1, 2. Miracle wa la Pierre na Jean asara ni nduru na yanga ti temple?

 A YEKE na peko ti midi, lâ ayeke su pendere na ndö ti gbâ ti azo so ayeke tambela. A-Juif so amû bê ti ala na Nzapa nga na adisciple ti Christ ayeke gue na temple. “Ngbonga ti sambela” aga nduru awe (Kus. 2:46; 3:1). a Pierre na Jean ahon na popo ti gbâ ti azo so ti gue na mbage ti yanga ti temple ni so a iri ni Pendere Yanga-da. Na yâ ti bruit ti gbâ ti azo so nga na go ti gere ti ala so ayeke toto, mo yeke mä nga go ti mbeni koli, so a dü lo na bubango gere, so ayeke iri ye.—Kus. 3:2; 4:22.

² Na ngoi so Pierre na Jean asi nduru na koli ni, lo iri ye na maboko ti ala tongana ti so lo yeke sara lakue. Abazengele ni aluti, ala bâ lo; so lo yeke ku ti wara ye na maboko ti ala, Pierre atene na lo: “Mbi yeke na argent nga na lor pëpe, me ye so mbi yeke na ni, mbi yeke mû na mo: Na iri ti Jésus Christ, zo ti Nazareth, tambela!” Tongaso, Pierre agbu maboko ti zo ti bubango gere so na lo yô lo na nduzu. Tara ti bâ tongana nyen la bê ti gbâ ti azo so apika na ngoi so, ti kozoni, ala bâ so gere ti koli so aga nzoni (Kus. 3:6, 7). Eskê mo imaginé koli so, so ayeke bâ gere ti lo nga lo yeke gi ti tambela ti kozoni? A yeke tâ na lege ni so lo komanse ti huru na ti sepela Nzapa na kota go.

3. Kota matabisi wa la koli so a sava lo so nga na gbâ ti azo awara?

³ Azo ni, so li ti ala kue akpe, amû loro ague na terê ti Pierre na Jean na gbe ti véranda ti Salomon. Pierre aluti na gbe ti véranda ni, oko place so lani Jésus aluti dä si lo fa ye na azo, na lo fa nda ti ye so asi so na azo ni (Jean 10:23). Lo mû na ala nga na koli so mbeni matabisi so ahon argent na lor. Matabisi ni so angbâ gï na senge savango zo ape. A yeke lege so azi na ala ti changé bê ti ala, ti tene a zi siokpari ti ala nga ti tene ala ga adisciple ti Jésus Christ so Jéhovah azia lo “Kota Mokonzi so azi lege ti fini.”—Kus. 3:15.

4. (a) Miracle so asi lani aga na kpale wa? (b) Ahundango tënë wa la e yeke kiri tënë na ni?

⁴ Lango ni so ayeke kota lango mingi! A sava mbeni zo, na fadeso lo yeke  tambela. A mû pasa na gbâ ti azo ti tene ala wara sava na lege ti yingo si ala lingbi ti tambela na lege so alingbi na lê ti Nzapa (aCol. 1:9, 10). Na mbage, aye so asi na lango ni so abi mbeni kota tënë na popo ti adisciple ti Jésus na akota zo ti ndo ni so aye ti kanga lege na adisciple si ala sara pëpe kua ti fango tënë ti Royaume so lo mû na ala (Kus. 1:8). Pierre na Jean ayeke lani “azo so amanda mbeti pëpe na ala yeke asenge zo”. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti akode so ala fa na tënë na gbâ ti azo so? b (Kus. 4:13). Abazengele ni na tanga ti adisciple asara ye tongana nyen na ngoi so a kanga lege na ala? E lingbi ti mû tapande ti ala tongana nyen?

5. Fason so Pierre asara na tënë na gbâ ti azo so afa nyen na e?

⁵ Pierre na Jean aluti na devant ti gbâ ti azo so, atâa so ala hinga so ade ti ninga pëpe peut-être ambeni ahunda ti tene a kanga Jésus na ndö ti keke (Marc 15:8-15; Kus. 3:13-15). A hunda lani ti tene Pierre asara ye na mbeto ape si lo tene a yeke na iri ti Jésus la a sava koli so gere ti lo abuba so. Pierre angoro tënë ni ape. Lo fa polele so azo so ayeke nga acomplice ti kuâ ti Christ. Me lo zia ala na bê ape, ndali ti so ‘ala sara lani ye so ala hinga ape’. (Kus. 3:17). Lo sara tënë na ala tongana aita ti lo, nga lo luti mingi gï na ndö ti nzoni tënë ti Royaume. Lo tene na ala so tongana ala changé bê ti ala si ala mä na bê na Christ, “angoi ti kiringo ti wara ngangu” ayeke londo na Jéhovah ti ga na ala (Kus. 3:19). E nga kue, tongana e yeke fa tënë ti ngbanga ti Nzapa so ayeke ga, a lingbi e tene ni na mbeto ape nga e ngoro tënë ni ape. Na oko ngoi ni, e tene tënë ti mbana na azo ape wala e dë ngbanga na ndö ti ala ape. Me, e bâ ala tongana azo so apeut ti ga aita ti e; nga na tapande ti Pierre, e luti mingi gï na ndö ti anzoni ye so ayeke na yâ ti tënë ti Royaume ni.

6. Nyen la afa so Pierre na Jean asara terê ti ala kete?

⁶ Abazengele ni asara lani terê ti ala kete. Ala tene ape so a yeke na ngangu ti ala wani la ala sara miracle so. Pierre atene na azo ni, lo tene: “Ngbanga ti nyen ala yeke bâ gï e mo bâ mo tene a yeke na ngangu ti e wani wala ndali ti so e yeke voro Nzapa na bê ti e kue so la si e sara si koli so atambela so?” (Kus. 3:12). Pierre na tanga ti abazengele ni ahinga so nzoni ye kue so ala sara na yâ ti kua ti Nzapa, a yeke grâce na ngangu ti Nzapa, me na ngangu ti ala wani ape. Ndani la ala bâ terê ti ala kete, nga gonda ti aye so kue ala sara, ala mû ni na Jéhovah nga na Jésus.

7, 8. (a) Pasa wa la e lingbi ti mû na azo? (b) Tongana nyen la zendo “ti kiringo na aye kue na place ni” ayeke ga tâ tënë laso?

⁷ A lingbi e nga e sara terê ti e kete na yâ ti kua ti e ti fango tënë. Tâ tënë, yingo ti Nzapa amû ngangu na e aChrétien laso ti sava zo na lege ti miracle ape. Me, e lingbi ti mû maboko na azo ti mä na bê na Nzapa nga na Christ na ti wara oko pasa so Pierre amû na azo ândö, so ayeke ti tene Jéhovah apardonné  asiokpari ti ala nga lo sara si ala kiri ala wara ngangu. Ngu oko oko, gbâ ti azo ayeke gbu pasa so na ala wara batême ti ga adisciple ti Christ.

⁸ Ngoi so e yeke dä ayeke ngoi “ti kiringo na aye kue na place ni” so Pierre asara tënë ni. Tongana ti so “Nzapa asara tënë ni na yanga ti aprophète ti lo ti giriri so ayeke azo ti be-vulu”, Royaume ato nda ti komande na yayu na ngu 1914 (Kus. 3:21; Ps. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Kete na pekoni, Christ ato nda ti bâ ndo na ndö ti kua ti kiringo na tâ bungbi ti vorongo Nzapa na place ni. Ye so asi na pekoni ayeke so azo kutu mingi aga na yâ ti paradis ti yingo, na ala ga azo so Royaume ni ayeke komande na ndö ti ala. Ala zi ngbene sarango ye ti ala so abuba awe na ala “yü fini zo so a sara lo alingbi na ye so bê ti Nzapa aye”. (aÉph. 4:22-24). Legeoko tongana ti so a yeke na ngangu ti Nzapa la a sava lani zo ti bubango gere so, e nga kue e sara kpengba kua so na ngangu ti zo pëpe, me grâce na yingo ti Nzapa. Tongana ti so Pierre asara, e doit ti sara kua na Bible na mbeto pëpe nga na kode ti fa na ye na azo. Lakue tongana e wara lege ti mû maboko na azo ti ga adisciple ti Christ, a yeke na ngangu ti e wani ape, me na ngangu ti Nzapa.

9-11. (a) Akota zo ti aJuif asara ye tongana nyen na ngoi so ala mä tënë so Pierre na Jean atene? (b) Abazengele ni aleke na bê ti ala ti ngbâ ti sara nyen?

⁹ Terê ti gbâ ti azo ni anzere mingi ndali ti tënë so Pierre atene nga na koli so gere ti lo abuba me a sava lo si lo yeke huru na lo yeke dekongo asara si bruit alondo. Tongaso, mokonzi ti temple ni, so a zia lo ti bata siriri ti ndo ni, nga na aprêtre-mokonzi akpe aga ti bâ ye ni. Peut-être ala yeke aSadducéen, mbeni secte so na yâ ni mo yeke wara azo ti mosoro so ayeke akota zo. Kua ti ala ayeke ti sara kue ti tene siriri aduti na popo ti aJuif na aRomain. Ala ke tënë ti ndia so a fa gï na yanga, so aFarizien aye ni mingi; nga ala he tënë ti zingongo ti akuâ hengo. c Tongaso, bê ti ala ason ngangu ti bâ so Pierre na Jean so ayeke na yâ ti temple ayeke fa na mbeto pëpe so a zingo Jésus na kuâ.

¹⁰ A-Sadducéen so ngonzo asara ala mingi abi Pierre na Jean na da ti kanga. Na ndade ni, ala ga na ala na gbe ti kota da-ngbanga ti aJuif. So akota zo so ahinga mbeti mingi, na lê ti ala, Pierre na Jean “ayeke azo so amanda mbeti pëpe na ala yeke asenge zo”; tongaso ala yeke na droit ti fa ye na azo na yâ ti temple ape. Ala sara kota ekole ti mandango tënë ti Nzapa ape. Me so ala sara tënë polele nga na bê ti ala kue asara si li ti azo ti da-ngbanga ni aga kirikiri. Ngbanga ti nyen la Pierre na Jean ayeke na anzoni kode tongaso? Mbeni raison ni ayeke so ala ‘yeke lani na terê ti Jésus.’ (Kus. 4:13). Maître ti ala ayeke fa ye lani tongana zo so awara komandema ni, me tongana ascribe pëpe.—Mat.7:28, 29.

¹¹ Ajuge ni ahunda na abazengele ti zia lege ti fango tënë. Na ngoi ni kâ, zo adoit ti sara ye alingbi na yanga so ala mû. Ade aninga ape, na ngoi so a ga na Jésus na gbele a-oko juge so, ala tene: “Lo lingbi na kuâ!” (Mat. 26:59-66). Me Pierre na Jean asara mbeto oko ape. Na ngoi so Pierre na Jean aluti na devant ti akoli so, so ayeke azo ti mosoro, azo so ahinga ye mingi nga azo so azo akpe ala  mingi, sân mbeto nga na nengo zo, ala tene: “Wala a yeke nzoni na lê ti Nzapa ti tene e mä ala ahon ti mä Nzapa, a yeke na ala ti bâ. Me ti e, e lingbi ti kaï pëpe ti sara tënë na ndö ti aye so e bâ na e mä.”—Kus. 4:19, 20.

12. Nyen la apeut ti aidé e ti sara mbeto ape nga ti fa tënë na bê ti e kue?

¹² Eskê mo peut ti sara ye na mbeto ape tongana ti Pierre na Jean? Tongana lege azi na mo ti fa tënë na azo ti mosoro, azo so ahinga mbeti mingi wala akota zo ti ndo so mo yeke dä, a yeke sara mo tongana nyen? Ka tongana afami ti mo, amba ti mo ti ekole wala ti place ti kua ahe mo ndali ti aye so mo mä na bê na ni? Mbeto ayeke sara mo? Tongana mbeto asara mo, hinga so mo peut ti hon ndö ni senge. Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo fa na abazengele lege ti gbu koko ti atënë ti mabe ti ala sân mbeto nga na nengo zo (Mat. 10:11-18). Na peko ti so a zingo lo na kuâ, lo tene na adisciple ti lo so ni yeke ngbâ ti duti na terê ti ala “lango oko oko kue juska na lâ ni so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi.” (Mat. 28:20). Laso, na gbe ti fango lege ti Jésus, ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye ndara ayeke fa na e tongana nyen ti gbu koko ti atënë ti mabe ti e (Mat. 24:45-47; 1 Pi. 3:15). A yeke fa ni na e na lege ti abungbi, na tapande Kusala ti e nga na gigi ti e ti Chrétien nga na lege ti ambeti ti e na tapande a-article ti mbage “Akiringo tënë na ahunda na ndö ti Bible” so ayeke na ndö ti site jw.org. Eskê mo yeke gue na abungbi nga mo yeke sara kua nzoni na ambeti so? Tongana mo sara ni, mbeto ayeke sara mo ape nga mo yeke fa tënë na bê ti mo kue. Tongana ti so abazengele asara lani, mo nga kue mo yeke zia ande ape si mbeni ye akanga lege na mo ti fa na azo apendere tâ tënë so mo hinga.

13, 14. Tongana a kanga lege na e, a yeke nzoni e sara nyen? Ngbanga ti nyen?

¹³ Hio na peko ti so a zi Pierre na Jean, ala wara terê na tanga ti aita ni. “Na beoko ala yâa go ti ala na nduzu na Nzapa” na ala sambela ti tene a mû na ala ngangu ti ngbâ ti fa tënë (Kus. 4:24). Pierre ahinga nzoni so a yeke ye ti buba ti zia bê na ngangu ti mo wani tongana mo yeke gi ti sara ye so bê ti Nzapa aye. A sara ambeni yenga awe, lo sara confiance na lo wani na lo tene na Jésus: “Même tongana atanga ni kue apika gere ti ala ndali ti ye so ayeke si na mo, mbi, mbi  yeke pika gere ti mbi oko pëpe!” Ye oko, tongana ti so Jésus atene, gï hio tongaso, mbeto ti azo asara Pierre, na lo tene lo hinga pëpe Jésus so ayeke kamarade ti lo nga wafango ye na lo. Me lo manda ye dä.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Tongana mo yeke na nzara ti ngbâ ti sara kua so Christ amû na mo, so ayeke nzoni; me so alingbi ape. Tongana awato agi ti sara si mabe ti mo awoko wala ti sara si mo zia ti fa tënë, mû tapande ti Pierre na Jean. Sambela Jéhovah ti mû na mo ngangu. Hunda na aita ti aidé mo. Fa akpale ti mo na a-ancien nga na aita so akpengba. Hinga so sambela ti amba ti mo alingbi ti kpengba mo.—aÉph. 6:18; Jacq. 5:16.

15. Nyen la apeut ti aidé azo so azia ti fa tënë ti kiri ti fa ni?

¹⁵ Tongana ândö azo asara si mo zia ti fa tënë teti mbeni ngoi, découragé ape. Dabe ti mo so abazengele kue azia lani ti fa tënë teti mbeni ngoi na peko ti kuâ ti Jésus, me gï kete na pekoni ala kiri ala komanse ti fa tënë (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Ahon ti tene mo zia si angbene faute so mo sara awoko mo, manda ye dä, na sara kua na ni ti kpengba amba ti mo.

16, 17. Nyen la e peut ti manda na lege ti sambela so adisciple ti Christ asara lani na Jérusalem?

¹⁶ Nyen la alingbi e sambela ndali ni tongana akota zo ti kodro ayeke sara ye ti ngangu na e? Bâ so adisciple ahunda lani pëpe na Jéhovah ti bata ala si a sara ye ti ngangu na ala ape. Ala dabe ti ala nzoni mingi so Jésus atene: “So azo ni asara ye ti ngangu na mbi, ala yeke sara ande ye ti ngangu na ala nga.” (Jean 15:20). Tongaso, adisciple so ayeke be-ta-zo so ahunda Jéhovah ti ‘dengi mê ti lo’ na atënë so awato ti ala ayeke tene ti zia mbeto na yâ ti ala (Kus. 4:29). Adisciple ni ahinga so ye so ayeke kota mingi ayeke ye so bê ti Nzapa aye. Ala comprendre so tongana a sara ye ti ngangu na ala ayeke aprophétie la ayeke ga tâ tënë so. Ala hinga so ti gue oko na sambela so Jésus afa na ala, atâa akota zo ti kodro asara nyen, a yeke ‘sara na ndö ti sese’ ye so bê ti Nzapa aye.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Ti tene adisciple ni asara ye so bê ti Jéhovah aye, ala sambela lo, ala tene: “Mû lege na angbâa ti mo ti ngbâ ti fa tënë ti mo na mbeto oko pëpe.” Tâ gï na peko ti sambela ni, nyen la Jéhovah asara? “Ndo ni so ala bungbi dä ayengi, na ala kue asi na yingo vulu na ala yeke tene tënë ti Nzapa  na mbeto pëpe.” (Kus. 4:29-31). Mbeni ye ti kanga lege na Nzapa ti sara ye so bê ti lo aye ayeke dä pëpe (És. 55:11). Atâa tongana e bâ e tene mbeni ye ti sarango ni ayeke dä pëpe, wala atâa ngangu ti awato ti e ayeke tongana nyen, tongana e yâa go ti e, e sambela Nzapa, e peut ti hinga so lo yeke mû na e ngangu ti ngbâ ti fa tënë ti lo na mbeto ape.

18. Nyen la azo ti congrégation ti Jérusalem asara ndali ti amba ti ala?

¹⁸ Gï na yâ ti kete ngoi, wungo ti azo ti congrégation so abâ gigi fini fini na Jérusalem ahon 5 000. d Atâa so adisciple ni alondo na ando nde nde, ala yeke na “bê oko na âme oko” nga pensé ti ala ayeke oko (Kus. 4:32; 1 aCor. 1:10). Adisciple ni asambela ti tene Jéhovah airi tënë nzoni na ndö ti ngangu so ala sara; me ala ngbâ gï ge ape, ala sara ambeni ye nga. Ala kpengba mabe ti mba nga tongana bezoin ni ayeke dä ala mû ye na mba (1 Jean 3:16-18). Na tapande, disciple Joseph, so abazengele amû na lo iri ti Barnabas, akä sese ti lo. Na bê ti lo wani, lo mû nginza ni kue ti tene a mû maboko na azo so alondo na ayongoro ndo si ala ngbâ a ninga kete na Jérusalem ti hinga ye nzoni na ndö ti afini ye so ala mä na bê na ni.

19. Ngbanga ti nyen la Nzapa asara si Ananias na Saphira akui?

¹⁹ Ananias na wali ti lo Saphira nga akä sese ti ala, na ala mû nginza ni na abazengele. Ala tene so nginza ni kue la ala mû ni so; andâ, ala ‘zi mbeni mbage ti nginza ni na hondengo ni ala bata’. (Kus. 5:2). Jéhovah asara si Ananias na wali ti lo akui; raison ni ayeke pëpe ndali ti wungo ti nginza ni me ndali ti so bibe so apusu ala ti mû ni ayeke na lege ni ape nga ala sara ye na handa. Ala ‘tene mvene na azo pëpe, me ala tene mvene na Nzapa.’ (Kus. 5:4). Tongana ti azo ti handango lê ti azo so Jésus afâ ngbanga na ndö ti sarango ye ti ala lani, ye so agbu bê ti Ananias na Saphira ayeke ti tene azo agonda ala, me pëpe ti tene Nzapa abâ ala na nzoni lê.—Mat. 6:1-3.

20. Aye wa la e manda na ndö ti mungo ye na Jéhovah?

²⁰ Tongana ti adisciple so ayeke na Jérusalem lani so ayeke na bibe ti mungo ye, laso aTémoin ti Jéhovah so wungo ti ala ayeke kutu mingi ayeke mû nga ye na bê ti ala wani ndali ti kua ti fango tënë na yâ ti dunia kue. A yeke gbu zo na ngangu ape ti mû ngoi ti lo wala nginza ti lo ndali ti kua so. Jéhovah aye si e sara na lo na bê use ape wala a gbu e gbungo na ngangu ape (2 aCor. 9:7). Zia e girisa ape so ti Jéhovah, wungo ti ye so e mû la ayeke kota ye ape, me bibe so apusu e ti mû ye ni (Marc 12:41-44). E ye lâ oko ape ti sara ye tongana Ananias na Saphira; e sara na Jéhovah ti wara pëpe gonda wala mbeni ye na pekoni. Me na tapande ti Pierre, Jean na Barnabas, zia si tâ ndoye so e yeke na ni na mbage ti Nzapa nga na amba ti e la apusu e ti sara kua ti lo.—Mat. 22:37-40.