Gue na tënë ti yâ ni

Gue na li ti atënë ni

Gigi ti mbeni zo

Jéhovah asara tufa mingi na ndö ti desizion ti mbi

Jéhovah asara tufa mingi na ndö ti desizion ti mbi

A yeke lani na ngu 1939. E zingo na bê ti bï na e kpe na oto ahon l’heure oko ti si na kete gbata ti Joplin na sud-ouest ti Missouri, na États-Unis. Kâ e komanse hio ti zia atract na gbe ti aporte ti ada oko oko kue na yâ ti territoire ni. Hio na peko ti so e hunzi ti zia atract ni e monté oto e gue na ndo so a fa ti tene e wara terê dä, e si na ndo ni e ku tanga ti a-oto ni. Peut-être ala yeke hunda terê ti ala ngbanga ti nyen la e gue na fango tënë na ndapre ni so kozo si lâ asigi nga e quitté territoire ni hio mingi so? Mbi yeke fa ande na ala raison ni.

A DÜ mbi na ngu 1934. Babâ na mama ti mbi, Fred na Edna Molohan, ayeke lani aWamandango Bible (aTémoin ti Jéhovah) a sara ngu 20 awe. Mbi kiri singila mingi ndali ti so ala fa na mbi ti ye Jéhovah. E lango lani na Parsons, mbeni kete gbata na sud-est ti Kansas. Mingi ti aita ti congrégation ti e ayeke lani aChrétien so a soro ala ti gue na yayu. Sewa ti e ayeke gue lani lakue na abungbi nga na fango tënë. Mingi ni na samedi na peko ti midi e yeke fa tënë na ndö ti lege, laso e iri ni fango tënë na ando so azo ayeke hon dä mingi. Na ambeni ngoi, e fatigué me lakue tongana e hunzi ti fa tënë Papa ayeke gue na e na mbeni ndo ti nyon crème glacée.

Kete congrégation ti e ayeke na kota territoire so na yâ ni a yeke wara akete gbata nga na gbâ ti aferme. Ahon ti tene azo ti fango yaka amû na e nginza ndali ti ambeti, ala yeke mû na e akobe ti yaka ti ala, apara so akondo abi ade ti ninga ape (ala mû ni na place so akondo ni abi ni dä) wala ala yeke mû na e même akondo. Ndali ti so Papa afuta ambeti ni kozo awe, akobe so azo ni amû na e amû maboko na sewa ti e ti wara kobe ti tengo ni.

AKAPA TI FANGO TËNË

Babâ na mama ti mbi ayeke lani na mbeni phonographe so ala yeke fa na tënë. Mbi de lani kete mingi na mbi peut ti sara kua na ni ape, me a nzere na mbi lani ti mû maboko na Papa na Mama ti zia adiskur ti Ita Rutherford so a enregistré ni na ngoi ti avizite nga na a-étude.

Mbi na babâ na mama ti mbi na devant ti oto ti e so haut-parleur ayeke na li ni

Papa akanga mbeni kota haut-parleur na li ti oto ti e, so marque ni ayeke Ford 1936. Oto so amû maboko mingi na sewa ti e ti sara si tënë ti Royaume amû ndo. Mingi ni, kozoni e yeke zia mbeni mozoko ti gboto lê ti azo, na pekoni e yeke zia mbeni diskur so a enregistré ni. Tongana diskur ni ahunzi awe, e yeke mû mbeti na azo so aye ni.

Na yâ ti kete gbata ti Cherryvale, na Kansas, azo ti lapolice atene na Papa so ala lingbi pëpe ti zia lege na lo ti lï na oto ni na yâ ti parc ti gbata ni, ndo so azo ayeke ga ka dä ti wu terê ti ala na adimanche, me lo lingbi ti zia ni na gigi ti parc ni. Papa ake ape, lo gue na oto ni na lege so ayeke na devant ti parc ni ti tene azo so ayeke na yâ ti parc ni alingbi ti ngbâ ti mä tënë ni nzoni, na lo kiri lo zia diskur ni. Lani a nzere na mbi lakue ti duti na terê ti Papa nga na yaya ti mbi ti koli Jerry na angoi tongaso.

Na yâ ti angu ni so, e sara lani akapa ti fango tënë so ayeke nde na yâ ti aterritoire so azo akanga lege na e dä ngangu. E yeke londo kozo ti tene ndo ahan (tongana ti so e sara lani na Joplin, na Missouri) na e yeke zia atract na abrochure yeke na gbe ti aporte ti ada ti azo. Na pekoni, e yeke wara terê na gigi ti gbata ni ti bâ wala lapolice agbu mbeni zo na popo ti e.

Mbeni mbage ti fango tënë so anzere na e mingi na yâ ti angu ni so ayeke ti so e iri ni tambela ti fa tënë. E yü apancarte na go ti e na e tambela na molongo na yâ ti mbeni gbata ti fa tënë ti Royaume. Mbi dabe ti mbi na mbeni tambela ni na yâ ti kete gbata ti e, so na ngoi ni aita ayü na go ti ala apancarte so a sû na lê ni: “Bungbi ti vorongo Nzapa ayeke mbeni kûkû nga ye ti handango na zo.” Ala tambela na yâ ti gbata ni kilomètre oko na ndambo tongaso, na pekoni ala kiri na yanga-da ti e. Ye ti nzoni ni ayeke so zo oko akanga lege na ala ape, me azo mingi so abâ ala aye ti hinga ye so apassé.

AKOTA BUNGBI SO A SARA NI NA NGOI SO MBI DE KETE

Sewa ti e ayeke gue fani mingi na Texas ndali ti akota bungbi. Papa ayeke sara kua lani na yâ ti ndokua ti lekengo alege ti train, tongaso e yeke monté lani atrain senge senge ti gue na akota bungbi nga ti bâ afami ti e. Yaya ti mama ti mbi, Fred Wismar, na wali ti lo Eulalie, alango lani na gbata so a iri ni Temple, na Texas. Koya Fred amanda tâ tënë lani na ngoi so lo de maseka na tongo nda ti angu 1900, lo wara batême, na lo fa aye so lo manda na aita ti lo, mama ti mbi ayeke na popo ti ala. Aita so ayeke na Texas central ahinga lo nzoni mingi ndali ti so lo yeke lani wakua ti zone kâ (so a iri ala laso asurveillant ti circonscription). Lo yeke lani mbeni zo so asara ye na nzoni bê, lo yeke na ngia na a nzere na azo ti duti na terê ti lo. Lo ye lani tâ tënë mingi na lo yeke lani biani mbeni nzoni tapande ndali ti mbi so mbi de maseka.

Na ngu 1941, e mû train e gue na Saint-Louis, na Missouri, ndali ti mbeni kota bungbi so gbâ ti azo ague dä. A hunda lani na amaseka kue ti duti ndo oko na mbeni ndo so a zia ni nde nduru na pupitre ti mä diskur ti Ita Rutherford so li ni ayeke “Amolenge ti Gbia” na Anglais. Na hunzingo ti diskur ni, li ti e amaseka oko oko kue akpe na mbeni cadeau so Ita Rutherford na aita so ayeke mû maboko na lo amû na e so ayeke fini buku Enfants. Wungo ti amaseka so awara nzoni ye na lege ti yingo so ahon 15 000.

Na avril ngu 1943, e sara mbeni kota bungbi so li ni ayeke “A hunda na e ti sara mbeni ye” na Anglais na Coffeyville, na Kansas. Kâ, e mä mbeni tokua so atene acongrégation kue ayeke sara mbeni fini ekole: Ekole ti Kusala ti aChrétien. E wara nga mbeni brochure so aye ti manda 52 ayeke na yâ ni so a yeke sara kua na ni na ngoi ti ekole ni. Ambeni ngoi na pekoni na yâ ti ngu ni so, mbi sara kozo devoir ti mbi. Kota bungbi so ayeke nga lani kota ye mingi na mbi ndali ti so mbi na mbeni kete wungo ti azo e wara batême na yâ ti mbeni ngu so adë mingi na yâ ti mbeni ferme so ayeke nduru na ndo ti kota bungbi ni.

MBI YE LANI TI SARA KUA NA BÉTHEL

Mbi hunzi ti manda mbeti na lycée na ngu 1951 na a lingbi mbi mû adesizion na ndö ti gigi ti mbi ti kekereke. Ita ti mbi Jerry asara kua lani na Béthel. Mbi ye lani mingi ti gue na Béthel nga, tongaso mbi sara demande mbi tokua ni na bureau so ayeke na Brooklyn. Desizion so mbi mû so aga na mbi aye ti nzoni mingi na lege ti yingo. A ninga ape, a yeda na demande ti mbi ni na a tisa mbi ti komanse kua na Béthel na lango 10 ti mars, ngu 1952.

Mbi ye lani ti sara kua na imprimerie tongaso si mbi mû mbage na kua ti sigingo na apériodique nga na ambeni mbeti ti e. Me a mû na mbi kua ti ziango kobe na table nga na pekoni mbi sara kua na cuisine, a nzere na mbi nga mbi manda aye mingi. Tongaso, mbi wara pasa lâ oko ape ti sara kua na imprimerie. Ye oko, so e yeke sara kua na cuisine tour na tour, na alango ti kua ambeni ngoi ayeke dä so mbi sara kua ape. Fani mingi mbi gue na bibliothèque ti Béthel na mbi sara kua na gbâ ti ambeti so ayeke kâ ti manda ye mbi wani. Ye so amû maboko na mbi ti kpengba mabe ti mbi nga na songo ti mbi na Jéhovah. A sara nga si mbi kiri mbi leke na bê ti mbi ti ngbâ ti sara na Jéhovah na Béthel teti ngoi mingi tongana lege ayeke dä. Na ngu 1949, Jerry aquitté lani Béthel na lo sara mariage na Patricia, me ala lango nduru na Béthel na Brooklyn. Lakue ala mû maboko na mbi mingi nga ala kpengba mbi na yâ ti akozo ngu ti mbi na Béthel.

Kete na peko ti so mbi si na Béthel, a komanse ti gi aBéthelite so ayeke aita-koli ti zia iri ti ala na yâ ti molongo ti azo so ayeke mû adiskur na iri ti Béthel. A yeke tokua aita ni so ti sara vizite na acongrégation so ayo na Brooklyn ahon kilomètre 320 ape. Kâ, ala yeke mû diskur nga ala yeke fa tënë legeoko na congrégation. Mbi yeke lani mbeni oko ti aita-koli so a soro ala. Mbeto asara mbi lani, me mbi komanse ti sara avizite nga mbi mû adiskur. Lani adiskur asara ngbonga oko. Mingi ni mbi yeke gue na abungbi na train. Mbi dabe ti mbi nzoni mingi na mbeni ye so asi na dimanche na peko ti midi na ngoi ti dê na ngu 1954. Mbi mû lani mbeni train ti kiri na New York na mbi doit lani ti si na Béthel na lakui. Me na ngoi so e yeke na lege ti kiri, mbeni kota pupu aya ngangu na neige atï. Amoteur ti train ni asara kua encore ape, na ndade ni na lundi na ngbonga oku ti ndapre la mbi si na gbata ti New York. Mbi mû mbeni train so ayeke hon na gbe ti sese ti gue na Brooklyn na mbi gue droit na cuisine ti sara kua. Mbi si lani na retard kete nga mbi fatigué mingi ndali ti so na bï ni kue mbi lango ape. Me ngia so mbi wara lani na sarango kua legeoko na aita nga na afini kamarade so mbi wara ahon asacrifice kue so mbi sara.

E yeke leke ti sara kuasinga na radio WBBR

Na akozo ngu ti mbi na Béthel, mbi komanse nga ti mû mbage na mbeni kapa ti mandango Bible so a yeke sara ni yenga oko oko na radio WBBR. Andokua ti radio ni ayeke lani na kozo étage ti 124 Columbia Heights. Ita Alexander Macmillan, so asara kua na Béthel teti angu mingi, ayeke mû mbage lani mingi na akapa ti kuasinga ti radio so. E yeke iri lo lani Ita Mac. Lo yeke lani nzoni tapande mingi ndali ti e amaseka ti Béthel ndali ti so lo ngbâ be-ta-zo atâa gbâ ti akpale so lo wara.

E mû ambeti na azo ti zia na yâ ti ala nzara ti mango radio WBBR

Na ngu 1958, kua ti mbi achangé na mbi komanse ti sara kua ndali ti aita so awara diplôme ti Ekole ti Galaad. Mbi yeke mû lani maboko na aita so ayapu so ti wara avisa nga mbi yeke leke lani voyage ti ala. Na ngoi ni so lani, ngere ti avion ayeke ngangu mingi, tongaso mingi ti amissionnaire so a tokua ala na Afrika nga na Asie ayeke gue lani kâ na bateau. Ambeni ngu na pekoni, na ngoi so ngere ti avion akiri na gbe ni, mingi ti amissionnaire ague na ando so a tokua ala dä na avion.

Mbi yeke leke adiplôme ti Galaad kozo na kapa ti mungo diplôme ni na azo

AVOYAGE TI GUENGO NA A-ASSEMBLÉE INTERNATIONALE

Na ngu 1960, mbi kiri mbi wara mbeni kua na ndö ti kua ti mbi, kua ni ayeke ti leke avoyage ti londo na États-Unis ti gue na Europe ndali ti assemblée internationale na ngu 1961. Mbi gue lani na mbeni oko ti a-assemblée so na Hambourg, na Allemagne. Na peko ti assemblée ni mbi na ambeni ita-koli ota ti Béthel e loué mbeni oto e londo na Allemagne e gue na Italie ti sara vizite na filiale so ayeke na Rome. E londo kâ e gue na France, e hon na yâ ti aHoto ti Pyrénée na e gue na Espagne, ndo so a kanga lege lani na kua ti e dä. E wara lege ti mû ambeni mbeti na aita ti Barcelone, e leke ambeti ni tongana acadeau. A nzere lani na e mingi ti wara terê na ala. E londo kâ e gue na Amsterdam, e mû avion e kiri na New York.

Na ngu 1962, a mû na mbi kua ti lekengo voyage ti aita 583 so ayeke gue na a-assemblée internationale so ayeke nde, so a sara na ando nde nde na yâ ti dunia. A yeke lani assemblée internationale ti ngu 1963 “Nzoni tënë ti lakue lakue” na Anglais. A leke lani ti tene aita ni ague na a-assemblée ni na Europe, Asie, nga na Pacifique Sud, na pekoni ala yeke gue na Honolulu, na Hawaii nga na Pasadena, na Californie. Ala yeke sara nga avizite so ayeke nde na Liban nga na Jordanie ti bâ akodro so Bible asara tënë ni. Ndokua ti e aleke avoyage ti avion nga awara ando ti lango na ahôtel kozo si azo ni asi nga awara avisa kue so a bezoin ni.

MBI WARA MBENI FINI ZO TI VOYAGE

Ngu 1963 ayeke lani mbeni ngu so ayeke kota mingi na mbi ndali ti mbeni nzoni raison nde. Na lango 29 ti juin, mbi sara mariage na Lila Rogers so ayeke zo ti Missouri, so aga mbeni membre ti sewa ti Béthel asara ngu ota awe. Yenga oko na peko ti mariage ti e, mbi na Lila e komanse ti sara avoyage ti sara a-assemblée, e sara vizite na Grèce, Égypte nga na Liban. E mû avion na Beyrouth e sara nduru voyage e si na mbeni kete aéroport na Jordanie. Ndali ti so a kanga lege na ambeni kua ti e na Jordanie nga so a tene na e so a yeke mû visa pëpe na aTémoin ti Jéhovah ti lï na Jordanie, e yeke gi lani bê ti e na ye so ayeke passé tongana e si kâ. Li ti e akpe kue nga terê ti e anzere mingi, na ngoi so e si, e bâ gbâ ti azo so ayeke luti na terê ti kete aéroport ni na ala yeke na mbeni banderole na maboko ti ala so a sara na lê ni: “Gango nzoni na aTémoin ti Jéhovah.” A nzere na e mingi ti bâ na lê ti e wani ando so Bible asara tënë ni. E sara vizite na ando so Abraham, Isaac nga na Jacob alango lani dä, ando so Jésus na abazengele ti lo afa tënë lani dä nga na ndo so afango ye ti aChrétien akomanse dä na amû ndo juska na anda ti sese.—Kus. 13:47.

Teti ngu 55, Lila ayeke nduru na terê ti mbi ti mû maboko na mbi na yâ ti akua kue so a mû na mbi ti sara. Na ngoi so a kanga lege na kua ti e na Espagne nga na Portugal, e wara lege ti gue na akodro so na ambeni ngoi. E kpengba lani aita nga e ga na ala ambeti nga na ambeni ye so ala yeke na bezoin ni. E wara lege même ti sara vizite na ambeni ita ti e so ayeke na kanga na Cadix, na Espagne. Mbi yeke na ngia mingi so mbi wara lege lani ti mû mbeni diskur so akpengba ala.

E na Patricia nga na Jerry Molohan na lege ti gue na kota bungbi ti ngu 1969 so mama-tene ni ayeke “Siriri na ndö ti sese” na Anglais

Ngbene ye na ngu 1963 ti ga na ni, mbi yeke na pasa ti leke akapa ti voyage ti guengo na a-assemblée internationale na Afrika, Amérique centrale nga na Amérique du Sud, Asie, Australie, Europe, Hawaii, Nouvelle-Zélande nga na Porto Rico. Ambeni assemblée ayeke dä so anzere na mbi na Lila mingi so e yeke girisa ni ape, na tapande assemblée ti Varsovie na Pologne, na ngu 1989. Aita ti Russie mingi awara lege ti ga na kota assemblée so. So ayeke lani ti kozoni ti tene ala sara kota bungbi. E wara terê na aita so asara lani angu mingi na kanga na Union soviétique ndali ti mabe ti ala.

Sarango vizite na afiliale na yâ ti dunia ti kpengba asewa ti Béthel nga na amissionnaire na ti mû ngangu na ala ayeke mbeni pasa so anzere na mbi mingi. Na ngoi ti ndangba vizite so e sara na filiale ti Corée du Sud, e wara lege ti sara vizite na aita-koli 50 so ayeke na kanga na Suwon. Aita ni ayeke na nzoni bango ndo nga ala yeke ku kungo ti kiri ti fa tënë encore. So e wara terê na ala akpengba e mingi.—aRom. 1:11, 12.

WUNGO TI AWAFANGO TËNË SO AGUE NA LI NI AGA NA NGIA

Mbi bâ tongana nyen la Jéhovah asara tufa na ndö ti azo ti lo teti angu mingi. Na ngoi so mbi wara batême lani na ngu 1943, wungo ti awafango tënë ayeke lani 100 000 tongaso. Fadeso wungo ti ala ahon 8 000 000, ala yeke sara na Jéhovah na yâ ti akodro 240. Ngangu kua so azo so awara diplôme ti Galaad ayeke sara amû maboko mingi na yâ ti guengo na li ni so. A nzere na mbi mingi ti sara kua na amissionnaire mingi nga ti mû maboko na ala ti si na ndo so a tokua ala dä.

Mbi kiri singila mingi so mbi mû lani desizion ti mû fini ti mbi ti sara kua ti Jéhovah nga so mbi sara demande ti gue na Béthel na ngoi so mbi de maseka. Jéhovah asara tufa mingi na ndö ti mbi na yâ ti angu so kue. Na ndö ti aye kue so anzere na mbi na Lila na yâ ti kua ti e na Béthel, a nzere na e ti fa tënë legeoko na ambeni congrégation na Brooklyn ahon ngu 50 na e wara atâ kamarade mingi.

Mbi ngbâ ti sara kua na Béthel grâce na mungo maboko ti Lila lâ oko oko. Atâa so ngu ti mbi ahon 84, a nzere na mbi ti ngbâ ti sara mbeni kua so amû maboko na azo nga ti mû maboko na filiale na yâ ti tokuango alettre.

Mbi na Lila laso

A nzere na mbi mingi ti duti na yâ ti pendere bungbi ti Jéhovah na ti bâ kota kangbi so ayeke na popo ti azo so ayeke sara na Jéhovah na azo so ayeke sara na lo ape. E lingbi ti mä yâ ti atënë ti Malachie 3:18 tâ polele. Versê ni atene: “Ala yeke kiri ande ti bâ kangbi so ayeke na popo ti zo ti mbilimbili na zo ti sioni, na kangbi so ayeke na popo ti zo so ayeke sara kua na Nzapa na zo so ayeke sara kua na lo pëpe.” Lango oko oko so ayeke hon, e bâ aye ti dunia ti Satan so ayeke ga gï sioni sioni, azo ti yâ ni ayeke na beku ape nga ala yeke na ngia mingi ape na yâ ti fini ti ala. Me azo so aye Jéhovah nga ayeke sara na lo ayeke na ngia na yâ ti fini ti ala, même na yâ ti angoi ti ngangu kpale, nga ala yeke na tâ beku teti kekereke. E yeke na pasa ti sara si nzoni tënë ti Royaume amû ndo (Mat. 24:14). Fafadeso Royaume ti Nzapa ayeke sara si paradis amû place ti ngbene dunia so. E yeke ku ngoi ni so kungo. Azo kue na ndö ti sese ayeke duti ande na nzoni seni nga na ngia nga ala yeke duti na fini teti lakue lakue.