1. Atâa so mariage ayeke komanse ka na ngia, nyen la azo so asara mariage alingbi ti ku ti wara? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

NA NGOI so mbeni pendere wali aga na devant ti pendere koli so aye ti mû lo na lango ti mariage ti ala, tënë alingbi ti kpe na yanga ti ala kue ti fa ngia so ala yeke na ni. Na ngoi so ala yeke bâ tere ndali ti mariage, ala ye tere mingi asara si ala yeke nduru ti mû zendo so ala yeke duti be-ta-zo na mba na yâ ti mariage. Biani, so ala use kue ayeke bungbi oko, a yeke kota ye ande ti tene ala sara achangement ndali ti fini sewa ti ala. Bible amû anzoni wango na azo so aye ti sara mariage, ndali ti so Nzapa ti ndoye so ayeke na gunda ti mariage aye ti tene mariage ti azo oko oko kue aga nzoni nga ala wara ngia dä (aProv. 18:22). Ye oko, Bible afa na e polele so azo so siokpari ayeke na tere ti ala so asara mariage “ayeke wara aye ti vundu na yâ ti mitele ti ala.” (1 aCor. 7:28). Tongana nyen la ala lingbi ti sara si aye ti vundu ni aga kota ape? Nyen la ayeke sara si mariage aga nzoni?

2. Andoye wa la a lingbi akoli na awali afa ni na yâ ti mariage ti ala?

² Bible afa so a yeke kota ye mingi ti sara ye na ndoye. A lingbi tâ  yengo tere (Grec, philia) aduti na yâ ti mbeni mariage. Yengo tere so mbeni koli na wali ti lo ti mariage ayeke fa na popo ti ala (érôs) ayeke ga na ala nzerengo tere, nga ndoye so ayeke na popo ti azo ti sewa oko (storgê) ayeke kota ye mingi tongana amolenge aga dä. Ye oko, ndoye so afango ye ti Bible ayeke na gunda ni (agapê) la asara si mbeni mariage ayeke ga nzoni. Na ndo ti ndoye so, bazengele Paul atene: “Zia koli oko oko na popo ti ala andoye wali ti lo legeoko tongana ti so lo ndoye tere ti lo wani. Na mbage, a lingbi wali ane koli ti lo mingi.”—aÉph. 5:33.

3. Na yâ ti mariage, a lingbi ndoye ti koli na wali akpengba tongana nyen?

³ Paul atene: “Akoli, ala ngbâ lakue ti ndoye awali ti ala gi tongana ti so Christ nga andoye congrégation na lo kä tere ti lo na kuâ ndali ti congrégation ni.” (aÉph. 5:25). Ti tene adisciple ti Jésus amû tapande ti lo, a lingbi ala ndoye tere na popo ti ala gi tongana ti so lo ndoye ala. (Diko Jean 13:34, 35; 15:12, 13.) Tongaso, a lingbi aita so asara mariage aduti na kpengba ndoye na mbage ti mba tongaso si apusu ala ti duti nduru ti kui ndali ti mba. So ayeke peut-être ndangba ye so mbeni zo alingbi ti duti nduru ti sara la tongana a si so mbeni kota kpale alondo. Ye oko, ndoye so a iri ni agapê ‘akanga bê na gbele aye kue, amä na bê na aye kue, azia beku na ndo ti aye kue, agbu ngangu na yâ ti aye kue.’ Biani, “ndoye ayeke hon lâ oko pëpe.” (1 aCor. 13:7, 8). Tongana akoli na awali so akpe mbeto ti Nzapa adabe na zendo so ala mû ti ndoye mba nga ti duti be-ta-zo na mba, a yeke pusu ala ti gi mungo maboko ti Jéhovah nga ala yeke sara kua maboko na maboko ti leke akpale kue so alingbi ti londo.

4, 5. (a) A lingbi mbeni wali abâ komandema ti koli ti lo tongana nyen? (b) So koli ayeke li ti sewa, kua ti lo ayeke nyen? (c) Achangement wa la a lingbi mbeni koli na wali so asara mariage awe asara?

⁴ Paul asara tënë na ndo ti akua ti akoli na ti awali na yâ ti mariage, lo tene: “Zia awali awoko tere na gbe ti akoli ti ala tongana ti so ala yeke woko tere na gbe ti Seigneur, teti koli ayeke li ti wali ti lo tongana ti so Christ nga ayeke li ti congrégation.” (aÉph. 5:22, 23). So aye pëpe ti tene so koli ayeke nzoni mingi ahon wali ti lo. Jéhovah asara tënë na ndo ti pendere kua so mbeni wali ayeke na ni na yâ ti mariage tongana lo tene: “A yeke nzoni zo [Adam] aduti gi lo oko pëpe; fade Mbi sara oko teti lo, so alingbi na lo, ti sara na tere ti lo.” (Gen. 2:18). Gi tongana ti Christ, “li ti congrégation,” so asara ye na ndoye, a lingbi mbeni koli Chrétien amû li ni na ndoye. Tongana lo sara tongaso, wali ti lo ayeke duti nzoni nga ayeke duti ngangu na lo ape ti ne lo, ti mû maboko na lo nga ti woko tere na gbe ti lo.

⁵ Cathy, ^[1] so asara mariage awe, atene: “Na ngoi so mbi ngbâ lani kumbamba, mbi yeke sara ye ti bê ti mbi nga mbi yeke bâ lege ti abezoin ti mbi. Mariage aga na changement ndali ti so mbi manda ti zia bê na ndo ti koli ti mbi. A yeke lani kete ye ape, me so mbi na koli ti mbi e sara ye ague oko na ye so Jéhovah ahunda asara si e ga nduru mingi na mba.” Koli ti lo Fred atene: “A yeke kete ye lani na mbi ape ti mû adesizion. Na yâ ti mariage, ti mû desizion na ndo ti bibe ti azo use ayeke nga mbeni kpale. Me ti gi fango lege ti Jéhovah na yâ ti sambela nga ti dengi mê nzoni na atënë ti wali ti mbi, a sara si lâ na lâ aye ayeke ngangu ape. Mbi bâ so e yeke sara kua biani maboko na maboko.”

6. Tongana nyen la ndoye ayeke sara kua tongana “kamba ti bungbingo ye mbilimbili” tongana akpale alondo na yâ ti mbeni mariage?

⁶ Mbeni mariage alingbi ti kpengba tongana koli na wali ni ‘angbâ ti kanga bê na mba, na ti pardonné mba na bê ti ala kue’. Ndali ti so ala use kue ayeke na awokongo, ala yeke sara afaute. Ye oko, tongana ala sara afaute, ala lingbi ti manda ye na ndo ni, ti manda ti pardonné mba nga ti fa ndoye so afango ye ti Bible la ayeke na gunda ni. Ndoye ni so “ayeke kamba ti bungbingo ye mbilimbili.”  (aCol. 3:13, 14). Na ndo ni, “Ndoye ahinga ti kanga bê ti ku nga lo ye gi ti sara nzoni na zo. . . . Lo yeke diko pëpe sioni so a sara na lo.” (1 aCor. 13:4, 5). Tongana a si so mango tere ayeke dä ape, a lingbi koli na wali agi ti leke ni hio. Tongaso, a lingbi mbeni ita-koli na wali ti lo agi ti leke akpale na popo ti ala kozo si lango ni ahunzi (aÉph. 4:26, 27). A hunda ti tene mbeni koli na wali asara tere ti ala kete nga ala sara effort si ala lingbi ti tene na mba na bê ti ala kue: “Pardon so mbi son bê ti mo so.” Me tongana ala sara tongaso, ala yeke leke akpale ti ala nga ala yeke ga nduru mingi na mba.

7, 8. (a) Wango wa la Bible amû na ndo ti tënë ti bungbingo koli na wali na yâ ti mariage? (b) Ngbanga ti nyen akoli na awali so asara mariage awe abezoin ti fa nzoni bê na mba?

⁷ Bible amû anzoni wango so alingbi ti mû maboko na mbeni koli na wali ti lo ti duti na nzoni bango ndo na ndo ti bungbingo koli na wali. (Diko 1 aCorinthien 7:3-5.) A yeke kota ye ti tene ala use kue abâ na nene ni atënë ti bê nga na abezoin ti mba. Tongana mbeni koli asara ye na wali ti lo na nzoni bê pëpe, wali ni alingbi ti bâ so a yeke ngangu na lo ti yeda ti bungbi na lo koli na wali. A hunda na akoli ti sara ye na awali ti ala “na lege ti hingango ye”. (1 Pi. 3:7). A lingbi a forcé bungbingo koli na wali forcengo ape wala a hunda hundango ape me adoit ti ga gi na bê ti lo wani. Koli ayeke ka nduru ti yeda na bungbingo koli na wali hio ahon wali, me ti tene ala use kue awara ngia a lingbi ngoi ni aduti nzoni ngoi ndali ti ala use kue.

⁸ Bible afa pëpe ambilimbili ndia na ndo ti afason so mbeni koli na wali ti lo adoit ti sara ngia na popo ti ala na yâ ti mariage, aye wa la ala doit ti sara wala aye wa la ala doit ti sara ape tongana ala bungbi koli na wali. Me Bible asara tënë na ndo ti ambeni ye so ala lingbi ti sara na mba ti fa so ala ye tere (Bia ti Sal. 1:2; 2:6). A lingbi aita so asara mariage awe asara ye na mbage ti mba na nzoni bê.

9. Ngbanga ti nyen a yeke na lege ni ape ti sara nzara ti bungbi na mbeni zo so ayeke koli wala wali ti e ape?

⁹ Kpengba ndoye so e yeke na ni na mbage ti Jéhovah nga na mbage ti mba ti e asara si e yeke zia lege pëpe na mbeni zo wala na mbeni ye ti buba yâ ti songo ti mariage ti e. Songo ti ambeni koli na awali ti ala na yâ ti mariage awoko wala abuba ndali ti so mbeni oko aga ngbâa ti bango porno. A lingbi e ke na kuru go aye kue so alingbi ti gue na e ti tï na yâ ti bango porno wala ti wara asioni nzara ti bungbingo koli na wali na gigi ti mariage. A lingbi e kpe même ti sara ye mo bâ mo tene e yeke zia nzara ti e na yâ ti mbeni zo so ayeke wali wala koli ti e ape, ndali ti so a yeke sarango ye na ndoye la ape. Tongana e dabe ti e so Nzapa ahinga apensé nga na asarango ye ti e kue, a yeke sara si e yeke kiri ti duti na nzara mingi ti zia ngia na bê ti lo nga ti ngbâa be-ta-zo na koli wala wali ti e.—Diko Matthieu 5:27, 28; aHébreu 4:13.

10, 11. (a) Nyen la afa so divorce amû ndo mingi? (b) Bible atene nyen na ndo ti kangbingo tere? (c) Nyen la ayeke mû maboko na koli na wali so asara mariage awe ti kangbi tere hio ape?

¹⁰ Akota kpale so ayeke lakue na yâ ti mariage alingbi ti pusu koli wala wali ni ti mû desizion ti kangbi na mba ti lo ni wala ti sara divorce. Na yâ ti ambeni kodoro, wungo ti adivorce so a sara ahon ndambo ti amariage kue so a sara. Bibe so ayeke mingi na yâ ti congrégation ape, me akpale na popo ti koli na wali na yâ ti bungbi ti Jéhovah ayeke gue gi na li ni, a sara si a ga na gingo bê.

¹¹ Bible amû wango so atene: “A yeke nzoni mbeni wali akangbi na koli ti lo pëpe. Me tongana a si so lo kangbi na lo, zia lo mû mbeni koli pëpe wala zia lo kiri lo leke songo na koli ti lo. Nga, a yeke nzoni mbeni koli azia wali ti lo pëpe.” (1 aCor. 7:10, 11). A lingbi e bâ kangbingo na zo so e sara mariage na lo tongana tënë ti ngia ape. Atâa so mbeni zo alingbi ti bâ atene kangbingo tere la ayeke leke atënë so  alingbi ti londo, mingi ni a yeke dü akpale na ndo ti tere. Na peko ti so Jésus akiri na ndo ti ye so Nzapa atene kozo na ndo ti koli so azia babâ na mama ti lo ti gue ti duti na wali ti lo, lo tene: “Ye so Nzapa abungbi ni na gbe ti joug oko, zia mbeni zo akangbi yâ ni pëpe.” (Mat. 19:3-6; Gen. 2:24). So aye nga ti tene so a lingbi koli wala wali ‘akangbi pëpe ye so Nzapa abungbi ni na gbe ti joug oko’. Jéhovah aye ti tene akoli na awali so asara mariage awe angbâ na mba na yâ ti fini ti ala kue (1 aCor. 7:39). Tongana e dabe ti e so e kue e yeke kiri tënë na Nzapa, a yeke pusu e ti sara kue ti leke akpale hio na yâ ti mariage ti e si aga pëpe akota tënë.

12. Nyen la alingbi ti sara si mbeni koli na wali so asara mariage awe akangbi tere?

¹² Tongana aye atambela na yâ ti mbeni mariage tongana ti so koli na wali aku tere ti ala na ni ape, kpale ayeke londo. Tongana mbeni koli na wali aku ti tene ala wara ngia na yâ ti mariage ti ala me na nda ni ala wara ngia ape, a yeke nzere na ala ape, ala lingbi ti bâ tere ti ala so koli wala wali ti ala ahanda ala, na même ti sara ngonzo na tere ti ala wani nga na tere ti koli wala wali ti ala. So atënë ti bê ti ala nga na lege so a bata na ala ayeke nde nde, a lingbi ti ga na akpale, wala apapa alingbi ti londo ndali ti tënë ti nginza, tënë ti akogara wala na ndo ti tënë ti batango amolenge. Ye oko, a yeke ye ti gonda ti bâ so gbâ ti aita so asara mariage awe awara lege ti leke akpale ni so kue ndali ti so ala zia si Nzapa afa lege na ala.

13. Akpengba raison so ndali ni koli na wali alingbi ti kangbi tere ayeke so wa?

¹³ Na ambeni ngoi, a lingbi ti duti na lege ni ti kangbi tere. Ambeni raison so asara si ambeni koli na wali so asara mariage asoro ti kangbi tere teti mbeni ngoi ayeke so: Koli ni ake na mbana ti bata wali ti lo, koli wala wali ni asara ngangu sioni mingi na mba ti lo ni, nga zo ni agi ti kanga lege tâ ngangu mingi na mba ti lo ni ti voro Jéhovah. Tongana akota kpale ayeke na popo ti aita so asara mariage, a yeke nzoni ala gi mungo maboko ti a-ancien. Aita so akpengba na lege ti yingo so alingbi ti mû maboko na aita so asara mariage awe ti sara ye alingbi na awango so ayeke na yâ ti Bible. Na ngoi so e yeke leke akpale na yâ ti mariage, a lingbi e sambela nga Jéhovah ti mû na e yingo ti lo nga ti mû maboko na e ti sara ye alingbi na afango ye ti Bible nga ti fa na gigi lengo ti yingo.—aGal. 5:22, 23. ^[2]

14. Nyen la Bible atene na aChrétien so wali wala koli ti ala ayeke voro Jéhovah ape?

¹⁴ A lingbi ti si so mbeni zo asara mariage kozo si lo ga ita na koli wala wali ti lo ni ade aga wakua ti Jéhovah ape. Na yâ ti ye tongaso, Bible afa anzoni raison so ndali ni a lingbi lo ngbâ na koli wala wali ti lo ni. (Diko 1 aCorinthien 7:12-14.) Koli wala wali so amä na bê pëpe aga “nzoni-kue” ndali ti so lo sara mariage na mbeni wakua ti Nzapa. A yeke bâ amolenge kue so ala dü tongana amolenge so ayeke “nzoni-kue” nga Nzapa ayeke bata ala. Paul atene: “Wali, mo hinga tongana nyen so mo yeke sö ande koli ti mo pëpe? Wala mo koli, mo hinga tongana nyen so mo yeke sö ande wali ti mo pëpe?” (1 aCor. 7:16). E yeke na gbâ ti anzoni tapande ti aita-koli na aita-wali so amû maboko na awali wala akoli ti ala ti ga awakua ti Jéhovah.

15, 16. (a) Wango wa la Bible amû na aita-wali so akoli ti ala ayeke awakua ti Jéhovah pëpe? (b) Nyen la mbeni ita ayeke sara ‘tongana koli wala wali ti lo so amä na bê pëpe aye ti kangbi na lo’?

¹⁵ Bazengele Pierre awa awali Chrétien ti woko tere na gbe ti akoli ti ala, “si tongana ambeni koli ni ayeke dä so ayeda na tënë ti Nzapa pëpe, a lingbi ti ga na ala ti mä na bê, na lege ti tënë pëpe, me na lege ti sarango ye ti tere ti awali ti ala, ngbanga ti so akoli ni abâ na lê ti ala sarango ye ti ala so sioni oko ayeke dä pëpe nga na nengo so ala ne na ala mingi.” Tongana mbeni wali ayeke sara ye na “bibe ti dutingo na siriri nga ti sarango ye na ngangu pëpe, so ayeke ye ti kota ngere na lê ti Nzapa”, lo yeke na pasa mingi ti ga na koli ti lo na yâ ti tâ vorongo ahon ti sara tënë na lo lakue na ndo ti aye so aChrétien amä na bê na ni.—1 Pi. 3:1-4.

¹⁶ Ka tongana koli wala wali so amä na bê pëpe aye ti kangbi na mbeni ita? Bible atene: “Tongana koli wala wali so amä na bê pëpe aye  ti kangbi na ita ni, zia lo kangbi na lo. Na yâ ti mara ti ye tongaso, mbeni ye ti kanga ita-koli ni wala ita-wali ni na lo ayeke dä pëpe, me ti ala Nzapa airi ala ti duti na siriri.” (1 aCor. 7:15). So aye ti tene ape so Bible amû liberté na ita ni fadeso awe ti kiri ti sara mariage, me Bible atene nga pëpe so a lingbi lo forcé koli wala wali ti lo so amä na bê pëpe so ti ngbâ na lo. Kangbingo tere alingbi ti ga na siriri kete. Nga, mbeni ita alingbi ti duti na beku so koli wala wali ti lo so akangbi na lo ayeke kiri ndali ti so lo ye ti tene ala sara kua maboko na maboko ti bata mariage ti ala nga ti tene na nda ni lo ga mbeni wakua ti Jéhovah.

17. Nyen la a lingbi aita so asara mariage awe azia na kozo ndo?

¹⁷ So e lï mingi awe na yâ ti “alango ti nda ni,” e yeke tingbi na “angoi ti akpale so ayeke ngangu na zo ti kanga bê na yâ ni”. (2 Tim. 3:1-5). Ye oko, tongana e ngbâ ti duti na nzoni songo na Jéhovah, a yeke mû maboko na e mingi ti ke asioni ye ti dunia so. Paul atene: “Ngoi so angbâ ayeke mingi pëpe. Ni la, zia ala so ayeke na wali aduti mo bâ mo tene ala yeke na wali pëpe, . . . ala so ayeke sara kusala na ye ti dunia so aduti tongana ala so ayeke sara kusala na ni kue pëpe.” (1 aCor. 7:29-31). Paul aye ti tene lani pëpe so a lingbi akoli na awali so asara mariage awe abâ abezoin ti mba tongana senge ye. Me ndali ti so ngoi ni angbâ mingi ape, aye ti yingo la a lingbi ala zia na kozo ndo.—Mat. 6:33.

18. Ngbanga ti nyen aChrétien alingbi ti wara ngia na yâ ti mariage ti ala nga ti sara si aga nzoni?

¹⁸ Atâa so e yeke na yâ ti angoi ti angangu kpale nga yâ ti amariage ti azo mingi so angoro e abuba, e lingbi ti wara ngia na yâ ti mariage ti e nga ti sara si aga nzoni. Biani, aita so asara mariage so angbâ nduru na awakua ti Jéhovah, so asara ye alingbi na awango ti Bible nga ayeda na afango lege ti yingo vulu, ala lingbi ti bata “ye so Nzapa abungbi ni na gbe ti joug oko”.—Marc 10:9.