1. Ye ti sioni ti mayele wa azo ayeke tï dä hio?

“NGANGU ti bamara afâ bamara.” Mato so agboto lê na ndo mbeni ye ti sioni ti mayele: salango kusala kirikiri na ngangu. Biani, na yâ mbaï ti azo, ‘zo akomande zo ti sala sioni na lo.’ (Zo-ti-fa-tene 8:9). Salango kusala na ngangu na lege ti ndoye pëpe aga na gbâ ti pasi na azo.

2, 3. (a) Ye nyen adö bê na ndo lege so Jéhovah asala kusala na ngangu ti lo? (b) Ngangu ti e alingbi ti ndu nyen? A lingbi e sala kusala na ngangu so kue tongana nyen?

² Ye oko, Jéhovah Nzapa, lo so ayeke na kota ngangu, ayeke sala kusala kirikiri na ngangu ti lo lâ oko pëpe. Ye so adö bê ti mo pëpe? Tongana ti so e bâ awe na yâ achapitre so ahon, Jéhovah ayeke sala lakue kusala na ngangu ti lo alingbi na anzoni ye so lo leke ti sala, atâa ngangu ni ayeke ti leke na ye, ti futi na ye, ti bata na zo wala ti kiri ti leke na ye so abuba. Tongana e bâ lege so lo yeke sala kusala na ngangu ti lo, e ye ti ga gi ndulu na lo. Na ye so alingbi ti pusu e ti sala kusala na ngangu ti e ‘tongana ti so Nzapa asala’. (aÉphésien 5:1, Fini Mbuki, 1989). Me e asenge zo, ngangu wa e yeke na ni?

³ Dabe mo so a leke zo ‘na image ti Nzapa’. (Genèse 1:26, 27). Tongaso, e nga kue e yeke kamême na ngangu. A lingbi ti ndu ngangu ti sala aye, ti sala kua, ti komande na ndo zo, ti sala ngangu na ndo azo, mbilimbili ala so aye tënë ti e; ngangu ti tele wala mosoro. Ti Jéhovah, wasungo psaume atene: “Lingu so amû fini ayeke na Mo”. (Psaume 36:9). Tongaso, atâa e hinga ni wala pëpe, ngangu kue so e lingbi ti duti na ni alondo na Nzapa. Ni la, e ye ti sala kusala na ni na lege so anzere na lo. Tongana nyen?

4, 5. (a) Kota ye wa a hunda ti sala kusala na ngangu na lege ni, na tongana nyen tapande ti Nzapa mveni afa ni? (b) Tongana nyen ndoye ayeke mû ande maboko na e ti sala kusala na ngangu ti e na lege ni?

⁴ Kota ye so a hunda ti sala kusala na ngangu na lege ni ayeke ndoye. Tapande ti Nzapa mveni afa ni pëpe? Dabe mo na aye ti nzoni osio so a wara na yâ salango ye ti Nzapa na yâ chapitre 1: ngangu, mbilimbili, ndara, na ndoye. Na popo ti aye osio so, so wa si ayeke kota mingi ahon atanga ni? A yeke ndoye. Na 1 Jean 4:8, a tene: “Nzapa ayeke Ndoye.” Tâ tënë, ndoye ayeke na gunda ti salango ye ti Nzapa; asala ngangu na ndo aye kue so lo sala. Tongaso, ngangu kue so Nzapa afa, ndoye si ayeke na gunda ni, na a yeke gi ndali ti nzoni ti azo so aye lo.

⁵ Ndoye ayeke mû nga maboko na e ti sala kusala na ngangu ti e na lege ni. Bible atene na e so ndoye ayeke “salango nzoni na zo”, na ‘agi nzoni ti lo mveni pëpe’. (1 aCorinthien 13:4, 5, FM 89). Tongaso, ndoye ayeke mû lege na e pëpe ti sala ye ti sioni na tele ti azo so e yeke na kete ngangu ti komande na ndo ti ala. Me, fade e yeke ne ala, e yeke zia aye so atia ala nga na atënë ti bê ti ala kozoni na ti e.—aPhilippien 2:3, 4.

6, 7. (a) Kpengo mbito ti Nzapa ayeke nyen, na ngbanga ti nyen ye so ayeke mû ande maboko na e ti sala kusala kirikiri pëpe na ngangu ti e? (b) Mû mbeni tapande ti fa kamba so ayeke na popo ti mbito ti nzere pëpe na lê ti Nzapa nga na yengo Nzapa.

⁶ Ndoye andu nga mbeni ye ti nzoni nde so alingbi ti mû maboko na e ti sala kusala kirikiri pëpe na ngangu: kpengo mbito ti Nzapa. Ngele ni ayeke so wa? A-Proverbe 16:6 atene: “Na lege ti kpengo mbito ti L’Eternel, azo azia lege ti sioye.” Salango kusala kirikiri na ngangu ayeke biani na popo ti aye ti sioni so a lingbi e zia lege ni. Mbito ti Nzapa ayeke kanga ande lege na e ti sala ye ti kirikiri na tele ti azo so e yeke komande ala. Ngbanga ti nyen? Kozoni kue, e hinga so e yeke na tënë ti kiri ni na Nzapa ndali ti lege so e yeke sala ye na  azo tongaso (Néhémie 5:1-7, 15). Me kpengo mbito ti Nzapa ahunda ye mingi ahon so. Atënë na ngbele yanga ti kodoro so a kiri pekoni na “mbito” aye mingi ti sala tënë ti kota kpengo mbito ti Nzapa. Ni la, Bible azia kamba na popo ti mbito na yengo Nzapa (Deutéronome 10:12, 13). Kota kpengo mbito so andu nga mbito ti tene e nzere pëpe na Nzapa. Mbito so ayeke na lege ni. A yeke pëpe gi ngbanga ti so e kpe ti wara aye ti pekoni, me ngbanga ti so e ye lo na bê ti e kue.

⁷ Zia e mû mbeni tapande: Bi bê kete na nzoni songo so ayeke na popo ti mbeni kete molenge na babâ ti lo. Molenge ni ahinga so babâ ti lo aye lo, na abi bê na lo. Me lo hinga nga ye so babâ ti lo ahunda na lo. Lo hinga so tongana lo sala ye kirikiri, babâ ti lo ayeke se lo ande. Molenge ni ayeke na sioni mbito ti babâ ti lo pëpe. Nde na so, lo ye babâ ti lo mingi. Kete molenge ni aye ti sala gi ye so anzere na bê ti babâ ti lo. A yeke nga oko tongaso na kpengo mbito ti Nzapa. Teti so e ye Jéhovah, Babâ ti e ti yayu, e kpe ti sala ye kue so alingbi ti sala si “vundu agbu bê ti Lo.” (Genèse 6:6). Me, e ye mingi ti zia ngia na bê ti lo (aProverbe 27:11). A yeke ndali ni si e ye ti sala kusala na ngangu ti e na lege ni. Zia e bâ mbilimbili tongana nyen e lingbi ti sala ni.

8. (a) Ngangu ti komande wa akoli ayeke na ni na yâ ti sewa? A lingbi ala sala kusala na ni tongana nyen? (b) Tongana nyen koli alingbi ti fa so lo ne wali ti lo?

⁸ Bâ kozoni yâ ti sewa. A-Éphésien 5:23 atene: “Koli ayeke li ti wali.” Tongana nyen a lingbi koli asala kusala na ngangu ti komande so Nzapa amû na lo? Bible atene na akoli ti sala ye na awali ti ala ‘na ndara, ti yekia awali, tongana ta so ayeke ngangu pëpe’. (1 Pierre 3:7). Tënë na yanga ti Grec so a kiri pekoni na “yekia” aye ti tene ye so ayeke na ngele mingi, ye so ane. A kiri peko ti ambeni tënë so akpa ni na “ngele ngangu”. (1 Pierre 2:7). Koli so ane wali ti lo ayeke sala sioni na lo lâ oko pëpe na lege ti mitele; lo yeke bi nga kamene na  lê ti lo pëpe wala lo yeke kiri na lo na peko pëpe, ti tene wali ni abâ tele ti lo lo yeke ye oko pëpe. Nde na so, lo hinga ngele ti wali ti lo, na lo ne lo. Na lege ti atënë nga na asalango ye ti lo, lo fa so wali ni ane na lê ti lo, atâa ala yeke gi ala oko wala na lê ti azo kue (aProverbe 31:28). Ye so ayeke sala si wali ni ayeke ye lo, nga ayeke ne lo. Me kota ye ni ayeke so koli ni ayeke nzere na lê ti Nzapa.

9. (a) Ngangu wa awali ayeke na ni na yâ ti sewa? (b) Ye nyen alingbi ti mû maboko na wali ti sala kusala na akode so lo yeke na ni ti mû maboko na koli ti lo, na ye nyen ayeke ga na pekoni?

⁹ Awali kue ayeke kamême na ngangu na yâ ti sewa. Bible asala tënë ti awali so akpe mbito ti Nzapa, so asala ye kue na gbe ti nzoni komandema ti akoli ti ala. Ala mû li ni ti pusu akoli ti ala ti sala aye ti nzoni wala ti mû maboko na ala ti fâ sioni ngbanga pëpe (Genèse 21:9-12; 27:46–28:2). Wali alingbi ti hinga ye hio ahon koli ti lo, wala lo lingbi ti duti na ambeni kode so koli ni ayeke na ni pëpe. Ye oko, a lingbi lo “yekia” koli ti lo na lo “mä tënë” ti koli ti lo ‘tongana lo mä tënë ti Seigneur.’ (aÉphésien 5:22, 33). Na gingo ti nzere na lê ti Nzapa, ahon ti kiri na koli ti lo na peko wala ti komande na ndo ti lo, wali alingbi ti sala kusala na ngangu ti lo ti mû maboko na koli ti lo. Mara ti ‘tâ wali ti ndara’ tongaso ayeke sala kusala maboko na maboko na koli ti lo ti kpengba sewa ti ala. Na lege so, lo duti na siriri na Nzapa.—aProverbe 14:1.

10. (a) Ngangu ti komande wa Nzapa amû na ababâ na mama? (b) Nda ti tënë “fa lege” ayeke nyen, na a lingbi a sala ni tongana nyen? (Bâ nga kete tënë na gbe ni).

¹⁰ Ababâ na mama nga awara ngangu ti komande so alondo na Nzapa. Bible amû wango so: “I, ababâ, i gi amolenge ti i na tënë pëpe, si ngonzo agbu ala; me i bata ala, i fa lege na ala na wango ti Seigneur.” (aÉphésien 6:4). Na yâ Bible, tënë “fa lege” alingbi ti tene ti fa ye, ti mû wango. A lingbi a fa lege na amolenge. Tongana a fa lege na ala polele nga a fa na ala akatikati ti ala, amolenge ayeke duti na ngia nga ala yeke maï nzoni. Bible azia kamba na popo ti fango  lege, wala fango ye tongaso, na ndoye (aProverbe 13:24). Tongaso, a lingbi “keke ti sengo na zo” aduti ngangu ahon ndo ni pëpe, atâa na lege ti bibe wala ti mitele (aProverbe 22:15; 29:15). * Tongana a se molenge ngangu mingi, nga na ndoye pëpe, babâ wala mama ni ayeke sala ye ahon ndo ni na ngangu ti lo ti komande, na lo lingbi ti sala si yingo ti molenge ni ayeke na vundu (aColossien 3:21). Na mbage, tongana a se amolenge ni na lege ni, a yeke fa na ala so babâ na mama ti ala aye ala, na ala ye si ala aga anzoni zo gbanda.

11. Tongana nyen amolenge alingbi ti sala kusala na ngangu ti ala na lege ni?

¹¹ Ka ti amolenge, a yeke tongana nyen? Tongana nyen ala lingbi ti sala kusala na ngangu ti ala na lege ni? A-Proverbe 20:29 atene: “Ngangu ti apendere-koli ayeke gloire ti ala.” Biani, mbeni lege nde ahon ti so amaseka ayeke sala kusala na ngangu ti ala ti sala na “Kota Wasalango” e ayeke pëpe (Zo-ti-fa-tene 12:1, NW). A yeke nzoni amaseka adabe ti ala so aye so ala sala alingbi ti so wala ti mû ngia na bê ti ababâ na mama ti ala (aProverbe 23:24, 25). Tongana amolenge amä yanga ti ababâ na mama ti ala so akpe mbito ti Nzapa, si ala sala ye na lege ni, ala yeke zia ngia na bê ti ababâ na mama ti ala (aÉphésien 6:1). Tambela tongaso ‘anzere na bê ti Kota Gbia’.—aColossien 3:20, Fini Mbuki, 2001.

12, 13. (a) Bango ndo wa a lingbi a-ancien aduti na ni na ndo ngangu ti komande ti ala na yâ ti kongregation? (b) Mû mbeni tapande ti fa ngbanga ti nyen a yeke nzoni a-ancien asala ye na kundu ni na nzobe.

¹² Jéhovah aleke ti tene azo amû li ni na yâ ti kongregation ti aChrétien (aHébreu 13:17). A yeke ti akoli so, so alingbi  kue, ti sala kusala na ngangu ti komande so Nzapa amû na ala ti mû maboko so kundu ni ahunda, nga ti sala si lo maï na lege ti yingo. Dutingo ti a-ancien amû lege na ala ti komande tongana amokonzi na ndo ti amba ti ala awamabe? Oko pëpe! A lingbi a-ancien ahinga akatikati ti ala na ala duti na nzoni bango ndo na ndo kusala ti ala na yâ ti kongregation (1 Pierre 5:2, 3). Bible atene na ala: ‘I bata azo ti kongregation so Nzapa asoro ala na lege ti mênë ti molenge ti lo so nzoni.’ (Kusala 20:28, FM 01). So ayeke tâ ngangu nda ti tënë ti sala ye na azo ti kundu ni na nzoni bê.

¹³ E lingbi ti fa ni tongaso: Mbeni kota kamarade ti mo ahunda na mo ti bata mbeni ye so lo ye tënë ni mingi. Mo hinga so lo futa kota nginza ti vo na ye ni. Fade mo yeke bata ni nzoni, na hange pëpe? Legeoko tongaso nga, Nzapa amû na a-ancien kungba ti bâ ndo na ndo ti mbeni ye ti ngele mingi: kongregation, so a haka azo ni na ataba (Jean 21:16, 17). Jéhovah abâ na nene ni mingi ataba ti lo. Ni la, lo vo ala na ngangu mênë ti Molenge ti lo ngengele oko, Jésus Christ. Mbeni kota ngele ti hon ngele so ayeke pëpe. A-ancien so ayeke na be-ti-molenge ahinga ni, si ala sala ye na ataba ti Jéhovah alingbi na ni.

14. Ngangu wa menga ayeke na ni?

¹⁴ Bible atene: “Kui na fini ayeke na tïtî menga”. (aProverbe 18:21). Biani, menga alingbi ti sala ye ti sioni mingi. Zo wa na popo ti e si atënë so zo atene sân ti gbu li dä, wala so amû vundu, akpo bê ti lo lâ oko pëpe? Me menga ayeke nga na ngangu ti leke ye nzoni. A-Proverbe 12:18 atene: “Menga ti wandara asala si ye aga nzoni.” Tâ tënë, anzoni tënë so amû ngangu na zo alingbi ti duti tongana mbeni pommade so adë bê na akaï ni. Bâ ambeni tapande.

15, 16. Na alege wa e lingbi ti sala kusala na menga ti e ti kpengba na azo?

¹⁵ Na 1 aThessalonicien 5:14, a mû wango so: “I lungula vundu  ti ala so bê ti ala anze.” Biani, même awakua be-ta-zo ti Jéhovah alingbi ti tiri ngoi na ngoi na bê so anze. Tongana nyen e lingbi ti mû maboko na azo tongaso? Sala tënë ti gonda so alingbi na ala, na so alondo na bê, si amû maboko na ala ti bâ so ala ne na lê ti Jéhovah. Kangbi na ala akpengba versê ti Bible so afa atene Jéhovah ayeke bi bê ti lo biani na ala, na so lo ye ala so “bê ti ala afâ awe,” na so “yingo ti ala ayeke na vundu.” (Psaume 34:18). Tongana e mû ngangu ti menga ti e ti dë bê ti azo, e yeke fa so e haka peko ti Nzapa ti e so ayeke bâ mawa ti azo, si “alungula vundu ti azo ti vundu”.—2 aCorinthien 7:6.

¹⁶ E lingbi nga ti sala kusala na ngangu ti menga ti e ti tene atënë so amû ngangu na azo so ahunda ni mingi. Mbeni mba ti e wamabe agirisa mbeni zo ti lo na yâ kuâ? Anzoni tënë so afa bingo bê ti e alingbi ti dë bê ti zo so ayeke na vundu. Mbeni mbakoro ita-koli wala ita-wali abâ so lo lingbi ti sala ye oko pëpe? Tënë so amû wâ na bê alingbi ti fa na lo so a bâ lo na nene ni na a yekia lo mingi. Mbeni zo ayeke tiri ngangu na mbeni kobela so aninga na tele ti lo? Atënë so a tene na nzobe na téléphone wala na lê ti  zo ni alingbi ti zia ngia na bê ti zo ti kobela ni. So ngia si Wasalango e alingbi ti duti na ni tongana lo bâ e na salango kusala na menga ti e ti tene ‘anzoni tënë so alingbi kpengba zo’!—aÉphésien 4:29.

17. Na yâ kota lege wa e lingbi ti sala kusala na menga ti e ndali ti nzoni ti azo? Ngbanga ti nyen a lingbi e sala tongaso?

¹⁷ Ti sala kusala na menga ti e ti fa nzo tënë ti Royaume na azo ayeke nzoni mingi. Mbeni lege ti hon ni ayeke pëpe. A-Proverbe 3:27 atene: “Mo gbanzi nzoye pëpe na lo so alingbi na ni, tongana ye ni ayeke na tïtî mo ti sala na ni.” E yeke na kungba ti fa na azo nzo tënë so asö fini. Ti tene e bata akpengba tënë so Jéhovah amû na e na bê kue gi ndali ti e mveni ayeke duti ande na lege ni pëpe (1 aCorinthien 9: 16, 22). Me Jéhovah aye e mû mbage ti e na yâ kusala so tongana nyen?

18. Ye nyen Jéhovah aku na mbage ti e?

¹⁸ Ndoye ti e teti Jéhovah apusu e ti mû mbage ti e kue na yâ kusala ti Chrétien. Ye nyen Jéhovah aku na mbage ti e? Lo ku mbeni ye so e kue e lingbi ti mû ni, atâa dutingo ti e ayeke so wa: “Ye kue so i sala, i zia bê ti i dä biani [“i sala ni na âme ti i kue,” NW], i sala teti Seigneur, teti azo pëpe.” (aColossien 3:23). Na fango komandema so ayeke kota ahon atanga ni kue, Jésus atene: “A lingbi mo ndoye Seigneur Nzapa ti mo na bê ti mo kue, na âme ti mo kue, na bibe ti mo kue, na ngangu ti mo kue!” (Marc 12:30). Tâ tënë, Jéhovah aku ti tene e oko oko kue e ye lo na e sala na lo na âme ti e kue.

19, 20. (a) Teti so âme andu bê, bibe, na ngangu, ngbanga ti nyen a sala tënë ti aye ota so na Marc 12:30? (b) Ti sala na Jéhovah na âme ti e kue aye ti tene nyen?

¹⁹ Ti sala na Nzapa na âme ti e kue aye ti tene nyen? Âme andu ngbongboro zo ni kue, na angangu ti lo kue ti mitele na ti bibe. Âme andu bê, bibe, na ngangu. Tongaso, ngbanga ti nyen a sala tënë ti aye ni ota so na Marc 12:30? Bâ mbeni tapande. Na angoi so a sû na Bible, mbeni zo alingbi ti kä tele (âme) ti lo na ngbâa. Me, ngbâa ni ayeke sala peut-être na mveni ti lo na bê ti lo kue pëpe; lo mû peut-être ngangu ti lo nga na bibe ti lo kue pëpe ti sala si aye ti mveni ti lo ague na li ni (aColossien 3:22). Ni la, Jésus asala tënë ti aye ota so ti fa mingi so a lingbi e gbanzi mbeni ye ti e oko pëpe na yâ kusala ti Nzapa. Ti sala na Nzapa na âme ti e kue aye ti tene ti mû tele ti e, na mungo ngangu ti e kue ti sala na lo.

²⁰ Ti sala na âme ti e kue aye ti tene so a lingbi e kue e sala oko wungo ti angbonga nga na oko ngangu na yâ fango tënë? A yeke duti ngangu, teti so dutingo ti azo oko oko nga na ngangu ti ala ayeke nde nde. Na tapande, mbeni maseka so ayeke na nzoni seni nga na ngangu na lege ti mitele  alingbi ti mû ngoi mingi ti fa tënë ahon lo so mbakoro awoko lo kue awe. Kumbamba so ayeke na kungba ti sewa na ndogo ti lo pëpe alingbi ti sala ye mingi ahon lo so ayeke na sewa. Tongana e yeke na ngangu, nga lege azi na e ti sala mingi na yâ fango tënë, so tâ singila si e lingbi ti mû ni! Biani, a lingbi e duti pëpe na bibe ti kasango ndo, ti haka tele ti e na ambeni zo na ndo tënë so (aRomain 14:10-12). Me, e ye ti mû gi ngangu ti e ti kpengba na zo.

21. Nzoni lege so ayeke kota ahon ye kue ti sala kusala na ngangu ti e ayeke so wa?

²¹ Jéhovah azia pendere tapande na ndo salango kusala na ngangu na lege ni. E ye ti sala nga legeoko tongana lo, ti sala kusala na ngangu ti e kue, atâa e yeke azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe. E lingbi ti sala kusala na ngangu ti e na lege ni na nengo azo so e yeke na kete ngangu ti komande na ndo ti ala. Nga, e ye ti fa tënë na âme ti e kue; so ayeke mbeni kusala ti songo zo so Jéhovah amû na e ti sala (aRomain 10:13, 14). Dabe mo so Jéhovah ayeke na ngia tongana mo mû ye ti nzoni kue so âme ti mo alingbi ti mû. Bê ti mo apusu mo biani ti sala ye kue so ayeke na ngangu ti mo ti sala na Nzapa ti ndoye so ahinga zo nzoni, ni la pëpe? Mbeni lege ti sala kusala na ngangu ti mo nzoni wala so ayeke kota ahon so ayeke pëpe.