1, 2. (a) Ye nyen azo mingi abâ peut-être so alingbi ti si pëpe, me Bible adë bê ti e na ndo ti ye wa? (b) Kpengba songo wa Abraham alë ni, na ngbanga ti nyen?

MO YEKE tene ti mo nyen tongana Wasalango yayu na sese atene na ndo mo, “So kamarade ti mbi la”? Ti azo mingi, ye tongaso alingbi ti si pëpe. Teti biani, senge zo ti sese alingbi ti sala kamarade na Jéhovah Nzapa tongana nyen? Ye oko, Bible atene na e so e lingbi biani ti duti ndulu na Nzapa.

² Abraham, zo ti giriri, alë ândö mara ti songo tongaso na Nzapa. Jéhovah asala tënë ti lo tongana ‘kamarade ti ni’. (Ésaïe 41:8). Tâ tënë, ti Jéhovah, Abraham ayeke lani tâ kamarade ti lo. Abraham awara lani lege ti lë kota songo so na Nzapa ngbanga ti so lo ‘mä na bê na Jéhovah’. (Jacques 2:23). Laso nga, Jéhovah ayeke gi alege ti ‘wara ngia’ na azo so ayeke sala na lo na ndoye (Deutéronome 10:15). Tënë ti lo amû wango so: “I ga ndulu na Nzapa, na fade Lo ga ndulu na i.” (Jacques 4:8). Atënë so amû mbeni tisango ndo nga na mbeni zendo.

3. Tisango ndo wa Jéhovah amû na e, na zendo wa lo mû na ndo ni?

³ Jéhovah ahiri e ti ga ndulu na lo. Lo yeke ndulu, nga lo ye si e ga akamarade ti lo. Na oko ngoi ni, lo mû yanga so tongana e mû lege ti ga ndulu na lo, lo yeke sala nga legeoko tongaso. Lo yeke ga ndulu na e. Na lege so, e lingbi ti lï na yâ mbeni ye ti ngele ngangu mingi, so ti tene ti lë songo ti kota kamarade na Jéhovah (aProverbe 3:32). Kota kamarade ayeke mbeni zo so e yeke fa atënë ti bê ti e kue na lo.—Amos 3:7.

4. Kota kamarade ayeke mara ti zo wa, na tongana nyen Jéhovah afa so lo yeke ga mara ti kamarade tongaso na azo so aga ndulu na lo?

⁴ Mo yeke na mbeni kota kamarade so mo lingbi ti fa atënë ti bê ti mo kue na lo? Kamarade so ayeke bi bê na mo. So lo  duti be-ta-zo na mo, mo yeke zia bê ti mo kue na lo. Tongana mo kangbi ngia ti mo na lo, ngia ti mo ni akiri akono. Ndali ti so lo mä mo na nzobe, avundu so mo wara ayapu na ndo ti mo. Même tongana zo oko ahinga nzoni pëpe ye so asi na mo, ti lo, lo hinga ni. Legeoko nga, tongana mo ga ndulu na Nzapa, mo yeke wara mbeni kota Kamarade, so ayeke ne mo biani. Lo yeke bi bê ti lo na mo mingi, nga lo yeke hinga nzoni mingi aye so ayeke si na mo (Psaume 103:14; 1 Pierre 5:7). Na gbe bê ti mo, mo zia bê ti mo kue na lo, ngbanga ti so mo hinga so lo yeke be-ta-zo na ala so ayeke be-ta-zo na lo (Psaume 101:6). Ye oko, e lingbi ti lë mara ti songo so na Nzapa gi ngbanga ti so lo mveni si azi lege na ni.

5. Ye nyen Jéhovah asala ti tene e duti ndulu na lo?

⁵ Tongana a zia e gi tongaso, e awasiokpari, e lingbi ti duti ndulu na Nzapa lâ oko pëpe (Psaume 5:4). Bazengele Paul asû atënë so, lo tene: “Me Nzapa afa na e ndoye ti Lo, teti tongana e de awasiokpari, Christ akui teti e.” (aRomain 5:8). Tâ tënë, Jéhovah aleke ti tene Jésus ‘amû fini ti lo tongana wen [“kota ngele”, NW​] teti azo mingi.’ (Matthieu 20:28). Mango na bê na sandaga ti kota ngele so amû lege na e ti duti ndulu na Nzapa. Teti so Nzapa ‘andoye e kozoni’, lo sala si lege azi na e ti lë songo ti kamarade na lo.—1 Jean 4:19.

6, 7. (a) Tongana nyen e hinga so Jéhovah ayeke pëpe mbeni Nzapa so ahonde tele ti hondengo, si a lingbi ti hinga lo pëpe? (b) Jéhovah afa tele ti lo mveni tongana nyen?

⁶ Jéhovah akiri asala mbeni ye nde: Lo fa tele ti lo mveni na e. Dutingo kamarade ti mbeni zo ahunda ti tene mo hinga lo nzoni, mo bâ na nene ni anzoni ye so ayeke na yâ lo nga na asalango ye ti lo. Ye so ayeke pusu mo ti duti ndulu na lo. Tongaso, tongana fade Jéhovah ayeke mbeni Nzapa so ahonde tele ti lo hondengo, si a lingbi ti hinga nga lo pëpe, e lingbi ti duti lâ oko pëpe ndulu na lo. Me a hon ti tene lo honde tele ti lo, lo ye si e hinga lo (Ésaïe 45:19). Nga,  ye so lo fa na ndo ti lo, azo kue, même ala so azo ti sese ayeke bâ ala tongana asenge zo, alingbi ti hinga ni.—Matthieu 11:25.

⁷ Jéhovah afa tele ti lo mveni na e tongana nyen? Aye so lo leke afa na e ambeni mbage ti salango ye ti lo, tongana kota ti ngangu ti lo, ti ndara ti lo, nga na ti ndoye ti lo (aRomain 1:20). Me a yeke pëpe gi na lege ti aye so lo leke si Jéhovah afa tele ti lo mveni na e. So lo yeke lakue Nzoni Zo ti salango lisoro, na yâ Tënë ti lo, Bible, lo fa mara ti zo wa lo yeke.

8. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so Bible ayeke tâ fä ti ndoye ti Jéhovah?

⁸ Bible mveni ayeke fä ti ndoye so Jéhovah ayeke na ni na mbage ti e. Na yâ Tënë ti lo, lo fa tele ti lo mveni na lege ti atënë so e lingbi ti mä yâ ni. Ye so afa atene lo ye gi e pëpe, me lo ye nga si e hinga lo na e ye lo. Ye so e diko na yâ nene buku so asala si e bâ “gloire ti L’Eternel”, na apusu e ti sala nzara ti duti ndulu na lo (Psaume 27:4). Zia e bâ ambeni ti apendere lege so na yâ ni Jéhovah afa tele ti lo mveni na yâ Tënë ti lo.

9. Ambeni versê ti Bible so afa polele anzoni ye so a wara na yâ salango ye ti Nzapa ayeke so wa?

⁹ Mbeti ti Nzapa ayeke na gbâ ti aversê so afa polele anzoni ye so a wara na yâ salango ye ti Nzapa. Bâ ambeni tapande ni. “L’Eternel aye fango ngbanga ti mbilimbili”. (Psaume 37:28). ‘Ngangu ti Nzapa ayeke kota mingi’. (Job 37:23). “Lo yeke Be-Ta-Nzapa”. (Deutéronome 7:9). “Bê ti Nzapa ayeke na ndara”. (Job 9:4). Lo yeke “Nzapa ti be-nzoni na ti grâce, ngonzo ti Lo alondo fade pëpe, tene-biani na nzobe ti Lo ayeke kota mingi”. (Exode 34:6). “Mo, Seigneur, Mo yeke nzoni, na Mo ye ti pardone”. (Psaume 86:5). Nga, tongana ti so a fa ni na yâ kozo chapitre awe, mbeni nzoni ye so a wara na yâ salango ye ti lo, so ayeke kota ahon atanga ni kue, ayeke so: “Nzapa ayeke Ndoye.” (1 Jean 4:8). Na ndembe  so mo yeke gbu li ti mo na ndo anzoni ye so, nzara ti ga ndulu na mara ti Nzapa tongaso, so mara ni ayeke pëpe, asala mo pëpe?

10, 11. (a) Ti tene e bâ asalango ye ti lo polele, Jéhovah ayôro nyen na yâ Tënë ti lo? (b) Tapande wa ti Bible amû maboko na e ti bâ ngangu ti Nzapa na yâ aye so lo sala?

¹⁰ Na ndo ti so lo fa na e anzoni ye so a wara na yâ salango ye ti lo, na ndoye Jéhovah ayôro na yâ Tënë ti lo ambilimbili tapande so afa tongana nyen lo fa aye ni so na yâ ye so lo sala. Mara ti atoli tongaso asala si e bâ tâ na yâ li ti e asalango ye ti lo ndenge na ndenge. A yeke pusu e ti ga ndulu na lo. Bâ mbeni tapande ni.

¹¹ Ti diko so Nzapa ‘ayeke na ngangu mingi’ ayeke ye oko (Ésaïe 40:26). Me a yeke nga mbeni ye nde ti diko ye na ndo lege so lo zi Israël, na salango si ala fâ Ngu Bengba, nga so na pekoni lo bata ala na yando angu 40. Bâ na li kete tongana nyen so yâ ti ngu ni afâ use, nga so mara ni, so peut-être wungo ti ala kue asi 3 000 000, afâ ngu ingo ni na ndo kuru sese ni. Bâ nga tongana nyen angu ni aluti ngangu mbage na mbage (Exode 14:21; 15:8). Mo lingbi ti bâ nga maboko ti Nzapa na ndo ala na yando ni. Ngu so asigigi na yâ ti mbeni tênë. Manne, so akpa avulu lê ti kobe, atï na sese (Exode 16:31; Nombre 20:11). Ge, Jéhovah afa gi pëpe so lo yeke na ngangu, me lo yeke sala nga kua na ni ndali ti azo ti lo. Nzapa so “ayeke Ndo Ti Bata Tele ti e na Ngangu ti e, lo yeke ndulu na e ti sala na e na yâ ye ti ngangu kue.” Ti hinga so asambela ti e ague asi na Nzapa so ayeke ngangu mingi adë bê ti e pëpe?—Psaume 46:1.

12. Tongana nyen Jéhovah amû maboko na e ti “bâ” lo na lege so e lingbi ti gbu nda ni?

 ¹² Jéhovah, so ayeke yingo, asala même aye mingi ti tene e hinga lo. Ti e azo, e yeke bâ ndo ayo pëpe, ni la e yeke bâ gi aye so lê ti e abâ. Tongana Nzapa afa tele ti lo na e na lege ti atënë so andu gi aye ti yingo, a yeke duti tongana ti so mo fa anzene nzene ye na yâ tele ti mo, na tapande nzoroko ti lê ti mo, na mbeni zo so a dü lo na bubango lê. Me nde na so, Jéhovah amû maboko na e na nzobe ti “bâ” lo na lege ti aye so e lingbi ti gbu nda ni. Ngoi na ngoi, lo yeke sala kusala na afä nga na atapande so e hinga ni. Lo fa nga tele ti lo tongana Nzapa so ayeke na ambeni mbage ti tele ti zo. *

13. Ye nyen Ésaïe 40:11 amû na li ti mo, na a sala nyen na ndo ti mo?

¹³ Bâ tënë so Ésaïe 40:11 atene na ndo Jéhovah: “Fade Lo fa ndo ti tengo pele na kundu ti Lo tongana berger, Lo kamata amolenge ti ngasangbaga na tïtî Lo, Lo yô ala na [kate] ti Lo”. Na yâ ti versê so, a haka Jéhovah na mbeni zo ti batango ataba so amû anyama ti lo na “tïtî lo”. Tënë so afa atene Nzapa ayeke na ngangu ti bata na ti mû maboko na azo ti lo, même ala so awoko kue. E lingbi ti duti na siriri na yâ ngangu maboko ti lo, ngbanga ti so, tongana e duti be-ta-zo na lo, lo yeke girisa e lâ oko pëpe (aRomain 8:38, 39). Kota Berger ni ayeke mû amolenge ti taba ti lo na “kate ti lo”. So aye ti sala tënë ti mbeni place ti bongo ti ndo ni, so na yâ ni zo ti batango ataba ayeke yôro ngoi na ngoi taba so a dü lo fini fini. Na lege ti ye so, e hinga biani so Jéhovah aye e na lo yeke bâ ndo na ndo ti e na nzobe. Mara ti ye tongaso ayeke pusu gi e ti duti na nzara ti ga ndulu na lo.

14. Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so Jéhovah afa tâ tele ti lo mveni na lege ti Jésus?

¹⁴ Na yâ Tënë ti lo, Jéhovah afa tâ tele ti lo mveni na lege ti Molenge ti lo so lo ye lo mingi, Jésus. Zo oko ti fa abibe na atënë ti bê ti Nzapa nzoni mingi, nga ti fa nda ti lo polele mingi ayeke pëpe, gi Jésus oko. Teti biani, kozo Molenge ni so ayeke lani na tele ti Babâ kozoni si a leke ambeni yingo nga na dunia kue so lê abâ (aColossien 1:15). Jésus ahinga lani Jéhovah nzoni mingi. A yeke ndali ni si lo lingbi lani ti tene: “Zo oko ahinga pëpe Molenge ayeke Zo nyen, gi Babâ ni; na zo oko ahinga pëpe Babâ ayeke Zo nyen, gi Molenge ni, na zo so Molenge ni aye ti fa Babâ na lo.” (Luc 10:22). Ândö so lo ga na sese tongana zo, Jésus afa Babâ ti lo na alege use so ayeke kota mingi.

15, 16. Alege use so na yâ ni Jésus afa na gigi Babâ ti lo ayeke so wa?

¹⁵ Kozoni kue, afango ye ti Jésus amû maboko na e ti hinga Babâ ti lo. Jésus afa ye na ndo Jéhovah na lege ti atënë so andu bê ti e. Na tapande, ti fa ye na ndo Nzapa ti be-nzoni so ayamba azo ti siokpari so achangé  bê ti ala, Jésus ahaka Jéhovah na mbeni babâ so apardone molenge ti lo. Tongana molenge ti lo so abuba ye ti lo kue akiri, na bango lo, mawa agbu bê ti babâ ni, na lo kpe loro lo gue lo gbu molenge ti lo na kate, na lo su ngbanga ti lo na ndoye (Luc 15:11-24). Jésus afa nga Jéhovah tongana mbeni Nzapa so “ahiri” azo ti nzoni bê, ngbanga ti so lo ye ala oko oko kue (Jean 6:44). Na même tongana mbeni kete ndeke atï na sese, lo hinga ni. Jésus atene: “I zia mbito asala i pëpe; ngele ti i ayeke ngangu ahon ngele ti [akete ndeke] mingi.” (Matthieu 10:29, 31). Ye so e lingbi ti sala ayeke gi ti ga ndulu na mara ti Nzapa tongaso, so ayeke bi bê na azo.

¹⁶ Use ni, tapande ti Jésus afa na e tongana nyen Jéhovah ayeke. Teti so Jésus asala ye mbilimbili tongana Babâ ti lo, lo tene: “Zo so abâ mbi, lo bâ Babâ awe”. (Jean 14:9). Ni la, tongana e diko ye na ndo Jésus na yâ ti a-Évangile, atënë ti bê ti lo so lo fa nga lege so lo sala ye na azo, a lingbi ti tene so e yeke bâ gi tâ salango ye ti Babâ ti lo. Mbeni lege nde ti tene Jéhovah afa na e polele anzoni ye so a wara na yâ salango ye ti lo nde na ti so ayeke pëpe. Ngbanga ti nyen?

17. Fa ye so Jéhovah asala ti mû maboko na e ti hinga mbilimbili mara ti Nzapa so lo yeke.

¹⁷ Zia e mû mbeni tapande: Bâ so mo yeke tara ti fa na mbeni zo ye so nzobe aye ti tene. Peut-être mo yeke fa nda ni na lege ti atënë. Me tongana mo lingbi ti fa mbeni zo so ayeke sala biani mbeni ye ti nzobe, na mo tene, “So ayeke tapande ti nzobe la,” nda ti tënë “nzobe” aga polele na li ti zo ni, na lo yeke mä yâ ni hio. Jéhovah asala mbeni ye tongaso ti mû maboko na e ti hinga mara ti zo so lo yeke. Atâa so lo fa tele ti lo na lege ti atënë, lo mû na e Molenge ti lo na tapande. Na yâ Jésus, a bâ anzoni ye ti Nzapa na yâ ye so lo sala. Na lege ti ambaï ti Évangile, so afa ye na ndo Jésus, bâ tënë so Jéhovah aye ti tene la: “Bâ mbi yeke tongaso.” Tongana nyen a-Évangile afa ye na ndo Jésus ândö so lo yeke na sese ge?

18. Tongana nyen Jésus afa na gigi ngangu, mbilimbili, na ndara?

 ¹⁸ Na lege ti Jésus, e yeke bâ akota nzoni ye osio so a wara na yâ Nzapa. Lo yeke lani na ngangu na ndo kobela, nzara, na même kuâ. Me, nde na azo so ayeke sala ye na kion, si ala yeke komande na lege ni pëpe, lo mû lâ oko pëpe ngangu ti lo ti kpene ti sala aye gi ndali ti lo mveni, wala ti sala sioni na azo (Matthieu 4:2-4). Lo ndoye mbilimbili. Bê ti lo aso lani tâ na lege ni na bango azo ti dengo buze so asala ye ti nzi na tele ti azo (Matthieu 21:12, 13). Na azo ti nzinga nga na ala so azo asala ngangu na ala, lo sala ye na ala tongana ti so lo sala na atanga ni. Lo mû maboko na ala ti “wara lege ti hu” âme ti ala (Matthieu 11:4, 5, 28-30). Ndara so ayeke na yâ fango ye ti Jésus, lo so ayeke “kota ahon Salomon”, a lingbi ti wara mara ni use tongaso pëpe (Matthieu 12:42). Me lâ oko pëpe, Jésus asala baba ndali ti ndara so lo yeke na ni. Atënë ti lo andu bê ti asenge zo, ngbanga ti so afango ye ti lo ni, lê ni avulu, a kpengba pëpe, nga a mû maboko.

19, 20. (a) Tongana nyen Jésus ayeke lani mbeni pendere tapande ti ndoye? (b) Na ndembe so e yeke diko na e yeke gbu li ti e na ndo tapande ti Jésus, a lingbi e bata nyen na li?

¹⁹ Jésus ayeke lani mbeni pendere tapande ti ndoye. Na yâ kusala ti lo kue, lo fa ndoye na alege mingi. Lo zia tele ti lo na place ti azo nga lo bâ mawa ti ala. Tongana azo abâ pasi, mawa ti ala ayeke gbu gi lo. Fani mingi, bango mawa ti azo apusu lo ti sala ambeni ye (Matthieu 14:14). Atâa so lo sava azo ti kobela na lo mû kobe na azo so nzara asala ala, Jésus abâ mawa ti azo na lege so ayeke kota mingi. Lo mû maboko na ambeni ti hinga tâ tënë na ndo Royaume ti Nzapa, ti yeda na ni, na ti ye ni. Royaume so ayeke ga ande na aye ti nzoni ti lakue lakue na azo (Marc 6:34; Luc 4:43). Mingi ahon so, Jésus afa ndoye so agbanzi ye na tele na dutingo ndulu ti kä tele ti lo ndali ti nzoni ti azo.—Jean 15:13.

²⁰ Ni la, a yeke ye ti dongo bê pëpe ti tene azo, so ngu ti ala ayeke nde nde, nga so alondo na ando nde nde, aye ti  ga ndulu na mara ti zo tongaso, so asala nzobe mingi na azo (Marc 10:13-16). Ye oko, na ndembe so e yeke diko ye na ndo tapande ti Jésus, na e yeke gbu li ti e dä, zia e bata lakue na li so, na yâ Molenge so, e yeke bâ tâ gi Babâ ti lo.—aHébreu 1:3.

21, 22. Ti gi Jéhovah, a hunda nyen? Na ye nyen ayeke na yâ buku so, so alingbi ti mû maboko na e ti sala tongaso?

²¹ So Jéhovah afa tele ti lo mveni na e polele na yâ Tënë ti lo afa so lo ye biani si e duti ndulu na lo. Na oko ngoi ni, lo gbu e na ngangu pëpe ti gi ti sala nzoni songo na lo, so lo yeda na ni. A yeke na e ti gi Jéhovah ‘na ngoi so e lingbi wara Lo’. (Ésaïe 55:6). Ti gi Jéhovah ahunda ti tene e hinga anzoni ye ti lo nga na asalango ye ti lo so Bible afa ni. A leke buku so ayeke na tïtî mo ti mû maboko na mo ti sala tongaso.

²² Fade mo yeke bâ so a kangbi yâ ti buku ni so na ambage nde nde, a lingbi na akota nzoni ye so a wara na yâ salango ye ti Jéhovah: ngangu, mbilimbili, ndara, na ndoye. Mbage oko oko ayeke to nda ni na mbeni ndulu tënë na ndo nzoni ye ni. Ambeni chapitre so aga na peko ayeke fa  tongana nyen Jéhovah ayeke fa nzoni ye ti lo ni na alege nde nde. Na yâ ti mbage oko oko, mbeni chapitre ayeke dä so afa tongana nyen Jésus afa na gigi nzoni ye ti Nzapa so, nga mbeni chapitre ni nde ayeke fa tongana nyen e lingbi ti fa ni na yâ fini ti e.

23, 24. (a) Fa nda ti ye so, “Atënë ti gbu li dä.” (b) Tongana nyen gbungo li amû maboko na e ti kiri ti ga ndulu ndulu na Nzapa?

²³ A to nda ni na chapitre so, mbeni kota ye nde ayeke dä, so li ti tënë ni ayeke “Atënë ti gbu li dä.” Na tapande, bâ ni na lembeti 24. Aversê ni nga na ahundango tënë ni ayeke pëpe ti dabe na chapitre ni. Me, a yeke ti mû maboko na mo ti gbu li na ndo ti ambeni kota mbage ti tënë ni. Mo lingbi ti sala kusala na ni nzoni tongana nyen? Gi aversê so kue ayeke na yâ ni, na diko ni mbilimbili. Na pekoni, bâ hundango tënë so a zia na tele ti versê oko oko. Gbu li ti mo na ndo akiringo tënë ni. Mo lingbi ti gi peko ti ambeni tënë ni na yâ ti ambeni mbeti. Hunda ambeni tënë na tele ti mo: ‘Tënë ni so afa na mbi nyen na ndo Jéhovah? A sala nyen na ndo fini ti mbi? Mbi lingbi ti sala kusala na ni tongana nyen ti mû maboko na azo?’

²⁴ Tongana e gbu li ti e tongaso, a lingbi ti mû maboko na e ti kiri ti ga ndulu ndulu na Jéhovah. Senge pëpe, ngbanga ti so Bible azia kamba na popo ti gbungo li na bê (Psaume 19:14). Tongana, na bê ti kiri singila, e gbu li ti e na ndo ye so e manda na ndo Nzapa, atënë ni ayeke lï yeke yeke na yâ bê ti e na lege ti fä. Kâ, a yeke ndu atënë ti li ti e, a yeke zingo atënë ti bê ti e, nga na nda ni a yeke pusu e ti sala ye. E yeke ye Nzapa ahon ti kozo, ni la e ye ande ti nzere na lê ti lo tongana Kamarade ti e so e ye lo mingi (1 Jean 5:3). Ti lë mara ti songo tongaso na Jéhovah, a lingbi e gi ti hinga anzoni ye ti lo nga na asalango ye ti lo. Me, zia e bâ kozoni kue mbeni mbage ti salango ye ti Nzapa, so amû mbeni kota nda ti tënë na e ti ga ndulu na lo: dutingo ti lo ti nzoni-kue.