1-2. Atënë so Jésus atene na Jean 4:35, 36 aye ti tene nyen?

JÉSUS ayeke hon lani na yâ ti ayaka, peut-être ayaka ti orge so angbâ ti kono (Jean 4:3-6). Na yâ ti nze osio tongaso orge ni ayeke be ti tene a ko ni. Jésus atene mbeni tënë so ahon gbungo li ti zo, lo tene: “Ala yô lê ti ala na nduzu na ala bâ ayaka ni: akobe ni abe awe ti tene a ko ni.” (Diko Jean 4:35, 36.) Lo ye lani ti tene nyen la?

² Na bango ni, Jésus ayeke sara lani tënë ti bungbingo azo me pëpe ti alê ti kobe. Bâ aye so asi ngoi kete kozo. Atâa so aJuif ayeke na songo pëpe na azo ti Samarie, Jésus afa tënë na mbeni wali ti Samarie, na wali ni amä lo. Na ngoi so Jésus ayeke sara lani tënë ti ayaka so akobe ni “abe awe ti tene a ko ni”, gbâ ti azo ti Samarie so wali ni asara tënë ti Jésus na ala aga na mbage ti Jésus ti manda ye mingi na mbage ti lo (Jean 4:9, 39-42). Mbeni wandara asara commentaire na ndö ti mbaï so, atene: “So azo so aga lani hio ti wara Jésus nga ti mä tënë ti lo . . . afa so ala yeke tongana alê ti kobe so abe awe ti tene a ko ni.”

3. Tongana mo bâ azo tongana ti so Jésus ayeke bâ na ala lani, a yeke sara nyen na ndö ti fango tënë ti mo?

³ Bango ndo ti mo na ndö ti azo so mo yeke fa nzoni tënë na ala ayeke so wa? Mo bâ ala tongana alê ti kobe so abe awe ti tene a ko ni? Tongana a yeke tongaso, aye ota ayeke fa ni. Kozoni, mo yeke fa tënë sân ti ku. Ngoi ti kongo alê ti kobe ni ayeke mingi ape; a lingbi a sara ni hio. Use ni, a yeke nzere na mo ti bâ so azo amä nzoni tënë. Bible atene: ‘Azo ayeke na ngia na ngoi ti kongo lê ti kobe.’ (És. 9:3). Nga ota ni, mo yeke bâ zo oko oko kue tongana zo so alingbi ti ga disciple mbeni lâ. Tongaso, mo yeke changé lisoro ti mo ti lingbi na ye so agbu bê ti zo ni.

4. Na yâ ti article so, nyen la e yeke manda na lege ti bazengele Paul?

 ⁴ Ambeni disciple ti Jésus apensé lani peut-être so azo ti Samarie ayeke ga lâ oko ape adisciple ti Jésus, me Jésus apensé ti lo lani tongaso ape. Me lo bâ ala tongana azo so alingbi ti ga adisciple ti lo mbeni lâ. A lingbi e nga kue e bâ azo ti territoire ti e tongana azo so alingbi ti ga adisciple ti Christ mbeni lâ. Bazengele Paul azia na e mbeni tapande so ayeke pendere mingi. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti lo? Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la (1) lo hinga lani mbeni ye na ndö ti aye so azo so lo fa tënë na ala amä na bê na ni, (2) lo hinga aye so agbu bê ti ala nga (3) lo bâ ala tongana azo so alingbi ti ga adisciple ti Jésus mbeni lâ.

5. Ngbanga ti nyen la Paul alingbi lani ti comprendre azo so ayeke na yâ ti mbeni synagogue?

⁵ Fani mingi Paul afa tënë na yâ ti asynagogue ti aJuif. Na tapande, na yâ ti synagogue ti Thessalonique, “na yâ ti alango ti sabbat ota lo mû Mbeti ti Nzapa si lo pika na patara na [aJuif]”. (Kus. 17:1, 2). Peut-être mbeto asara lani Paul ape na yâ ti synagogue ni. Lo yeke lani Juif (Kus. 26:4, 5). Paul alingbi lani ti comprendre aJuif, tongaso lo wara lege ti fa tënë na ala sân mbeto.—aPhil. 3:4, 5.

6. Tongana nyen la azo so ayeke na yâ ti gara ti Athènes ayeke nde na azo so Paul afa lani tënë na ala na yâ ti mbeni synagogue?

⁶ Na peko ti so awato aforcé Paul ti kpe Thessalonique nga na pekoni Bérée, lo si na Athènes. Ge encore, “lo komanse ti pika patara na yâ ti synagogue ni na aJuif nga na ambeni zo so avoro Nzapa.” (Kus. 17:17). Ye oko, na ngoi so Paul ayeke fa lani tënë na yâ ti gara, azo so lo yeke fa tënë na ala ayeke nde. Ambeni zo so ayeke mä lo ayeke lani awandara so ayeke aJuif ape nga na ambeni zo so ayeke aJuif ape so abâ atënë ti Paul tongana mbeni “fini fango ye”. Ala tene na lo, atene: “Mo yeke ga na ambeni ye so ayeke fini ye na mê ti e.”—Kus. 17:18-20.

7. Ti gue oko na Kusala 17:22, 23, tongana nyen la Paul achangé kode ti fango tënë ti lo?

⁷ Diko Kusala 17:22, 23. Fason so Paul afa lani na tënë na azo so ayeke aJuif ape na Athènes ayeke nde na ti so lo fa na tënë na aJuif na yâ ti synagogue. Peut-être Paul ahunda lani terê ti lo: ‘Aye wa la azo ti Athènes amä na bê na ni?’ Lo bâ lani aye so angoro lo nzoni nga lo pensé na angobo ti bungbi ti vorongo nzapa ti azo ni. Na pekoni, Paul agi ti bâ ambeni ye so ala yeke sara ti voro na nzapa ti ala so ague oko na tâ tënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa. Mbeni wandara so asara tënë na ndö ti Bible atene: “So Paul ayeke Juif so ayeke Chrétien,  lo hinga so aGrec so ayeke apaïen avoro pëpe Nzapa so aJuif nga na aChrétien atene lo yeke tâ Nzapa, me lo gi ti fa na ala so Nzapa so lo yeke fa tënë ti lo, azo ti Athènes ahinga lo biani.” Paul ayeke lani nduru ti changé kode ti fango tënë ti lo. Lo tene na azo ti Athènes so tënë so lo fa alondo na ‘nzapa so ala hinga lo pëpe’ so ala gi ti voro lo. Atâa so azo so ayeke aJuif ape ahinga Mbeti ti Nzapa ape, Paul apensé lani ape so ala yeke ga lâ oko ape aChrétien. Me lo bâ ala tongana alê ti kobe so abe awe ti tene a ko ni nga lo changé kode ti lo ti fango nzoni tënë.

8. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na mo ti hinga aye so azo ti territoire ti mo amä na bê na ni? (b) Tongana mbeni zo atene na mo so lo yeke na bungbi ti vorongo nzapa ti lo, mo lingbi ti tene nyen?

⁸ Hinga ti bâ ndo nzoni tongana Paul. Gi ti bâ aye so alingbi ti mû maboko na mo ti hinga aye so azo ti territoire ti mo amä na bê na ni. Apendere ye wa la ayeke na yâ ti da ti zo so mo yeke fa tënë na lo? Eskê iri ti lo, yungo bongo ti lo, lekengo terê ti lo pendere, wala même atënë ti lo afa mbeni ye na ndö ti bungbi ti vorongo nzapa ti lo? Peut-être lo fa na mo droit so lo yeke na bungbi ti vorongo nzapa ti lo. Na ngoi so mbeni zo atene tongaso na mbeni pionnier spécial so iri ti lo ayeke Flutura, lo tene: “Mbi ga ge ti forcé mo ti yeda na aye so mbi mä na bê na ni ape, me mbi ga ti sara lisoro na mo na ndö ti tënë so . . . ”

9. Atënë wa la mo na mbeni zo so aye tënë ti Nzapa alingbi ti mä terê na ndö ni?

⁹ Atënë wa la mo lingbi ti sara lisoro na ndö ni na mbeni zo so aye tënë ti Nzapa? Gi atënë so mo na lo amä terê na ndö ni. Peut-être lo yeke voro gï Nzapa oko, peut-être lo yeda so Jésus ayeke Sauveur ti azo, wala peut-être lo mä na bê so e yeke na yâ ti ngoi ti sioni so aga nduru ti hunzi awe. Sara kua na aye so mo na lo amä terê dä ti fa tënë ti Bible na lo na mbeni fason so anzere na lo.

10. Nyen la a lingbi e gi ti sara? Ngbanga ti nyen?

¹⁰ Girisa ape so peut-être azo amä na bê pëpe na aye kue so bungbi ti vorongo nzapa ti ala afa. Tongaso, même tongana mo hinga bungbi ti vorongo nzapa ti zo ni, gi ti hinga aye so zo ni wani amä na bê na ni. David, mbeni pionnier spécial na Australie, atene: “Azo mingi abungbi senda-ndara na aye so ala mä na bê na ni.” Donalta, so ayeke na Albanie, atene: “Ambeni zo so e wara ala atene ala yeke na bungbi ti vorongo nzapa ti ala, me na pekoni ala tene so ala mä na bê biani na Nzapa ape.” Nga, mbeni ita-koli so ayeke missionnaire na Argentine atene so ambeni zo atene so ala mä na bê na tënë ti Trinité, me peut-être ala mä na bê biani pëpe so Babâ ni, Molenge ni nga yingo vulu kue ayeke Nzapa oko. Lo tene: “Ti hinga ni asara si a yeke ngangu ape ti wara mbeni tënë so mo na  zo ni amä terê na ndö ni.” Tongaso, gi ti hinga aye so azo amä na bê na ni biani. Na pekoni, legeoko tongana Paul, mo lingbi ti “ga ye kue ndali ti mara ti azo nde nde kue”.—1 aCor. 9:19-23.

11. Tongana ti so Kusala 14:14-17 afa, tongana nyen la Paul afa tënë na mbeni fason so anzere na azo so ayeke na Lystre?

¹¹ Diko Kusala 14:14-17. Paul abâ lani aye so agbu bê ti azo so lo fa tënë na ala, na lo changé lisoro ti lo alingbi na ni. Na tapande, gbâ ti azo so lo sara lisoro na ala na Lystre ahinga lani ye gï kete wala ahinga ye oko ape na ndö ti Mbeti ti Nzapa. Tongaso, Paul asara kua na atënë so ala lingbi ti mä yâ ni. Lo sara tënë ti angoi ti kongo gbâ ti alê ti kobe nga na aye so asara si zo alingbi ti duti na ngia. Lo sara kua na atënë nga na atapande so ayeke ngangu ape na azo so ayeke mä lo ti mä yâ ni.

12. Tongana nyen la mo lingbi ti hinga aye so agbu bê ti mbeni zo nga mo changé lisoro ti mo alingbi na ni?

¹² Gi ti hinga aye so agbu bê ti azo ti territoire ti mo na changé lisoro ti mo alingbi na ni. Tongana nyen la mo lingbi ti hinga ye so agbu bê ti mbeni zo na ngoi so mo yeke ga nduru na lo wala na da ti lo? Ge encore, hinga ti bâ ndo nzoni. Peut-être lo yeke sara kua na yâ ti jardin, lo yeke diko mbeni mbeti, lo yeke leke oto wala lo yeke sara mbeni ye nde. Peut-être mo lingbi ti komanse lisoro na lo na ndö ti ye so lo yeke sara (Jean 4:7). Même bongo so mbeni zo ayü alingbi ti fa na mo mbeni ye na ndö ti lo: peut-être bongo ni afa na mo ye na ndö ti kodro ti lo, kua ti lo wala bungbi ti pikango ballon so lo ye ni mingi. Gustavo atene: “Mbi komanse lisoro na mbeni maseka so ayeke na ngu 19 so foto ti mbeni kota zo ti hengo bia ayeke na terê ti nduzu-bongo ti lo. Mbi hunda lo na ndö ni na lo fa na mbi ndani so lo ye zo ti hengo bia ni. Lisoro so amû lege na mbi ti komanse ti manda Bible na lo, na laso lo yeke ita ti e.”

13. Tongana nyen la e lingbi ti hunda ti manda Bible na azo na mbeni fason so anzere na ala?

¹³ Tongana mo hunda na mbeni zo ti manda Bible na lo, sara ni na mbeni fason so anzere na  lo; fa na lo tongana nyen la étude ni ayeke mû ande maboko na lo (Jean 4:13-15). Na tapande, mbeni wali so aye tënë ti Nzapa atene na mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Poppy ti lï na da ti lo. Na ngoi so Poppy abâ na terê ti mur diplôme ti wali ni so afa so lo yeke professeur so amanda ye na ndö ti fango ye na azo, lo sara tënë mingi na ndö ti fango ye na azo so e nga kue e yeke sara na lege ti kapa ti mandango Bible na azo nga na lege ti abungbi ti e. Wali ni ayeda ti manda Bible, na ndade ni lo gue na bungbi nga ngoi kete na pekoni lo gue na kota bungbi ti lango oko. Ngu oko na pekoni, lo wara batême. Hunda terê ti mo: “Nyen la agbu bê ti azo so mbi sara vizite na ala? Eskê mbi lingbi ti fa na ala kapa ti e ti mandango Bible na azo na mbeni fason so anzere na ala?”

14. Tongana nyen la mo lingbi ti leke terê ti mo ti tene étude so mo yeke sara na mbeni zo alingbi na bezoin ti lo?

¹⁴ Na peko ti so mo komanse ti manda Bible na mbeni zo, leke terê ti mo ndali ti étude oko oko kue so mo yeke gue ti sara na lo. Gbu li na ndö ti sewa ti zo ni, mandango mbeti ti lo, aye so asi na lo nga na aye so agbu bê ti lo. Na ngoi so mo yeke leke terê ti mo, bâ aversê wa la mo yeke diko, avidéo wa la mo yeke fa na lo nga atapande wa la mo yeke sara kua na ni ti fa nda ti atâ tënë ti Bible. Hunda terê ti mo: ‘Nyen la ayeke nzere ande na lo nga ayeke ndu bê ti lo?’ (aProv. 16:23). Na Albanie, mbeni wali so mbeni pionnier so iri ti lo ayeke Flora ayeke manda Bible na lo atene polele, atene: “Mbi peut pëpe ti yeda na fango ye so atene a yeke zingo ande akuâ.” Flora agi pëpe ti forcé lo ti yeda na tënë ni na lê ni lê ni. Lo tene: “Mbi hinga so kozo ti tene lo mä na bê na zingongo ti akuâ, lo doit ti hinga Nzapa so amû zendo ti zingongo ti akuâ.” Ti londo na ngoi ni so ti gue na ni, na ngoi ti étude ni oko oko kue, Flora aluti mingi na ndö ti ndoye, ndara nga na ngangu ti Jéhovah. Mbeni ngoi na pekoni, wali ni amä na bê biani na zingongo ti akuâ. Laso lo yeke mbeni Témoin ti Jéhovah so ayapu.

15. Ti gue oko na Kusala 17:16-18, asarango ye wa ti azo ti Grèce ti ândö ason lani bê ti Paul? Ngbanga ti nyen la lo ngbâ lani ti fa tënë na azo ti Athènes?

¹⁵ Diko Kusala 17:16-18. Paul angbâ lani ti fa tënë na azo ti Athènes, atâa so gbata ti ala asi singo na vorongo ayanda, lango-sioni nga na tënë ti senda-ndara ti apaïen; lo zia nga pëpe si azonga so a zonga na lo adécouragé lo. Paul wani aga lani Chrétien atâa so lo yeke lani “mbeni zo ti zongango ndo, zo ti sarango ye ti ngangu na azo ti [Christ] nga zo ti sioni yanga.” (1 Tim. 1:13). Gï tongana ti so Jésus abâ lani so Paul alingbi ti ga mbeni disciple, Paul nga abâ so azo ti Athènes alingbi ti ga adisciple. Confiance so lo yeke na ni lani ayeke na lege ni.—Kus. 9:13-15; 17:34.

16-17. Nyen la afa so mara ti azo nde nde kue alingbi ti ga adisciple ti Christ? Mû mbeni tapande ti fa ni.

¹⁶ Na ngoi ti akozo Chrétien, mara ti azo nde nde kue aga lani adisciple ti Jésus. Na ngoi so Paul asû mbeti na aChrétien so ayeke na gbata ti Corinthe so ayeke na Grèce, lo tene so ambeni membre ti congrégation ayeke lani azo so asara aye so ake ndia wala azo so asara ambeni sioni ye so ason bê ti zo mingi. Na pekoni, lo kiri lo tene: “Ambeni na popo ti ala ayeke ândö tongaso. Me a sukula ala si ala ga nzoni.” (1 aCor. 6:9-11). Tongana mo yeke lani kâ, eskê mo yeke bâ so azo so alingbi ti changé ti ga adisciple mbeni lâ?

¹⁷ Laso, azo mingi ayeke nduru ti sara achangement so ala bezoin ti sara ti ga adisciple ti Jésus. Na tapande, na Australie, mbeni pionnier spécial so iri ti lo ayeke Yukina aga ti hinga so mara ti azo nde nde kue alingbi ti yeda na tënë so Bible atene. Mbeni lâ, na mbeni ndo ti dengo buze, lo bâ mbeni maseka-wali so gbâ ti tatouage  ayeke na terê ti lo nga lo yü bongo so yâ ni akono mingi. Yukina atene: “Mbeto asara mbi teti mbeni kete ngoi, me na pekoni mbi komanse ti sara lisoro na lo. Mbi bâ so atënë ti yâ ti Bible agbu bê ti lo mingi ni la ambeni tatouage ti lo ayeke ambeni versê ti Psaume.” Wali ni akomanse ti manda Bible nga ti ga na abungbi. *

18. Ngbanga ti nyen la a lingbi e fâ ngbanga na ndö ti azo ape?

¹⁸ Eskê Jésus abâ lani so akobe ti yaka ni abe awe ti tene a ko ni ndali ti so lo pensé so gbâ ti azo ayeke mû peko ti lo? Oko ape. Bible afa kozo awe so gï kete wungo ti azo la ayeke mä na bê na lo (Jean 12:37, 38). Nga, na lege ti miracle Jésus alingbi ti hinga ye so ayeke na bê ti azo (Mat. 9:4). Me lo zia lani li ti lo na ndö ti kete wungo ti azo so ayeke mä na bê na lo na lo yapu ti fa tënë na azo kue. E lingbi pëpe ti hinga ye so ayeke na bê ti azo, tongaso a lingbi e fâ ngbanga pëpe na ndö ti azo ti mbeni territoire wala na ndö ti mbeni zo. Me zia e bâ azo tongana azo so alingbi ti ga adisciple mbeni lâ. Marc, mbeni missionnaire na Burkina Faso, atene: “Fani mingi, azo so mbi pensé so ala yeke gue na li ni azia lege ti sarango étude. Me azo so mbi pensé so ala peut ti gue ayo ape ague na li ni nzoni mingi. Tongaso, mbi manda so a yeke nzoni mingi ti zia lege na yingo ti Jéhovah ti fa lege na e.”

19. A lingbi e bâ azo ti territoire ti e tongana nyen?

¹⁹ Na bango ni pan, peut-être mo bâ so azo so ayeke tongana akobe ti yaka so abe awe ti tene a ko ni ayeke mingi ape na yâ ti territoire ti mo. Me girisa ape tënë so Jésus atene lani na adisciple ti lo. Akobe ti yaka ni abe awe, so ti tene, ngoi ti kongo ni la. Azo alingbi ti changé ti ga adisciple ti Christ. Jéhovah abâ azo so alingbi ti ga adisciple mbeni lâ tongana “aye ti nginza”. (Ag. 2:7). Tongana e bâ azo tongana ti so Jéhovah na Jésus abâ ala, e yeke gi ti hinga ye na ndö ti sewa ti ala, mandango mbeti ti ala, aye so asi na ala nga na aye so agbu bê ti ala. E yeke duti na sioni bango ndo na ndö ti ala ape, me e yeke bâ so ala lingbi ti ga aita ti e mbeni lâ.