1, 2. (a) Mariage ato nda ni lani tongana nyen? (b) Nyen la kozo koli na kozo wali adoit ti hinga lani na ndo ti mariage? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

MARIAGE ayeke kota mbage ti fini ti zo. Tongana e kiri e bâ tongana nyen la mariage abâ gigi nga nda ti mariage ni, a lingbi ti mû maboko na e ti duti na nzoni bango ndo na ndo ti songo so nga ti wara gbâ ti aye ti nzoni so a leke ti tene zo awara dä. Na peko ti so Nzapa acréé Adam, kozo koli, lo ga na lo anyama ti tene lo mû iri na ala. Me “mbeni zo ti mungo maboko na lo, so alingbi na lo, ayeke dä ape.” (FD) Tongaso, Nzapa asara si Adam atï na kota lango, lo mû bio ti kate ti lo, lo leke na wali na lo ga na lo na mbage ti koli ni. (Diko Genèse 2:20-24.) Tongaso, mariage alondo na Nzapa.

² Jésus ayeda so a yeke lani Jéhovah la atene: “Koli ayeke zia ande babâ na mama ti lo, na lo gue ande ti duti na wali ti lo na ala use ayeke ga mitele oko.” (Mat. 19:4, 5). So Nzapa amû bio ti kate ti Adam si lo sara na wali so adoit ti mû lege lani na kozo koli na wali ti lo ti bâ so songo ti ala ni akpengba mingi. Jéhovah aleke lani oko pëpe ti tene koli na wali asara divorce wala ti tene koli amû wali gbani na yâ ti oko ngoi.

3. Mbeni kpengba nda ti mariage ayeke lani nyen?

³ Tere ti Adam anzere lani ndali ti pendere wali ti lo, so na pekoni lo iri lo Ève. Ève alingbi lani na Adam nga lo yeke zo ti mungo maboko na lo. Adam na Ève use kue ayeke lani na ngia tongana koli na wali (Gen. 2:18). Mbeni kpengba nda ti mariage lani ayeke ti tene koli na wali adü ala mû ndo ti sese kue (Gen. 1:28). Atâa so amolenge ti koli na ti wali aye ababâ na amama ti ala mingi, ala yeke zia ala ti gue ti sara mariage na ti sara fini sewa ti ala. Azo alingbi lani ti mû ndo ti sese mingi mingi nga ti sara si sese kue aga paradis.

4. Nyen la asi lani na kozo mariage?

⁴ Yâ ti kozo mariage abuba lani ndali ti so Adam na Ève use kue asara kua na liberté ti ala na lege ni ape na lege so ala ke yanga ti Jéhovah. Satan Zabolo, “ngbo ti giriri,” ahanda Ève na lege so lo ga na lo ti pensé so tongana lo te “lê ti keke ti hinga nzoni na ti hinga sioni,” lo yeke wara mbeni hingango ye so ayeke nde so alingbi ti mû maboko na lo ti soro lo wani nzoni ye na sioni ye. Ève afa lani so lo ne komandema ti koli ti lo pëpe na lege so lo ke ti hunda Adam na ndo ti tënë ni. Nga, ahon ti tene Adam amä yanga ti Nzapa, lo yeda ti mû lê ti keke so Ève amû na lo.—Apoc. 12:9; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tënë so Adam na Ève akiri na ni na Jéhovah?

⁵ Na ngoi so Jéhovah ahunda ala, Adam abi tënë ni na li ti wali ti lo, lo tene: “Wali so Mo mû ti duti na mbi, lo mu lê ti keke na mbi, na mbi te.” Ève atene so gbo la ahanda ni (Gen. 3:12, 13). Araison ni agbu ngu oko ape. Ndali ti so kozo koli na kozo wali ake yanga ti Jéhovah, ala luti na gbele lo tongana azo ti kengo yanga so adë ngbanga na li ti ala. So ayeke biani mbeni gbotongo mê ndali ti e. Ti tene mariage aga nzoni, a lingbi akoli na awali oko oko kue ayeda na ye ti peko ti aye so ala sara nga ala mä yanga ti Jéhovah.

6. Tongana nyen la mo lingbi ti fa nda ti Genèse 3:15?

⁶ Atâa ye so Satan asara na yaka ti Éden, Jéhovah amû beku na azo na yâ ti kozo prophétie ti Bible. (Diko Genèse 3:15.) A tene so “hale” ti “wali” ni ayeke neka ande kozo ange so ake yanga so. Na lege ti prophétie so, Jéhovah afa na azo kete yanga ti tâ kpengba songo so ayeke na popo ti lo na gbâ ti a-ange so ayeke sara na lo na yayu. Na pekoni, Mbeti ti Nzapa afa so na popo ti bungbi ti a-ange ti Nzapa so ayeke tongana wali ti lo, lo yeke tokua ande mbeni oko so ayeke “neka” Zabolo. Nga, hale ni ayeke mû lege na azo so amä yanga ti wara ye so kozo koli na kozo wali agirisa lani: fini ti lakue lakue na ndo ti sese, ti gue oko na ye so Jéhovah aleke ti sara lani na tongo nda ni.—Jean 3:16.

7. (a) Nyen la asi na mariage ngbene ye so Adam na Ève ake yanga? (b) Nyen la Bible ahunda na akoli nga na awali ti sara?

⁷ Kengo yanga ti Adam na Ève aga na kpale na yâ ti mariage ti ala nga na yâ ti amariage kue so azo asara na pekoni. Na tapande, Ève nga na ahale ti lo kue so ayeke wali ayeke bâ pasi na ngoi so ala mû ngo na ala yeke dü molenge. Ye so ayeke gbu bê ti awali mingi ayeke akoli ti ala, me akoli ayeke komande na ndo ti awali ti ala, même na ngangu, tongana ti so e yeke bâ na yâ ti amariage mingi laso (Gen. 3:16). Bible ahunda na akoli ti komande na ndo ti awali ti ala na lege ti ndoye. Na mbage, a lingbi awali awoko tere na gbe ti komandema ti akoli ti ala (aÉph. 5:33). Tongana akoli na awali so akpe mbeto ti Nzapa ayeke sara kua maboko na maboko, ala yeke leke mingi ti aye so asara si ala mä tere ape wala ala yeke leke ni kue.

8. Mbaï ti mariage ayeke tongana nyen na ngoi ti Adam ti si na ngoi ti kota ngu so apika na ngoi ti Noé?

⁸ Kozo si Adam na Ève akui ndali ti siokpari, ala dü amolenge ti koli na ti wali (Gen. 5:4). Caïn so ayeke kozo molenge ti ala ti koli asara mariage na mbeni oko ti awali ti yâ ti fami ti lo. Lémec so ayeke hale ti Caïn ayeke kozo koli so Bible atene lo yeke na awali use (Gen. 4:17, 19). A londo na ngoi ti Adam ti si na ngoi ti kota ngu so apika na ngoi ti Noé, gi kete wungo ti azo la ahinga ala tongana awakua ti Jéhovah. Abel, Hénoc, Noé na afami ti lo ayeke lani na popo ti azo ni so. Na ngoi ti Noé, Bible atene: “Amolenge ti Nzapa abâ so amolenge-wali ti azo ayeke pendere. Ala kamata awali na popo ti azo tongana bê ti ala aye.” So a-ange so amû tere ti zo abungbi lani na awali so ague nde na ye so Nzapa aleke na awali ni adü ayongoro molenge so ayeke na ngangu so a iri ala Néphilim. Na ndo ni, “sioye ti zo ayeke kota na sese” na “suma kue ti bibe ti bê ti zo ayeke gi sioni.”—Gen. 6:1-5.

9. Nyen la Jéhovah asara lani na asioni zo na ngoi ti Noé? Nyen la a lingbi e manda na lege ti ye so asi lani na ngoi ni so?

⁹ Jéhovah asara si kota ngu apika na ngoi ti Noé ti futi asioni zo. Na ngoi ni so, azo abi bê lani mingi na aye so ala yeke sara lâ na lâ, so andu nga mariage, asara si ala bâ ye so “Noé, wafango tënë ti ye so ayeke mbilimbili,” atene na ndo ti futingo so aga nduru lani tongana senge ye (2 Pi. 2:5). Jésus ahaka sarango ye ti azo ti ngoi ni kâ na aye so e yeke bâ na ngoi ti e. (Diko Matthieu 24:37-39.) Laso, azo mingi ake ti mä nzoni tënë ti Royaume so a yeke fa na ndo ti sese kue tongana mbeni tënë ti témoin ndali ti amara kue kozo si a futi sioni dunia so. E lingbi ti manda mbeni ye na lege ti ye so asi lani na ngoi ti Noé: A lingbi e zia pëpe si atënë ti sewa, na tapande mariage nga na batango amolenge, asara si e girisa so kota lâ ti Jéhovah ayeke nduru.

10. (a) Na yâ ti angobo ti sarango ye mingi, a bâ lango-sioni lani tongana nyen? (b) Tongana nyen la Abraham na Sara azia mbeni nzoni tapande na yâ ti mariage ti ala?

¹⁰ Atâa so Noé na amolenge ti lo ti koli ota ayeke gi na wali oko oko, na peko ti kota ngu so apika akoli mingi amû lani gbâ ti awali. Na yâ ti angobo ti sarango ye mingi, lango-sioni aga lani mbage ti gigi ti zo, a yoro ni même na yâ ti aye so azo ayeke sara ti voro na nzapa. Na ngoi so Abraham na Sara ague na Canaan, kodoro ni asi singo na asioni zo so afa so ala bâ mariage na nene ni pëpe. Ndani la Jéhovah amû yanga ti tene a futi Sodome na Gomorrhe ndali ti so azo ti yâ ti agbata ni so asara lango-sioni ahon ndo ni wala ala kanga lê na ndo ni. Abraham amû li ni nzoni na yâ ti sewa ti lo nga Sara azia mbeni nzoni tapande na lege so lo woko tere na gbe ti komandema ti koli ti lo. (Diko 1 Pierre 3:3-6.) Abraham asara kue ti tene molenge ti lo Isaac asara mariage lani gi na mbeni wali so ayeke voro Jéhovah. Isaac nga asara tongaso ndali ti molenge ti lo Jacob, so amolenge ti lo aga akotara ti akete mara 12 ti Israël.

11. Tongana nyen la Ndia ti Moïse abata lani azo ti Israël?

¹¹ Na pekoni, Jéhovah ate mbele na mara ti Israël. Lo mû na ala Ndia ti Moïse, so abata akoli nga na awali na yâ ti vorongo so ala mû na Jéhovah. Na tapande, a yeke wara lani andia na ndo ti angobo ti mariage, so andu nga tënë ti mungo awali gbani, nga a ke na azo ti Israël ti sara mariage na azo so avoro anzapa ti wataka. (Diko Deutéronome 7:3, 4.) Tongana akota kpale alondo lani na yâ ti mariage, a-ancien ayeke mû lani maboko. A yeke wara nga andia so ake tënë ti gingo wali wala koli  nde, mbanda nga mbeni koli so ayeke na kite na ndo ti wali ti lo. A yeda lani na tënë ti divorce, me andia ayeke dä ti bata akoli na awali. Na tapande, mbeni koli alingbi ti sara divorce na wali ti lo ndali ti “ye ti sioni”. (Deut. 24:1). Bible afa pëpe ye so ayeke “ye ti sioni” ni, me a lingbi mbeni koli amû pëpe akete faute so wali ti lo asara tongana mbeni raison ti sara divorce na lo.—Lév. 19:18.

12, 13. (a) Ambeni koli asara ye lani na awali ti ala tongana nyen na ngoi ti Malachie? (b) Laso, tongana mbeni zo so awara batême asara lango-sioni na wali wala koli ti mbeni zo, akpale ti peko ni ayeke nyen?

¹² Na ngoi ti prophète Malachie, gbâ ti aJuif so ayeke na awali asara ye na handa na mbage ti awali ti ala na lege so ala sigigi na araison nde nde ti sara divorce na awali ni. Akoli so ake awali ti lâ ti maseka ti ala, peut-être ti sara mariage na awali so angbâ maseka wala même na awali so ayeke apaïen. Na ngoi so Jésus ayeke lani na ndo ti sese, aJuif so ayeke na awali angbâ lani ti sara divorce na awali ti ala na lege ti handa “ndali ti mara ti atënë nde nde kue”. (Mat. 19:3). Jéhovah Nzapa ake mara ti adivorce tongaso.—Diko Malachie 2:13-16.

¹³ Laso, a lingbi ti kanga lê na ndo ti sarango ye na handa na yâ ti mariage na popo ti awakua ti Jéhovah ape. Me tara ti bâ so mbeni ita so asara mariage awe asara lango-sioni na wali wala koli ti mbeni zo nga lo sara divorce na wali wala koli ti lo tongaso si lo sara mariage na zo ni so lo na lo asara lango-sioni so. Tongana ita ni achangé bê ti lo ape, a yeke bi lo na gigi ti bata nzoni duti ti congrégation na lege ti yingo (1 aCor. 5:11-13). A yeke na zo ni ti “lë lengo so alingbi biani na changengo bê” kozo si a yeda na lo ti kiri na bungbi (Luc 3:8; 2 aCor. 2:5-10). Atâa so a fa pëpe mbeni mbilimbili ngoi so a lingbi a hon kozo si a kiri na zo ni na bungbi, a lingbi ti kanga lê pëpe na ndo ti sarango ye na handa tongaso, so ayeke si ka hio hio pëpe na popo ti awakua ti Nzapa. Ti tene zo so asara siokpari ni afa biani so lo changé bê ti lo, a lingbi ngoi ahon kamême si, ngu oko wala ahon so. Même tongana a kiri na zo ni na bungbi, lo doit nga ti kiri tënë “na gbele ngbanga ti Nzapa” ti bâ wala lo changé bê ti lo biani awe.—aRom. 14:10-12. Bâ Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti février ngu 1980 l. 31-32, na Français.

14. Nda ti Ndia lani ayeke nyen?

¹⁴ Azo ti Israël ayeke lani na gbe ti Ndia ti Moïse ahon ngu 1 500. Ndia ni amû maboko na ala ti bata na li afango ye so ayeke mbilimbili na ndo ti tënë ti sewa nga na ambeni kpale nga aga tongana zo ti bango ndo na ndo ti ala ti gue na ala na Messie (aGal. 3:23, 24). Na ngoi so Ndia ni ahunzi na ngoi so Jésus akui, Nzapa akomanse ti leke mbeni fini ye (aHéb. 8:6). Ye oko, ambeni ye so a yeda na ni kozo na gbe ti Ndia ti Moïse, a yeda mbeni pëpe na aChrétien ti sara ni.

15. (a) Na yâ ti congrégation, bango ndo ti Nzapa na ndo ti mariage ayeke tongana nyen? (b) Aye wa la a lingbi mbeni Chrétien abâ tongana lo yeke gbu li ti lo ti sara divorce?

¹⁵ Na yâ ti kiringo tënë ti Jésus na tënë so ambeni Farizien ahunda na lo, Jésus atene so Moïse ayeda lani na azo ti Israël ti sara divorce na awali ti ala; me “na tongo nda ni, ye ni ayeke lani tongaso pëpe.” (Mat. 19:6-8). Tongaso, Jésus afa so ndia so Nzapa amû na ndo ti tënë ti mariage so akomanse lani na yaka ti Éden, gi ni la aChrétien ayeke sara ye alingbi na ni (1 Tim. 3:2, 12). So koli na wali aga “mitele oko”, a lingbi ala duti ndo oko, ala zia si ndoye ti Nzapa nga ndoye so ala yeke na ni na mbage ti mba akpengba songo ti ala. Azo so asara divorce na gbele ngbanga ti sese so  sân tënë ti lango-sioni ayeke na liberté pëpe ti kiri ti sara mariage (Mat. 19:9). Biani, mbeni ita alingbi ti soro ti pardonné wali wala koli ti lo so asara lango-sioni me so achangé bê ti lo, tongana ti prophète Osée so peut-être apardonné wali ti lo Gomer so asara lango-sioni lani. Legeoko nga, Jéhovah asara nzoni bê na azo ti Israël so achangé bê ti ala na peko ti so ala sara lango-sioni na lege ti yingo (Os. 3:1-5). Na ndo ni, tongana mbeni ita ahinga so wali wala koli ti lo asara lango-sioni, me lo yeda ti kiri ti bungbi na lo koli na wali, a ye ti fa so lo pardonné lo awe. Tongaso, mbeni raison encore so Bible afa so amû lege na lo ti sara divorce ayeke dä ape.

16. Nyen la Jésus atene na ndo ti dutingo kumbamba?

¹⁶ Na peko ti so Jésus afa so na popo ti atâ Chrétien mbeni raison ti sara divorce nde na lango-sioni ayeke dä ape, lo sara tënë ti “ala so ayeke na matabisi” ti duti kumbamba. Lo tene: “Zia zo so alingbi ti yeda na ni ayeda na ni.” (Mat. 19:10-12). Aita mingi asoro ti ngbâ kumbamba tongaso si ala sara na Jéhovah sân ti tene ye agboto lê ti ala. Aita so asara tongaso alingbi na gonda.

17. Nyen la alingbi ti mû maboko na mbeni ita ti bâ wala lo lingbi ti sara mariage?

¹⁷ Nyen la alingbi ti mû maboko na mbeni ita ti soro ti ngbâ kumbamba wala ti sara mariage? A yeke na mbeni ita-koli wala ita-wali ti soro wala lo lingbi ti gi ti duti na matabisi ti kumbamba. Bazengele Paul atene so a yeke nzoni ti duti kumbamba. Ye oko, lo tene nga: “Me teti so lango-sioni ahon ndo ni, zia koli oko oko ayeke na wali ti lo wani, na zia wali oko oko ayeke na koli ti lo wani.” Paul akiri atene: “Tongana ala lingbi ti hon ndo ti nzara ti bê ti ala pëpe, zia ala sara mariage, teti a yeke nzoni mingi ti sara mariage ahon ti tene nzara ti tere ti ala ahon ndo ti ala.” Tongana mbeni ita asara mariage, a lingbi ti mû maboko na lo ti zia pëpe si anzara ti tere ti lo so agbu lo ngangu ague na lo ti sara ngia na tere ti lo ti koli wala ti wali wala ti sara lango-sioni. A lingbi zo ni abâ nga ngu so lo yeke na ni, ndali ti so bazengele ni atene: “Tongana mbeni zo so ade ti hinga wali wala koli pëpe abâ ti lo so lo yeke bata tere ti lo nzoni pëpe, tongana lo kpengba koli wala wali awe, na a lingbi ye ni aduti tongaso, zia lo sara ye so lo ye, lo sara siokpari pëpe. Zia ala sara mariage.” (1 aCor. 7:2, 9, 36; 1 Tim. 4:1-3). Ye oko, a lingbi mbeni ita asara mariage hio pëpe gi ndali ti nzara ti tere so alingbi ti gbu amaseka. Peut-être ade lo lingbi pëpe ti sara akua ti koli wala ti wali so asara mariage.

18, 19. (a) A lingbi mbeni Chrétien so aye ti sara mariage asara ni na zo wa? (b) Nyen la article ti peko ayeke sara tënë na ndo ni?

¹⁸ A lingbi mbeni Chrétien so aye ti sara mariage asara ni na mbeni koli wala wali so awara batême awe nga lo ye Jéhovah na bê ti lo kue. A lingbi yengo so ala ye na tere mingi la ague na ala ti yeda ti bungbi oko na yâ ti songo ti mariage. Biani, ala yeke wara aye ti nzoni ndali ti so ala sara ye alingbi na wango so ahunda ti sara mariage “gi na yâ ti Seigneur.” (1 aCor. 7:39). Tongana ala sara mariage awe, kite ayeke dä ape so ala yeke yeda so Bible amû apendere wango na ndo ti ye so alingbi ti sara si mariage ti ala aga nzoni.

¹⁹ Article ti peko ayeke sara tënë na ndo ti abango ndo ti Mbeti ti Nzapa so alingbi ti mû maboko na aChrétien ti hon ndo ti akpale ti “alango ti nda ni” so e lï mingi na yâ ni so, so akoli na awali mingi ayeke pëpe na asarango ye so alingbi ti sara si mariage ti ala aga nzoni (2 Tim. 3:1-5). Na yâ ti Mbeti ti Nzapa, Jéhovah afa na e aye so e yeke na bezoin ni tongaso si mariage ti e aga nzoni nga e duti na ngia dä na ngoi so e ngbâ ti tambela na awakua ti lo na ndo ti lege so ague na fini ti lakue lakue.—Mat. 7:13, 14.