1-3. (a) Nyen la aye lani ti ga na kangbi na popo ti akozo Chrétien? (b) Nzoni ti nyen la e peut ti wara tongana e bâ mbaï so na yâ ti mbeti ti Kusala?

 PAUL NA BARNABAS alondo na kozo voyage ti ala ti missionnaire ala kiri na Antioche ti Syrie ade ti ninga ape, na terê ti ala anzere mingi. Bê ti ala apika ti bâ so Jéhovah ‘azi lege na amara ti mä na bê.’ (Kus. 14:26, 27). Même gï na Antioche ni, nzoni tënë amû ndo, nga “azo mingi” so ayeke aJuif ape aga na yâ ti congrégation.—Kus. 11:20-26.

² Sango ti gbâ ti azo so aga aChrétien asi na Judée. Me ahon ti tene sango so azia ngia na bê ti azo kue, a sara si a hunda ti tene a leke tënë ti fango ganza so alondo. A-Chrétien so ayeke aJuif na ala so ayeke aJuif ape adoit ti sara ye na mba tongana nyen? A-Chrétien so ayeke aJuif ape adoit ti bâ Ndia ti Moïse tongana nyen? Tënë ti fango ganza aga mbeni ngangu tënë so aye ti sara si yâ ti acongrégation ni akangbi kete kete. A yeke leke tënë ni tongana nyen?

³ Na ngoi so e yeke bâ mbaï so na yâ ti mbeti ti Kusala, e yeke manda anzoni ye mingi. Aye ni so apeut ti mû maboko na e ti ngbâ ti duti beoko tongana atënë so apeut ti ga na kangbi alondo.

4. Tënë wa la ayeke na lege ni ape so ambeni Chrétien ayeke maï ni lani? A sara si hundango tënë wa la abâ gigi?

⁴ Luc atene: “Ambeni koli alondo na Judée aga [na Antioche] na ala to nda ti fa tënë so na aita, ala tene: ‘Tongana ala fâ ganza a lingbi na ngobo so Moïse afa so pëpe, a lingbi ti sö ala pëpe.’” (Kus. 15:1). Wala ‘akoli so alondo na Judée’ so ayeke aFarizien kozo si ala ga aChrétien, e hinga ape. Me e lingbi ti tene so bango ndo ti aFarizien, so aluti mingi na ndö ti akete kete ndia, angbâ ngbango na yâ ti li ti aita so. Nga, peut-être ala tene so ala sara tënë na iri ti abazengele na a-ancien so ayeke na Jérusalem, me a yeke tongaso ape (Kus. 15:23, 24). A sara ngu 13 tongaso awe la Nzapa afa na bazengele Pierre ti yamba na yâ ti congrégation azo ti amara nde so afâ ganza ape. Tongaso, ngbanga ti nyen la aJuif so angbâ ti luti na ndö ti tënë ti fango ganza? a—Kus. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Nyen la peut-être apusu ambeni Juif so aga aChrétien ti ngbâ ti luti na ndö ti tënë ti fango ganza? (b) Mbele ti fango ganza ayeke na yâ ti mbele so Nzapa ate na Abraham? Fa ndani. (Bâ kete tënë na gbe ni.)

 ⁵ Peut-être araison ni ayeke mingi. Mbeni ayeke so Jéhovah la asigi na tënë ti fango ganza si aduti fä ti songo so ayeke na popo ti lo na aJuif. Jéhovah ahunda na Abraham na azo ti da ti lo ti fâ ganza kozo si a mû Ndia; me na pekoni la a zia tënë ni na yâ ti Ndia (Lév. 12:2, 3). b Ndia ti Moïse ahunda même na awande ti fâ ganza si ala wara lege ti sara ambeni ye, na tapande ti te kobe ti Pâque (Ex. 12:43, 44, 48, 49). A-Juif abâ ti ala atene tongana mbeni koli afâ ganza ape, lo ngbâ sioni na a lingbi a kpe lo.—És. 52:1.

⁶ Tongaso, aJuif so aga aChrétien adoit ti duti na mabe nga ti sara terê ti ala kete si ala yeda na fini tënë so a fa na ala. Fini mbele amû place ti mbele ti Ndia awe, tongaso gï so a dü zo Juif la asara si lo yeke oko ti awakua ti Jéhovah ape. Mingi ti aJuif so ayeke aChrétien angbâ lani ti lango na popo ti amba ti ala aJuif, tongaso ala bezoin ti sara ye na mbeto ape si ala duti disciple ti Christ nga ti voro Nzapa legeoko na azo so afâ ganza ape.—Jér. 31:31-33; Luc 22:20.

7. Nyen la ‘akoli so alondo na Judée’ amä yâ ni ape?

⁷ E hinga so aye so Nzapa ahunda na e ti sara achangé ape ndali ti so amama-ndia so ayeke na gunda ti Ndia ti Moïse ayeke na yâ ti fini mbele (Mat. 22:36-40). Na tapande, na ndö ti tënë ti fango ganza, Paul atene: “Zo so ayeke Juif ayeke lo so ayeke Juif na yâ ni, na fango ganza ti lo ayeke fango ganza ti bê na lege ti yingo, me na lege ti mbeni mbeti ti andia pëpe.” (aRom. 2:29; Deut. 10:16). ‘Akoli so alondo na Judée’ amä yâ ti tënë ni tongaso ape, me ala ngbâ gï ti tene so Nzapa amingo ngangu ti ndia ti fango ganza lâ oko ape. Eskê ala yeke yeda ti changé bango ndo ti ala?

8. Ngbanga ti nyen la a gue na tënë ti fango ganza na bebungbi so ayeke na Jérusalem?

⁸ Luc akiri atene: “Na peko ti kota papa nga na kota dengo gaba so alondo na popo ti Paul na Barnabas na akoli ni so [akoli so “alondo na Judée”], a leke ti tene Paul na Barnabas nga na ambeni zo na popo ti ala amonté ti bâ abazengele nga na a-ancien so ayeke na Jérusalem na ndö ti tënë so.” c (Kus. 15:2). ‘Kota papa nga na kota dengo gaba’ so afa so azo so aye tënë ti fango ganza na ala so aye ni ape, tënë ni agbu bê ti ala ngangu nga groupe oko oko  aye ti fa so lo la lo yeke na raison; tongaso aita na Antioche alingbi ti leke tënë so ape. Ti bata siriri nga na beoko na popo ti aita, na lege ti ndara a mû desizion ti gue na tënë ni na gbe ti “abazengele nga na a-ancien so ayeke na Jérusalem”, so ala yeke sara kua tongana bebungbi. Sarango ye ti a-ancien ti Antioche so afa nyen na e?

9, 10. Pendere tapande wa la aita ti Antioche, Paul nga na Barnabas azia na e?

⁹ Mbeni kpengba ye so e manda ge ayeke so a yeke nzoni e sara confiance na bungbi ti Jéhovah. Gbu li kete: Aita ti Antioche ahinga so aita kue so ayeke na yâ ti bebungbi ayeke aJuif. Me ala sara confiance na aita so ti leke tënë ti fango ganza so a lingbi na ye so Mbeti ti Nzapa afa, ndali ti so ala hinga so Jéhovah ayeke fa lege na ala na lege ti yingo vulu ti lo nga na Jésus Christ, Mokonzi ti congrégation (Mat. 28:18, 20; aÉph. 1:22, 23). Tongana angangu tënë alondo laso, zia e mû pendere tapande ti aita ti Antioche: e sara confiance na bungbi ti Jéhovah nga na Bebungbi, so aita ni ayeke azo so a soro ala ti gue na yayu.

¹⁰ A fa nga na e nene ti tene e sara terê ti e kete nga e hinga ti kanga bê ti ku. Yingo vulu la asoro Paul na Barnabas ti gue ti fa tënë na azo ti amara nde; me ala bâ so a yeke nzoni ape ti tene ala wani agi ti leke tënë ti fango ganza so alondo kâ na Antioche (Kus. 13:2, 3). Na ndö ni, Paul atene: “Mbi gue kâ [na Jérusalem] ndali ti so yingo afa na mbi ti gue.” (aGal. 2:2). Laso, a-ancien ayeke sara kue ti tene ala nga asara terê ti ala kete, ala kanga bê ti ku tongana atënë so alingbi ti ga na kangbi na yâ ti congrégation alondo. Ahon ti dë gaba na ndö ni, ala yeke gi ti tene Jéhovah afa lege na ala na bango ye so Bible atene nga na awango so ngbâa be-ta-zo amû.—aPhil. 2:2, 3.

11, 12. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti ku Jéhovah?

¹¹ Na ambeni ngoi, a lingbi e ku juska Jéhovah azi nda ti ye polele na ndö ti mbeni tënë. Girisa ape so aita na ngoi ti Paul aku juska na ngu 49, so ti tene  ngu 13 tongaso na peko ti so a soro Corneille na lege ti yingo vulu na ngu 36, la Jéhovah amû lege ti tene a leke tënë ti fango ganza. Ngbanga ti nyen la ye ni aninga tongaso? Peut-être Nzapa aye ti zia ngoi na aJuif so aye ti sara ye so ayeke mbilimbili ti tene ala duti nduru ti sara kota changement so. So mbele ti fango ganza so a te na kotara ti ala Abraham aninga ngu 1900, a yeke lani kete ye ape na ala ti yeda so a hunda ti tene a fâ ganza encore ape.—Jean 16:12.

¹² So kota pasa si e yeke na ni ti tene Babâ ti e ti yayu so ahinga ti kanga bê nga so ayeke sara ye na nzoni bê la ayeke fa ye na e nga ayeke leke e! Aye ti peko ni ayeke lakue nzoni nga lakue e la e yeke bâ nzoni na pekoni (És. 48:17, 18; 64:8). Tongaso, zia e zia lâ oko ape si baba asara si e luti ngangu na ndö ti bango ndo ti e wani, wala e fa so e yeda kue ape na achangement so a sara na yâ ti bungbi ti Jéhovah wala fason so e mä na yâ ti ambeni versê (Zo-ti. 7:8). Tongana mo bâ so mo komanse ti wara mara ti bibe so, gbu li nzoni na ndö ti aye ti manda so ayeke na Kusala chapitre 15 nga hunda na Jéhovah ti aidé mo ti sara ye alingbi na ni. d

13. Na fango tënë, tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti Jéhovah ti kanga bê ti ku?

¹³ E yeke na bezoin ti kanga bê ti ku tongana e yeke manda Bible na azo so a yeke ngangu na ala ti zia lege ti afango ye ti wataka wala angobo so Bible ake ni me so ala ye ni mingi. Na yâ ti aye tongaso, peut-être a lingbi e zia kamême ngoi na yingo ti Nzapa ti sara kua na bê ti zo ni (1 aCor. 3:6, 7). A yeke nga nzoni ti tene e sambela ndali ti zo ni. Na ngoi so alingbi, Nzapa ayeke fa na e mbilimbili ye so e lingbi ti sara.—1 Jean 5:14.

14, 15. Tongana nyen la aita ti Antioche afa so ala ne Paul, Barnabas nga na amba ti ala? Tongana nyen la singo ti ala na popo ti aita asara nzoni na aita ni?

¹⁴ Luc atene: “Na peko ti so congrégation ni azia ala na lege kete awe, akoli so ague ti ala, ala fâ yâ ti Phénicie nga na Samarie na ala yeke fa oko na oko tongana nyen azo ti amara achangé lege ti ala si ala ga na Nzapa, na tënë ti ala ni ayeke mû ngia mingi na aita ni kue.” (Kus. 15:3). So aita ni azia Paul, Barnabas nga na amba ti ala na lege afa so ala ye ala mingi nga ala ne ala; ye so afa so ala ye si Nzapa asara tufa na ndö ti ala. So ayeke nga mbeni nzoni tapande la aita ti Antioche azia na e! Eskê mo yeke ne amba ti mo aChrétien, mbilimbili a-ancien “so ayeke sara kua ngangu na lege ti tënë ti yanga ti ala nga na lege ti fango ye ti ala”?—1 Tim. 5:17.

¹⁵ Na yâ ti tambela ti ala, aita so afa “oko na oko” na aita ti Phénicie nga na ti Samarie aye so asi na ngoi so ala fa tënë na azo ti amara nde; na ye so asara nzoni na aita ni. Âmanke na popo ti azo so ayeke mä ala, mo yeke wara aJuif so aga aChrétien na so akpe ague na akodro so na peko ti so a fâ Étienne.  Laso nga, asango so afa so Jéhovah airi tënë nzoni na ndö ti kua ti sarango si azo aga adisciple ayeke kpengba aita ti e, mbilimbili ala so ayeke na yâ ti aye ti ngangu. Ti wara nzoni biani na lege ti asango so, a yeke nzoni mo gue na bungbi, akota bungbi nga mo diko aye so asi na aita nga na ambaï ti ala so ayeke na yâ ti ambeti ti e so a imprimé ni wala ti so ayeke na ndö ti jw.org. Mo yeke sara ni?

16. Nyen la afa so tënë ti fango ganza aga kota tënë awe?

¹⁶ Tongana aita so alondo na Antioche asara kilomètre 550 tongaso na mbage ti sud, ala si na Jérusalem. Luc atene: “Tongana ala si na Jérusalem, congrégation ni, abazengele nga na a-ancien ayamba ala nzoni. Ala fa peko ti gbâ ti aye so Nzapa asara na lege ti ala.” (Kus. 15:4). Me “ambeni na popo ti ala so ayeke ti secte ti aFarizien so aga azo so amä na bê awe alondo na ndö ti angende ti ala na ala tene: ‘A yeke nzoni a fâ ala na ganza na a hunda na ala ti bata Ndia ti Moïse.’” (Kus. 15:5). A yeke polele so tënë so alondo, so atene a lingbi azo ti amara nde so aga aChrétien afâ ganza, aga kota tënë awe na a lingbi a leke ni.

17. Azo wa la ayeke lani na yâ ti bebungbi na Jérusalem? Ngbanga ti nyen la “a-ancien” ayeke nga dä?

¹⁷ A-Proverbe 13:10 atene: “Ndara ayeke na azo so agi wango.” Ti gue oko na pendere wango so, “abazengele na a-ancien abungbi terê ti ala ti bâ tënë [ti fango ganza] so.” (Kus. 15:6). “Abazengele na a-ancien” asara kua lani na iri ti aChrétien kue, gï tongana ti so Bebungbi ayeke sara laso. Ngbanga ti nyen la “a-ancien” asara kua na terê ti abazengele? Girisa ape so a fâ bazengele Jacques awe, nga teti mbeni ngoi, a kanga bazengele Pierre. Mara ti aye tongaso alingbi nga ti si na ambeni bazengele ni? So akpengba ita-koli so a soro ala ti gue na yayu ayeke na terê ti abazengele ayeke sara si lakue aita so alingbi ti mû li ni ayeke dä.

18, 19. Akpengba tënë wa la Pierre atene? Tënë ti lo amû maboko na azo so amä lo ti hinga nyen?

¹⁸ Luc atene: “Tongana ala dë gaba ngangu mingi awe, Pierre alondo na lo tene . . . : ‘Aita, ala hinga nzoni so na tongo nda ni Nzapa asoro mbi na popo  ti ala si na lege ti mbi azo ti amara amä nzoni tënë so na ala mä na bê. Nzapa, so ahinga bê ti zo, afa polele so lo yeda na ala na lege so lo mû na ala yingo vulu tongana ti so lo mû ni lani na e nga so. Lo zia kangbi na popo ti e na ala oko pëpe, me lo sukula bê ti ala na lege ti mabe.’” (Kus. 15:7-9). Mbeni buku atene so tënë ti Grec so a kiri peko ni ge na versê 7 ni a tene “dë gaba ngangu” aye nga ti tene “ti gi ye; ti hunda atënë nde nde na ndö ti mbeni tënë.” E lingbi ti tene so aita ni afa polele abango ndo ti ala nde nde na ndö ti tënë ni.

¹⁹ Akpengba tënë so Pierre atene adabe ti ala kue so lo yeke lani dä na ngu 36, na ngoi so a soro akozo zo ti amara nde so afâ ganza ape na lege ti yingo vulu. A yeke lani Corneille na azo ti da ti lo. Tongaso, tongana Jéhovah asara kangbi encore ape na popo ti aJuif na azo ti amara nde, zo wa la amû na e komandema ti sara ti e nde? Nga, ti ma na bê na Christ la asukula bê ti zo, me pëpe batango Ndia ti Moïse. —aGal. 2:16.

20. Na lege wa la azo so aye lani tënë ti fango ganza ayeke “zia Nzapa na tara”?

²⁰ Pierre aluti na ndö ti aye so zo alingbi ti dë kite na ni ape: tënë ti yanga ti Nzapa nga na ye so yingo vulu afa, na lo tene: “Tongaso, ngbanga ti nyen la ala yeke zia Nzapa na tara na ziango na ndö ti go ti adisciple ni mbeni joug so même e na akotara ti e kue e yô ni gbä so? Me, e yeke ti e na beku so a yeke sö e na lege ti kota nzobe ti Seigneur Jésus tongana ti azo so nga.” (Kus. 15:10, 11). Ti tâ tënë ni, azo so aye tënë ti fango ganza ayeke “zia Nzapa na tara”, wala tongana ti so mbeni bible atene, ala yeke “gi yanga ti Nzapa”. Ala yeke gbu azo ti amara nde na ngangu ti bata andia so aJuif ni wani abata ni gbä, tongaso ndia ni afâ ngbanga ti kuâ na li ti ala (aGal. 3:10). Tongaso, aJuif so ayeke mä Pierre adoit fade ti tene merci so Nzapa asara nzoni bê na ala na lege ti Jésus.

21. Tënë wa la Barnabas na Paul atene?

²¹ Tënë ti Pierre andu bê ti azo ni ngangu, ndani la “azo ni kue aduti kpô”. Na pekoni, Barnabas na Paul afa peko ti “gbâ ti afä nga na aye ti kpene so Nzapa asara na lege ti ala na popo ti amara.” (Kus. 15:12). Fadeso, abazengele na a-ancien alingbi ti bâ aye ni kue na ti mû mbeni desizion so afa polele bango ndo ti Nzapa na ndö ti tënë ti fango ganza so.

22-24. (a) Bebungbi ti laso ayeke mû tapande ti lo ti ândö tongana nyen? (b) Tongana nyen la a-ancien kue alingbi ti fa so ala yeke sara ye tongana ti so Jéhovah aye?

²² Laso nga, na ngoi so aita ti Bebungbi ayeke sara abungbi ti ala, ala yeke gi wango na yâ ti Bible nga ala yeke sambela na bê ti ala kue ti tene yingo vulu amû maboko na ala (Ps. 119:105; Mat. 7:7-11). Ti mû lege na ala ti mû adesizion so ague oko na ye so Jéhovah aye, ita oko oko ti Bebungbi ayeke wara kapa ti bungbi ni kozo tongaso si lo gbu li ti lo nga lo sambela na ndö ti atënë so ala yeke bâ ande (aProv. 15:28). Na ngoi ti bungbi ni, aita so, so a soro ala ti gue na yayu, ayeke fa tënë ti bê ti ala polele nga ala ne mba. Ala yeke diko aversê mingi na ngoi so ala yeke sara lisoro.

 ²³ A yeke nzoni a-ancien amû tapande so. Tongana mbeni ngangu tënë ayeke dä so ala wara lege pëpe ti leke ni na ngoi ti bungbi ti ala, ala peut ti tokua mbeti na filiale wala ti bâ aita so filiale ayeke tokua ala, na tapande asurveillant ti circonscription. Na tongana a hunda ti sara ni, filiale ayeke tokua mbeti na Bebungbi.

²⁴ Biani, Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndö ti azo so ayeke sara ye ague oko na aye so bungbi ti lo aleke, so ayeke sara terê ti ala kete, so ayeke be-ta-zo nga ahinga ti kanga bê ti ku. Tongana ti so e yeke bâ ande na chapitre ti peko, Nzapa ayeke futa azo so asara tongaso na lege so lo yeke mû na ala tâ siriri, ala yeke duti beoko nga ala yeke maï na lege ti yingo.