1, 2. (a) Nyen la ayeke kota mingi na yâ ti fini ti e ahon tanga ti aye kue? (b) Atâ tënë wa la e bâ ni na nene ni mingi? Ngbanga ti nyen? (Bâ afoto so ayeke na tongo nda ti article so.)

NYEN la ayeke kota mingi na yâ ti fini ti mo ahon tanga ti aye kue? Mo yeke yeda ti changé ni na mbeni ye so ayeke kota ye ape? Ti awakua ti Jéhovah so amû terê ti ala na lo awe, akiringo tënë na ahundango ndo so ayeke ngangu ape. Ye so ayeke kota mingi na yâ ti fini ti e ayeke songo ti e na Jéhovah, na e yeke kä ni ndali ti mbeni ye ape. E bâ nga tâ tënë ti Bible na nene ni mingi ndali ti so ni la asara si e lë songo na Babâ ti e ti yayu.—aCol. 1:9, 10.

² Gbu li gï na ndö ti aye kue so Kota Maître ti e afa na e na yâ ti Mbeti ti lo, Bible. Lo fa na e so iri ti lo ayeke kota mingi nga lo fa na e apendere sarango ye ti lo. Lo tene nga na e so lo ye e mingi ni la lo mû fini ti Molenge ti lo so lo ye lo mingi ndali ti e. Jéhovah asara nga na e tënë ti Royaume so Messie ayeke Gbia ni, lo mû na aChrétien so a soro ala beku ti gue na yayu nga na “ambeni taba” beku ti wara fini na ndö ti sese na yâ ti Paradis  (Jean 10:16). Lo fa na e lege so e doit ti duti na fini. E bâ atâ tënë so na nene ni mingi ndali ti so ayeke mû maboko na e ti ga nduru na Lo so asara e. Atâ tënë so asara si e sara nzoni ye na fini ti e.

3. Eskê Jéhovah ayeke hunda na e ti futa nginza ti wara tâ tënë?

³ Jéhovah ayeke Nzapa so amû aye mingi na azo. Lo gbanzi mbeni nzoni ye pëpe na azo so ayeke gi tâ tënë. Jéhovah amû même fini ti Molenge ti lo so lo ye lo mingi tongana matabisi senge senge. Biani, Nzapa ayeke hunda na e ape ti futa nginza ti wara tâ tënë. Na ngoi so mbeni koli so iri ti lo Simon aye lani ti mû nginza na bazengele Pierre ti wara komandema ti zia maboko na ndö ti azo ti tene ala wara yingo vulu, Pierre asuku na lo, lo tene: “Zia nginza ti argent ti mo akui legeoko na mo, ngbanga ti so mo bi bê ti mo ti mû nginza ti wara matabisi ti Nzapa, so a mû ni senge senge, tongana ye ti mo wani.” (Kus. 8:18-20). Tongaso, so Bible atene: “Vo tâ tënë” aye ti tene nyen?

4. Na yâ ti article so, nyen la e yeke manda na ndö ti tâ tënë?

⁴ Diko aProverbe 23:23. A lingbi e sara ngangu si e wara tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible. A lingbi e duti nduru ti sara asacrifice kue so a lingbi e sara ti wara ni. Tongana ti so mbeni zo ti ndara so asû mbeti ti aProverbe atene, na peko ti so e “vo”, wala e wara, “tâ tënë,” a lingbi e sara hange si e “kä” ni, wala e girisa ni, ape. E yeke “vo” tâ tënë ti Bible tongana nyen? Ngere ni ayeke oke? Tongana e hinga akiringo tënë na ahundango ndo so ayeke mû maboko na e ti bâ tâ tënë na nene ni mingi ahon ti kozo nga ti kiri ti leke na bê ti e ti “kä” ni lâ oko ape. E yeke hinga ndani so ngere ti tâ tënë so alondo na Jéhovah ayeke kota mingi ahon ngere ti tanga ti aye kue.

5, 6. (a) E lingbi ti vo tâ tënë sân nginza tongana nyen? Mû mbeni tapande ti fa ni. (b) Tongana nyen la tâ tënë ayeke ga na aye ti nzoni na e?

⁵ Même mbeni ye so a mû na zo senge senge, na ambeni ngoi a yeke hunda na lo ti sara mbeni ye ti wara ni. Tënë ti Hébreu so a kiri peko ni na tënë “vo” na aProverbe 23:23 ndani aye nga ti tene “wara.” Atënë so use kue afa so a lingbi zo asara ngangu wala lo mû mbeni ye na place ti ye so ngere ni ayeke ngangu. Ti mû maboko na e ti hinga tongana nyen la e lingbi ti vo tâ tënë, tara ti bâ so na gara a yeke mû bule na azo senge senge. Bule so ayeke si na ndö ti table ti e na lege ti mbeni miracle? Ên-ën, a lingbi e gue na gara e mû ni e ga na ni na yanga-da. Eskê a mû bule ni senge senge? En, me a lingbi e sara ngangu nga e mû ngoi ti gue na gara. Legeoko nga, e yeke na bezoin ti nginza pëpe ti vo tâ tënë. Ye oko, a lingbi e sara ngangu ti wara ni.

⁶ Diko Ésaïe 55:1-3. Atënë ti Jéhovah so Ésaïe asû na mbeti asara si e hinga mbeni ye na ndö ti ye so aye ti tene ti vo tâ tënë. Na yâ ti aversê so, Jéhovah ahaka tënë ti lo na ngu, lait nga na vin. Gï tongana ti so ngu ti dê ayeke dë bê ti zo so go ti lo ahule, tâ tënë ayeke dë bê ti e. Nga, gï tongana ti so lait asara si mbeni molenge akpengba, atâ tënë ti Bible asara si songo ti e na Jéhovah akpengba mingi. Na ndö ni, atënë ti Jéhovah ayeke nga tongana vin. Na lege wa? Bible atene so vin ayeke sara si terê ti azo anzere (Ps. 104:15). Tongaso, tongana Jéhovah atene na e ti “vo vin”, lo yeke tene na e so tongana e sara ye alingbi na fango lege ti lo na yâ ti fini ti e, e yeke duti na ngia (Ps. 19:8). So ayeke mbeni pendere fason ti fa aye ti nzoni so e wara na peko ti mandango atënë ti Nzapa so ayeke tâ tënë nga na sarango ye alingbi na ni. E lingbi ti haka ngangu so e yeke sara na ye so e mû ti wara na ni.  Tongaso, zia e bâ aye oku so peut-être a lingbi e sara sacrifice ni ti vo tâ tënë.

7, 8. (a) Ngbanga ti nyen la e bezoin ngoi ti manda tâ tënë? (b) Mbeni wamandango mbeti so ade maseka asara asacrifice wa? Ye ti peko ni ayeke nyen?

⁷ Ngoi. A lingbi azo kue so aye ti vo tâ tënë amû mbeni ye ti wara na ni. Zo abezoin ngoi ti mä tënë ti Royaume, ti diko Bible nga na ambeti ti Nzapa, ti tene mbeni zo amanda Bible na lo nga ti leke abungbi nga ti gue dä. A lingbi e ‘vo’, wala e mû, ambeni ngoi so e mû ni ti sara na ambeni ye so ayeke kota mingi ape ti sara na aye so. (Diko aÉphésien 5:15, 16 nga kete tënë na gbe ni.) Ti hinga akozo tâ tënë ti Bible amû ngoi oke? Ti zo oko oko ayeke nde nde. Lakue aye ayeke dä ti manda na ndö ti ndara ti Jéhovah, alege ti lo nga na akusala ti lo (aRom. 11:33). Kozo numéro ti Tour ti Ba Ndo ahaka tâ tënë na “mbeni kete fleur” na atene: “A lingbi zo angbâ gï na ndö ti fleur oko ti tâ tënë ape. Tongana gï oko alingbi awe, ka a sigi na ambeni na pekoni ape. A lingbi lo ngbâ ti gi ti wara gbâ ti afleur ni.” E lingbi ti hunda terê ti e: ‘Aye oke la mbi manda na ndö ti Jéhovah?’ Même tongana e ngbâ na fini lakue lakue, aye ti manda na ndö ti Jéhovah ayeke duti ande lakue dä. Me laso, a yeke kota ye ti tene e mû ngoi so e yeke na ni ti manda aye mingi tongana lege ayeke dä. Bâ tapande ti mbeni zo so aye tâ tënë mingi.

⁸ Mariko, * mbeni maseka-wali so ayeke zo ti Japon, ague lani na gbata ti New York, na États-Unis, ti sara ekole. Na ngoi ni so, lo yeke na yâ ti mbeni bungbi ti nzapa so abâ gigi na Japon na ngu 1959. Mbeni ita-wali so ayeke pionnier awara Mariko na ngoi so lo yeke fa tënë da na da. Na ngoi so Mariko akomanse ti manda tâ tënë ti Bible, lo yeke na ngia mingi ni la lo hunda na ita-wali ni ti manda Bible na lo fani use na yâ ti yenga oko. Atâa so Mariko ayeke na aye mingi ti sara na ekole nga lo yeke sara kua ti nginza, hio lo komanse ti gue na abungbi ti congrégation. Lo mû nga ngoi mingi encore ape ti sara ngia tongaso si lo wara ngoi mingi ti manda tâ tënë. So Mariko asara mara ti asacrifice so asara si lo gue na li ni hio na lege ti yingo. A sara ngu oko ape, lo wara batême. Nze omene na pekoni, na ngu 2006, lo komanse kua ti pionnier, na lo ngbâ pionnier juska laso.

9, 10. (a) Tongana nyen la mandango tâ tënë achangé bango ndo ti e na ndö ti aye ti sese? (b) Asacrifice wa la mbeni maseka-wali asara? Lo bâ asacrifice so lo sara so tongana nyen?

⁹ Aye ti sese. Ti vo tâ tënë, peut-être e bezoin ti ke mbeni kua so aga na e nginza mingi wala mbeni nzoni kua so e sara ni. Na ngoi so Jésus atisa Pierre na André, so ayeke azo ti gingo susu, ti ga “azo ti gingo azo”, ala “zia agbanda” ti ala (Mat. 4:18-20). Me azo mingi so amanda tâ tënë laso alingbi pëpe ti dö kua ti ala ti zia. Ala bezoin ti sara kua ti bâ lege ti asewa ti ala (1 Tim. 5:8). Me fani mingi, tongana azo amanda tâ tënë, a lingbi ala changé bango ndo ti ala na ndö ti aye ti sese nga na aye so ala bâ ni tongana akota ye mingi. Jésus afa ni polele tongana lo tene: “Ala zia ti bungbi amosoro ndali ti ala wani na ndö ti sese so . . . Me ala bungbi amosoro ndali ti ala wani na yayu.” (Mat. 6:19, 20). Bâ tapande ti mbeni maseka-wali.

¹⁰ Maria aye lani ti joué golf ngbene ye na ngoi so lo de kete. Na lycée, lo manda kode ti joué golf ni nzoni mingi asara si lo wara bourse ti mbeni dasendagi. Maria azia na gbele lo ti ga ngangu zo so ayeke joué golf na ti wara gbâ ti nginza. Me lo komanse ti manda Bible, na lo ye lani mingi atâ tënë so  lo manda. Achangement so tâ tënë amû maboko na lo ti sara anzere na lo mingi. Lo tene: “Lakue tongana mbi leke bango ndo ti mbi nga na fini ti mbi ti lingbi na andia ti Bible asara si mbi yeke na ngia mingi.” Maria aga ti bâ so a yeke duti ngangu na lo ti gi ti duti na kpengba songo na Jéhovah nga na oko ngoi ni ti gi ti ga ngangu zo so ayeke joué golf (Mat. 6:24). Tongaso lo mû desizion ti zia lege ti gango ngangu zo so ayeke joué golf ti tene lo wara mbeni ye so ayeke nzoni mingi ahon ni. Laso, Maria ayeke pionnier na lo tene so lo yeke na “ngia na yâ ti gigi” ti lo nga so lo “yeke sara mbeni nzoni ye mingi na yâ ti gigi” ti lo.

11. Tongana e komanse ti sara ye alingbi na tâ tënë, a lingbi ti sara nyen na ndö ti songo ti e na ambeni zo?

¹¹ Songo ti e na azo. Tongana e komanse ti sara ye alingbi na aye so e manda na yâ ti Bible, songo ti e na akamarade ti e nga na afami ti e alingbi ti changé. Jésus amû maboko na e ti hinga raison ni tongana lo sambela ndali ti azo so amû peko ti lo, lo tene: “Sara si ala ga nzoni-kue na lege ti tâ tënë. Tënë ti mo ayeke tâ tënë.” (Jean 17:17; kete tënë na gbe ni). Ti “sara si ala ga nzoni-kue” alingbi nga ti tene ti “zia ala nde.” Na ngoi so e komanse ti sara ye alingbi na tâ tënë, a zia e nde na azo ti dunia so ndali ti so e mû peko ti andia ti Bible. Atâa so e gi ti bata nzoni songo na akamarade ti e nga na afami ti e, peut-être ambeni na popo ti ala ayeke ye e tongana ti kozo ape nga ala lingbi même ti ke afini tënë so e mä na bê na ni. Ye so adö bê ti e ape. Jésus atene: “Biani, awato ti zo ayeke duti ande azo ti da ti lo wani.” (Mat. 10:36). Me Jésus atene nga so atâa asacrifice oke la e sara ti wara tâ tënë, anzoni ye so e wara na pekoni ayeke mingi ahon asacrifice so e sara.—Diko Marc 10:28-30.

12. Asacrifice wa la mbeni koli so ayeke Juif asara ndali ti tâ tënë?

¹² Ngbene ye na ngoi so Aaron, mbeni Juif so ayeke zo ti dengo buze, ade kete, a fa na lo so a lingbi zo adi iri ti Nzapa ape. Me nzara ti tâ tënë asara lo mingi. Mbeni lâ, mbeni Témoin afa na lo so tongana lo zia agere-mbeti tongana a, e, i, o, u na popo ti agere-mbeti osio ti Hébreu ti iri ti Nzapa, a lingbi ti di ni “Jéhovah.” Terê ti Aaron anzere mingi tongaso lo gue na synagogue ti fa pendere ye so lo manda so na arabbin. Aaron apensé atene a yeke nzere na ala ti hinga tâ tënë na ndö ti iri ti Nzapa, me a nzere na ala ape. Ala tuku ngu ti yanga na terê ti lo nga ala tomba lo. Bê ti afami ti lo nga ason mingi na terê ti lo. Me lo zia pëpe si a kanga lege na lo ti ngbâ ti gi ti hinga ye mingi na ndö ti Jéhovah. Aaron aga lani Témoin ti Jéhovah na lo ngbâ be-ta-zo na lo na yâ ti tanga ti gigi ti lo kue. E lingbi ti hinga nga so songo ti e na azo alingbi ti changé na ngoi so e manda tâ tënë.

13, 14. Apensé wa nga na asarango ye wa la a lingbi e changé ni na ngoi so e manda tâ tënë? Mû mbeni tapande so afa ni.

¹³ Asioni pensé nga na asioni sarango ye. Ti yeda na tâ tënë nga ti sara ye alingbi na andia ti Bible, a lingbi e yeda na bê ti e wani ti changé fason so e yeke pensé na ni nga na asarango ye ti e. Bâ tënë so Pierre atene na ndö ti achangement so: “So ala yeke amolenge so amä yanga, a yeke nzoni ala zia pëpe si anzara ti bê so ala yeke na ni ândö na ngoi so ala de ti hinga ndo pëpe so achangé sarango ye ti ala.” Lo kiri lo tene: ‘Zia ala ga azo so ayeke nzoni-kue na yâ ti sarango ye ti ala kue.’ (1 Pi. 1:14, 15). Na ngbene gbata ti Corinthe, azo mingi ayeke na asioni sarango ye. A lingbi azo so ayeke kâ asara akota changement ti tene ala ga nzoni na lê ti Jéhovah (1 aCor. 6:9-11). Laso, azo mingi asara mara ti achangement  so na ngoi so ala manda tâ tënë. Pierre afa ni tongana lo tene: “Ngoi so ahon alingbi na ala awe ti sara ye so amara aye, ngoi so lani ala yeke sara sioni ye sân kamene, ala yeke tambela na lege ti asioni nzara ti terê, nyongo vin ahon ndö ni, apumba ti kirikiri, nyongo sämba butuma nga avorongo yanda, ye so ndia ake.”—1 Pi. 4:3.

¹⁴ Na yâ ti angu mingi, Devynn na Jasmine ayeke nyon sämba ahon ndö ni. Atâa so Devynn ahinga kua ti bango lege ti nginza nzoni, nyongo sämba ahon ndö ni asara si lakue lo wara mbeni kua aninga ape a yeke zi lo. Jasmine ayeke sara lani ngonzo mingi nga lo yeke sara aye ti ngangu na azo. Mbeni lâ na ngoi so lo soulé, aTémoin use so ayeke amissionnaire awara lo na lege. Ala leke ti tene ala manda Bible na lo, me na ngoi so ala si na yanga-da ti Devynn na yenga ti peko, Jasmine na Devynn use kue asoulé. Ala bâ atene amissionnaire ni ayeke pensé ti ga na da ti ala ape. Na ngoi so amissionnaire ni akiri aga, ye ni ayeke nde. Gï na kozo étude ni, Jasmine na Devynn amanda ye nzoni nga ala komanse ti sara ye alingbi na aye so ala manda. Na yâ ti nze ota, ala mû desizion ti zia nyongo sämba, na pekoni ala sara mariage. Azo mingi ti kete kodro ti ala abâ achangement so ala sara na apusu ala ti komanse ti manda Bible.

15. Nyen la alingbi ti duti ngangu mingi ti zia lege ni ndali ti tâ tënë? Ngbanga ti nyen?

¹⁵ Angobo nga na asarango ye so ague nde na Bible. Mbeni oko ti angangu changement so a lingbi e sara a yeke ti zia lege ti angobo nga na asarango ye so anzere na Jéhovah ape. Me même na peko ti so ambeni zo amanda apensé ti Jéhovah na ndö ti aye so, ala ngbâ ti bâ so a yeke ngangu na ala ti zia lege ni. Ala sara mbeto ti ye so afami ti ala, amba ti ala ti place ti kua nga na akamarade ti ala alingbi ti sara. Ala hinga so fani mingi tënë ti ambeni ngobo, na tapande aye so azo ayeke sara ti ne afami ti ala so akui, agbu bê ti ala mingi (Deut. 14:1). Tapande ti ambeni zo so asara ye na mbeto ape alingbi ti mû maboko na e ti sara achangement so a lingbi e sara. Gbu li na ndö ti ye so azo ti Éphèse asara na mbeto ape na ngoi ti akozo Chrétien.

16. Sacrifice wa la ambeni zo ti Éphèse asara?

¹⁶ Na ngbene gbata ti Éphèse, azo mingi asara magie. Nyen la azo so ayeke sara lani magie asara na ngoi so ala ga aChrétien? Bible atene: “Gbâ ti azo so ayeke sara lani aye ti magie aga na ambeti ti ala legeoko, ala zö ni na lê ti azo kue. A diko ngere ni na a bâ so a lingbi na alê ti nginza ti argent saki bale-oku. A yeke tongaso si, na ngangu, tënë ti Jéhovah angbâ ti gue na li ni nga ti hon na ngangu.” (Kus. 19:19, 20). A-Chrétien so, so ayeke be-ta-zo, ayeda na bê ti ala wani ti sara kota sacrifice so na ala wara gbâ ti atufa na pekoni.

17. (a) Ambeni ye wa la peut-être a lingbi e sara sacrifice ni ndali ti tâ tënë? (b) Ahundango ndo wa la e yeke bâ ni na yâ ti article ti peko?

¹⁷ Asacrifice wa la mo sara ndali ti tâ tënë? E kue e mû ngoi ti e ndali ni. Ambeni azia lege ti gingo ti ga azo ti mosoro. Peut-être songo ti ambeni na azo achangé. E mingi e changé fason so e yeke pensé na ni nga na asarango ye ti e nga e ke angobo nga na asarango ye so anzere na Jéhovah ape. Me e hinga na bê ti e kue so tâ tënë ti Bible ayeke kota mingi ahon aye kue so e sara sacrifice ni. Tâ tënë ti Bible asara si e lingbi ti duti na kpengba songo na Jéhovah, ye so ayeke kota mingi ahon aye kue na yâ ti gigi ti e. Tongana e pensé na ndö ti atufa kue so e yeke na ni grâce na tâ tënë, a yeke ngangu ti comprendre ngbanga ti nyen mbeni zo ayeke yeda ti kä ni. Zo alingbi ti kä tâ tënë tongana nyen? Tongana nyen la e lingbi ti ke ti sara kota faute so? E yeke kiri tënë na ahundango ndo so na yâ ti article ti peko.