1. Tara wa la Joseph awara lani? Lo sara ye tongana nyen?

 JOSEPH, molenge ti Jacob, awara lani mbeni ngangu tara. Mbeni wali atene na lo, atene: “Lango na mbi ma.” A yeke lani wali ti wa ti lo Potiphar. Joseph ake ti lango na lo. Laso, mbeni zo apeut ti hunda terê ti lo, atene: ‘Ngbanga ti nyen la Joseph ake ti lango na lo?’ Potiphar ayeke lani dä ape. Na ndö ni, Joseph ayeke lani ngbâa; wali so apeut ti sara si gigi akpengba na lo ndali ti so lo ke ti lango na lo. Me Joseph adö sese na wali ni so ayeke hunda na lo lakue ti lango na lo. Ngbanga ti nyen? Lo tene: “Mbi lingbi ti sara kota ye ti sioni so tongana nyen? Nga mbi lingbi ti sara siokpari na terê ti Nzapa tongana nyen?”—Gen. 39:7-12.

2. Joseph ahinga tongana nyen so gingo wali wala koli nde ayeke sarango siokpari na terê ti Nzapa?

² Joseph ahinga lani tongana nyen so Nzapa ti lo ayeke bâ gingo wali wala koli nde tongana mbeni “kota ye ti sioni”? Ngu ngbangbo use na pekoni la a sû Ndia ti Moïse, so na yâ ni mo yeke wara commandement so, so ayeke polele, so atene: “Mo gi wali wala koli nde pëpe.” (Ex. 20:14). Me Joseph ahinga lani Jéhovah nzoni, tongaso lo hinga so lo yeke yeda ape ti tene zo agi wali wala koli nde. Na tapande, Joseph ahinga lani nzoni so Jéhovah aleke ti tene koli oko na wali oko la adoit ti sara mariage. Lo mä nga lani tongana nyen la fani use Jéhovah asara mbeni ye ti bata nengo ti Sara, mama ti âta ti lo, na ngoi so mbeni zo aye ti lango na lo. Legeoko nga, Nzapa asara lani mbeni ye ti bata Rébecca, wali ti Isaac (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11). Tongana Joseph agbu li na ndö ti aye so, lo hinga ye so ayeke na lege ni nga na ye so ayeke na lege ni ape  na lê ti Nzapa. So Joseph aye Jéhovah, lo leke na bê ti lo ti ngbâ ti sara ye so lo hinga Jéhovah aye lo sara.

3. Nyen la e yeke sara tënë na ndö ni?

³ Eskê mo ye mbilimbili? Kite ayeke dä ape so mo ye ni. Me so e yeke mbilimbili-kue ape, tongana e sara hange ape, a yeke duti ngangu ape ti tene e duti na bango ndo ti dunia so na ndö ti mbilimbili (És. 5:20; aRom. 12:2). Tongaso, e yeke gi ti hinga mbilimbili ayeke nyen nga anzoni ye wa la e yeke wara tongana e ye mbilimbili. Na pekoni, e yeke bâ aye ota so e peut ti sara ti aidé e ti ye mingi ti sara ye alingbi na andia ti Jéhovah.

4. Bango ndo wa la ambeni zo ayeke na ni so ayeke na lege ni ape na ndö ti mbilimbili?

⁴ Ambeni zo abâ so ala yeke mbilimbili atâa so ala yeke azo ti baba, ala yeke fâ ngbanga na ndö ti amba ti ala wala ala pensé so ala yeke nzoni mingi ahon amba ti ala. Me Nzapa aye asarango ye so oko ape. Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo ke na kuru go aye so akota zo ti nzapa ti ngoi ti lo asara so ala sigi na andia ti ala wani na ndö ti ye so ayeke mbilimbili (Zo-ti. 7:16; Luc 16:15). Zo so asara ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni apensé lâ oko ape so lo yeke nzoni ahon amba ti lo.

5. Ti Bible, mbilimbili ayeke nyen? Mû ambeni tapande ti fa ni.

⁵ Mbilimbili ayeke mbeni pendere sarango ye. Na nduru tënë, a ye ti tene ti sara ye so ayeke na lege ni na lê ti Jéhovah Nzapa. Na yâ ti Bible, atënë so a kiri peko ni na tënë “mbilimbili” aye ti sara tënë ti sarango ye alingbi na aye so Jéhovah ahunda na e ti sara, so ayeke na nduzu mingi. Na tapande, Jéhovah atene na azo ti dengo buze so a yeke nzoni “wen ti ndö ti kilo ti [ala aduti] mbilimbili”. (Deut. 25:15). Tongaso, Chrétien so aye ti duti mbilimbili na lê ti Nzapa ayeke sara ye mbilimbili na yâ ti dengo buze ti lo kue. Zo ti mbilimbili aye nga fango ngbanga ti mbilimbili, lo ye ape ti bâ so a sara ye na mbeni zo na lege ni ape. Nga, “ti mû ngia mingi na [Jéhovah]”, zo so ayeke biani mbilimbili ayeke gbu li na ndö ti fason so Jéhovah ayeke bâ na adesizion so lo yeke mû.—aCol. 1:10.

6. Ngbanga ti nyen la e peut ti duti na confiance na ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni nga na ye so lo tene ayeke na lege ni ape? (Ésaïe 55:8, 9).

⁶ Bible afa so mbilimbili alondo na Jéhovah. Ndani la a iri lo “ndo ti duti ti mbilimbili”. (Jér. 50:7). So Jéhovah la acréé aye kue, lo oko la lo yeke na droit ti fa aye so ayeke na lege ni nga na aye so ayeke na lege ni ape. Jéhovah ayeke mbilimbili-kue, lo hinga mbilimbili ye so ayeke na lege ni nga ye so ayeke na lege ni ape. Me so siokpari ayeke na terê ti e nga e yeke mbilimbili-kue ape, e peut ti hinga ape ye so ayeke na lege ni nga na ye so ayeke na lege ni ape (aProv. 14:12; diko És. 55:8, 9.) Me ndali ti so Nzapa asara e na image ti lo, e peut ti sara ye so lo tene ayeke na lege ni (Gen. 1:27). Na e ye mingi ti sara ni. So e ye Babâ ti e apusu e ti sara ye kue so e peut ti sara ti mû tapande ti lo.—aÉph. 5:1.

7. Ngbanga ti nyen la e bezoin andia so e peut ti sara confiance na ni? Mû mbeni tapande ti fa ni.

⁷ Tongana e sara ye alingbi na andia ti Jéhovah na ndö ti ye so ayeke na lege ni nga na ye so ayeke na lege ni ape, e yeke bâ nzoni dä. Mo hinga raison ni? Imaginé ye so ayeke passé tongana banque oko oko asigi na andia ti lo wani na ndö ti valeur ti nginza wala ndokua oko oko ti lekengo da asara ye alingbi andia ti lo wani na ndö ti amesure. Aye ayeke ga tâ kirikiri. Nga, tongana adocteur nga na a-infirmier ake ti sara ye alingbi na ambeni mbilimbili ndia na ngoi so ala yeke kaï kobela ti azo, ambeni zo ti kobela apeut ti kui. Biani,  andia so zo apeut ti zia bê ti lo na ni ayeke bata zo. Legeoko nga, andia ti Nzapa na ndö ti ye so ayeke na lege ni nga na ye so ayeke na lege ni ape ayeke bata e.

8. Anzoni ye wa la ayeke ku azo so aye ti sara ye so ayeke na lege ni?

⁸ Jéhovah ayeke sara tufa na ndö ti azo so ayeke gi ti vivre alingbi na andia ti lo. Lo tene: “Sese ayeke ga ande ye ti azo ti mbilimbili, na ala yeke ngbâ na ndö ni lakue lakue.” (Ps. 37:29). Eskê mo peut ti imaginé beoko, siriri nga na ngia so azo ayeke duti ande na ni na ngoi so azo kue ayeke sara ye alingbi na andia ti Jéhovah? Jéhovah aye ti tene mo vivre tongaso. E kue e yeke na anzoni raison ti ye ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni. Tongana nyen la e peut ti ye mingi ye so ayeke na lege ni? Zia e bâ aye ota so e peut ti sara.

9. Nyen la ayeke aidé e ti ye mbilimbili?

⁹ Kozo ye ni: Ye Lo so asigi na andia ni. Ti ye mbilimbili, e doit ti ye mingi Jéhovah so asigi na andia na ndö ti ye so ayeke na lege ni na ye so ayeke na lege ni ape. Tongana e ye Jéhovah mingi, e yeke ye mingi ti sara ye alingbi na andia ti lo. Na tapande, tongana Adam na Ève aye lani Jéhovah, ala yeke ke lâ oko ape ti mä yanga ti lo.—Gen. 3:1-6, 16-19.

10. Nyen la Abraham asara ti hinga nzoni mingi ye so Jéhovah apensé?

¹⁰ Kite ayeke dä ape so e ye pëpe ti sara mara ti faute so Adam na Ève asara lani. E peut ti kpe ti tene ye tongaso asi na e tongana e ngbâ ti manda ye na ndö ti Jéhovah, ti bâ na nene ni asarango ye ti lo nga ti gi ti comprendre fason so lo yeke pensé na ni. Tongana e sara ni, e yeke ye Jéhovah mingi. Gbu li na ndö ti Abraham. Lo ye lani Jéhovah biani. Même na ngoi so a yeke ngangu na lo ti comprendre adesizion ti Jéhovah, lo sara kpengbango-li ape. Me lo gi lani ti hinga Jéhovah nzoni. Na tapande, na ngoi so Abraham amä so Jéhovah amû desizion ti futi Sodome na Gomorrhe, na tongo nda ni mbeto asara lo so “Juge ti sese kue” ayeke futi azo ti mbilimbili legeoko na azo ti sioni. Ti Abraham, Jéhovah apeut ti pensé tongaso ape, tongaso lo sara terê ti lo kete lo hunda gbâ ti atënë na Jéhovah. Jéhovah akanga bê akiri tënë na lo. Na nda ni, Abraham aga ti bâ so Jéhovah ayeke bâ ye so ayeke na bê ti zo oko oko nga Lo yeke punir lâ oko ape zo so tënë ayeke na li ti lo ape legeoko na zo so asara faute.—Gen. 18:20-32.

11. Tongana nyen la Abraham afa so lo ye Jéhovah nga lo sara confiance na Lo?

¹¹ Lisoro so Abraham na Jéhovah asara na ndö ti agbata ti Sodome na Gomorrhe andu bê ti lo mingi. Kite ayeke dä ape so na pekoni, lo ye Babâ ti lo nga lo ne lo même mingi ahon ti kozo. Me angu mingi na pekoni, Abraham atingbi na mbeni ye so na yâ ni a yeke ngangu mingi na lo ti sara confiance na Jéhovah. Jéhovah ahunda lani na lo ti mû molenge ti lo Isaac so lo ye lo mingi na sandaga. Me so Abraham ahinga lani Nzapa ti lo nzoni mingi awe, ti so ni so lo hunda tënë na lo ape. Abraham ahon gï ti sara ye so Jéhovah ahunda na lo. Me imaginé vundu so asara lo na ngoi so lo yeke leke terê ti lo ti sara ye so Jéhovah ahunda na lo. Abraham adoit lani ti gbu li mingi na ndö ti aye so lo hinga na ndö ti Jéhovah. Lo hinga lani so Jéhovah ayeke sara ye lakue na lege ni nga na ndoye. Tongana ti so bazengele Paul atene, Abraham atene lani na bê ti lo so Jéhovah ayeke na ngangu ti zingo na kuâ molenge ti lo Isaac so lo ye lo mingi (aHéb. 11:17-19). Jéhovah amû lani zendo so Isaac ayeke dü mbeni mara, me na ngoi ni so ade Isaac adü molenge ape. Abraham aye lani Babâ ti lo Jéhovah, tongaso lo yeke na confiance so lo  yeke sara lakue ye so ayeke na lege ni. Atâa so a yeke lani ngangu, mabe ti lo apusu lo ti mä yanga.—Gen. 22:1-12.

12. Tongana nyen la e peut ti sara ye tongana Abraham? (Psaume 73:28).

¹² Tongana nyen la e peut ti sara ye tongana Abraham? Tongana ti lo, e bezoin ti ngbâ ti manda ye na ndö ti Jéhovah. Tongana e sara ni, e yeke ga nduru mingi na lo nga e yeke ye lo même mingi. (Diko Psaume 73:28.) E yeke fa lege na conscience ti e tongaso si a pusu e ti pensé tongana Jéhovah (aHéb. 5:14). Tongaso, tongana mbeni zo agi ti pusu e ti sara ye so ayeke na lege ni ape, e yeke ke. E yeke pensé même lâ oko ape ti sara mbeni ye so ayeke zia vundu na bê ti Babâ ti e nga ayeke buba songo ti e na lo. Me na mbeni lege nde wa la e peut ti fa so e ye mbilimbili?

13. Tongana nyen la e peut ti tomba peko ti mbilimbili? (aProverbe 15:9).

¹³ Use ye ni: Gi ti ye mbilimbili lâ na lâ. Tongana e ye ti tene nyama ti terê ti e akpengba, e doit ti sara ngangu ti sara sport lâ na lâ. Legeoko nga, e doit ti sara ngangu si e ye ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni. A yeke mbeni ye so e peut ti sara ni lâ na lâ. Jéhovah ayeke sara ye ahon ndö ni ape, na lo yeke hunda lâ oko na e ape ti sara ye ahon ti so e peut ti sara (Ps. 103:14). Lo tene na e so “lo ye zo so agi peko ti mbilimbili.” (Diko aProverbe 15:9.) Tongana e yeke gi ti sara mbeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah, e yeke ngbâ ti sara effort ti sara ni. Tombango peko ti mbilimbili ayeke nga tongaso. Jéhovah ayeke kanga bê lo yeke aidé e ti maï, so ti tene, ti sara achangement lakue tongana ngoi ayeke hon.—Ps. 84:5, 7.

14. ‘Bongo ti wen ti mbilimbili’ aye ti sara tënë ti nyen? Ngbanga ti nyen la e bezoin ni?

¹⁴ Na ndoye, Jéhovah adabe ti e so sarango ye so lo tene ayeke na lege ni ayeke mbeni nengo kungba ape (1 Jean 5:3). Me a yeke bata e, nga e bezoin ni ti tene a bata e lâ na lâ. Girisa ape aye ti bira so bazengele Paul asara tënë ni (aÉph. 6:14-18). Ti so wa la ayeke bata bê ti turugu ni? A yeke ‘bongo ti wen ti mbilimbili’, so aye ti sara tënë ti aye so Jéhovah atene ayeke na lege ni. Aye ni so apeut ti bata bê ti e na lege  ti fä, so ti tene, zo ti yâ ni ti e, tongana ti so bongo ti wen ayeke bata vrai bê ti e. Ndani la a yeke kota ye ti tene bongo ti wen ti mbilimbili aduti na popo ti aye ti bira so mo yü.—aProv. 4:23.

15. Tongana nyen la mo peut ti yü bongo ti wen ti mbilimbili?

¹⁵ Tongana nyen la mo peut ti yü bongo ti wen ti mbilimbili? Mo peut ti sara ni tongana mo gbu li na ndö ti ye so Nzapa aye ti tene mo sara na ngoi so mo yeke mû desizion lâ oko oko. Na ngoi so mo yeke mû desizion na ndö ti aye so mo yeke sara lisoro na ndö ni, bia so mo yeke mä, angia so mo yeke bâ wala ambeti so mo yeke diko, kozoni hunda terê ti mo: ‘Nyen la mbi yeke yôro na yâ ti li ti mbi? Ye ni so azia ngia na bê ti Jéhovah? Wala a yeke maï lango-sioni, sarango ye ti ngangu na zo, kota bê, bibe ti kion, so ayeke aye so Jéhovah atene ayeke mbilimbili ape?’ (aPhil. 4:8). Tongana adesizion so mo mû ague oko na ye so bê ti Jéhovah aye, mo yeke zia lege na aye so lo tene ayeke na lege ni ti bata bê ti mo.

16-17. Tongana nyen la Ésaïe 48:18 adë bê ti e so e peut ti sara ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni teti lakue lakue?

¹⁶ Eskê a si na mo awe ti gi bê ti mo wala mo peut ti ngbâ ti sara ye so Jéhovah atene ayeke na lege ni lâ na lâ, tongana angu ayeke hon? Bâ mbeni tapande so Jéhovah asara kua na ni, so ayeke na Ésaïe 48:18. (Diko ni.) Jéhovah amû zendo so mbilimbili ti e apeut ti duti “tongana amapo ti ngu-ingo”. Imaginé so mo luti na yanga ti mbeni kota ngu-ingo, mo bâ amapo so ayeke ga na peko ti terê na peko ti terê. Na ndo so ayeke kpô so, eskê mo yeke gi bê ti mo so mbeni lâ amapo ni apeut ti kaï? Ên-ën. Mo hinga so amapo ayeke ga na yanga ti ngu so a sara angu saki mingi awe, nga kite ayeke dä ape so a yeke ngbâ ti ga.

¹⁷ Mbilimbili ti mo apeut ti duti tâ gï tongana amapo ti ngu-ingo. Na lege wa? Tongana mo yeke na mbeni desizion ti mû, kozoni gi ti hinga ye so Jéhovah aye mo sara. Na pekoni, sara ni. Atâa desizion ni ayeke ngangu tongana nyen, Babâ ti mo so aye mo ayeke duti lakue dä ti mû na mo ngangu nga ti aidé mo ti ngbâ ti sara ye so ayeke na lege ni lâ na lâ.—És. 40:29-31.

18. Ngbanga ti nyen la e doit ti kpe ti fâ ngbanga na ndö ti amba ti e alingbi na aye so e bâ ayeke na lege ni wala ayeke na lege ni ape?

¹⁸ Ota ye ni: Zia Jéhovah la afâ ngbanga. Na ngoi so e yeke sara ngangu ti sara ye kue so Jéhovah aye ti tene e sara, a yeke nzoni ape ti haka ye so e yeke sara na ti amba ti e nga ti bâ so e yeke nzoni ahon ala. E yeke na droit ape ti fâ ngbanga na ndö ti ye so azo ayeke sara. A yeke nzoni e girisa ape so Jéhovah la ayeke “Juge ti sese kue”. (Gen. 18:25). Jéhovah amû na e kua ti fango ngbanga ape. Jésus amû na e commandement so: “Ala zia ti fâ ngbanga na li ti azo si a fâ ngbanga na li ti ala pëpe.”—Mat. 7:1. b

19. Tongana nyen la Joseph afa lani so lo sara confiance na fango ngbanga ti Jéhovah?

¹⁹ Zia e kiri e bâ tapande ti Joseph so ayeke zo ti mbilimbili. Lo ke ti fâ ngbanga na ndö ti azo, même azo so asara sioni na lo. Aita ti lo wani asara ye ti ngangu na lo, ala kä lo na ngbâa nga ala sara si babâ ti ala apensé so lo kui awe. Angu mingi na pekoni, Joseph na azo ti sewa ti lo akiri awara terê. So Joseph ayeke fadeso kota zo ti kodro, lo peut lani ti fâ ngbanga ngangu na ndö ti aita ti lo nga ti kiri na ala peko ti sioni so ala sara na lo. Mbeto asara  aita ti Joseph so lo peut ti sara gï tongaso, atâa so vundu asara ala mingi ndali ti ye so ala sara lani na lo. Me Joseph adë bê ti ala, lo tene: “Ala sara mbeto pëpe. Mbi la mbi yeke na place ti Nzapa?” (Gen. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21). So Joseph asara terê ti lo kete, lo hinga so gï Jéhovah la ayeke na droit ti fâ ngbanga na ndö ti aita ti lo.

20-21. Tongana nyen la e peut ti kpe ti bâ so e yeke nzoni ahon amba ti e?

²⁰ Tongana Joseph, e yeke zia Jéhovah la afâ ngbanga. Na tapande, e yeke tene ape so e hinga ye so ayeke pusu aita ti e ti sara ye so ala yeke sara. E lingbi pëpe ti hinga ye so ayeke na bê ti azo, gï “Jéhovah [la] ayeke bâ ye so apusu zo ti sara ye.” (aProv. 16:2). Lo ye mara ti azo kue, so kodro ti ala nga ngobo ti ala ayeke nde nde. Jéhovah awa nga e ti “maï ndoye so ayeke na bê ti [e].” (2 aCor. 6:13). E yeke gi ti ye aita ti e kue, me pëpe ti fâ ngbanga na ndö ti ala.

²¹ Ye so aye nga ti tene so e yeke fâ ngbanga pëpe na ndö ti azo so ayeke na gigi ti congrégation (1 Tim. 2:3, 4). Eskê mo yeke fâ ngbanga na ndö ti mbeni fami ti mo so ayeke Témoin ape, mo tene: “Koli so ayeke ga na yâ ti tâ tënë lâ oko ape?” Ên-ën, tongana mo sara tongaso, andâ mo sara ye na fandara la nga mo bâ so mo yeke nzoni ahon amba ti mo. Jéhovah angbâ ti mû lege na “azo kue na ndo kue” ti changé bê ti ala (Kus. 17:30). Girisa lâ oko ape so, na Jéhovah, azo so apensé so ala yeke nzoni ahon amba ti ala ayeke mbilimbili ape.

22. Ngbanga ti nyen la mo leke na bê ti mo ti ngbâ ti ye mbilimbili?

²² So e ye aye so Jéhovah atene ayeke na lege ni ayeke sara si e duti na ngia nga ayeke aidé e ti duti mbeni nzoni tapande ndali ti amba ti e, tongaso si ala ye e nga na Nzapa mingi. Zia si lakue “nzara ti mbilimbili asara [e] tongana nzara ti kobe na ti ngu”. (Mat. 5:6). Duti sûr so Jéhovah abâ a-effort ti mo, nga so mo yeke gue na li ni azia ngia lakue na bê ti lo. So sarango ye ti azo ti dunia so ayeke ga gï sioni sioni, découragé ape. Girisa lâ oko ape so “Jéhovah aye azo ti mbilimbili.”—Ps. 146:8.