1-2. (a) Bible afa Moïse tongana nyen? Nyen la lo sara? (b) Raison wa la ndali ni e yeke sara terê ti e kete?

BIBLE afa so Moïse ayeke “zo so asara terê ti lo kete mingi ahon azo kue na ndö ti sese.” (Nom. 12:3). So aye ti tene so lo yeke lani dogbo zo, lo yeke sara mbeto ti mû desizion nga lo yeke sara mbeto na ngoi so azo ake lo? Peut-être a yeke tongaso la ambeni zo ayeke fa sarango ye ti mbeni zo so asara terê ti lo kete. Me a yeke tâ tënë ape. Moïse ayeke lani mbeni ngangu wakua ti Nzapa, lo yeke mû desizion nga lo sara ye na mbeto ape. Na mungo maboko ti Jéhovah, lo luti na ngangu gbia ti Égypte, lo fa lege peut-être na azo 3 000 000 na yâ ti désert nga lo mû maboko na azo ti Israël ti sö benda na ndö ti awato ti ala.

² E yeke wara pëpe akpale so Moïse ahon ndö ni lani, me lâ na lâ e doit ti luti na azo wala ti hon ndö ti aye so asara si a yeke kete ye ape ti sara terê ti e kete. Ye oko, e yeke na mbeni kpengba raison so ndali ni e ye ti sara terê ti e kete. Jéhovah atene na e so “azo so asara terê ti ala kete, sese ayeke ga ye ti ala”. (Ps. 37:11). Eskê mo yeke fa so mo sara terê ti mo kete? Eskê azo ayeke tene tongaso na ndö ti mo? Kozo ti kiri tënë na akpengba hundango ndo so, a lingbi e hinga sarango terê kete aye ti tene nyen?

3-4. (a) E lingbi ti haka sarango terê kete na nyen? (b) Asarango ye wa la a lingbi e duti na ni tongana e ye ti sara terê ti e kete? Ngbanga ti nyen?

³ Sarango terê kete * ayeke tongana mbeni pendere dessin so  a sara na peinture. Na lege wa? Gï tongana ti so mbeni zo ti sarango dessin ayeke mû apendere couleur ti apeinture ti sara na ni, a lingbi e duti na apendere sarango ye si e sara terê ti e kete. Ambeni sarango ye ni so ayeke mango yanga, sarango ye na ngangu ape nga sarango ye na mbeto ape. Ngbanga ti nyen la e bezoin ambilimbili sarango ye so tongana e ye ti nzere na Jéhovah?

⁴ Gï azo so asara terê ti ala kete la ayeke sara ye so bê ti Nzapa aye. Sarango ye na ngangu pëpe ayeke mbeni ye so bê ti Nzapa aye (Mat. 5:5; aGal. 5:23). Tongana e yeke sara ye so bê ti Nzapa aye, e yeke son bê ti Satan mingi. Tongaso, atâa e sara terê ti e kete nga e sara ye na ngangu pëpe, azo mingi so ayeke na yâ ti dunia ti Satan ayeke ke e (Jean 15:18, 19). Ndani la a lingbi e sara ye na mbeto ape si e dö sese na Satan.

5-6. (a) Ngbanga ti nyen la Satan ake azo so asara terê ti ala kete? (b) Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni?

⁵ Zo so asara terê ti lo kete ape ayeke ti lo zo ti fandara, lo yeke hon ndö ti ngonzo ti lo ape nga lo mä yanga ti Jéhovah ape. So ayeke tâ sarango ye ti Satan la. A dö bê ti e ape so lo ke azo so asara terê ti ala kete. Ala yeke fa na azo so lo yeke sioni mingi. Ye so ayeke même sioni mingi ndali ti Satan ayeke so ala yeke fa so Satan ayeke zo ti mvene. Ndali ti nyen? Ndali ti so atâa nyen la lo tene wala lo sara, lo peut pëpe ti kanga lege na azo so asara terê ti ala kete ti voro Jéhovah.​—Job 2:3-5.

⁶ Na ngoi wa la a yeke kete ye ape ti sara terê ti e kete? Ngbanga ti nyen la a lingbi e ngbâ ti gi ti sara terê ti e kete? Ti kiri tënë na ahundango ndo so, e yeke bâ tapande ti Moïse, ti aHébreu ota so a gue na ala na ngbâa na Babylone nga na ti Jésus.

7-8. Moïse asara ye lani tongana nyen na ngoi so a sara ye na lo na nengo zo ape?

⁷ Na ngoi so e yeke na komandema: A lingbi ti duti kete ye ape na azo so ayeke na komandema ti ngbâ ti sara terê ti ala kete, mbilimbili tongana mbeni zo so ala yeke bâ ndo na ndö ti lo asara ye na ala na nengo zo ape wala atene so ala yeke mû anzoni desizion ape. A si na mo tongaso awe? Ka tongana mbeni membre ti sewa ti mo asara tongaso? Mo yeke sara ye tongana nyen? Bâ tongana nyen la Moïse asara ye lani na yâ ti mara ti ye so.

 ⁸ Jéhovah azia Moïse ti fa lege na azo ti Israël nga lo mû lege na lo ti sû andia ndali ti mara ni. Kite ayeke lani dä ape so Jéhovah ayeke mû lani maboko na Moïse. Atâa so kue, avrai ita ti Moïse, Miriam na Aaron, adiko tënë na terê ti lo na ala tene so lo doit fade ti mû wali so lo mû so ape. Ambeni zo so ayeke na komandema tongana Moïse alingbi ti sara ngonzo nga ti kiri peko ti sioni so a sara na ala. Me Moïse asara tongaso ape. Lo sara lani ngonzo hio ape. Lo voro même yanga na Jéhovah ti zia ti punir Miriam (Nom. 12:1-13). Ngbanga ti nyen la Moïse asara ye tongaso?

9-10. (a) Nyen la Jéhovah amû lani maboko na Moïse ti hinga? (b) Nyen la amokonzi ti sewa nga na a-ancien alingbi ti manda na lege ti Moïse?

⁹ Moïse azia si Jéhovah afa ye na lo. Ngu 40 tongaso kozo, na ngoi so Moïse ayeke lani mbeni membre ti sewa ti da ti gbia ti Égypte, lo sara lani terê ti lo kete ape. Tongaso lo sara ye lani na ngonzo mingi ni la lo fâ lani mbeni koli so na lê ti lo koli ni asara ye na lege ni ape. Moïse apensé so Jéhovah ayeke yeda na aye so lo sara so. Jéhovah amû ngu 40 ti mû maboko na Moïse ti hinga so na ndö ti sarango ye na mbeto ape lo yeke na bezoin ti ambeni sarango ye encore ti fa lege na azo ti Israël; lo bezoin lani ti sara terê ti lo kete. Na ti sara terê kete, lo bezoin nga ti mä yanga nga ti sara ye na ngangu ape. Lo manda ye so nzoni mingi na lo ga mbeni zo so ayeke bâ ndo na ndö ti azo nzoni mingi.​—Ex. 2:11, 12; Kus. 7:21-30, 36.

¹⁰ Laso, a lingbi amokonzi ti sewa nga na a-ancien amû tapande ti Moïse. Na ngoi so a sara ye na mo na nengo zo ape, sara ngonzo hio ape. Sara terê ti mo kete nga yeda na afaute ti mo (Zo-ti. 7:9, 20). Sara ye alingbi na fango lege ti Jéhovah ti leke akpale. Kiri tënë lakue na ngangu ape (aProv. 15:1). Amokonzi ti sewa nga na a-ancien so ayeke sara ye tongaso ayeke nzere na lê ti Jéhovah, ayeke maï siriri nga ayeke zia tapande ti sarango terê kete.

11-13. Tapande wa la aHébreu ota azia na e?

¹¹ Na ngoi so a sara ye ti ngangu na e: Ngbene ye giriri ti ga na ni, azo so ayeke komande ayeke sara ye ti ngangu na awakua ti Jéhovah. Ala lingbi ti tene so e sara asioni ye, me ti tâ tënë ni a yeke ndali ti so e soro ti “mä yanga ti Nzapa, lo so lo yeke mokonzi, ahon ti mä azo.” (Kus. 5:29). A lingbi ti he e, ti bi e na da ti kanga wala même ti pika e. Ye oko, na mungo maboko ti Jéhovah e yeke kiri peko ti sioni so a sara na e ape me e yeke ngbâ ti sara ye na ngangu ape.

¹² Bâ tapande so aHébreu ota so, Hananiah, Mishaël na Azariah, so a gue na ala na kodro-wande azia na e. * Gbia ti Babylone amû yanga  ti tene ala kuku na gbe ti mbeni statue ti lor. Na sarango ye na ngangu ape, ala fa na gbia ni ndani so ala voro statue ni ape. Ala ngbâ lani ti mä yanga ti Nzapa atâa so gbia ni atene a yeke bi ala na yâ ti four ti wâ. Jéhovah asoro ti sö akoli so hio, me ala pensé lani ape so lo yeke sara tongaso ndali ti ala. Me na bê ti ala kue ala yeda na ye kue so Jéhovah azia lege ti tene asi (Dan. 3:1, 8-28). Ala fa so azo so asara terê ti ala kete ayeke sara ye biani na mbeto ape: mbeni gbia, mbeni sioni ye wala mbeni punition alingbi pëpe ti kanga lege na e ti ngbâ ti ‘voro gï Jéhovah oko.’​—Ex. 20:4, 5.

¹³ Na ngoi so e yeke na gbele mbeni ye so alingbi e fa wala e yeke ngbâ be-ta-zo na Nzapa wala pëpe, tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti aHébreu ota so? E yeke sara terê ti e kete ti duti na confiance so Jéhovah ayeke bâ ande lege ti e (Ps. 118:6, 7). E yeke sara ye na ngangu ape nga na nengo zo na ngoi so e yeke kiri tënë na azo so atene so e sara asioni ye (1 Pi. 3:15). Na e yeke ke ti sara ye kue so ayeke buba songo ti e na Babâ ti e so asara ye na ndoye.

14-15. (a) Nyen la alingbi ti si na ngoi so e yeke na agingo bê? (b) Ti gue oko na Ésaïe 53:7, 10, ngbanga ti nyen la e lingbi ti tene so Jésus ayeke nzoni tapande ti zo so asara terê ti lo kete na yâ ti vundu ahon tanga ti azo kue?

¹⁴ Na ngoi so e yeke na gingo bê: E kue e yeke wara agingo bê ndali ti araison nde nde. E lingbi ti gi bê ti e kozo ti sara mbeni examen na ekole wala ti sara mbeni kua so ayeke nde na place ti kua. Wala e yeke gi bê ti e tongana bê ti e atï gï na ndö ti mbeni kode ti kaïngo kobela so peut-être e yeke na bezoin ni. Tongana e yeke na agingo bê, a lingbi ti duti ngangu na e ti sara terê ti e kete. Ambeni ye so alingbi nga ti sara si li ti e aga kirikiri ape alingbi ti komanse ti son bê ti e. E lingbi ti tene asioni tënë nga e sara ye na azo na nzoni bê ape. Tongana mo yeke gi bê ti mo ahon ndö ni, bâ tapande ti Jésus.

¹⁵ Na ngoi ti andangba nze ti fini ti Jésus na ndö ti sese, lo gi lani bê ti lo ngangu. Lo hinga lani so a yeke fâ lo nga lo yeke bâ pasi ngangu (Jean 3:14, 15; aGal. 3:13). Ambeni nze kozo na kuâ ti lo, lo tene lani so lo yeke na vundu mingi (Luc 12:50). Nga na alango so aga gï kozo na kuâ ti lo, lo tene: “Mbi yeke kpô pëpe.” E lingbi ti bâ tongana nyen la lo sara terê ti lo kete nga lo mä yanga ti Nzapa na lege ti atënë ti bê ti lo so lo tene na yâ ti sambela, lo tene: “Babâ, mo sö mbi na yâ ti ngbonga so. Me a yeke ngbanga ni si mbi si na ngbonga so. Babâ, mû gloire na iri ti mo.” (Jean 12:27, 28). Na ngoi so lango ni alingbi, na mbeto pëpe Jésus akä terê ti lo na kuâ na awato ti Nzapa so afâ lo na lege so ala sara pasi na lo nga ala bi kamene na lê ti lo ngangu. Atâa so vundu asara Jésus ngangu nga lo bâ pasi ngangu, lo sara terê ti lo kete lo sara ye so bê ti Nzapa aye. Kite ayeke dä ape so e lingbi ti tene so Jésus ayeke nzoni tapande ti zo so asara terê ti lo kete na yâ ti vundu ahon tanga ti azo kue.​—Diko Ésaïe 53:7, 10.

16-17. (a) Tongana nyen la akota kamarade ti Jésus asara lani mbeni ye so alingbi ti sara si a yeke ngangu na lo ti sara terê ti lo kete? (b) Tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti Jésus?

¹⁶ Na ndangba bï ti fini ti Jésus na ndö ti sese, akota kamarade ti lo asara mbeni ye so alingbi ti sara si a yeke ngangu na lo ti sara terê ti lo kete. Tara ti bâ vundu so asara Jésus na bï ni so. Lo yeke ngbâ tâ be-ta-zo juska na kuâ? Tongana lo ngbâ be-ta-zo ape zo oko ayeke na beku ti wara fini ape (aRom. 5:18, 19). Ye so ayeke encore kota mingi ayeke so ayeke sara nga ye na ndö ti iri ti Babâ ti lo (Job 2:4). Tongaso, na ngoi ti ndangba kobe ti lo na akota kamarade ti lo, abazengele, lisoro so abazengele ni asara aga “mbeni ngangu papa” ala ye “ti hinga zo wa la na popo ti ala a bâ lo tongana zo so ayeke kota ahon atanga ni kue.” Jésus akiri na akamarade ti lo na nzoni lege na ndö ti  tënë so fani mingi, même na lakui ni so kozo na ngoi ti kobe so. Ye so apika bê mingi ayeke so, Jésus asara ngonzo ape. Me lo ngbâ ti sara ye na ngangu ape. Na nzoni bê, Jésus akiri afa na ala bango ndo so ala doit ti duti na ni sân ti woko yâ ti tënë ni. Na pekoni, lo gonda akamarade ti lo ndali ti so ala ngbâ be-ta-zo na lo.​—Luc 22:24-28; Jean 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Mo yeke sara ye tongana nyen tongana mara ti ye so asi na mo? E lingbi ti mû tapande ti Jésus nga ti ngbâ ti sara ye na ngangu ape même na ngoi so e yeke na gingo bê. Na bê kue sara ye alingbi na commandement ti Jéhovah so atene: “Ala ngbâ ti kanga bê na amba ti ala na popo ti ala.” (aCol. 3:13). E yeke sara ye alingbi na commandement so tongana e girisa ape so e kue e yeke tene mbeni tënë wala e yeke sara mbeni ye so ason amba ti e (aProv. 12:18; Jacq. 3:2, 5). Na ndö ni, gi lakue ti gonda amba ti mo ndali ti anzoni sarango ye ti ala.​—aÉph. 4:29.

18. Tongana nyen la Jéhovah ayeke mû maboko na azo so asara terê ti ala kete ti mû anzoni desizion? Nyen la a lingbi ala sara?

¹⁸ E yeke mû anzoni desizion. Tongana e yeke na gbele angangu desizion ti mungo ni, Jéhovah alingbi ti mû maboko na e ti mû anzoni desizion, me gï tongana e sara terê ti e kete si. Lo tene na e so lo yeke mä “azo so abâ terê ti ala kete”. (Ps. 10:17). Lo yeke mä gï e ape me lo yeke sara nga ambeni ye. Bible atene: “Lo yeke fa na azo so asara terê ti ala kete tongana nyen ti sara ye na lege ni, nga lo yeke fa lege ti lo na ala.” (Ps. 25:9). Jéhovah ayeke fa lege na e na lege ti Bible, ambeti ti e, * avidéo nga na abungbi so “ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara” aleke (Mat. 24:45-47). A lingbi e sara part ti e na lege so e sara terê ti e kete e yeda so e bezoin mungo maboko, e manda ye na lege ti aye so Jéhovah amû na e nga e sara ye alingbi na aye so e manda.

19-21. Faute wa la Moïse asara na Cadès? Aye wa la e lingbi ti manda dä?

¹⁹ E yeke kpe ti sara afaute. Gbu li encore na ndö ti Moïse. Teti angu mingi lo sara lani terê ti lo kete nga lo nzere na Jéhovah. Me na hunzingo ti ngu 40 so azo ti Israël asara na yâ ti benyama, Moïse afa pëpe so lo sara terê ti lo kete. Ita ti lo ti wali, so kite ayeke dä ape, amû maboko na lo ti sö fini ti lo na Égypte, alondo ti kui na a lu lo na Cadès. Na fadeso encore azo ti Israël ayeke dema atene a bâ lege ti ala nzoni  ape. Na ti so ni so ala yeke “papa na Moïse” ndali ti so ngu ayeke dä ape. Atâa so Jéhovah amû ngangu na Moïse ti sara amiracle mingi nga atâa so Moïse asara asacrifice ti fa lege na azo ti Israël, ala dema. Ala dema gï ndali ti ngu ape me nga ndali ti Moïse, mo bâ mo tene lo la lo sara si nzara ti ngu asara ala.​—Nom. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Ngonzo asara Moïse ngangu na lo zia lege ti sarango ye na ngangu ape. Atâa so Jéhovah ahunda na Moïse ti sara tënë na tênë, lo tene tënë na azo ni na ngonzo, lo tene ni yeke sara mbeni miracle. Na pekoni, lo pika tênë ni fani use na gbâ ti ngu asigi. Baba nga na ngonzo asara si lo sara lani mbeni kota faute (Ps. 106:32, 33). Moïse awara lani lege pëpe ti lï na Sese ti zendo ndali ti so na kete ngoi lo sara terê ti lo kete ape.​—Nom. 20:12.

²¹ Na lege ti tapande so, e manda ambeni kpengba ye. Kozoni, a lingbi e sara ngangu lakue ti ngbâ ti duti na bibe ti sarango terê kete. Tongana e zia ni gï kete, e yeke ga hio zo ti baba na e yeke sara atënë ti buba nga na aye ti buba. Use ni, tongana e yeke na gingo bê alingbi ti duti ngangu ti tene e ngbâ ti sara terê ti e kete, tongaso a lingbi e sara terê ti e kete même na ngoi so e yeke na ngoi ti aye ti ngangu.

22-23. (a) Ngbanga ti nyen la a lingbi e ngbâ ti sara terê ti e kete? (b) Tënë so ayeke na Sophonie 2:3 afa nyen?

²² A yeke bata e. Na yâ ti kete ngoi, Jéhovah ayeke futi ande azo ti sioni kue na ndö ti sese, na gï azo so asara terê ti ala kete la ayeke ngbâ. Na pekoni, siriri ayeke mû ndö ti sese (Ps. 37:10, 11). Mo yeke duti ande na popo ti azo so asara terê ti ala kete so? Mo lingbi ti duti na popo ti ala tongana mo sara ye alingbi na wango so prophète Sophonie asû so.​—Diko Sophonie 2:3.

²³ Ngbanga ti nyen la Sophonie 2:3 atene: “Hinga ape a yeke honde ala ande”? Tënë so aye ti tene ape so Jéhovah ayeke na ngangu ape ti bata azo so aye ti nzere na lo na so lo ye ala. Me a fa so a lingbi e sara mbeni ye ti mû lege ti tene a bata e. E lingbi ti sö kuâ na “lâ ti ngonzo ti Jéhovah” na ti ngbâ na fini lakue lakue tongana e sara ngangu laso ti sara terê ti e kete nga ti nzere na Jéhovah.