nzene tënë na ndö ti fason so lo doit ti mû na sandaga ni (Gen. 22:1, 2). Na Abraham ayeke lani nduru ti sara ye alingbi na anzene nzene ye so Nzapa afa na lo. Jéhovah la akanga lege na Abraham ti fâ molenge ti lo (Gen. 22:9-12). Jéhovah ayeda na aye so Abraham asara ti voro na lo ndali ti so nzoni bibe la apusu lo ti sara ni. Paul atene: “Abraham amä na bê na Jéhovah, na Nzapa adiko ni na lo tongana mbilimbili.”​—aRom. 4:3.

19, 20. Tongana nyen la Jacob asara akpengba ye osio so afa so zo avoro Nzapa na lege ni?

¹⁹ Jacob asara angu mingi na Canaan, kodro so Jéhovah amû zendo ni na Abraham nga na ahale ti lo (Gen. 17:1, 8). Azo ti Canaan amû terê ti ala mingi na yâ ti vorongo nzapa so ayeke na lege ni ape, ni la Jéhovah atene “a yeke tomba ala na ndö ti sese ni.” (Lév. 18:24, 25). Na ngoi so Jacob ayeke na ngu 77, lo zia Canaan lo hon, lo sara mariage, na pekoni lo kiri na sewa ti lo so ayeke kota mingi na Canaan (Gen. 28:1, 2; 33:18). Ye oko, vorongo nzapa  ti wataka asara lani ngangu mingi na ndö ti ambeni zo ti sewa ti lo. Atâa so kue, na ngoi so Jéhovah atene na Jacob ti gue na Béthel ti leke mbeni gbalaka kâ, lo sara ye hio. Kozoni, lo tene na azo ti sewa ti lo, lo tene: “Ala zi anzapa ti awande so ayeke na popo ti ala, ala zi sioni ye na terê ti ala.” Na pekoni, lo sara ye alingbi na aye so a fa na lo.​—Gen. 35:1-7.

²⁰ Jacob aleke agbalaka mingi na Sese ti Zendo, me Jéhovah la ayeke zo so lo voro lo lakue (Gen. 35:14; 46:1). Bible atene so Jacob ayeke “zo so tënë ayeke na li ti lo pëpe”, so ayeke mbeni tënë so Bible ayeke tene ni ti sara tënë ti azo so anzere na lê ti Nzapa. Bible atene tënë so na ndö ti Jacob ndali ti anzoni sandaga so lo mû, fason so lo voro na Nzapa nga na nzoni bibe so apusu lo ti sara ni (Gen. 25:27). Na yâ ti fini ti Jacob kue lo zia nzoni tapande na azo ti Israël so ayeke ga na lege ti ahale ti lo.​—Gen. 35:9-12.

21. Nyen la e lingbi ti manda na ndö ti vorongo Nzapa na lege ni na lege ti nzoni tapande so ababâ ti sewa so azia?

²¹ Nyen la e lingbi ti manda na ndö ti tâ vorongo Nzapa na lege ti nzoni tapande so ababâ ti sewa so azia? Legeoko tongana ala, azo so ayeke na terê ti e, peut-être même azo ti sewa ti e alingbi ti sara si e voro gï Jéhovah lo oko ape. Ti dö sese, a lingbi e gi ti duti na kpengba mabe na Jéhovah nga e hinga na bê ti e kue so andia ti lo so ayeke mbilimbili ayeke nzoni mingi. E yeke fa mara ti mabe so na lege so e mä yanga ti lo nga e mû ngoi ti e, ngangu ti e nga na aye ti e ti sara na lo (Mat. 22:37-40; 1 aCor. 10:31). A dë bê ti e ti hinga so tongana e voro Jéhovah alingbi na ngangu ti e, na fason so lo hunda ti tene e sara na ni nga na nzoni bibe, lo yeke bâ e tongana azo ti mbilimbili.​—Diko Jacques 2:18-24.

22-24. Tongana nyen la Ndia agboto lê lani na ndö ti zo so azo ti Israël adoit ti mû na lo asandaga, anzoni sandaga so ala doit ti mû nga fason so ala doit ti mû na ni?

²² Jéhovah amû na ahale ti Jacob Ndia so afa na ala polele ye so Nzapa ahunda na ala ti sara. Tongana ala sara ye alingbi na ni, ala yeke ga “ye ti [lo] wani so [lo] zia ni nde” nga “mbeni mara so ayeke nzoni-kue.” (Ex. 19:5, 6). Bâ tongana nyen la Ndia so agboto lê mingi na ndö ti akpengba ye osio so andu tâ vorongo Nzapa.

²³ Jéhovah afa lani polele zo so azo ti Israël adoit ti voro lo. Jéhovah atene: “A lingbi mo voro ambeni nzapa nde pëpe, gï mbi oko awe.” (Ex. 20:3-5). Asandaga so ala yeke mû na lo adoit lani ti duti nzoni ahon atanga ni kue. Na tapande, anyama so ala yeke mû na sandaga adoit ti duti nzoni, sioni oko adoit ti duti na terê ni ape. (Lév. 1:3; Deut. 15:21, bâ Malachie 1:6-8.) Azo ti mara ti Lévi ayeke bâ lani nzoni na lege ti asandaga so a mû na Jéhovah, me ala nga ala yeke mû lani asandaga. Ye so ala yeke mû na sandaga ayeke “anzoni mbage ti amatabisi kue so a mû” na ala (Nom. 18:29). A fa lani ambilimbili ye na azo ti Israël na ndö ti fason so ala  doit ti voro na Nzapa: a fa na ala aye so ala lingbi ti mû na sandaga, ndo so ala doit ti mû ni dä nga na fason so ala doit ti sara na ni. A mû lani na ala andia ahon 600 ti tene ala sara ye alingbi na ni, na a tene na ala, a tene: “Ala sara kue ti sara ye tâ gï tongana ti so Jéhovah Nzapa ti ala ahunda na ala. Ala gue na mbage ti koli wala ti wali pëpe.”​—Deut. 5:32.

²⁴ Ndo so azo ti Israël ayeke mû asandaga dä ayeke lani kota ye? En. Jéhovah atene lani na azo ti lo ti leke mbeni tabernacle, na a ga ndo so a yeke voro Nzapa dä na lege ni (Ex. 40:1-3, 29, 34). Na ngoi ni so, tongana azo ti Israël aye ti tene Nzapa ayeda na asandaga so ala mû, ala doit ti mû ni na yâ ti tabernacle ni. *​—Deut. 12:17, 18.

25. Na ndö ti mungo asandaga, nyen la ayeke lani kota ye? Mo tene tongaso ngbanga ti nyen.

²⁵ Ye so ayeke lani kota mingi ayeke nzoni bibe so ayeke pusu mbeni zo ti Israël ti mû sandaga. A lingbi yengo so lo ye na Jéhovah nga na andia ti lo la apusu lo ti mû sandaga na lo. (Diko Deutéronome 6:4-6.) Tongana azo ti Israël avoro Jéhovah gï ndali ti so ala doit ti sara ni, lo yeke ke asandaga ti ala (És. 1:10-13). Na lege ti prophète Ésaïe, Jéhovah afa so senge ye so zo asara ti fa so ni voro lo alingbi ti handa lo ape. Lo tene: ‘Azo so agonda mbi  gï na yanga ti ala senge, me bê ti ala ague yongoro mingi na mbi.’—És. 29:13.

26. Na tongo nda ni, nyen la a yeke sara na temple so Salomon aleke ndali ti tâ vorongo Nzapa?

²⁶ Angu mingi na peko ti so azo ti Israël asara kodro lani na Sese ti Zendo, Gbia Salomon aleke mbeni ndo so ayeke kota mingi ahon tabernacle ndali ti tâ vorongo Nzapa (1 aGbia 7:51; 2 Chron. 3:1, 6, 7). Na tongo nda ni, Jéhovah la ayeke oko zo so a doit ti mû na lo asandaga na temple so. Salomon na azo ti lo amû lani gbâ ti asandaga so ayeke tâ nzoni mingi nga alingbi na fason so a fa ni na yâ ti Ndia ti Nzapa (1 aGbia 8:63). Ye oko, a yeke pëpe wungo ti nginza so a sara na temple ni nga na wungo ti asandaga so a mû na yâ ti temple ni la asara si Jéhovah ayeda na asandaga ni. Ye so ayeke lani kota ye ayeke nzoni bibe so apusu azo ni ti mû asandaga ni. Salomon agboto lê na ndö ni na ngoi ti mungo temple ni na Nzapa. Lo tene: “Zia si ala duti be-ta-zo na Jéhovah Nzapa ti e: Ala sara ye alingbi na andia ti lo nga na acommandement ti lo tongana ti so ala sara juska laso.”​—1 aGbia 8:57-61.

27. Nyen la agbia ti Israël na azo ti ala asara lani? Jéhovah asara ye lani tongana nyen?

²⁷ Mawa ni ayeke so azo ti Israël angbâ lani pëpe ti sara ye alingbi na awango ti ndara ti gbia so. Ala sara lani ye pëpe alingbi na mbeni oko wala ambeni kpengba ye so andu tâ vorongo Nzapa. Agbia ti Israël nga na azo ti ala azia lani si ambeni ye abuba bê ti ala, ala yeke lani na mabe na Jéhovah encore ape nga ala zia lege ti sarango ye alingbi na andia ti lo so ayeke mbilimbili. Fani mingi, na ndoye, Jéhovah atokua aprophète ti kiri na azo ni na nzoni lege nga ti fa na ala asioni ye so kengo yanga ayeke ga na ni (Jér. 7:13-15, 23-26). Mbeni kpengba prophète ni ayeke Ézéchiel so ayeke be-ta-zo. Lo yeke lani na fini na mbeni ngoi so tâ vorongo Nzapa ayeke lani na yâ ti kpale.

28, 29. Nyen la e hinga na ndö ti Ézéchiel? (Bâ encadré “Ézéchiel: Aye so asi na ngoi so lo yeke na fini.”)

²⁸ Ézéchiel ahinga lani nzoni mingi tongana nyen la a yeke voro Jéhovah na yâ ti temple so Salomon aleke. Babâ ti lo ayeke lani prêtre na lo yeke sara akua ti lo na yâ ti temple na tour ti lo (Ézéch. 1:3). Na bango ni, Ézéchiel ayeke lani na ngia na lâ ti maseka ti lo. Kite ayeke dä ape so babâ ti lo afa lani na lo tënë ti Jéhovah nga na Ndia ti lo. Na yâ ti ngoi so a dü Ézéchiel, a wara lani “mbeti ti Ndia” na yâ ti temple. * Nzoni Gbia Josias la ayeke lani gbia na ngoi ni so. Ye so lo mä andu lani bê ti lo mingi na apusu lo ti sara ngangu ti maï tâ vorongo Nzapa.​—2 aGbia 22:8-13.

²⁹ Ézéchiel asara ye alingbi na aye osio so andu tâ vorongo Nzapa tongana ti akoli so ayeke lani be-ta-zo kozo na lo. Tongana ti so mbeti ti Ézéchiel afa, Ézéchiel asara lani gï na Jéhovah, lakue lo sara kua ti Jéhovah nzoni na lo sara ye tongana ti so Jéhovah  ahunda na lo nga na fason so Jéhovah aye. Ézéchiel asara lani aye so kue ndali ti so mabe la apusu lo ti sara ni. Mingi ti azo ti ngoi ti lo asara lani tongaso ape. Na ngoi so Ézéchiel ayeke kono, lo mä aprophétie so Jérémie, so akomanse ti sara kua ti lo na ngu 647 kozo na ngoi ti e, ayeke tene lani. Lo yeke mä nga Jérémie so ayapu ti fa tënë ti gango ti ngoi so Jéhovah ayeke fâ ngbanga.

30. (a) Aprophétie so Ézéchiel asû afa nyen? (b) Prophétie aye ti tene nyen? Tongana nyen la a lingbi e mä yâ ti aprophétie so Ézéchiel asû na mbeti? (Bâ encadré “Lege ti mä yâ ti aprophétie ti Ézéchiel.”)

³⁰ Mbeti so Ézéchiel asû na gbe ti yingo ti Nzapa afa so azo ti Nzapa avoro lo na lege ni oko ape. (Diko Ézéchiel 8:6.) Na ngoi so Jéhovah akomanse ti punir Juda, Ézéchiel ayeke lani na popo ti azo so a mû ala a gue na ala na ngbâa na Babylone (2 aGbia 24:11-17). Atâa so a gue na Ézéchiel na ngbâa, a yeke punition ti Nzapa la ape. Jéhovah amû na lo mbeni kua ti sara na popo ti azo ti lo so a gue na ala na ngbâa. Avision so apika bê nga na aprophétie so Ézéchiel asû afa tongana nyen la a yeke kiri na tâ vorongo Nzapa na place ni na Jérusalem. Avision ni nga na aprophétie ni angbâ gï na ndö ti so ape, me a fa nga tongana nyen la a yeke kiri ande biani biani na place ni tâ vorongo Nzapa ndali ti azo kue so aye Jéhovah.

31. Mbeti so ayeke mû maboko na e ti sara nyen?

³¹ Na yâ ti ambage ti mbeti so, e yeke manda ande ye na ndö ti ndo so Jéhovah ayeke dä na yayu, e yeke bâ tongana nyen la tâ vorongo Nzapa abuba lani biani biani, e yeke bâ tongana nyen la Jéhovah akiri na azo ti lo na ndo ti ala nga lo bata ala nga e yeke bâ tongana nyen la na yâ ti angoi so ayeke ga azo kue so ayeke na fini ayeke voro ande Jéhovah. Na yâ ti chapitre ti peko, e yeke bâ kozo vision so Ézéchiel asû na mbeti. A yeke sara si e bâ na yâ ti li ti e Jéhovah nga na mbage ti bungbi ti lo so ayeke na yayu, na a yeke fa polele ndani so gï Jéhovah oko la alingbi ti tene e voro lo na lege ni.