1. Nyen la a bâ na mbage ti aTémoin ti Jéhovah ti ândö nga na ti laso?

 ATÉMOIN TI JÉHOVAH kue, ti ândö wala ti laso, ayapu mingi na fango tënë. Ala yeda ti tene yingo vulu amû maboko na ala nga afa lege na ala. Atâa aye ti ngangu so a sara na ala, ala ngbâ lakue ti fa nzoni tënë. Nga, Jéhovah airi tënë nzoni mingi na ndö ti ala.

2, 3. Nyen la asara si mbeti ti Kusala ayeke nde mingi?

² Kite ayeke dä ape so akpengba ye so a sara tënë ni na yâ ti mbeti ti Kusala ti abazengele asara si mabe ti mo akpengba. A yeke mbeni mbeti so ayeke nde mingi ndali ti so a yeke gï oko mbeti so a sû na gbe ti yingo ti Nzapa so afa mbaï ti akozo Chrétien.

³ Mbeti ti Kusala afa iri ti azo 95, so ayeke na yâ ti akodro 32, na yâ ti agbata 54 nga na yâ ti azoa 9. A sara tënë ti aye nde nde so azo asara: asenge zo, azo ti baba so avoro anzapa ti wataka, azo ti poroso so asara ye na baba nga na azo so aye gï ti sara ye ti ngangu na atâ Chrétien. Mingi ni, a sara tënë ti aita ti e ti ândö, so ala nga kue awara a-oko kpale so azo kue ayeke wara, me so ala sara ngangu ti fa nzoni tënë na bê ti ala kue.

4. Ngbanga ti nyen la e bâ so e yeke na kpengba songo na azo tongana bazengele Paul, Tabitha nga na ambeni témoin be-ta-zo ti ândö?

⁴ Ti londo na aChrétien ti ândö ti si na ngoi ti e, a sara nduru na ngu 2000 awe la mbeti ti Kusala asara na e tënë na ndö ti bazengele Pierre na Paul so ayapu mingi na fango tënë, docteur Luc so a ye lo mingi, Barnabas so maboko ti lo awoko, Étienne so ayeke na mbeto ape, Tabitha so asara nzoni bê na azo mingi, Lydie so a hinga lo na yambango azo nga na ambeni témoin be-ta-zo. Atâa gbâ ti ngu so akangbi popo ti e na ala, mbeni kpengba songo atingbi e na ala: e na ala kue, a mû na e kua ti sarango si azo aga adisciple (Mat. 28:19, 20). E yeke tâ na pasa mingi ti sara oko kua so.

5. Akozo disciple ti Jésus akomanse ti fa tënë na ndo wa?

⁵ Gbu li na ndö ti kua so lani Jésus amû na adisciple ti lo, lo tene: “Ala yeke wara ande ngangu tongana yingo vulu aga na ndö ti ala, ala yeke duti atémoin ti mbi na Jérusalem, na yâ ti Judée kue nga na Samarie,  nga juska na ambage ti sese so ayeke tâ yongoro.” (Kus. 1:8). Kozo ni, yingo vulu amû ngangu na adisciple ni ti fa tënë “na Jérusalem”. (Kus. 1:1–8:3). Use ni, yingo vulu afa lege na ala ti fa tënë “na yâ ti Judée kue nga na Samarie”. (Kus. 8:4–13:3). Ota ni, ala fa lani nzoni tënë “juska na ambage ti sese so ayeke tâ yongoro.”—Kus. 13:4–28:31.

6, 7. Nyen la e yeke na ni ti fa na tënë, so aita ti e ti ândö ayeke na ni ape?

⁶ Amba ti mo aChrétien ti ândö ayeke lani na Bible kue ape ti fa na tënë. A yeke gï na ngu 41 la a ga ti sû Évangile ti Matthieu. Paul asû ambeni mbeti ti lo kozo ti tene a hunzi ti sû mbeti ti Kusala na ngu 61 tongaso. Me Chrétien oko oko ayeke lani pëpe na copie ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na Hébreu wala na ambeti nde nde ti zia ni na azo so lo fa tënë na ala. Kozo ti ga disciple ti Jésus, aJuif ayeke mä mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na Hébreu na ngoi so a yeke diko ni na yâ ti asynagogue (2 aCor. 3:14-16). Atâa so kue, a lingbi aChrétien so asara ngangu ti bata ye so ala yeke mä so, ndali ti so na ngoi ti fango tënë, a yeke hunda ti tene ala diko atënë so na li.

⁷ Laso, mingi ti e, e yeke na Bible ti e wani nga na gbâ ti ambeti ti kangbi ni na azo. E yeke fa nzoni tënë na yâ ti akodro 240 nga na ayanga ti kodro gbani, na azo mingi ayeke ga adisciple.

8, 9. (a) Yingo vulu amû lani ngangu na adisciple ti Jésus ti sara nyen? (b) Yingo ti Nzapa amû maboko na ngbâa be-ta-zo ti sigi na aye wa?

⁸ Na ngoi so Jésus ahunda na adisciple ti lo ti fa tënë, lo tene na ala, lo tene: “Ala yeke wara ande ngangu tongana yingo vulu aga na ndö ti ala.” So yingo ti Nzapa, wala ngangu ti lo, ayeke fa lani lege na adisciple ti Jésus, ala fa tënë na ndö ti sese kue. Grâce na yingo vulu, Pierre na Paul asava azo, ala tomba asioni yingo, ala zingo même akuâ! Ye oko, mbeni kota raison ayeke dä so a mû yingo vulu na abazengele nga na tanga ti adisciple: yingo ni amû ngangu na ala ti fa na azo tâ hingango ye so ague na zo ti wara fini ti lakue lakue.—Jean 17:3.

⁹ Na Pentecôte ti ngu 33, adisciple ti Jésus asara tënë “na ayanga ti kodro nde nde, a lingbi na so yingo ni ayeke mû lege na ala ti tene ni.” A yeke tongaso la ala fa tënë ti “apendere ye so Nzapa asara.” (Kus. 2:1-4, 11). Laso, e yeke tene ayanga ti kodro nde nde na lege ti miracle ape. Ye oko, yingo vulu ayeke mû maboko na ngbâa be-ta-zo ti sigi na ambeti ti e na gbâ ti ayanga ti kodro. Na tapande, nze oko oko, a yeke imprimé Tour ti Ba Ndo na Zingo na lango! kutu mingi nga na ndö ti site jw.org, a yeke wara ambeti nga na avidéo na ayanga ti kodro ahon 1000. Aye so kue amû maboko na e ti fa tënë ti “apendere ye so Nzapa asara” na azo ti amara kue, akete mara kue nga na ti ayanga ti kodro kue.—Apoc. 7:9.

10. Ngbene ye na ngu 1989, tënë ti sigingo na Bible na ayanga ti kodro nde nde ayeke tongana nyen?

¹⁰ Ngbene ye na ngu 1989, ngbâa be-ta-zo aluti mingi na ndö ti sigingo na  Mbeti ti Nzapa ti fini dunia na gbâ ti ayanga ti kodro. A kiri na peko ti Bible so na ayanga ti kodro ahon 200, a imprimé ni mingi mingi awe, nga na yâ ti angoi so ayeke ga, a yeke kiri ti imprimé ni mingi mingi. Grâce na Nzapa nga na yingo ti lo la a yeke sara aye so kue so.

11. Tënë ti kiringo peko ti ambeti ti e na gbâ ti ayanga ti kodro ayeke tongana nyen?

¹¹ Aita saki mingi na yâ ti akodro ahon 150 la ayeda na bê ti ala wani ti kiri na peko ti ambeti ti e. Ye so adö bê ti e ape ndali ti so mbeni bungbi nde ayeke dä ape so yingo vulu amû maboko na ni ti tene, na ndö ti sese kue, a ‘fa nda ti tënë ni kue’ na ndö ti Jéhovah Nzapa, Gbia so lo soro lo nga na Royaume so ayeke komande na yayu.—Kus. 28:23.

12. Nyen la amû ngangu lani na Paul na tanga ti aChrétien ti fa tënë?

¹² Na ngoi so Paul afa tënë na aJuif nga na azo ti amara nde so ayeke na Antioche ti Pisidie, “ala kue so ayeke nduru ti yeda na tënë ni ti wara fini ti lakue lakue aga azo so amä na bê.” (Kus. 13:48). Tongana ti so Luc atene na hunzingo ti mbeti ti Kusala, Paul ayeke “fa tënë ti Royaume ti Nzapa . . . tâ na kamene oko pëpe nga ye oko akanga lege na lo pëpe.” (Kus. 28:31). Na ngoi ni so, lo yeke fa tënë na ndo wa? Tâ na Rome, li-kodro ti kodro so ngangu ti lo ahon ti tanga ti akodro kue na ngoi ni so. Atâa a yeke na lege ti adiskur wala na ambeni lege nde, yingo vulu la amû maboko na akozo disciple ti Jésus nga afa lege na ala na ngoi kue so ala yeke fa tënë.

13. Ngbanga ti nyen la a lingbi e sambela na ngoi so a yeke sara ye ti ngangu na e?

¹³ Na ngoi so a sara lani ye ti ngangu na adisciple ti Jésus, ala sambela Jéhovah ti aidé ala ti sara ye na mbeto ape. Ye ti peko ni ayeke nyen? Ala si na yingo vulu na ala wara ngangu ti fa tënë ti Nzapa na mbeto ape (Kus. 4:18-31). E nga kue, e yeke sambela ti wara ndara nga na ngangu si e ngbâ ti fa tënë atâa aye ti ngangu so a yeke sara na e (Jacq. 1:2-8). So Nzapa a-aidé na e na lege ti yingo vulu ti lo, e yeke ngbâ ti fa tënë ti Royaume. Atâa azo agi ti kanga lege ngangu na kua ti e wala ala sara ye ti ngangu mingi na e, ye oko ayeke kanga ande lege na e ape ti fa tënë. Na ngoi so a yeke sara ye ti ngangu na e, a lingbi e sambela ti wara yingo vulu, ndara nga na ngangu ti ngbâ ti fa nzoni tënë.—Luc 11:13.

14, 15. (a) Nyen la asi na peko ti “ye ti vundu so alondo lani na ndö ti Étienne”? (b) Laso nga, nyen la asara si gbâ ti azo na Sibérie ahinga tâ tënë?

¹⁴ Kozo ti tene awato ti Étienne afâ lo, lo fa tënë na mbeto ape (Kus. 6:5; 7:54-60). Na ngoi so lani “a sara ye ti ngangu mingi” na adisciple, ala kue akangbi na yâ ti Judée nga na Samarie, me gï abazengele la angbâ na Jérusalem. Me ye so akanga lege na kua ti fango tënë ape. Philippe ague na Samarie “ti fa na azo tënë na ndö ti Christ” na ye ti nzoni mingi aga na pekoni (Kus. 8:1-8, 14, 15, 25). Na ndö ni, Bible atene: “Ala so akangbi kirikiri ndali ti ye ti vundu so alondo lani na ndö ti Étienne ague juska na Phénicie, Chypre nga na Antioche. Me ala fa tënë ti Nzapa gï na aJuif awe. Me, na popo ti ala, ambeni koli ti Chypre na ti  Cyrène so aga na Antioche akomanse ti sara tënë na azo so ayeke tene yanga ti Grec, ala fa na ala nzoni tënë ti Seigneur Jésus.” (Kus. 11:19, 20). Na ngoi ni so, aye ti ngangu so a sara na adisciple asara si tënë ti Royaume amû ndo.

¹⁵ Laso nga, mara ti ye tongaso asi na ngbene Union soviétique. Mingi ni, ti londo na ngu 1950 ti si na 1960, a gue na aTémoin ti Jéhovah saki na saki ti sara kanga na Sibérie. So a kangbi ala na yâ ti ando nde nde asara si nzoni tënë angbâ ti mû ndo lani na yâ ti kota kodro so. Gbâ ti aita so apeut fade ape ti wara nginza so alingbi ti sara voyage ti kilomètre 10000 ti fa nzoni tënë. Ye oko, gouvernement ni asara si aita asi na ando nde nde na yâ ti kodro ni. Mbeni ita-koli atene so “akota zo ti kodro ni wani la asara si gbâ ti azo na Sibérie ahinga tâ tënë.”

16, 17. Tongana nyen la mbeti ti Kusala afa so Jéhovah asara tufa na ndö ti fango tënë?

¹⁶ Kite ayeke dä ape so tufa ti Jéhovah ayeke lani na ndö ti akozo Chrétien. Paul na ambeni ita alu tâ tënë na yâ ti bê ti azo na ala tuku ngu dä, “me Nzapa asara si a kono.” (1 aCor. 3:5, 6). Aye so a sû tënë ni na yâ ti mbeti ti Kusala afa polele so fango tënë ague na li ni ndali ti so tufa ti Jéhovah ayeke na ndö ni. Na tapande, “tënë ti Nzapa angbâ ti maï, na wungo ti adisciple angbâ gï ti gue na li ni mingi na Jérusalem.” (Kus. 6:7). Na ngoi so fango tënë ayeke maï, “congrégation so ayeke na Judée, na Galilée na Samarie kue alï na yâ ti mbeni ngoi ti siriri, na a yeke kpengba. So congrégation ni ayeke tambela na yâ ti kpengo mbeto ti Jéhovah nga na yâ ti dengo bê so alondo na yingo vulu, congrégation ni angbâ gï ti wu.”—Kus. 9:31.

¹⁷ Na Antioche ti Syrie, aJuif na azo so atene Grec amä tâ tënë na yanga ti atémoin so afa ni na mbeto ape. Bible atene nga so “maboko ti Jéhovah ayeke na ala, na azo mingi so aga azo so amä na bê achangé lege ti ala ti ga na Seigneur.” (Kus. 11:21). Na ndö ti fango tënë so akiri amaï na yâ ti oko gbata so, Bible atene: “Tënë ti Jéhovah angbâ gï ti maï na ti mû ndo mingi.” (Kus. 12:24). So Paul na ambeni ita afa tënë ngangu na azo ti amara nde, “tënë ti Jéhovah angbâ ti gue na li ni nga ti hon na ngangu.”—Kus. 19:20.

18, 19. (a) E hinga tongana nyen so “maboko ti Jéhovah” ayeke na e? (b) Fa mbeni tapande so afa so Jéhovah ayeke mû maboko na azo ti lo.

¹⁸ Kite ayeke dä ape so “maboko ti Jéhovah” ayeke na e laso nga. Ni la gbâ ti azo ayeke mä na bê nga ala yeke wara batême ti fa so ala mû terê ti ala na Jéhovah awe. Na ndö ni, legeoko tongana ti so a bâ ni na ndö ti Paul na tanga ti aita ti ândö, a yeke gï na mungo maboko ti Jéhovah nga na tufa ti lo la e yeke ngbâ ti fa tënë atâa so azo agi ti kanga lege ngangu na e wala ala sara ye ti ngangu mingi na e (Kus. 14:19-21). Jéhovah Nzapa ayeke lakue na terê ti e ti mû maboko na e. “Maboko ti lo so angbâ lakue lakue” azia pëpe ti mû maboko na e na yâ ti akpale kue so e yeke wara (Deut. 33:27). Zia e girisa nga ape so ndali ti kota iri ti Jéhovah so ayeke na ndö ti azo ti lo, lo yeke zia ande ala ape.—1 Sam. 12:22; Ps. 94:14.

 ¹⁹ Bâ tapande so: So Ita Harald Abt angbâ ti fa tënë lani, na ngoi ti Use bira so amû sese kue, aNazi atokua lo na mbeni camp ti sarango zo na pasi so a iri ni Sachsenhausen. Na nze ti mai 1942, ambeni zo ti lapolice ti aNazi ague na da ti wali ti lo Elsa, ala mû kete molenge ti ala ti wali na terê ti lo nga ala gbu Elsa. A tokua Elsa na yâ ti acamp nde nde na Allemagne. Ita Elsa atene: “Angu so mbi sara na yâ ti acamp so afa na mbi mbeni kpengba ye. A yeke so na ngoi so mo yeke na yâ ti angangu kpale la yingo ti Jéhovah ayeke mû maboko na mo ngangu mingi. Kozo si a gbu mbi, mbi diko mbeni lettre so na yâ ni mbeni ita-wali atene so na yâ ti ngangu tara, yingo vulu ti Jéhovah ayeke sara si mo duti kpô. Mbi pensé lani so ita ni akono yâ ti tënë ni. Me, tongana mbi yeke na yâ ti aye ti ngangu, mbi hinga so tënë ti lo ayeke tâ tënë. A yeke ye so asi biani. Tongana ade mara ti ye so asi na mo ape, a yeke ngangu na mo ti hinga ni. A yeke ye so asi na mbi biani.”

20. Nyen la Paul asara na ngoi so lo yeke sara lani kanga na da ti lo wani? Tapande ti lo apeut ti mû ngangu na ambeni ita tongana nyen?

²⁰ Mbeti ti Kusala ahunzi na ndö ti Paul so angbâ ti yapu ti “fa tënë ti Royaume ti Nzapa”. (Kus. 28:31). So turugu ayeke bâ ndo na ndö ti lo na yâ ti da ti lo wani, lo peut ti fa tënë da na da na Rome ape. Ye oko, lo ngbâ ti fa tënë na azo kue so aga ti bâ lo. Laso, ambeni ita so e ye ala mingi apeut ti sigi na da ape, ala ngbâ gï na gbogbo wala ala ngbâ na ando so a yeke bata azo ti kobela dä ndali ti so ala ga mbakoro, terê ti ala ason wala ndali ti so ala yeke na mbeni kpale ti seni. Me ndoye ti ala na mbage ti Nzapa nga nzara ti ala ti fa tënë angbâ lakue ngangu. E yeke sambela ndali ti ala nga e lingbi ti hunda na Babâ ti e ti yayu ti tene lo sara si azo so aye ti hinga lo nga na apendere ye so lo leke ti sara apusu nduru na aita so.

21. Ngbanga ti nyen la fango tënë ayeke mbeni kua so a doit ti sara ni hio?

²¹ Na yâ ti kua ti e ti sarango si azo aga adisciple, mingi ti e apeut ti gue da na da wala ti fa tënë na ambeni lege nde. Tongaso, zia e oko oko kue e sara kue ti fa tënë ti Royaume, e fa ni “juska na ambage ti sese so ayeke tâ yongoro.” A yeke ngoi ni la ti tene e sara kua ni so ndali ti so “fä” so afa atene Christ asi awe na lo yeke dä ayeke fadeso polele (Mat. 24:3-14). A yeke ngoi ti tene e ku kungo la ape. Laso, e yeke na “ye mingi ti sara na yâ ti kusala ti Seigneur”.—1 aCor. 15:58.

22. So e yeke ku lâ ti Jéhovah, a lingbi e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara nyen?

²² So e yeke ku “kota lâ ti Jéhovah so amû mbeto mingi”, zia e leke na bê ti e ti ngbâ lakue ti fa tënë sân mbeto (Joël 2:31). E yeke wara ande gbâ ti azo so ‘ayeke tâ nduru ti yeda na tënë ni’, tongana azo ti Bérée (Kus. 17:10, 11). Tongaso, zia e fa tënë juska a tene na e a tene: “So nzoni! Mo so mo yeke nzoni ngbâa nga mo yeke be-ta-zo!” (Mat. 25:23). Tongana laso e ngbâ ti yapu na kua ti sarango si azo aga adisciple nga e ngbâ be-ta-zo na Jéhovah, kite ayeke dä ape so e yeke duti ande na ngia teti lakue lakue ndali ti so e wara kota pasa ti ‘fa nda ti tënë ni kue’ na ndö ti Royaume ti Nzapa!