1. Nyen la a lingbi aChrétien asara ti hunzi kpengo loro ti fini?

ACHRÉTIEN ayeke na yâ ti kpengo loro ti fini. Atâa e komanse loro ni aninga ape wala aninga ngu mingi awe, e bezoin ti ngbâ ti kpe loro ni juska na nda ni. Wango so bazengele Paul amû na aChrétien ti gbata ti Philippes alingbi ti kpengba e ti kpe loro ni juska na nda ni. Ambeni membre ti congrégation ti Philippes ayeke sara lani na Jéhovah ngu mingi awe na ngoi so ala wara lettre ti Paul. Ala yeke kpe lani loro ni nzoni, me Paul adabe ti ala so ala bezoin ti ngbâ ti gbu ngangu na yâ ti loro ni. Lo ye ti tene ala ngbâ ti mû peko ti tapande ti lo ti “ngbâ ti kpe loro ni ti wara ye so ayeke na gbele [ala]”.—aPhil. 3:14.

2. Ngbanga ti nyen la wango so Paul amû na aPhilippien alingbi na ngoi ni?

² Wango so Paul amû na aPhilippien alingbi na ngoi ni. Azo ti gbata ti Philippes ayeke sara lani aye ti ngangu na aita ngbene ye na ngoi so congrégation ni abâ gigi. A komanse ti sara aye ti ngangu ni na peko ti so Paul na Silas ague na gbata ti Philippes ti fa nzoni tënë na ngu 50 tongaso ti sara ye alingbi na yanga so Nzapa amû na ala atene ala “ga na Macédoine”. (Kus. 16:9). Kâ ala wara mbeni wali so iri ti lo ayeke Lydie, so ayeke “mä [lani ala] nga Jéhovah azi bê ti lo kota” ti yeda na nzoni tënë (Kus. 16:14). A ninga na pekoni ape, lo na azo ti da ti lo awara batême. Me hio Zabolo akomanse ti ga na kpale na Paul na Silas. Azo ti gbata ni agboto ala ague na ala na devant ti azo ti komande ti gbata ni, ala bi tënë ti mvene na li ti ala atene ala bi kpale na yâ ti gbata ni. Ye so asara si a pika Paul na Silas, a kanga ala, na pekoni a hunda ala ti zia gbata ni (Kus. 16:16-40). Eskê ala découragé lani? Ên-ën. Ka aita ti fini congrégation ni? Ala zia nzoni tapande, ngbanga ti so ala nga kue agbu ngangu. Kite ayeke dä ape so nzoni tapande ti Paul na Silas akpengba ala mingi.

3. Nyen la Paul ahinga? Ahunda wa la e yeke kiri tënë na ni?

 ³ Paul aleke na bê ti lo ti kiri na peko ape (2 aCor. 4:16). Ye oko, lo hinga so ti tene lo kpe loro ni juska na nda ni, a lingbi lo zia li ti lo angbâ na ndö ti ye so ayeke na gbele lo. Nyen la tapande ti Paul alingbi ti fa na e? Atapande wa ti azo ti ngoi ti e so asara ye na mabe afa so e lingbi ti gbu ngangu atâa akpale wa la e wara? Tongana nyen la beku ti e ti kekereke alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ ti leke na bê ti e ti kiri na peko lâ oko ape?

4. Tongana nyen la Paul awara lege ti ngbâ ti sara kua ti Jéhovah atâa nyen la asi na lo?

⁴ Gbu li na ndö ti angangu so Paul ayeke sara lani na ngoi so lo sû lettre na aPhilippien. Lo yeke lani na kanga na da ti lo wani na Rome. Lo lingbi pëpe ti sigi ti gue ti fa tënë. Ye oko, lo ngbâ lani ti sara kua na lege so lo fa tënë na azo so aga ti bâ lo nga lo sû alettre na acongrégation so ayo. Legeoko nga laso, aChrétien mingi so alingbi pëpe ti sigi na da ti ala ayeke sara kue ti fa nzoni tënë na azo so aga na da ti ala. Ala yeke sû nga alettre so akpengba zo na azo so aita alingbi ti wara ala ape ti fa tënë na ala.

5. Ti gue oko na tënë ti Paul so ayeke na aPhilippien 3:12-14, aye wa la amû lani maboko na lo ti ngbâ ti zia lê ti lo na ndö ti ye so ayeke na gbele lo?

⁵ Paul azia lani pëpe si anzoni ye wala asioni ye so lo sara ândö agboto lê ti lo yongoro na kua ti Jéhovah. Lo tene so a lingbi lo “girisa aye kue so ayeke na peko ti [lo]” tongaso si lo lingbi ti “yôro go ti [lo] na mbage ti aye so ayeke na devant,” wala ti kpe loro ni juska na nda ni. (Diko aPhilippien 3:12-14.) Aye wa la Paul asara lani ti tene mbeni ye agboto lê ti lo ape? Kozoni, atâa so Paul asara lani aye so apika bê ti zo na ngoi so lo yeke na yâ ti bungbi ti nzapa ti aJuif, lo bâ aye so tongana “gbâ ti azende”. (aPhil. 3:3-8). Use ni, atâa so lo lingbi ti bâ so tënë ayeke na li ti lo ndali ti so lo sara lani aye ti ngangu na aChrétien, lo zia pëpe si a kanga lege na lo ti sara na Jéhovah. Nga ota ni, lo tene ape so lo sara lani kua ti Jéhovah mingi alingbi awe. Paul awara lani anzoni ye mingi na fango tënë atâa so a kanga lo, a pika lo, a bo lo na tênë, bateau atuku na lo nga lo manke kobe na bongo (2 aCor. 11:23-27). Ye oko, atâa akua so Paul asara ândö nga na apasi so lo bâ, lo hinga lani so lo doit ti ngbâ ti sara na Jéhovah. E nga e doit ti sara tongaso.

6. Ambeni ye wa la ayeke ‘aye so ayeke na peko’ so peut-être e bezoin ti girisa ni?

⁶ Tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti Paul ti “girisa aye kue so ayeke na peko” ti e? Ambeni na popo ti e abezoin peut-être ti zia ti bâ so tënë ayeke na li ti ala ndali ti asiokpari so ala sara ândö. Tongana a yeke kpale ti mo la, mo lingbi ti komanse ti manda ye na ndö ti ye so Christ afuta ti zi azo. Tongana e manda ye na ndö ti tënë so akpengba zo so, e gbu li na ndö ni nga e sambela, alingbi ti sara si e gi bê ti e senge senge ape so tënë ayeke na li ti e. E lingbi même ti zia ti fâ ngbanga na li ti e wani ndali ti asiokpari so e sara ândö. Bâ mbeni ye nde so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Paul. Peut-être ambeni ita adö mbeni kua so alingbi fade ti sara si ala wara mosoro azia ti sara kua ti Jéhovah mingi. Tongana a yeke ye so asi na e la, eskê e lingbi ti girisa aye kue so ayeke na peko na lege so e kiri e sara pëpe nzara ti aye ti sese so e lingbi lani ti wara? (Nom. 11:4-6; Zo-ti. 7:10). “Aye kue so ayeke na peko” alingbi même ti duti aye so e sara na yâ ti kua ti Jéhovah wala atara so e gbu lani ngangu na yâ ni. Biani, tongana e gbu li na ndö ti lege so Jéhovah amû maboko na e ândö alingbi ti sara si e ga nduru na Babâ ti e. Me e ye lâ oko ape ti pensé so e sara aye ndali ti Jéhovah alingbi awe.—1 aCor. 15:58.

7. Ti gue oko na 1 aCorinthien 9:24-27, nyen la a yeke kota ye ti sara ti sö benda na yâ ti kpengo loro ti fini? Mû mbeni tapande ti fa ni.

 ⁷ Paul amä lani yâ ti tënë ti Jésus so nzoni mingi: “Ala sara ngangu kue.” (Luc 13:23, 24). Paul ahinga lani so, legeoko tongana Christ, lo doit ti sara ngangu juska na nda ni. Ni la lo haka gigi ti mbeni Chrétien na mbeni mandako ti kpengo loro. (Diko 1 aCorinthien 9:24-27.) Mbeni zo so ayeke sara mandako ti kpengo loro ayeke zia li ti lo na ndö ti place so mandako ni ayeke hunzi dä nga lo yeke zia pëpe si mbeni ye agboto lê ti lo. Na tapande, azo ti sarango mandako ti kpengo loro alingbi ti kpe na ndö ti lege so amagazin nga na ambeni ye so alingbi ti gboto lê ti ala ayeke na terê ni. Mo pensé so mbeni zo so ayeke sara mandako ti kpengo loro ayeke luti ti bâ aye so ayeke na yâ ti magazin na lê ti vitre? Tongana lo ye ti sö benda, lo yeke sara ni ape. Na yâ ti loro so e yeke kpe ti wara fini, a lingbi e kue e zia pëpe si aye agboto lê ti e. Tongana e zia li ti e na ndö ti ye so ayeke na gbele e nga e sara ngangu kue tongana ti so Paul asara lani, e yeke wara futa ni ande.

8. Akpale ota wa la e yeke bâ?

⁸ Zia e bâ fadeso akpale ota so alingbi ti découragé e. Akpale so ayeke: Aye so zo aku ni si lo wara ni hio ape, wokongo so zo ayeke woko ndali ti gango mbakoro nga na atara so aninga mingi. Tongana e bâ tongana nyen la ambeni ita agbu ngangu na yâ ti akpale so, a lingbi ti mû maboko na e.—aPhil. 3:17.

9. Tongana e wara hio ape aye so e ku ni, a lingbi ti sara e tongana nyen?

⁹ Aye so zo aku ni si lo wara ni hio ape. E ye mingi ti wara anzoni ye so Jéhovah amû zendo ni, na a yeke na lege ni. Na ngoi so Habakuk, prophète ti Jéhovah, afa lani so lo ye mingi ti tene Jéhovah azi aye ti sioni na Juda, Jéhovah atene na lo ti “ngbâ ti ku ni!” (Hab. 2:3). Ye oko, tongana e bâ so aye so e ku ni asi na retard, a lingbi ti sara si e yapu tongana ti kozo ape. E lingbi même ti découragé (aProv. 13:12). A yeke ye so asi na ambeni ita na ngu 1914 tongaso. Na ngoi ni so, aChrétien mingi so a soro ala ti gue na yayu aku lani ti wara futa ti ala na yayu na ngu 1914. Na ngoi so ye ni asi lani ape, aChrétien  so ayeke be-ta-zo asara ye lani tongana nyen so ala wara hio ape ye so ala ku ni?

10. Nyen la mbeni couple asara na ngoi so ye so ala ku asi na ngoi ni ape?

¹⁰ Gbu li na ndö ti tapande ti aita use so ayeke be-ta-zo so ahon ndö ti kpale so. Ita Royal Spatz awara lani batême na ngu 1908 na ngoi so lo yeke na ngu 20. Lo yeke tâ na confiance so lo yeke gue na yayu fafadeso. Tongaso, na ngu 1911, na ngoi so lo ye ti sara mariage, lo tene na Pearl, ita-wali so lo ye ti sara mariage na lo, lo tene: “Mo hinga ye so ayeke si ande na ngu 1914. Tongana e ye ti sara mariage, a lingbi e sara ni hio.” Eskê couple Chrétien so azia lani ti kpe loro ti fini na ngoi so ala gue pëpe na yayu na ngu 1914? Ên-ën, ndali ti so ala zia li ti ala na ndö ti dutingo be-ta-zo na Jéhovah, me pëpe na ndö ti futa ti ala. Ala leke lani na bê ti ala ti ngbâ ti kpe loro ni juska na nda ni. Biani, Royal na Pearl angbâ ti sara kua ti Jéhovah be-ta-zo ngu mingi na pekoni juska fini ti ala na sese ahunzi. Kite ayeke dä ape so mo yeke ku ngoi so Jéhovah ayeke zi zonga so a bi na ndö ti iri ti lo nga lo yeke fa so fason so lo komande na ni ayeke na lege ni nga lo yeke sara si azendo ti lo kue aga tâ tënë. Duti na kite oko ape so aye so ayeke si na ngoi so Jéhovah asoro. Juska ti si na ngoi ni so, zia e ngbâ ti duti na aye mingi ti sara na yâ ti kua so e yeke sara na Nzapa ti e, e zia lâ oko ape si aye so e ku si e wara ni hio ape adécouragé e.

11-12. Ngbanga ti nyen la e lingbi ti ngbâ ti sara na Jéhovah be-ta-zo même tongana e yeke na ngangu mingi encore ape? Mû mbeni tapande ti fa ni.

¹¹ Wokongo so zo ayeke woko ndali ti gango mbakoro. Mbeni zo so ayeke kpe loro ti mandako abezoin ti duti na ngangu mingi. Me mo bezoin pëpe ti duti na ngangu mingi si mo ngbâ ti kpengba na lege ti yingo. Biani, azo mingi so ngangu ti ala akiri na gbe ni aleke na bê ti ala ti ngbâ ti gue na li ni na lege ti yingo (2 aCor. 4:16). Na tapande, na ngoi so Ita Arthur Secord * ayeke lani na ngu 88, lo sara kua na Béthel asara ngu 55 awe. Lo yeke na ngangu encore ape nga lo yeke na nzoni seni ape. Mbeni lâ, mbeni wali so ayeke infirmier aga na terê ti gbogbo ti lo ti bâ lege ti aye so lo bezoin ni. Lo bâ lo nga na nzoni bê lo tene: “Ita Secord, mo sara lani kua mingi ndali ti Jéhovah.” Ye oko, Arthur azia li ti lo pëpe na ndö ti aye so lo sara ândö. Lo bâ lê ti lo, lo he ngia kete, lo tene: “Tënë so mo tene ayeke tâ tënë. Ye so ayeke kota ye ayeke pëpe aye so e sara ândö. Me a yeke aye so e yeke sara laso ti gue na ni la ayeke kota ye.”

¹² Peut-être mo sara kua ti Jéhovah ngu mingi awe me fadeso seni ti mo so ayeke nzoni ape akanga lege na mo ti sara akua mingi so mo sara ândö. Tongana a yeke ni la, découragé ape. Hinga biani so Jéhovah abâ na nene ni mingi akua so mo sara ândö na bê ti mo kue (aHéb. 6:10).  Nga girisa ape so a yeke pëpe akua so e sara mingi ndali ti Jéhovah la afa so e ye lo mingi. Me e yeke fa na Jéhovah so e ye lo mingi tongana e duti na nzoni bango ndo nga e sara aye kue so e lingbi ti sara (aCol. 3:23). Jéhovah ahinga aye so e yeke na ngangu ti sara nga na aye so e yeke na ngangu ti sara ape, na lo hunda na e ape ti sara aye so ahon ngangu ti e.—Marc 12:43, 44.

13. Tongana nyen la tapande ti Anatoly na Lidiya akpengba e ti ngbâ ti sara na Jéhovah atâa na yâ ti atara mingi?

¹³ Atara so aninga mingi. Ambeni wakua ti Jéhovah agbu ngangu na yâ ti angangu kpale nga na aye ti ngangu so a sara na ala teti angu mingi. Na tapande, Anatoly Melnik * ayeke lani gï na ngu 12 senge na ngoi so a gbu babâ ti lo, a kanga lo nga a tokua lo na Sibérie, so ayo ahon kilomètre 7 000 na sewa ti lo so ayeke na Moldavie. Ngu oko na pekoni, a tokua nga Anatoly, mama ti lo nga na babâ na mama ti mama ti lo na Sibérie. Na pekoni, ala wara lege ti gue na abungbi na mbeni kete kodro, me ala doit ti tambela kilomètre 30 na ngoi ti neige so dê ayeke ka mingi. Mbeni ngoi na pekoni, Ita Melnik asara ngu ota na da ti kanga, lo yeke pëpe na terê ti wali ti lo, Lidiya, nga na molenge ti ala ti wali ti ngu oko. Atâa so ala gbu ngangu na yâ ti angangu kpale teti ngu mingi, Anatoly na sewa ti lo angbâ lani ti sara na Jéhovah be-ta-zo. Laso Anatoly ayeke na ngu 82, lo yeke membre ti mbeni Komite ti filiale so ayeke na Asie centrale. Legeoko tongana Anatoly na Lidiya, zia e sara aye kue so e lingbi ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah, na e ngbâ ti gbu ngangu tongana ti so e sara ândö.​—aGal. 6:9.

14. Nyen la Paul ahinga so lo doit ti sara ti wara ye so ayeke na gbele lo?

¹⁴ Paul ayeke lani na confiance so lo yeke kpe loro ni juska na nda ni nga lo yeke wara ye so ayeke na gbele lo. Lo yeke lani mbeni Chrétien so a soro lo ti gue na yayu, na lo yeke ku lani kungo ti wara “futa ti iringo ndo ti gue na yayu.” Ye oko, ti wara ni, lo hinga so lo doit ti “ngbâ ti kpe loro ni”. (aPhil. 3:14). Paul asara kua na mbeni pendere tapande ti mû maboko na aPhilippien ti ngbâ ti zia li ti ala na ndö ti ye so ayeke na gbele ala.

15. Tongana nyen la Paul asara kua na tapande ti dutingo molenge ti mbeni kodro ti wa aChrétien ti Philippes ti “ngbâ ti kpe loro”?

¹⁵ Paul adabe ti aPhilippien lani lo tene ala yeke amolenge ti kodro so ayeke ti yayu (aPhil. 3:20). Ngbanga ti nyen la ala doit ti dabe ti ala na ye so? Na ngoi ni kâ, azo aye mingi ti  duti amolenge ti kodro ti Rome ndali ti so ayeke sara si ala wara anzoni ye mingi. * Ye oko, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ayeke amolenge ti mbeni kodro so ayeke nzoni mingi, so ayeke ga na ala aye ti nzoni mingi. Anzoni ye so dutingo molenge ti kodro ti Rome aga na ni ayeke gï kete tongana a haka ni na anzoni ye so amolenge ti kodro so ayeke ti yayu ayeke wara. Ndani la, Paul awa aPhilippien ti “ngbâ ti sara ye tongana molenge ti kodro gï tongana ti so alingbi na nzoni tënë so a fa na ndö ti Christ”. (aPhil. 1:27, kete tënë na gbe ni). Laso, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu azia na e nzoni tapande na ngoi so ala ngbâ ti kpe loro ti wara ye so ayeke na gbele ala: fini ti lakue lakue na yayu.

16. Ti gue oko na aPhilippien 4:6, 7, atâa e yeke na beku ti wara fini na yayu wala na sese, nyen la a lingbi e ngbâ ti sara?

¹⁶ Atâa e yeke na beku ti wara fini ti lakue lakue na yayu wala na yâ ti Paradis na sese, a lingbi e ngbâ ti kpe loro ti wara ye so ayeke na gbele e. Atâa dutingo ti e ayeke so wa, a lingbi e bâ pëpe aye so ayeke na peko ti e; nga a lingbi e zia pëpe si mbeni ye akanga lege na e ti sara na Jéhovah (aPhil. 3:16). Peut-être e ku aninga mingi awe ti bâ gango tâ tënë ti azendo ti Jéhovah, wala peut-être e yeke na ngangu tongana ti kozo ape. Peut-être e gbu ngangu na yâ ti angangu kpale nga na aye ti ngangu so a sara na e teti angu mingi awe. Atâa dutingo ti mo ayeke so wa, “gi bê ti [mo] na ndö ti mbeni ye pëpe”. Me fa na Nzapa aye so agbu bê ti mo nga voro terê ti mo na lo, na lo yeke mû na mo siriri so ahon ndö ti aye kue so mo lingbi ti pensé na ni.—Diko aPhilippien 4:6, 7.

17. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article ti peko?

¹⁷ Na ngoi so mbeni zo ti kpengo loro aga nduru na place so mandako ni ayeke hunzi dä, lo yeke sara ngangu kue nga lo yeke zia li ti lo gï na ndö ti place ni so. Legeoko nga a lingbi e zia li ti e kue gï na ndö ti ye so ayeke na gbele e so ayeke ti hunzi loro ti e ti fini. Zia e sara ngangu kue alingbi na dutingo ti e nga e gue na li ni ti wara apendere ye so ayeke na gbele e. Nyen la a lingbi e sara ti tene e ngbâ ti kpe loro ni? Article ti peko ayeke mû maboko na e ti zia anzoni ye na kozo ndo nga ti “hinga biani aye so ayeke akota ye mingi ahon atanga ni”.—aPhil. 1:9, 10.