1-4. Ngbanga ti nyen la Paul ayeke gue na Jérusalem? Nyen la ayeke ku lo kâ?

 VUNDU asara azo kue na ngoi so Paul na Luc ayeke zia Milet ti hon. A yeke lani ngangu na ala ti kangbi terê na a-ancien ti Éphèse so ala ye ala mingi. Amissionnaire use so ague na aye so ala yeke na bezoin ni ndali ti voyage ni. Ala mû nga na terê ti ala nginza so a bungbi ni ndali ti aChrétien ti Judée, na ala yeke ku kungo ti mû ni na aita ni.

² Pendere pupu apika avoile ti bateau ni, na bateau ni aquitté port ni so bruit ahon ndö ni. Paul na Luc nga na aita mbasambala so ala na ala ayeke sara voyage ni ayeke bâ gï aita-koli so aluti na mawa na yanga ti ngu ni (Kus. 20:4, 14, 15). Ala ngbâ ti sara maboko ti ala ti bara aita-koli ni juska lege ti ala ayo na ala.

³ A sara ngu ota tongaso, Paul asara kua maboko na maboko na a-ancien ti Éphèse. Me ti fadeso, yingo vulu afa na lo ti gue na Jérusalem. Lo hinga kamême ye so ayeke ku lo kâ. Kozoni na ngoi ni so, lo tene na a-ancien so, lo tene: “Yingo akanga mbi si mbi yeke gue na Jérusalem, atâa so mbi hinga aye so ayeke si ande na mbi kâ pëpe. Me ye so mbi hinga ayeke so na yâ ti gbata oko oko yingo vulu azia pëpe ti fa na mbi so kanga na aye ti vundu ayeke ku mbi.” (Kus. 20:22, 23). Atâa sioni so alingbi ti wara Paul na Jérusalem, lo bâ so ‘yingo akanga lo’, wala a sara si lo bâ so a lingbi lo gue kâ, na lo kue lo ye tongaso. Lo bâ fini ti lo na nene ni, me sarango ye so bê ti Nzapa aye la ayeke kota ye mingi na lê ti lo.

⁴ Mo nga kue mo bâ ni tongaso? Na ngoi so e mû terê ti e na Jéhovah, e mû yanga e tene ye so bê ti lo aye ayeke duti kozo ye na yâ ti gigi ti e. Bango tapande ti Paul so ayeke be-ta-zo ayeke mû ande maboko mingi na e.

5. Bateau so Paul na amba ti lo amonté ni ahon na lege wa ti si na Tyr?

⁵ Bateau so Paul na amba ti lo amû ‘akpe gï kpengo juska’, ndali ti  so pupu apusu ni juska ala si na Cos na même lango ni (Kus. 21:1). Âmanke bateau ni aluti na ndo so na bï ni so kozo ti tene a gue na Rhodes nga na pekoni na Patara. Na Patara, so ayeke na sud ti Asie Mineure, aita ni amû mbeni kota bateau so ague na ala juska na Tyr, na sese ti Phénicie. Na lege, ala hon ‘zoa ti Chypre, ala zia ni na peko ti ala na mbage ti wali’. (Kus. 21:3). Ngbanga ti nyen la Luc, so asû mbeti ti Kusala, asara tënë ti hongo Chypre?

6. (a) Ngbanga ti nyen la peut-être bango Chypre asara si Paul awara ngangu? (b) Tongana mo kiri mo bâ tongana nyen la Jéhovah airi tënë nzoni na ndö ti mo nga lo mû maboko na mo, mo lingbi ti tene nyen?

⁶ Peut-être Paul afa zoa ni nga lo fa ambeni ye so lo vivre ni kâ. A sara ngu gumbaya awe so na ngoi ti kozo voyage ti Paul tongana missionnaire, lo, Barnabas na Jean Marc atingbi na Élymas, zo ti yorö, so agi ti kanga lege na fango tënë ti ala (Kus. 13:4-12). Tongana Paul abâ zoa so nga lo gbu li na ndö ti ye so asi lani kâ, peut-être a sara si lo wara ngangu ti ku na aye so angbâ na devant. E nga kue, e lingbi ti wara ngangu tongana e kiri e bâ tongana nyen la Nzapa airi tënë nzoni na ndö ti e nga lo mû maboko na e ti gbu ngangu na  yâ ti atara. Mara ti gbungo li tongaso alingbi ti sara si bibe ti e ague oko na ti David, so atene: “Aye ti ngangu so asi na zo ti mbilimbili ayeke mingi, me Jéhovah azi lo na yâ ti aye so kue.”—Ps. 34:19.

7. Tongana Paul na amba ti lo ti voyage asi na Tyr, ala sara nyen?

⁷ Paul ahinga nene ti warango terê na amba ti lo aChrétien na lo ye mingi ti duti na terê ti ala. Ni la na ngoi so ala si na Tyr, Luc atene “e gi adisciple si e wara ala”. (Kus. 21:4). So ala hinga so amba ti ala aChrétien ayeke na Tyr, ala gi ala na âmanke ala lango na ndo ti ala. So e hinga tâ tënë, mbeni pendere ye so e wara ayeke so na ndo kue so e si dä, e lingbi ti wara amba ti e aChrétien so ayeke yamba e. Azo so aye Nzapa nga so ala yeke na yâ ti tâ bungbi ti vorongo Nzapa, ala yeke na akamarade na ndö ti sese mobimba.

8. Kusala 21:4 aye ti tene nyen mbilimbili?

⁸ Na ngoi so Luc ayeke sara tënë ti aye so asi na yâ ti lango mbasambala so ala sara na Tyr, lo tene mbeni tënë so zo agi li ti lo na ni gbä. Lo tene: “Yingo apusu [aita ti Tyr] si ala tene na Paul lege mingi ti zia gere ti lo na Jérusalem pëpe.” (Kus. 21:4). Eskê Jéhovah aye si Paul ahon na mbeni ndo nde? Lo ye fadeso ti tene Paul ague na Jérusalem ape? Ên-ën. Yingo atene so a yeke sara ande ye ti ngangu na Paul na Jérusalem, me a tene na lo ape ti kpe guengo kâ. Âmanke yingo vulu afa na aita ti Tyr so Paul ayeke wara ande biani kpale na Jérusalem. Ni la, so aita ni aye nzoni ti Paul, ala hunda na lo ti gue kâ ape. Ala ye si sioni asi na Paul ape. Ye oko, so Paul aye gï ti sara ye so bê ti Jéhovah aye, lo gue gï guengo.—Kus. 21:12.

9, 10. (a) Na peko ti so Paul amä atënë ti gingo bê ti aita ti Tyr awe, peut-être lo dabe ti lo na nyen? (b) Laso azo mingi aye gï ti sara nyen? Nyen la afa so bibe ti ala ayeke nde na ti Jésus?

⁹ Na peko ti so Paul amä atënë ti gingo bê ti aita ni awe, peut-être lo dabe ti lo so adisciple ti Jésus nga kue ake lani na lo ti gue na Jérusalem na ngoi so lo tene na ala so ni yeke gue kâ ti bâ pasi nga ti tene a fâ ni. Yengo so Pierre aye na Jésus apusu lo ti tene na lo: “Bâ mawa ti terê ti mo, Seigneur; ye ni so ayeke si ande na mo oko pëpe.” Me Jésus atene na lo: “Hon na peko ti mbi kâ, Satan! Mo yeke mbeni tênë ti pikango gere ndali ti mbi, ngbanga ti so mo yeke na pensé ti Nzapa pëpe, me ti azo.” (Mat. 16:21-23). Jésus aye gï ti tene ye kue so Babâ ti lo aye ti tene asi na lo asi. Paul ayeke na oko bibe ti Jésus. Tongana ti so Pierre aye nzoni ti Jésus, aita ti Tyr nga aye nzoni ti Paul; me ala hinga ape so Nzapa aye si Paul ague na Jérusalem.

¹⁰ Azo mingi laso aye ti sara gï aye so ayeke ndali ti nzoni ti ala wani na so a yeke ngangu na ala ape ti sara ni. Azo mingi aye gï ti gue na yâ ti abungbi ti nzapa so zo ayeke na liberté ti sara ye so bê ti lo aye sân ti tene a hunda ye mingi na lo. Me bango ndo ti Jésus ayeke ti lo nde. Lo tene na adisciple ti lo, lo tene: “Tongana mbeni zo aye ti ga na peko ti mbi, zia lo ke terê ti lo  wani lo yô keke ti pasi ti lo na lo ngbâ ti mû peko ti mbi.” (Mat. 16:24). A yeke na lege ti ndara ti mû peko ti Jésus nga a yeke na lege ni ti sara tongaso, me mungo peko ti Jésus ni ayeke kete ye ape.

11. Tongana nyen la aita ti Tyr afa so ala ye Paul mingi nga ala ye ti tene lo ngbâ ti sara kua ti lo?

¹¹ Kete na pekoni, Paul na Luc na amba ti ala ti voyage aye ti londo na tambela. Ye so asi na ngoi ti hongo ti ala afa so aita ti Tyr aye Paul mingi nga ala ye ti tene lo ngbâ ti sara kua so lo yeke sara. Akoli, awali nga na amolenge azia Paul na amba ti lo na lege juska na yanga ti ngu. Ala kue asara agenou, ala sambela; na pekoni Paul na amba ti lo atene na aita ni ti ngbâ nzoni, na aita ni atene na ala ti gue nzoni. Ala mû bateau, ala gue na Ptolémaïs; kâ, ala wara aita na ala sara lango oko na terê ti ala.—Kus. 21:5-7.

12, 13. (a) Nyen la afa so Philippe aduti be-ta-zo na Jéhovah a ninga? (b) Na lege wa la Philippe ayeke nzoni tapande ndali ti ababâ ti sewa laso?

¹² Luc atene so na pekoni Paul na amba ti lo ague na Césarée. Kâ ala “lï na da ti Philippe, wafango nzoni tënë”. a (Kus. 21:8). Âmanke ala yeke lani na ngia ti bâ Philippe. A sara ngu 20 tongaso awe na Jérusalem, abazengele azia lo ti kangbi kobe na aita ti congrégation so abâ gigi lani fini fini. A sara angu mingi awe la Philippe ayeke fa tënë na bê ti lo kue. Dabe ti mo so na ngoi so a yeke sara ye ti ngangu na adisciple si ala kangbi terê ti ala, Philippe ague ti lo na Samarie na lo to nda ti fa tënë kâ. Na pekoni, lo fa tënë na kota zo ti Éthiopie nga lo batize lo (Kus. 6:2-6; 8:4-13, 26-38). So tâ pendere tapande ti dutingo be-ta-zo!

¹³ Philippe angbâ lakue ti yapu na fango tënë. Lo yeke fadeso na Césarée, na lo ngbâ lakue ti fa tënë mingi, ni la Luc airi lo “wafango nzoni tënë”. A tene nga na e so lo yeke na amolenge-wali osio so ayeke tene prophétie, ye so afa so ala mû tapande ti babâ ti ala (Kus. 21:9). b Âmanke Philippe asara lani ngangu ti mû maboko na sewa ti lo na lege ti yingo. Laso, a yeke nzoni ababâ ti sewa amû tapande ti Philippe na lege so ala yapu na fango tënë nga ala mû maboko na amolenge ti ala ti ye fango tënë mingi.

14. Ye ti peko ti avizite so Paul asara na aita ayeke nyen? Laso nga, aita alingbi ti sara nyen?

 ¹⁴ Na ndo kue so Paul asi dä, lo gi aita na lo duti na terê ti ala. Kite ayeke dä ape so aita ti ndo ni ayeke na ngia ti yamba Paul na amba ti lo ti voyage. Avizite so asara si ala ‘wa terê na popo ti ala’. (aRom. 1:11, 12). Laso nga, aita alingbi ti yamba terê na popo ti ala. Atâa mo bâ so ndo ti mo akpa ape me tongana mo yamba surveillant ti circonscription na wali ti lo na ndo ti mo, mo yeke bâ nzoni mingi dä.—aRom. 12:13.

15, 16. Tënë ti nyen la Agabus aga atene? A sara nyen na ndö ti azo so amä ni?

¹⁵ Na ngoi so Paul angbâ na ndo ti Philippe, Agabus asi. Azo so abungbi na ndo ti Philippe ahinga so Agabus ayeke prophète; lo fa tënë ti kota nzara so atï lani na ngoi ti komandema ti Claude (Kus. 11:27, 28). Peut-être ala yeke hunda terê ti ala lani, atene: ‘Agabus ni aga ngbanga ti nyen? Lo ga ti tene nyen?’ Na ngoi so lê ti ala ayeke gï na terê ti Agabus, lo mû ceinture ti Paul, mbeni ceinture ti bongo so a yeke bata nginza na ambeni ye nde na yâ ni. Lo kanga gere ti lo nga na maboko ti lo wani na ni, na pekoni lo sara tënë. Tënë so lo tene ayeke tënë ti ngia ape, lo tene: “Yingo vulu asara tënë tongaso, atene: ‘Koli so ceinture so ayeke ti lo, aJuif ayeke kanga lo ande tongaso na Jérusalem na ala yeke zia lo na maboko ti azo ti amara.’”—Kus. 21:11.

¹⁶ Prophétie so afa biani so Paul ayeke gue ande na Jérusalem. A fa nga so na ngoi so Paul ayeke fa ande tënë na aJuif kâ, a yeke gbu ande lo na a zia lo na “maboko ti azo ti amara.” Azo so amä tënë so agi bê ti ala mingi. Luc atene: “Tongana e mä tënë so, e na ala so ayeke na ndo ni so, e komanse ti voro yanga na lo ti gue na Jérusalem pëpe. Tongaso Paul atene: ‘Nyen la ala yeke sara tongaso nyen? Ala yeke toto nga ala yeke sara ti tene bê ti mbi  awoko? Zia ala hinga so mbi yeke gï nduru ti tene a kanga mbi pëpe, me mbi yeke nga nduru ti kui na Jérusalem ndali ti iri ti Seigneur Jésus.’”—Kus. 21:12, 13.

17, 18. Tongana nyen la Paul afa so lo ye gï ti gue na Jérusalem? Aita asara ye tongana nyen?

¹⁷ Tara ti bâ ye so asi. Aita ni nga na Luc kue avoro yanga na Paul ti gue ape. Ambeni ayeke toto. So Paul abâ so aita ni ayeke gi bê ti ala mingi na ndö ti lo, lo tene na ala yeke so ala yeke sara si “bê ti [lo] awoko”; wala tongana ti so ambeni bible atene, lo tene so ala yeke ‘fâ bê ti lo’. Ye oko, Paul aye gï ti gue na Jérusalem, na tongana ti so lo sara na aita ti Tyr, lo yeke zia pëpe si vorongo yanga nga na ngu ti lê ti ala ni asara si lo changé desizion ti lo. Me lo fa na ala ndani so a lingbi lo gue. Ye so Paul asara afa so mbeto asara lo ape nga so ye so lo ye ti sara, lo yeke sara ni. Tongana ti so Jésus asara kozo ti Paul, Paul aye gï ti gue na Jérusalem (aHéb. 12:2). Paul ayeke gi gingo na ngangu pëpe ti kui ndali ti mabe ti lo; me tongana a yeke ti tene lo kui ndali ti so lo yeke disciple ti Jésus, lo yeke bâ ni tongana ye ti gonda.

¹⁸ Aita ni asara nyen na pekoni? Ala yeda na bango ndo ti Paul ni. Bible atene: “Tongana e ha lo gbä si lo ke, e zia lege ni na e tene: “Zia ye so bê ti Jéhovah aye asi.’” (Kus. 21:14). Aita so aye si Paul ague na Jérusalem ape agi ape ti ngbâ gï na ndö ti tënë so ala tene. Ala mä tënë so Paul atene, na ala yeda na ni; ala hinga so ye so Jéhovah aye la, na ala yeda na ni atâa so a yeke ngangu na ala ti sara ni. Voyage so Paul ayeda ti sara apeut ti gue na lo ti wara kuâ. Ye ni ayeke yapu na lo tongana fade aita so aye lo agi pëpe ti woko bê ti lo.

19. Kpengba ye wa la e manda na lege ti ye so asi na Paul?

¹⁹ E manda mbeni kpengba ye na lege ti ye so asi na Paul: Tongana mbeni ita aye ti sara sacrifice ti sara ye so bê ti Jéhovah aye, zia e gi lâ oko ape ti sara si lo découragé. Tënë so abâ gï pëpe ye so alingbi ti zia fini ti zo na lê ti kuâ, me a bâ nga aye mingi. Na tapande, atâa so a yeke ngangu na ababâ na amama mingi so ayeke aChrétien ti yeda ti tene amolenge ti ala ague na yongoro ndo ti sara kua ti Jéhovah, ala gi pëpe ti sara si amolenge ni adécouragé. Phyllis so ayeke na Angleterre afa tënë ti bê ti lo na ngoi so oko molenge ti lo ti wali aga missionnaire na Afrika, lo tene: “Vundu asara mbi mingi. A yeke lani ngangu na mbi ti bâ so lo yeke duti ande a yo na mbi. Atâa so vundu asara mbi, mbi yeke nga na ngia ndali ti kua so lo gue ti sara. Me, mbi sambela mingi ti duti na nzoni bibe na ndö ti hongo ti lo. So lo mû desizion awe, mbi gi kete ape ti sara si lo changé ni, ndali ti so fani mingi mbi fa na lo ti zia aye ti Royaume na kozo ndo. A sara ngu 30 awe so lo yeke sara kua ti Jéhovah na kodro-wande, na lâ oko oko mbi yeke kiri singila mingi na Jéhovah ndali ti so lo yeke be-ta-zo na lo.” Tongana mbeni ita asara asacrifice ti sara na Jéhovah na e gonda lo ndali ni, a yeke duti nzoni mingi.

20, 21. Nyen la afa so a nzere na Paul mingi ti duti na terê ti aita? Ngbanga ti nyen la lo ye ti duti na terê ti aita?

²⁰ Na peko ti so a leke ye ndali ti tambela ni awe, Paul atï na lege, aita so lo na ala ayeke gue atï na peko ti lo ti fa so ala ye ti mû maboko na lo. Na ndo kue so ala yeke si dä na lege ti Jérusalem, Paul na amba ti lo ti voyage ayeke gi ndo ti aita na ala yeke duti na terê ti ala. Na Tyr, ala wara aita kâ, na ala sara lango mbasambala na terê ti ala. Na Ptolémaïs, ala wara aita, na ala sara lango oko na terê ti ala. Na Césarée, ala sara ambeni lango na da ti Philippe. Na pekoni, ambeni disciple ti Césarée ague na terê ti Paul na amba ti lo juska na Jérusalem; kâ, Mnason, mbeni oko ti akozo zo so aga adisciple, ayamba ala na da ti lo. Luc atene so “aita ni ayamba [ala] na ngia mingi.”—Kus. 21:17.

²¹ A yeke polele so Paul aye ti duti na terê ti amba ti lo aChrétien. Amba ti Paul akpengba lo, tongana ti so aita ayeke kpengba mba laso. Kite ayeke dä ape so ye so amû maboko na Paul ti gbu ngangu na ngoi so awato agi ti fâ lo.