1. Na ngoi so Adam na Ève ake yanga ti Jéhovah, tongana nyen la Jéhovah akpengba azo nga lo mû na ala beku?

JÉHOVAH afa so lo yeke Nzapa so ayeke kpengba zo ngbene ye na ngoi so azo asara siokpari na ala ga azo so ayeke mbilimbili-kue ape. Hio na peko ti so Adam na Ève ake yanga ti Nzapa na Éden, lo tene mbeni prophétie so tongana azo so a yeke dü ala ande amä yâ ni, a yeke kpengba ala nga a yeke mû na ala beku. Prophétie ni so ayeke na Genèse 3:15 na afa so a yeke futi ande Satan Zabolo nga na asioni ye ti lo kue.—Apoc. 12:9; 1 Jean 3:8.

2. Jéhovah akpengba lani Noé tongana nyen?

² Noé, wakua ti Jéhovah, ayeke lani na fini na yâ ti mbeni dunia so ayeke sioni mingi na azo so avoro Jéhovah ayeke lani gï lo na sewa ti lo. So sarango ye ti ngangu na zo nga  lango-sioni ayeke lani mingi na ngoi ti Noé, bê ti lo alingbi lani ti nze (Gen. 6:4, 5, 11; Jude 6). Me Jéhovah atene na lo atënë so akpengba lo ti ngbâ ti sara ngangu ti ‘tambela na Nzapa.’ (Gen. 6:9). Jéhovah atene na Noé so lo yeke futi sioni dunia ni so nga lo fa na lo ye so a lingbi lo sara ti tene sewa ti lo asö kuâ (Gen. 6:13-18). Jéhovah ayeke lani Nzapa so akpengba Noé.

3. Jéhovah akpengba lani Josué tongana nyen? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

³ Ambeni ngoi na pekoni, Jéhovah amû mbeni kota kua na Josué so ayeke ti gue na azo ti Nzapa na Sese ti Zendo. Na yâ ti kua ti lo ni, lo doit ti sara bira na angangu turugu ti akodro so ayeke kâ. Josué ayeke lani na raison ti sara mbeto. So Jéhovah ahinga ni, lo tene na Moïse ti dë bê ti Josué. Nzapa atene: “Mo zia Josué na ndö ti azo ni, mo wa lo nga mo kpengba lo, ndali ti so lo la lo yeke fâ ngu ni na devant ti ala nga lo yeke sara si ala mû sese ni so mo yeke bâ ande.” (Deut. 3:28). Kozo ti tene Josué akomanse kua ni, Jéhovah akpengba lo, atene: “Mbi londo ti mû yanga na mo ape? Sara ye na mbeto pëpe, luti tongana koli. Zia mbeto asara mo pëpe nga zia si terê ti mo adö pëpe, ndali ti so mbi, Jéhovah Nzapa ti mo, mbi yeke na mo na ndo kue so mo yeke gue dä.” (Jos. 1:1, 9). So ayeke biani atënë ti kpengbango zo!

4, 5. (a) Jéhovah akpengba lani azo ti lo ti giriri tongana nyen? (b) Jéhovah akpengba lani Molenge ti lo tongana nyen?

⁴ Jéhovah ayeke kpengba nga azo ti lo. Na tapande, Jéhovah ahinga lani so aJuif so ague na ala na ngbâa na Babylone ayeke na bezoin ti tene a kpengba ala, na lo tene mbeni prophétie so akpengba ala, lo tene: “Sara mbeto pëpe, ndali ti so mbi yeke na mo. Gi bê ti mo pëpe, ndali ti so mbi yeke Nzapa ti mo. Mbi yeke kpengba mo, ti tâ tënë ni, mbi yeke mû maboko na mo. Mbi yeke gbu mo nzoni na maboko ti mbi ti koli, so mbi yeke sara aye ti mbilimbili na ni.” (És. 41:10). Ambeni ngoi na pekoni, Jéhovah akpengba akozo Chrétien, na lo yeke kpengba e nga tongaso.—Diko 2 aCorinthien 1:3, 4.

⁵ Jéhovah akpengba nga lani Jésus. Na ngoi ti batême ti Jésus, lo mä mbeni go na yayu so atene: “So ayeke Molenge ti mbi, lo so mbi ndoye lo mingi, lo so bê ti mbi anzere na lo mingi.” (Mat. 3:17). Atënë so akpengba lani Jésus mingi na yâ ti kua ti lo ti fango tënë.

6. Tongana nyen la parabole ti Jésus ti atalent akpengba e?

⁶ Jésus amû lani tapande ti Babâ ti lo na lege so lo kpengba azo ti duti be-ta-zo. Lo sara ni na lege ti parabole ti atalent. Na yâ ti parabole ni lo tene so wa ti da ni atene na ngbâa oko oko so ayeke be-ta-zo, lo tene: “So nzoni! Mo so mo yeke nzoni ngbâa nga mo yeke be-ta-zo! Mo yeke be-ta-zo na ndö ti aye so ayeke mingi pëpe. Mbi yeke zia mo ande na ndö ti aye mingi. Ga, mo duti na ngia legeoko na wa ti mo.” (Mat. 25:21, 23). Atënë so akpengba lani adisciple ti lo ti ngbâ ti sara na Jéhovah be-ta-zo.

7. Tongana nyen la Jésus akpengba lani abazengele ti lo, mbilimbili Pierre?

⁷ Fani mingi abazengele ti Jésus apapa lani ti hinga zo wa la ayeke kota na popo ti ala, me Jésus akanga bê lo fa na ala ti sara terê ti ala kete nga ti duti azo ti kua me pëpe apatron (Luc 22:24-26). Pierre azia lani vundu na bê ti Jésus fani mingi  (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75). Jésus ake lani Pierre ape, me lo kpengba lo nga lo mû même yanga na lo ti kpengba aita ti lo.—Jean 21:16.

8. Tongana nyen la Ézéchias akpengba lani amokonzi ti aturugu nga na azo ti Juda?

⁸ Kozo si Molenge ti Jéhovah aga na sese si lo zia na e nzoni tapande na ndö ti kpengbango azo, awakua be-ta-zo ti Jéhovah ahinga lani so ala yeke na bezoin ti kpengba amba ti ala. Na ngoi so azo ti Assyrie ayeke lani nduru ti ga ti sara bira na azo ti Juda, Ézéchias abungbi amokonzi ti aturugu nga na azo ti Juda ti kpengba ala. “Atënë ti [lo] amû ngangu na azo ni.”—Diko 2 Chronique 32:6-8.

9. Nyen la mbeti ti Job afa na e na ndö ti kpengbango zo?

⁹ Atâa so Job ayeke lani na bezoin ti tene a kpengba lo, lo fa mbeni kpengba ye ti manda na ndö ti kpengbango zo na azo ota “ti dengo bê so tënë ti ala azia gï vundu na ndö ti vundu.” Lo tene na ala so tongana ala yeke fade na place ti lo, lo ‘yeke kpengba ala na atënë ti yanga ti lo, nga atënë ti dengo bê so asigi na yanga ti lo ayeke dë bê ti ala.’ (Job 16:1-5). Na nda ni, Élihu nga na Jéhovah wani adë bê ti Job.—Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Ngbanga ti nyen la molenge ti Jephté ayeke lani na bezoin ti tene a kpengba lo? (b) Azo wa la e lingbi ti gonda ala laso?

¹⁰ Mbeni tapande ti zo ti giriri so abezoin ti tene a kpengba lo ayeke ti molenge ti Jephté. Kozo ti tene Juge Jephté ague asara bira na azo ti Ammon, lo mû zendo na Jéhovah so tongana lo sö benda na yâ ti bira ni, kozo zo so ayeke sigi ti yamba lo na peko ti bira ni a yeke mû lo ti sara kua ti Jéhovah na tabernacle na yâ ti fini ti lo kue. Azo ti Israël asö benda, na kozo zo so asigi ti yamba Jephté ayeke lani molenge ti lo ti wali, oko molenge ti lo. Vundu asara lani Jephté ngangu. Me lo sara ye alingbi na zendo so lo mû na lo tokua molenge ti lo so ade ti hinga koli ape na Shilo ti sara kua na tabernacle na yâ ti tanga ti fini ti lo kue.—aJu. 11:30-35.

¹¹ Ye oko, atâa so a yeke lani ngangu na Jephté, ti molenge ti lo so ayeda ti sara ye alingbi na zendo ni ayeke lani ngangu mingi (aJu. 11:36, 37). Lo ke droit ti lo ti sara mariage, ti dü amolenge, ti bata iri nga na héritage ti sewa ti lo. Tongana mbeni zo ayeke lani na bezoin ti tene a dë bê ti lo nga a kpengba lo, zo ni ayeke biani lo. Bible atene: “Ye so a yeke sara ka lani na Israël ayeke so: Ngu oko oko, na yâ ti lango osio, amaseka-wali ti Israël ayeke gue ti gonda molenge ti Jephté, zo ti Galaad.” (aJu. 11:39, 40). Tapande ti molenge ti Jephté asara si e pensé mingi na aChrétien so angbâ kumbamba tongaso si ala sara kua ti Jéhovah mingi. E lingbi ti gonda ala nga ti kpengba ala.—1 aCor. 7:32-35.

12, 13. Tongana nyen la Pierre ‘akpengba lani aita ti lo’?

¹² Na bï so na ndade ni Jésus akui, lo tene na bazengele Pierre, lo tene: “Simon, Simon, bâ, Satan ahunda ti mû ala kue ti tene lo yengere ala na yengere tongana blé. Me mbi voro terê na Nzapa ndali ti mo si mabe ti mo awoko pëpe. Ti mo, tongana mo kiri awe, kpengba aita ti mo.”—Luc 22:31, 32.

¹³ Pierre afa lani so lo yeke mbeni pilier  na yâ ti congrégation ti akozo Chrétien (aGal. 2:9). Lo kpengba aita ti lo na lege so lo sara ye na mbeto ape na ngoi ti Pentecôte nga na pekoni. Na ngoi so lo yeke gue ti hunzi kua ti lo ti fango tënë so lo sara ni teti angu mingi, lo sû mbeti na amba ti lo aChrétien. Lo fa ndani so lo sû mbeti ni, lo tene: “Mbi sû nduru mbeti so na ala ti kpengba ala nga ti fa na ala so tâ kota nzobe ti Nzapa ni la. Ala luti ngangu na yâ ni.” (1 Pi. 5:12). Ambeti so Pierre asû ni akpengba lani aChrétien ti ngoi ti lo. Nga a ngbâ ti kpengba e laso na ngoi so e yeke ku ti tene azendo ti Jéhovah aga tâ tënë kue.—2 Pi. 3:13.

14, 15. Ambeti ti Bible so bazengele Jean asû akpengba aChrétien tongana nyen?

¹⁴ Bazengele Jean nga kue ayeke lani mbeni pilier na yâ ti congrégation ti akozo Chrétien. Lo sû pendere Évangile na ndö ti kua ti Jésus. Mbeti ti Bible so akpengba aChrétien na yâ ti angu ngbangbo mingi na angbâ ti kpengba e laso. Na yâ ti Évangile ti Jean oko la a wara tënë ti Jésus so atene a yeke hinga atâ disciple ti Jésus na lege ti ndoye.—Diko Jean 13:34, 35.

¹⁵ Na yâ ti alettre ota so Jean asû, a yeke wara nga akota tâ tënë. Tongana siokpari ti e asara si e woko, bê ti e ayeke dë tongana e diko tënë so atene “mênë ti . . . Jésus asukula e na a zi asiokpari kue awe.” (1 Jean 1:7). Nga tongana bê ti e angbâ ti fâ ngbanga na ndö ti e, bê ti e ayeke dë tongana e diko tënë so atene “Nzapa ayeke kota ahon bê ti e”. (1 Jean 3:20). Gï Jean oko la atene so “Nzapa ayeke ndoye”. (1 Jean 4:8, 16). Use lettre ti lo nga na ota ni awa aChrétien ti ngbâ ti “tambela na yâ ti tâ tënë”.—2 Jean 4; 3 Jean 3, 4.

16, 17. Bazengele Paul akpengba lani akozo Chrétien tongana nyen?

 ¹⁶ Na ngoi ti akozo Chrétien, peut-être bazengele Paul la asara aye mingi ti kpengba aita ti lo. Na bango ni, na ngoi ti akozo Chrétien, mingi ti abazengele angbâ lani na Jérusalem ndo so bebungbi ayeke dä (Kus. 8:14; 15:2). A-Chrétien so ayeke na Judée afa lani tënë ti Christ na azo so bungbi ti nzapa ti aJuif asara si ala mä na bê gï na Nzapa oko. Me yingo vulu atokua bazengele Paul ti fa tënë na aGrec nga na aRomain so ayeke voro lani anzapa mingi.—aGal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

¹⁷ Paul avoyagé lani na yâ ti kodro so laso a iri ni Turquie, nga lo si na Grèce nga na Italie. Lo fa tënë na azo so ayeke aJuif ape so ayeke na yâ ti akodro ni so na lo zia gere ti congrégation ti aChrétien. Gigi ayeke lani ngangu na afini Chrétien so. Azo ti kodro ti ala wani asara ngangu na ala, tongaso ala bezoin lani ti tene a kpengba ala (1 aThes. 2:14). Nduru na ngu 50 tongaso, Paul asû mbeti na fini congrégation so ayeke na Thessalonique, lo tene: “E yeke kiri singila lakue na Nzapa na ngoi so e yeke sara tënë ti ala kue na yâ ti asambela ti e, ndali ti so e yeke dabe ti e lakue na kusala so mabe apusu ala ti sara, ngangu kua so ndoye apusu ala ti sara ni nga na gbungo ngangu so ala yeke gbu.” (1 aThes. 1:2, 3). Lo wa nga ala ti kpengba amba ti ala, lo tene: “Ala ngbâ ti dë bê ti mba nga ti kpengba mba.”—1 aThes. 5:11.

18. Tongana nyen la bebungbi ti akozo Chrétien akpengba lani Philippe?

¹⁸ Bebungbi akpengba lani azo so ayeke mû li ni nga na aChrétien kue. Na ngoi so Philippe afa lani tënë ti Christ na azo ti Samarie, amembre ti bebungbi amû maboko na lo mingi. Ala tokua amembre ti ala use, Pierre na Jean, ti sambela ti tene azo so amä na bê fini fini awara yingo vulu (Kus. 8:5, 14-17). Mungo maboko ti bebungbi so akpengba lani Philippe lo wani nga na azo so amä na bê so mingi.

19. Na ngoi so akozo Chrétien adiko lettre so bebungbi atokua na ala, a sara ala tongana nyen?

¹⁹ Ambeni ngoi na pekoni, bebungbi adoit lani ti mû mbeni kpengba desizion wala aChrétien so ayeke aJuif ape adoit ti fâ ganza tongana ti so Ndia ti Moïse ahunda na aJuif (Kus. 15:1, 2). Bebungbi asambela ti wara yingo vulu nga ala pika patara na ndö ti Mbeti ti Nzapa, na pekoni, ala bâ so a yeke kota ye ape ti tene azo so ayeke aJuif ape afâ ganza na ala sû lettre na acongrégation na ndö ti tënë so. Bebungbi atokua ambeni ita na lettre ni na acongrégation. Ye ti peko ni ayeke so wa? “Na peko ti so a diko mbeti ni, bê ti ala ayeke na ngia ndali ti atënë ni so akpengba zo.”—Kus. 15:27-32.

20. (a) Bebungbi ayeke kpengba e laso tongana nyen? (b) Hunda wa la e yeke kiri tënë na ni na yâ ti article ti peko?

²⁰ Laso, Bebungbi ti aTémoin ti Jéhovah ayeke kpengba amembre ti sewa ti Béthel, aita so ayeke sara gï kua ti ngoi kue na yâ ti territoire nga na sewa ti e ti aita so ayeke na yâ ti dunia kue. Legeoko tongana ti aita ti e akozo Chrétien, e yeke na ngia ndali ti atënë so akpengba zo. Na ndö ni, na ngu 2015, Bebungbi asigi na brochure Kiri na Jéhovah, brochure so akpengba aita mingi na yâ ti dunia. Me eskê ayeke gï azo so ayeke mû li ni la ayeke mû tapande ti Jéhovah ti kpengba azo? E yeke wara kiringo tënë na hunda so na yâ ti article ti peko.