1, 2. (a) Kua wa la a mû na Noé na sewa ti lo ti sara? (b) Ambeni kpale wa la ala tingbi na ni?

NOÉ aduti na lo yeke sara kua. Lo gbu peko ti lo na lo yeke gboto yâ ti tere ti lo. Tara ti bâ lo na dutingo ni na ndo ti mbeni ngbongboro keke. Lo yeke bâ kota arche so ala yeke leke so, na oko ngoi ni lo wu tere ti lo kete. Fion ti chauffengo goudron amû ndo ni kue, a fun ngangu; a yeke mä toto ti amarteau, ascie na ambeni nde. Lo yeke bâ amolenge ti lo na sarango kua ngangu, ala yeke pika angbongboro keke ti arche ni. A sara ngu mingi awe si Noé na amolenge ti lo ayeke sara kota kua ni so. Awali ti amolenge ti lo nga na wali ti lo mveni amû maboko na ala na yâ ti kua ni nga. Ala sara kota mbage ti kua ni awe, me ambeni ye ti tere ni angbâ.

² Ti azo ti ndo ni, ye la asara li ti Noé na sewa ti lo ni. Nga, tongana kua ti arche ni ayeke gue na li ni, azo ni akiri ayeke he ala ndali ti tënë ti kota ngu so Noé atene na ala ayeke mû ndo ti sese kue so. Ti ala, mvene la Noé atene na ala so, na ala he tënë ni na ngia. Ala gi li ti ala na Noé gbä. Tâ nyen la si lo yeke buba fini ti lo kue nga na ti sewa ti lo na mara ti ye ti buba tongaso so? Ye oko, Jéhovah, Nzapa ti Noé, abâ ti lo Noé na mbeni lê nde.

3. So a tene Noé atambela lani na Nzapa, a ye ti tene nyen?

³ Bible atene: “Noé atambela na Nzapa.” (Diko Genèse 6:9.) Tënë so aye ti tene so Nzapa azu na sese ge si atambela na Noé? Ën-ên. A ye nga ti tene pëpe so Noé ague na yayu kâ si lo tambela na Nzapa. Me a ye ti tene so Noé amä tâ yanga ti Nzapa na lo ye lo mingi. A yeke mo bâ mo tene lo na Jéhovah ayeke tambela tongana akamarade use. Angu saki mingi na pekoni, Bible asara tënë so na ndo ti Noé, a tene: “Na lege ti mabe ti lo, lo fâ ngbanga na ndo ti dunia ni.” (aHéb. 11:7). Ye ni so asi tongana nyen? Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mabe ti lo?

4, 5. Nyen la asara si sarango ye ti azo na ngoi ti Noé akiri aga tâ sioni mingi?

⁴ Noé akono na yâ ti mbeni dunia so sioni amû ndo hio dä. Ândö, na tango ti kotara ti lo Hénoc, mbeni nzoni zo so atambela lani na Nzapa, aye ayeke lani sioni. Hénoc atene lani so mbeni lango ti ngbanga ayeke ga ande na ndo ti asioni zo. Me ti ngoi ti Noé, aye ni akiri  aga tâ gi sioni sioni, si na lê ti Jéhovah, dunia ni afuti awe ndali ti aye ti ngangu so azo ayeke sara (Gen. 5:22; 6:11; Jude 14, 15). Nyen la asara si aye ni aga tâ sioni tongaso so?

⁵ Ye ni ayeke so ambeni ange ti Nzapa abi tere ti ala na yâ ti mbeni sioni ye. Me kozo na so, mbeni oko ti ala ake lani yanga ti Jéhovah awe, lo tene sioni tënë ti Jéhovah na lo pusu Adam na Ève na yâ ti siokpari. Ye so asara si lo ga Satan, Zabolo. Na ngoi ti Noé, ambeni ange ni atï nga na peko ti Satan. Ala dö yayu ala zia, ndo so Nzapa azia ala dä. Ala mû tere ti zo na ala ga na ndo ti sese, ala mû apendere wali. Asioni ange so, so baba ahon ndo ti ala, apusu lani azo ti sara aye ti sioni mingi.—Gen. 3:1-5; 6:1, 2; Jude 6, 7.

6. (a) Sarango ye ti aNéphilim asara nyen na ndo ti azo ni kâ? (b) Jéhovah aleke na bê ti lo ti sara nyen?

⁶ Na mbage, so a-ange amû awali ague nde na ye so Nzapa aleke. Ni la, amolenge so ala dü akono, ayo ahon tanga ti azo kue na ala yeke ngangu mingi. Bible airi ala aNéphilim, so ti tene azo so ayeke kinda azo. Asioni molenge so, so ye ti ala kue ayeke gi ti sara sioni na azo, asara si sioni amû ndo. A yeke senge ape si Jéhovah abâ so “sioye ti zo ayeke kota na sese; lakue, suma kue ti bibe ti bê ti zo ayeke gi sioni.” Tongaso, Jéhovah aleke na bê ti lo ti futi sioni dunia so na yâ ti ngu 120.—Diko Genèse 6:3-5.

7. Nyen la afa so a yeke lani kete ye ape na Noé na wali ti lo ti bata amolenge ti ala yongoro na asioni zo?

⁷ Zia tere ti mo na place ni kâ. Kite ayeke pëpe so batango amolenge na yâ ti mara ti sioni dunia tongaso ayeke lani ngangu. Me a yeke ye so Noé asara la. Lo mû nzoni wali. Na peko ti so lo wara ngu 500 awe, wali ti lo adü na lo amolenge ti koli ota: Sem, Cham na  Japhet. * Noé na wali ti lo asara kue ti tene amolenge ti ala amû peko ti asioni zo ape. Mingi ni, akete molenge ti koli aye ka ti bâ azo so ayeke na ngangu mingi nga na “azo so iri ti ala awu mingi.” Oko ye so asi na aNéphilim lani la. Amolenge ti Noé ayeke mä ka tënë ti aye so aNéphilim asara, na Noé na wali ti lo alingbi ti kanga lege ni na ala ape. Me ye so ala sara ayeke so ala fa na amolenge ti ala ni apendere tënë ti Jéhovah Nzapa, lo so ake na bê oko aye ti sioni kue. Ala mû maboko na amolenge ti ala ti bâ so sarango ye ti ngangu nga na kengo yanga ti azo ti dunia ni ason bê ti Jéhovah.—Gen. 6:6.

8. Ababâ na amama ti laso alingbi ti sara ye tongana ti Noé na wali ti lo tongana nyen?

⁸ Ababâ na amama laso alingbi ti manda ye mingi na mbage ti Noé na wali ti lo. Dunia ti e nga kue asi singo na aye ti sioni nga na kengo yanga. Na yâ ti agbata, e yeke mä ka tënë ti ambeni groupe ti asioni maseka so ayeke sara ye ti sioni mingi. Même aye ti ngia so a lekere ni ndali ti amolenge, a lingbi ti wara mara ti asioni ye tongaso na yâ ni. Ababâ na amama so asara ye na ndara ayeke sara kue ti tene mara ti sioni ye tongaso asara ngangu na ndo ti amolenge ti ala pëpe. Ala fa na amolenge ti ala tënë ti Jéhovah, Nzapa ti siriri, lo so mbeni lâ ayeke zi aye ti ngangu kue na ndo ti sese (Ps. 11:5; 37:10, 11). Hinga so amolenge ti mo alingbi ti sara ye so ayeke nzoni. Ye so asi lani na Noé na wali ti lo la. Amolenge ti ala aga anzoni zo. Ala mû awali so ayeke nga lani nduru ti zia tâ Nzapa, Jéhovah, na kozo ndo na yâ ti fini ti ala.

9, 10. (a) Ye wa so Jéhovah ahunda na Noé ti sara achangé gigi ti lo? (b) Anzene nzene ye wa la Jéhovah afa na Noé na ndo ti arche ni?

⁹ A si na mbeni ngoi, gigi ti Noé achangé biaku. Jéhovah asara tënë na nzoni wakua ti lo so, lo tene na lo so ni leke na bê ti ni ti futi dunia ni. Ni la lo tene na Noé: “Mo sara arche ti keke ti gopher.”—Gen. 6:14.

¹⁰ Arche so ayeke lani mbeni bateau ape, tongana ti so ambeni zo atene. Mingi ti aye ti tere ti bateau ayeke na tere ni ape. A yeke lani mbeni kota ngbongboro caisse. Jéhovah afa na Noé tâ mbilimbili yongo ti arche ni nga na konongo ni. Lo fa na lo aye so a lingbi lo zia na tere ni nga na yâ ni. Lo tene nga na lo so a lingbi lo kpaka goudron na yâ ti arche ni nga na gigi ni. Na pekoni awe, lo fa ndani na Noé, lo tene: “Fade Mbi sara si moa ti angu asi na ndo sese . . . fade ye kue so ayeke na sese akui.” Me lo mû yanga so na Noé, lo tene: “Mo ga na yâ arche: mo, amolenge ti mo ti koli, wali ti mo, na awali  ti amolenge ti mo, mo na ala, i lï na yâ ni.” Lo tene nga na Noé ti lï na ambeni nyama so a soro ala na popo ti mara ti anyama nde nde kue. Biani, gi azo na anyama so ayeke duti na yâ ti arche ni si ayeke sö kuâ ande na ngoi ti kota ngu ni.—Gen. 6:17-20.

11, 12. (a) Kota kua wa la Jéhovah amû na Noé? (b) Noé akpe kua ni?

¹¹ Kota kua la Nzapa amû na Noé ti sara so. Arche ni ayeke kota mingi. Yongo ni asi mètre 133, konongo ni mètre 22 nga na yongo ni na nduzu mètre 13. Arche ni akono ahon kota terrain ti football. Noé akpe kua ni? Lo dema? Wala lo changé yâ ti aye so Nzapa afa na lo si kua ni ayapu na lo? Oko ape! Bible atene: “Ye kue so Nzapa akomande lo, lo sara tongaso.”—Gen. 6:22.

¹² Kua ni aninga ngu 40 wala 50 tongaso. A yeke ti Noé ti dë akeke na sese, ti gboto ni na ti dë yâ ni na amabaya, ti mû forme na ni si ti tingbi ni na atanga ni na apointe. A lingbi lo sara étage ota na yâ ti arche ni, lo fâ yâ ni na achambre mingi nga lo zia yanga ti arche ni na tere ni. A lingbi lo zia nga afenêtre na tere ti arche ni na nduzu. Lo pika li ni, si a montê peut-être kete na nduzu na milieu, ti tene ngu-nzapa ayuru na tere ti arche ni.—Gen. 6:14-16.

13. (a) Mbeni kua nde wa a yeke lani kete ye na Noé ape ti sara ni? (b) Azo ti ngoi ni kâ asara nyen?

¹³ Tongana angu ayeke hon si kua ti lekengo arche ni ayeke gue nga na li ni, a nzere lani na Noé mingi so sewa ti lo amû maboko na lo. Me mbeni kua ni nde ayeke nga dä so ayeke kete kua ape, a yeke peut-être même ngangu ahon kua ti arche ni. Bible atene so Noé ayeke lani mbeni “wafango tënë ti ye so ayeke mbilimbili.” (Diko 2 Pierre 2:5.) Na mbeto pëpe, lo gboto mê ti azo ti sioni dunia ni so na ndo ti futingo so ayeke hara ala so. Me azo ni amä lo? Jésus Christ asara tënë ti ngoi ni so, tongana lo tene so ala “gbu li lani na ndo ti ye so ayeke si so pëpe”. Lo tene so bê ti azo ni kue ayeke gi na ndo ti kusala ti lâ oko oko: na ndo ti tengo ye, nyongo ye nga na mungo koli wala wali, si ala dengi mê na Noé ape (Mat. 24:37-39). Gbâ ti azo ahe lo na sewa ti lo ni kue, na même ambeni peut-être abe lê na lo nga ala gi ti sara ye ti ngangu na lo. Ala gi même peut-être ti buba yâ ti kua ti sarango arche ni.

14. Asewa so ayeke aChrétien amanda nyen laso na mbage ti Noé na sewa ti lo?

¹⁴ Me bê ti Noé na ti sewa ti lo anze ape. Atâa so ala yeke lani na yâ ti dunia so li ti azo ni ayeke gi na ndo ti gigi ti ala wani, Noé na sewa ti lo angbâ gi na yâ ti kua ti lekengo arche ni, même si azo ni abâ ni na nene ni ape wala ala tene ye asara li ti ala. Laso, asewa so ayeke aChrétien alingbi ti manda ye mingi na ndo ti mabe ti Noé na sewa ti lo ni, teti so e yeke na yâ ti ngoi so Bible airi ni “alango ti nda ni”. (2 Tim. 3:1). Jésus atene lani so ngoi ti e ayeke kpa tere mingi na ngoi so Noé aleke na arche ni. Tongana azo ake ti mä tënë ti Royaume  ti Nzapa so e yeke fa na ala, wala ala he tënë ni na ngia, wala ala sara ye ti ngangu na e, zia e dabe ti e na Noé. E yeke pëpe akozo zo so ye ni asi na e.

15. Na ngoi so Noé aga nduru ti wara ngu 600, ambeni zo ti sewa ti lo wa la akui?

¹⁵ Angu ayeke hon, na yeke na yeke lekengo arche ni ayeke gue ti hunzi. Na ngoi so Noé aga nduru ti wara ngu 600, ambeni zo ti sewa ti lo akui. Babâ ti lo, Lémec, akui. * Ngu oku na pekoni, âta ti lo, Métusélah, babâ ti Lémec, akui tongana lo yeke na ngu 969 (Gen. 5:27). Lo oko la si ngu ti lo ayeke mingi ahon ti azo kue so Bible asara tënë ti ala. Métusélah na Lémec ayeke lani na fini na ngoi so Adam ade ti kui ape.

16, 17. (a) Na peko ti so Noé awara ngu 600, tënë ti nyen la Jéhovah akiri atene na lo? (b) Lindango na anyama na yâ ti arche ni lani ayeke tongana nyen?

¹⁶ Na peko ti so lo wara ngu 600, Jéhovah Nzapa akiri atene na Noé: “Mo na azo ti da ti mo kue, i lï na yâ arche.” Lo tene nga na Noé ti lï na mara ti anyama nde nde kue na yâ ti arche ni. Ti anyama kue so ayeke nzoni so a lingbi ti mû ala ande na sandaga, lo mû ala mbasambala mbasambala, me ti atanga ni lo mû ala use use.—Gen. 7:1-3.

¹⁷ Kua ni so ayengi ndo! Anyama alondo na ando nde nde ala  yeke ga, ambeni ayeke tambela tambelango, ambeni ayeke hara harango, si ambeni ayeke huru ti ala na lê ti nduzu ti lï na yâ ti arche ni. Mo yeke wara amara ni nde nde, akota ni, na akete ni, ala so ayapu na yâ ti sarango ye ti ala, na ala so li ti ala akpengba. Zia e pensé ape so Noé atara lani ti bungbi anyama so, ti pusu ambeni ti lï wala ti tomba ambeni si ala lï na yâ ti kete yâ ti arche ni. Mbaï ni atene so ala la ‘alï na yâ arche ti si na tere ti Noé’.—Gen. 7:9.

18, 19. (a) Tënë wa la e lingbi ti tene na azo so adë kite? (b) Lege so Jéhovah asoro ti tene anyama ti lo akui ape afa so lo sara ye na ndara tongana nyen?

¹⁸ Ambeni zo adë kite peut-être, ala tene: ‘A yeke tâ ngangu ti tene anyama so kue aduti na siriri na popo ti ala na yâ ti kete yâ ti arche ni.’ Bâ ye so si: So Jéhovah la asara dunia kue nga na anyama, mo pensé so a kara lo ti fa lege na anyama nga ti tene ala mä Noé? Girisa ape so Jéhovah ayeke Nzapa so akangbi lani yâ ti Ngu-Bengba use na so asara si lâ aluti. Mo pensé so a yeke kara lo ti sara aye so kue so e diko na yâ ti mbaï ti Noé so? A yeke kara lo ape, na a yeke ye so lo sara lani la.

¹⁹ Nzapa alingbi lani ti soro mbeni lege nde ti tene anyama ti lo akui ape. Me a yeke ye so lo sara ape. Na ndara, lo soro mbeni lege ni nde so adabe ti e na kusala so lo mû na azo na tongo nda ni, so ala si ayeke bâ lege ti aye kue so ayeke na fini na ndo ti sese ge (Gen. 1:28). Ni la, ambeni ababâ na amama laso ayeke mû mbaï ti Noé ti fa na amolenge ti ala so Jéhovah ayeke bâ na nene ni mingi azo nga na anyama so lo la lo sara ala.

20. So gi yenga oko la angbâ na Noé na sewa ti lo, ala sara nyen?

²⁰ Jéhovah atene na Noé so na yâ ti yenga oko, ngu ayeke komanse ti pika. Kua akiri alondo ngangu. Ala doit ti lï na anyama ni  kue nga na akobe ti ala na yâ ti arche ni, nyama oko oko ayeke na ndo ti lo. Ala yeke nga na akungba ti ala wani ti linda na ni. Peut-être kua ahon ndo ti wali ti Noé na akogara ti lo ti wali ti leke mbeni nzoni ndo na yâ ti arche ni ti tene ala lango dä.

21, 22. (a) So azo ni agbu li pëpe na ndo ti tënë so Noé afa na ala so, a yeke mbeni ye ti dongo bê ape ngbanga ti nyen? (b) Hengo ndo ti azo ni ahunzi lawa?

²¹ Ka ti azo ti ngoi ti Noé ni, ala sara nyen? Ge nga kue, “ala gbu li [ti ala pëpe] na ndo ti ye so ayeke si so”, même si a yeke polele so tufa ti Jéhovah ayeke na ndo ti kua ti Noé ni. Ala bâ tongana nyen la anyama ayeke ga ayeke lï na yâ ti arche ni. Me zia si bê ti e adö na sarango ye ti azo ni so ape. Laso nga, azo ayeke bâ pëpe gbâ ti aye so afa biani so e yeke fadeso na alango ti nda ni. Tongana ti so bazengele Pierre atene lani, azo ti hengo ndo aga na atënë ti hengo ndo ti ala, ala yeke he azo so ayeke fa tënë ti futingo so Nzapa atene na ala ti fa ni. (Diko 2 Pierre 3:3-6.) Mara ti ye so asi lani na Noé na sewa ti lo nga la.

²² Hengo ndo ni ahunzi lawa? Mbaï ni atene na e so gi so Noé alinda na sewa ti lo nga na anyama ni na yâ ti arche awe, Jéhovah “akanga yanga ni” na peko ti lo. Tongana ambeni ayeke dä so angbâ gi ti he ala, kangango yanga ti arche adoit ti kanga yanga ti ala. Me tongana ala ngbâ gi na ni, yanga ti ala ayeke kanga, teti so ngu akomanse ti pika alingbi na tënë so Noé atene. Ngu apika, apika, apika, asuku amû ndo ti sese kue, tâ gi tongana ti so Jéhovah atene.—Gen. 7:16-21.

23. (a) Nyen la afa so a nzere lani na Jéhovah ape ti bâ asioni zo na kuingo ni? (b) Ngbanga ti nyen ti sara ye na mabe tongana ti Noé laso ayeke lege ti ndara?

²³ A nzere lani na Jéhovah ti bâ asioni zo so na kuingo ni? Oko ape! (Ézéch. 33:11). Na yâ ti aye kue, lo mû lani lege na ala ti zia sioni sarango ye ti ala na ti sara ye so ayeke nzoni. A yeke mbeni ye ti karango ala? Oko ape, teti so ye so Noé asara afa so ala lingbi fade ti sara ye ti nzoni. So Noé atambela lani na Jéhovah, lo mä yanga ti lo na yâ ti aye kue, afa so zo alingbi ti sö kuâ biani. A yeke tongaso si mabe ti Noé afâ ngbanga na ndo ti dunia ti ngoi ti lo; a fa tâ tongana nyen la azo ni ayeke lani sioni mingi. Mabe ti lo abata lo na sewa ti lo na fini. Tongana mo sara ye na mabe tongana ti Noé, mo nga kue mo lingbi ti sö fini ti mo wani nga na ti azo so mo ye ala. Tongana ti Noé, mo nga kue mo lingbi ti tambela na Jéhovah Nzapa mo bâ mo tene ala yeke akamarade. Kamarade ti ala ni ayeke ti kete ngoi ape, me a lingbi ti ninga kpu na kpu.