• “Ti mbi, a yeke mo bâ mo tene fani mingi koli ti mbi agi mbeni wali nde.”

• “Kamene asara mbi, mbi bâ so mbi yeke pendere ape nga mbi yeke ye oko ape.”

• “Mbi peut ti sara tënë na ndö ni na zo oko ape. Mbi bâ pasi na zo oko ti dë bê ti mbi ayeke dä ape.”

• “Ti mbi, mbi bâ so Jéhovah apensé na mbi ape.”

Atënë so ayeke na nduzu so afa tongana nyen la mbeni wali ayeke bâ pasi tongana koli ti lo ayeke bâ porno. Nga tongana lo yeke sara ni na hondengo ni teti anze wala angu, wali ni apeut ti bâ so lo peut ti sara confiance na koli ti lo ni encore ape. Mbeni wali atene: “Mbi yeke hunda terê ti mbi: ‘Koli wa la ayeke na terê ti mbi so? Eskê ambeni ye nde ayeke dä encore so lo yeke honde na mbi?’”

A leke article so ndali ti mbeni wali so koli ti lo ayeke bâ porno. a Article so ayeke sara tënë na ndö ti amama-ndia so apeut ti dë bê ti mbeni wali, afa na lo so Jéhovah aye lo nga aye ti aidé lo; amama-ndia ni ayeke aidé lo ti duti na siriri ti bê nga ti ngbâ nduru na Jéhovah. b

Atâa so mo yeke na ngangu pëpe na ndö ti aye kue so koli ti mo ayeke sara, ambeni ye ayeke dä so mo peut ti sara ti duti na siriri ti bê mingi. Bâ ambeni ye ni la.

Bi tënë na li ti mo ape. Mbeni wali apeut ti bâ so a yeke ndali ti mbeni ye so lo sara na lege ni ape la koli ti lo ayeke bâ porno. Danielle c atene: “Mbi bâ so mbi yeke mbeni wali so bê ti lo ayeke son gï songo so lo yeke buba mariage ti lo na lege ti sioni ngonzo so lo sara.” Alice abâ so lo yeke pendere na lê ti koli ti lo ape. Lo hunda terê ti lo, lo tene: ‘Ngbanga ti nyen la koli ti mbi aye ti bâ ambeni wali nde ahon ti tene lo bâ mbi?’

Tongana mo kue mo pensé tongaso, hinga so Jéhovah abâ so a yeke faute ti mo ape so koli ti mo ayeke bâ porno. Jacques 1:14 atene: “Zo oko oko ayeke wara tara tongana nzara ti bê ti lo agboto lo na ahanda lo.” (aRom. 14:12; aPhil. 2:12). Jéhovah abi tënë na li ti mo ape, so mo  ngbâ be-ta-zo na lo, lo bâ ni na nene ni.—2 Chron. 16:9.

Mbeni wali apeut ti bâ so koli ti lo ayeke bâ porno ndali ti so lo kpa ape, me a yeke tâ tënë ape. Awandara atene so zo so ayeke bâ porno ayeke na mbeni kota nzara ti bungbingo koli na wali so mbeni wali apeut ti kaï ni ape.

Gi bê ti mo ahon ndö ni ape. Catherine atene so, so koli ti lo ayeke bâ porno, lakue lo yeke pensé gï na ndö ni. France atene: “Tongana mbi hinga ndo so koli ti mbi ayeke dä ape, mbi yeke gi bê ti mbi. Mbi yeke gi bê ti mbi ngangu na yâ ti lango ni kue.” Ambeni wali atene so kamene asara ala tongana ala yeke na terê ti aita so peut-être ahinga kpale ti koli ti ala. Ambeni abâ so ala yeke gï ala oko ndali ti so ala pensé so zo oko ahinga ye so ala yeke vivre ape.

Agingo bê so ayeke na lege ni. Me tongana lakue li ti mo ayeke gï na ndö ni, mo yeke gi bê ti mo mingi. Gi ti zia li ti mo na ndö ti songo ti mo na Jéhovah. Tongana mo sara ni, a yeke aidé mo ti gbu ngangu.—Ps. 62:2; aÉph. 6:10.

Ti diko ambaï ti Bible na ndö ti awali so vundu asara ala mingi na so ala wara dengo bê ndali ti so ala sambela Jéhovah nga ti gbu li na ndö ni apeut ti aidé mo. Lo zi lakue akpale ti ala ape, me lo sara si ala wara siriri ti bê. Na tapande, “bê ti [Hannah] ason mingi” ndali ti ye so lo vivre ni. Me na peko ti so lo “sambela aninga na gbele Jéhovah”, lo wara siriri ti bê, atâa so lo hinga pëpe ye so ayeke si na pekoni.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 aCor. 1:3, 4.

Hunda na a-ancien ti aidé mo. Ala peut ti duti “tongana kpangba ndali ti pupu nga tongana ndo ti kpe dä ti bata terê ndali ti ngu-nzapa so apika na kota pupu” ndali ti mo (És. 32:2, kete tënë na gbe ni). Ala peut même ti hunda na mbeni ita-wali ti tene mo zi bê ti mo na lo tongaso si mo wara dengo bê.—aProv. 17:17.

Eskê mo peut ti aidé koli ti mo ti zia ti bâ porno? Peut-être mo peut. Bible afa so ti leke mbeni kpale wala ti hon ndö ti mbeni ngangu wato, “azo use ayeke nzoni ahon zo oko”. (Zo-ti. 4:9-12). Awandara abâ so tongana mbeni couple asara kua maboko na maboko, fani mingi zo so ayeke na kpale ti bango porno apeut ti zia lege ni nga wali ti lo apeut ti kiri ti sara confiance na lo.

 Me, zo ni adoit ti leke na bê ti lo ti sara ngangu ti zia ti bâ porno nga ti duti na nzara ti zia ti bâ ni. Eskê lo voro yanga na Jéhovah ti mû na lo ngangu nga lo hunda a-ancien ti aidé lo? (2 aCor. 4:7; Jacq. 5:14, 15). Eskê lo leke mbeni ye awe so apeut ti aidé lo ti kpe ti bâ porno? Na tapande, eskê lo yeke sara kua na téléphone, tablette wala ordinateur ti lo ti sara gï na ambeni ye na mbeni mbilimbili ngoi nga lo yeke kpe ti duti na ambeni ndo so apeut ti ga na lo kpale? (aProv. 27:12). Eskê lo yeke nduru ti yeda ti tene mo mû na lo maboko nga ti tene lo fa na mo ye kue so lo yeke sara? Tongana a yeke tongaso, mo peut ti mû maboko na lo.

Bâ mbeni tapande. Felicia asara mariage na Ethan so aga ngbâa ti bango porno na ngoi so lo ngbâ kete mingi. Felicia asara si a yeke ngangu na lo ape ti tene lo na lo asara lisoro na ndö ti nzara so lo yeke na ni ti kiri ti bâ porno. Ethan atene: “Mbi sara tënë polele na wali ti mbi. Na ndoye, lo yeke aidé mbi ti kpe aye so apeut ti sara si nzara ti bango porno asara mbi nga lakue lo yeke hunda mbi wala mbi yeke nzoni. Nga, lo yeke aidé mbi ti gue na ndö ti Internet ahon ndö ni ape.” Ti tâ tënë ni, bê ti Felicia ason so Ethan aye mingi ti bâ porno. Me lo tene: “Même tongana mbi sara ngonzo wala bê ti mbi ason, a yeke aidé lo ti zia lege ti sioni sarango ye so ape. Na peko ti so e sara lisoro na ndö ti aye so apeut ti aidé lo, lo yeke nduru ti aidé mbi ti zia lege ti songo bê ti mbi.”

Mara ti lisoro so apeut ti aidé koli ni ti zia ti bâ porno nga ayeke aidé wali ni ti kiri ti sara confiance na koli ti lo. Tongana mbeni koli ayeke nduru ti fa na wali ti lo ye so lo sara nzara ni, ndo so lo yeke gue dä nga ye so lo yeke sara, a yeke duti ngangu ape na wali ni ti sara confiance na lo ndali ti so lo yeke honde na lo ye oko ape.

Mo pensé so mo peut ti sara mbeni ye tongaso ti aidé koli ti mo? Tongana a yeke tongaso, peut-être ala peut ti diko article so legeoko nga ti sara lisoro na ndö ni. Ye so lo ye ayeke ti zia ti bâ porno nga ti sara si mo kiri mo sara confiance na lo. Ahon ti tene lo sara ngonzo so mo ye ti sara tënë na lo na ndö ti kpale ni, a yeke nzoni lo gi ti comprendre wala kpale ni asara mo tongana nyen. Ye so mo ye ayeke ti aidé lo na yâ ti effort so lo yeke sara ti zia ti bâ porno nga ti mû lege na lo ti sara aye so lo peut ti sara si mo kiri mo sara confiance na lo. Ala use kue abezoin ti hinga ye so ayeke pusu azo ti bâ porno nga tongana nyen ti hon ndö ni. d

Tongana mo bâ so mo na koli ti mo apeut pëpe ti sara lisoro yeke na ndö ti tënë so, hunda  na mbeni ancien ti duti dä ti aidé ala ti sara lisoro na ndö ni teti mbeni ngoi. Hinga so même na peko ti so koli ti mo azia ti bâ porno awe, a peut ti mû ngoi mingi si mo peut ti kiri ti sara confiance na lo. Découragé ape. Gi ti bâ tongana nyen la songo ti ala ayeke ga nzoni yeke yeke. Duti na beku so tongana ngoi ayeke hon, tongana mo na koli ti mo akangba bê, mariage ti ala apeut ti kiri ti ga nzoni encore.—Zo-ti. 7:8; 1 aCor. 13:4.

Ka tongana koli ti mo akiri atï na yâ ti bango porno, eskê a ye ti tene so lo peut lâ oko ape ti zia ti bâ porno? Ên-ën. Tongana lo yeke ngbâa ti bango porno, lo peut ti tiri ti zia ti bâ porno na yâ ti tanga ti fini ti lo kue. Lo peut ti kiri ti bâ porno même na peko ti so a sara angu mingi lo bâ ni ape. Ti kanga lege na ye tongaso ti si, lo doit ti sara ambeni ye encore ti bata terê ti lo, peut-être lo yeke ngbâ ti ke ti sara ambeni ye même na peko ti so nzara ti bango porno asara lo encore ape (aProv. 28:14; Mat. 5:29; 1 aCor. 10:12). Lo doit ti sara si ‘bibe so ayeke fa lege na lo’ akiri fini ni, nga ti manda ti “ke ye ti sioni”, so andu aye tongana bango porno nga na ambeni sioni ye tongana sarango ngia na terê ti lo ti koli (aÉph. 4:23; Ps. 97:10; aRom. 12:9). Eskê lo yeke nduru ti sara aye so? Tongana a yeke tongaso, lo peut ti zia lege ti bango porno biani. e

Ka tongana koli ti mo aye ape ti gi ti hon ndö ti kpale ti lo ni? A yeke na lege ni so fani mingi mo peut ti découragé, ti sara ngonzo nga ti bâ so lo buba yâ ti confiance so mo yeke na ni na lo. Mo peut ti duti na siriri ti bê tongana mo zia gingo bê ti mo na ndö ti Jéhovah (1 Pi. 5:7). Ngbâ ti ga nduru na Jéhovah na lege ti mandango ye, sambela nga na gbungo li. Tongana mo sara ni, hinga biani so lo nga kue lo yeke ga nduru na mo. Tongana ti so Ésaïe 57:15 atene, lo yeke duti na terê ti “azo so a sara ye ti ngangu na ala nga so asara terê ti ala kete,” ti tene ala kiri ala wara ngangu. Sara kue ti gi ti duti mbeni nzoni Chrétien. Hunda mungo maboko ti a-ancien. Ngbâ ti duti na beku so na yâ ti angoi so ayeke ga, koli ti mo apeut ti sara mbeni kota changement.—aRom. 2:4; 2 Pi. 3:9.