1, 2. (a) Nyen la azo ti Israël asara si Samuel abungbi ala ti sara tënë na ala? (b) Ngbanga ti nyen Samuel abâ so a lingbi lo pusu azo ni ti changé?

SAMUEL ayeke bâ yâ ti lê ti azo so abungbi na gbele lo. A sara ngu mingi awe si lo yeke prophète ti Nzapa nga na Juge. Koli be-ta-zo so ahunda fade na azo ti kodoro ni ti ga ti wara lo na gbata so iri ni ayeke Guilgal. A yeke na nze ti mai wala juin tongana a haka ni na calendrier ti e, na ngoi ti buru aninga awe, si ngoi ti kongo blé alingbi awe teti so ayaka ni abe awe. Azo kue aluti kpô ti mä Samuel. Fade lo yeke sara tongana nyen ti ndu bê ti ala?

² Azo ni abâ sioni so ala sara so ape. Ala hunda fade na Samuel ti tene a zia mbeni mba ti ala zo gbia na ndo ti ala. Ye so ala hunda so afa so ala kpe Nzapa ti ala, Jéhovah, ape nga ala kpe prophète ti lo ape. Me ala bâ ti ala ye ni tongaso ape. Ti tâ tënë ni, ye so ala sara so afa biani so ala ye ape ti tene Jéhovah la aduti Gbia ti ala. Fade Samuel ayeke sara tongana nyen ti pusu ala ti changé?

3, 4. (a) Samuel asara tënë ti lâ ti maseka ti lo ndali ti nyen? (b) Mabe ti Samuel alingbi ti mû maboko na e laso tongana nyen?

³ Samuel atene na azo ni: “Mbi yeke mbakoro, na kuali ti mbi avuru.” Vuru kuä ti li ti lo ni amû biani nengo na tënë ti lo ni. Lo kiri lo tene: “Na lâ ti pendere ti mbi juska laso, mbi tambela na gbele i.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2). Atâa so Samuel aga mbakoro awe, lo girisa lâ ti maseka ti lo ape. Lo dabe ti lo na anzene nzene ye ni kue. Adesizion so lo mû na kete ti lo asara si na yâ ti gigi ti lo kue, lo sara gi kua ti Nzapa ti lo, Jéhovah.

⁴ A yeke ti Samuel lani ti kpengba mabe ti lo lakue, teti so fani mingi azo so ayeke nduru na lo ayeke sara lani ye kirikiri, ala yeke  be-ta-zo na Nzapa ape. Laso nga, a yeke kete ye ape ti ngbâ be-ta-zo na yâ ti dunia so abuba awe so na so mabe ayeke na yâ ni ape. (Diko Luc 18:8.) Zia e bâ ye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Samuel. E yeke to nda ni kozo na ngoi so lo de lani kete molenge.

5, 6. (a) Nyen la asara si gigi ti Samuel na kete ti lo ayeke nde? (b) Babâ na mama ti lo agi bê ti ala ape ngbanga ti nyen?

⁵ Na kete ti lo, gigi ti Samuel ayeke nde na ti atanga ti amolenge, teti so ngoi kete na peko ti so a zi lo na me awe, lo to nda ti kusala ti lo na tabernacle ti Jéhovah. Lo yeke lani peut-être na ngu ota wala osio tongaso. Tabernacle ni ayeke na kodoro ti Silo, so ayo kilomètre 35 tongaso na Rama, kodoro so a dü lo dä. Babâ ti lo, Elkana, na mama ti lo, Hanna, ague na lo kâ ti sara kua ti Jéhovah. Ye so asara si na yâ ti gigi ti lo kue, lo yeke mbeni Naziréen. * Me ye so babâ na mama ti lo asara so afa so ala ke lo awe la?

⁶ Oko ape! Ala hinga so a yeke bâ ande lege ti molenge ti ala ni na Silo kâ. Kota Prêtre Éli si ayeke bâ lege ti lo, teti so Samuel asara kusala nduru na lo. Ambeni wali ayeke nga kâ so ayeke sara kua na yâ ti tabernacle ni.—Ex. 38:8; aJu. 11:34-40.

7, 8. (a) Ngu oko oko, babâ na mama ti Samuel ayeke sara nyen ti kpengba lo? (b) Ababâ na amama ti laso alingbi ti manda nyen na lege ti tapande ti babâ na mama ti Samuel?

⁷ Hanna na Elkana ayeke pensé nga lakue na kozo molenge ti ala ni so, so ala dü lo na ngangu ti Nzapa. Hanna asambela lani Nzapa ti mû na lo molenge ti koli, na lo mû yanga so ni yeke mû molenge ni na Nzapa ti sara gi kusala ti lo. Ni la, ngu oko oko, tongana Hanna aga ti bâ Samuel, lo yeke ga na lo mbeni fini bongo so maboko ni ayeke dä ape ndali ti kua ti lo ni na tabernacle ni. A doit ti nzere na Samuel mingi ti bâ babâ na mama ti lo. A doit ti nzere nga na lo ti mä anzoni wango so ala yeke mû na lo na ndembe so ala yeke fa na lo so sarango na Jéhovah na yâ ti tabernacle ayeke mbeni pendere pasa mingi.

⁸ Ababâ na amama ti laso alingbi ti manda ye mingi na lege ti tapande so Hanna na Elkana azia. Mingi ni ka, ababâ na amama ayeke gi ti mû gi aye ti mitele na amolenge ti ala na ala girisa na ndo ti aye ti Nzapa. Me ti Elkana na Hanna, ala zia kusala ti Nzapa na kozo ndo, na ye so asara ye mingi na ndo ti Samuel tongana lo ga koli.—Diko aProverbe 22:6.

9, 10. (a) Fa, tabernacle ni ayeke lani tongana nyen? (b) Samuel abâ ni tongana nyen? (Bâ nga kete tënë na gbe ni.) (c) Kua ti nyen la Samuel asara lani? (d) Amaseka alingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?

 ⁹ Tara ti bâ, Samuel la ayeke kono so. Lo yeke tambela na yâ ti ahoto ti Silo. Lo bi lê ti lo na gbe ni, lo bâ gbata ni nga lo bi lê ti lo yongoro kâ, lo bâ pendere ndo so ayeke polele. Na ngoi so lê ti lo atï na ndo ti tabernacle ti Jéhovah, bê ti lo asi na ngia mingi. Tabernacle ni ayeke biani mbeni ndo so ayeke nzoni-kue. * Moïse aleke lo a sara ngu 400 tongaso awe, na a yeke gi na ndo so oko la si azo ayeke voro Jéhovah dä.

¹⁰ Samuel aye tabernacle ni mingi. Na yâ ti mbaï so lo wani lo sû ni, lo tene: “Samuel asara kusala na gbele L’Éternel, lo de molenge, na lo yü éphod ti lin.” (1 Sam. 2:18). Éphod ni ayeke mbeni senge yongoro bongo so maboko ni ayeke dä pëpe, na a fa biani so Samuel ayeke sara kua na tere ti aprêtre lani na tabernacle ni. Atâa so lo yeke ti sewa ti aprêtre ape, kua ti Samuel ayeke lani ti zi ayanga-da ti tabernacle ni na ndapre nga ti bâ lege ti mbakoro Éli. Lo ye kua ti lo ni mingi, me ambeni ye so azo asara na yâ ti da ti Jéhovah asara lo nzoni ape.

11, 12. (a) Hophni na Phinées abâ andia ti Jéhovah tongana nyen? (b) Aye ti sioni wa Hophni na Phinées asara na yâ ti tabernacle ni? (Bâ nga kete tënë na gbe ni.)

¹¹ Na maseka ti lo, Samuel abâ tâ na lê ti lo tongana nyen azo asara ye ti sioni mingi. Éli ayeke na amolenge use, Hophni na Phinées. Bible atene: “Amolenge ti Éli ayeke azo ti sioni, ala hinga L’Éternel pëpe.” (1 Sam. 2:12). Atënë use so, so atene Hophni na Phinées ayeke azo ti sioni nga ala hinga Jéhovah ape so, alingbi na ni, ngbanga ti so ala bâ Jéhovah na nene ni ape. Ala ye nga ti kpe andia ti lo ape, na ye so apusu ala ti sara asiokpari ndenge na ndenge.

¹² Ndia ti Nzapa afa anzene nzene ye na ndo ti kua ti aprêtre ni nga afa na ala tongana nyen ala doit ti mû sandaga na yâ ti tabernacle ti lo. Senge ape, ngbanga ti so a yeke na lege ti asandaga so la si Nzapa ayeke pardone siokpari ti azo ti lo si ala ga nzoni na lê ti lo nga si lo lingbi ti sara tufa na ndo ti  ala nga ti fa lege na ala. Me Hophni na Phinées asara si amba ti ala aprêtre ni asara ye kirikiri na a-offrande so azo aga na ni. *

13, 14. (a) Asioni ye so asioni prêtre ayeke sara na yâ ti tabernacle ni asara nyen na ndo ti azo so ayeke voro Jéhovah na bê ti ala oko? (b) Nyen la afa so Éli asara kua ti lo ti babâ na ti kota prêtre na lege ni ape?

¹³ Bâ Samuel. Li ti lo akpe kue na aye so lo yeke bâ so, na même mbeni zo ti suku na azo so ayeke ti lo dä ape. Lo bâ tongana nyen la si gbâ ti azo, azo so ye ti ala ayeke dä ape, ayeke ga na a-offrande ti ala ti tene ala wara nzoni na lege ti yingo, me ala kiri na mawa na bê, na songo bê nga na kamene. Bê ti lo adoit ti son ti bâ nga tongana nyen la si Hophni na Phinées akpe ndia ti Jéhovah ape, so ahunda ti sara lango-sioni ape. Ala la ayeke lango na ambeni wali so ayeke sara kua na tabernacle so (1 Sam. 2:22). Peut-être lo ku ti tene Éli asara mbeni ye ndali ni.

¹⁴ Kpale so ague gi guengo na li ni so, Éli oko la alingbi fade ti leke ni. Lo yeke kota prêtre, na a yeke ti lo ti bâ lege ti aye so ayeke tambela na yâ ti tabernacle ni. Lo yeke nga babâ. Ni la, a yeke ti lo ti se amolenge ti lo, teti so ala yeke sara sioni na tere ti ala wani nga na tere ti tanga ti azo ti kodoro ni. Ye oko, Éli asara kua ti lo ti babâ na ti kota prêtre na lege ni ape. Lo woko go ti lo wokongo na ngoi so lo suku na amolenge ni. (Diko 1 Samuel 2:23-25.) Me a hunda ti tene lo suku na ala ngangu, ngbanga ti so siokpari so ala sara so alingbi biani na kuâ.

15. (a) Kpengba tënë wa Jéhovah atene na Éli? (b) Sewa ti Éli asara ye tongana nyen na mango tënë so?

¹⁵ Aye ni akiri aga tâ sioni si Jéhovah atokua mbeni zo ti lo, mbeni prophète, na Éli ti tene mbeni kpengba tënë ti ngbanga na lo. Bible afa iri ti prophète ni so ape. Jéhovah atene na Éli: “Mo yekia amolenge ti mo ahon Mbi.” Na pekoni, Nzapa atene na Éli so asioni molenge ti lo ni ayeke kui ande na même lango, na so sewa ti Éli ayeke bâ ande pasi mingi. Lo tene même so lo yeke zi na tïtî ala pasa so ala yeke na ni ti duti sewa ti aprêtre. Kpengba tënë so apusu sewa so ti changé? Mbaï ni afa so ala changé ti kete ape.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Tënë wa a tene na ndo ti maïngo ti Samuel? (b) Atënë ni so amû wâ na bê ti mo? Ngbanga ti nyen?

¹⁶ Asioni ye so kue asara nyen na ndo ti maseka Samuel? Tongana  e diko mbaï ni, ambeni mbage ni asara nzoni tënë ti Samuel ni, a fa tongana nyen la lo maï nzoni. Bâ so fade na 1 Samuel 2:18, e diko a tene so Samuel “asara kusala [be-ta-zo] na gbele L’Éternel, lo de molenge”. Même na kete ti lo, lê ti Samuel ayeke gi na ndo ti kusala ti lo na Nzapa. Versê 21 ni akiri atene mbeni tënë na ndo ti Samuel so amû wâ na bê ti e, a tene: “Samuel angbâ lakue ti maï na gbele Jéhovah.” (FD.) Tongana lo yeke kono, songo ti lo na Babâ ti lo ti yayu ayeke kpengba kpengbango. Kpengba songo so la si abata lo yongoro na asioni sarango ye ti azo ti tango ni kâ.

17, 18. (a) Amaseka Chrétien so atingbi na asarango ye ti sioni, nyen la ala lingbi ti sara ti fa so ala sara ye tongana Samuel? (b) Nyen la afa so ye so Samuel asara so ayeke nzoni?

¹⁷ Samuel alingbi fade ti tene, ‘Ka so kota prêtre na amolenge ti lo asara siokpari, si mbi ni mbi peut ti sara ye ti bê ti mbi ape?’ Hange! Même si ambeni zo asara siokpari, atâa a yeke ala so ayeke na komandema, a yeke mbeni raison ape ti tene e nga kue e tï na peko ti ala. Laso, amaseka Chrétien mingi ayeke sara ye tongana Samuel, ala ‘ngbâ lakue ti maï na gbele Jéhovah’, atâa so ambeni na popo ti ala azia nzoni tapande ape.

¹⁸ So Samuel angbâ ti lo be-ta-zo na Jéhovah, nzoni ye wa la lo wara na pekoni? Bible atene: “Samuel amaï lakue, na lo ga nzoni na lê ti L’Éternel, na lê ti azo nga.” (1 Sam. 2:26). Tongaso, azo aye tënë ti Samuel mingi, mbilimbili azo so akpe ndia ti Nzapa. Jéhovah nga kue aye molenge so mingi ndali ti so lo yeke be-ta-zo na lo. Tongaso, Samuel ahinga so Nzapa ayeke sara ande mbeni ye ti zi asioni ye so kue so ayeke si na Silo so, me lawa? Na mbeni bï, Samuel awara kiringo tënë ni.

19, 20. (a) Fa ye so asi na Samuel na mbeni bï na yâ ti tabernacle. (b) Samuel ahinga tongana nyen so Jéhovah la ayeke sara tënë na lo so? (c) Samuel asara ye na Éli tongana nyen?

¹⁹ A yeke nduru na yanga ti ndapre na ndo angbâ ti vuko. Wâ ti kota lampe ti tente ni angbâ ti za. Ndo ni kue adë. Mo ye ti bâ! Samuel amä go ti mbeni zo ayeke iri lo. Lo pensé so Éli la ayeke iri lo so. Na ngoi ni so ngu ti Éli ague na li ni mingi na lo yeke bâ ndo kue kue kue ape. Samuel alondo lo gue na tere ti mbakoro-koli so. Lo la gere senge so, lo yeke gue na mbage ti Éli ti bâ nyen la lo yeke na bezoin ni. Lege so Samuel asara tënë na Éli na nengo lo andu bê mingi. Atâa asiokpari kue so lo sara so, Éli ade lakue kota prêtre ti Jéhovah.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samuel azingo Éli, lo tene na lo: “Mbi [la], teti mo iri mbi.” Me Éli atene na lo so ni iri lo ape, lo gue lo lango. Go ni akiri airi Samuel, lo londo encore, me Éli akiri atene na lo ti gue ti lango. Ti fani ota ni, Éli amä yâ ni awe. Lani kâ a yeke ngangu ti tene Jéhovah asara tënë na azo ti lo na lege ti suma wala na lege ti mbeni prophète, na a yeke senge ape. Me Éli aga ti bâ so Jéhovah akiri asara tënë. Ti so ni so, a yeke na molenge so. Tongaso, Éli atene na Samuel ti kiri na gbogbo, na lo fa na lo tënë so lo doit ti tene ande. Samuel akiri na gbogbo. Kete na pekoni, go ni akiri airi lo, a tene: Samuel! Samuel!” Tongaso, Samuel akiri tënë, lo tene: “Mo sara tënë, boi ti Mo amä.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. (a) E yeke mä Jéhovah laso tongana nyen? (b) Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ti mä Jéhovah?

²¹ Jéhovah awara awe mbeni wakua ti lo na Silo so ayeke mä lo. Samuel ayeke duti ande watokua ti lo na yâ ti gigi ti lo kue. Mo nga kue, mo yeke mä Jéhovah? E bezoin ti tene mbeni go airi e si asara tënë na e ape, ën-ên. Laso, e yeke mä lakue go ti Nzapa na yâ ti Bible. Tongana e mä Nzapa mingi na e sara ye ague oko na aye so lo tene na e, mabe ti e ayeke kono nga mingi. Ye so Samuel asara lani nga la.

22, 23. (a) Tënë so Samuel asara mbeto ni kpâ ti fa ni so aga tâ ye tongana nyen? (b) Nyen la afa so Samuel angbâ lakue na yâ ti kua ti lo ti prophète?

²² Ye so asi na bï ni so na Silo achangé fini ti Samuel. Ge la si lo to nda ti hinga Jéhovah tâ nzoni mingi, lo ga prophète ti lo nga na watokua ti lo. Samuel asara mbeto kpâ ti fa tënë so Jéhovah azia na yanga ti lo ti tene na Éli. Senge ape, a yeke ti ndangba ni la si Jéhovah atene so lo ga nduru ti futi sewa so awe. Me Samuel amû courage atene ni na lo. Éli ayeda na tënë ti Jéhovah ni na tâ be-ti-molenge. Kete na pekoni, ye kue so Jéhovah atene asi. Israël ague ti tiri bira na aPhilistin, na a fâ Hophni na Phinées na même lango ni so.  Tongana Éli amä so aPhilistin amû Arche ti Jéhovah ahon na ni, lo tï lo kui.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Me ti Samuel, tongana angoi ayeke hon, azo kue abâ so lo ngbâ lakue na yâ ti kua ti lo ti prophète ti Jéhovah. Mbaï ni atene: “L’Éternel ayeke na lo.” A kiri a tene so Jéhovah asara si atënë kue ti prophétie so Samuel afa aga gi tâ tënë, oko amanke ape.—Diko 1 Samuel 3:19.

24. (a) Nyen la azo ti Israël aye nyen? (b) Ngbanga ti nyen ye so ala sara so ayeke tâ mbeni kota siokpari?

²⁴ Amolenge ti Israël agi ti sara ye tongana Samuel? Ala gi ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah? Oko ape. A si na mbeni ngoi, ala ye si mbeni senge prophète la afâ ngbanga na ndo ti ala ape. Ala ye si mbeni mba ti ala zo si aduti gbia na ndo ti ala tongana ti tanga ti amara kue. Samuel ayeda na ala tongana ti so Jéhovah atene na lo. Me a yeke nzoni lo fa na ala tâ kota ti siokpari ti ala ni. A yeke zo la si ala ke lo ape, me tâ lo Jéhovah mveni. Ndani la si lo hunda na ala ti ga ti wara lo na Guilgal.

25, 26. Na Guilgal, Samuel asara tongana nyen ti tene azo ti lo abâ biani so ala sara kota siokpari na tere ti Jéhovah?

²⁵ Fadeso, e kiri e zia tere ti e na ngoi so Samuel ayeke sara tënë na azo ti Israël na Guilgal. Mbakoro Samuel adabe ti azo ni, lo fa na ala tongana nyen la ngbene ye giriri lo yeke gi be-ta-zo na Jéhovah. Na pekoni, mbaï ni atene: “Samuel atoto na L’Éternel.” Lo hunda na Jéhovah ti sara si bekpa asungba.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Bekpa na ngoi ti buru tongaso? Lâ oko a bâ mara ti ye tongaso ape! Tongana ambeni zo na popo ti azo ni ayeke na kite wala ala he tënë ni na ngia, ala yeke ninga na yâ ni ape. Mo ye ti bâ! avuko mbinda amû ndo ni kue. Pupu aya, ayengi ablé ni na yâ ti ayaka. Bekpa asungba ngangu. Na ngu-nzapa akomanse ti tï. Azo ni asara ye tongana nyen? Mbaï ni atene: “Azo kue akpe mbeto ti L’Éternel na Samuel.” Fadeso, ala bâ awe kota siokpari so ala sara so.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Azo so ayeke gi ti sara ye na mabe tongana ti Samuel, Jéhovah abâ ala tongana nyen?

²⁷ Samuel la andu bê ti azo ti Israël so ape, ala azo ti kpengba-li so, me a yeke Jéhovah, Nzapa ti Samuel. Ti Samuel, depuis kete ti lo la lo yeke sara na Nzapa be-ta-zo. Ndali ni, Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti lo. Jéhovah achangé lâ oko ape. Laso nga, lo yeke mû maboko na azo so agi ti sara ye na mabe tongana ti Samuel.