1. Nyen la afa so Mbeti ti Nzapa ayeke lani kota ye mingi na Jésus?

 IMAGINÉ so mo yeke mä lani Jésus na ngoi so lo yeke fa ye. Fani mingi, lo yeke fa peko ti atënë ti yâ ti Mbeti ti Nzapa na li. Ti tâ tënë ni, na yâ ti akozo tënë so Jésus atene na peko ti batême ti lo nga na yâ ti ambeni ndangba tënë so lo tene kozo na kuâ ti lo, lo fa peko ti atënë ti yâ ti Mbeti ti Nzapa (Deut. 8:3; Ps. 31:5; Luc 4:4; 23:46). b Na yâ ti ngu ota so aga na peko ti batême ti Jésus, fani mingi lo diko Mbeti ti Nzapa na lê ti azo, lo fa atënë ti yâ ni nga lo fa ndani.—Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luc 4:16-20.

2. Na ngoi so Jésus ayeke kono lani, nyen la a-aidé lo ti hinga Mbeti ti Nzapa nzoni? (Bâ foto ti couverture ni.)

² Ngu mingi kozo si Jésus akomanse kua ti fango tënë ti lo, lo yeke diko lani Mbeti ti Nzapa nga lo yeke mä ni. Kite ayeke dä ape so na yanga-da, lo yeke mä lani Marie na Joseph so ayeke fa atënë ti yâ ti Mbeti ti Nzapa na ngoi so ala yeke sara lisoro na sewa lâ na lâ (Deut. 6:6, 7). c E peut ti duti sûr so na lâ ti Sabbat oko oko kue, Jésus na azo ti sewa ti lo ayeke gue lani na synagogue (Luc 4:16). Kite ayeke dä ape so kâ, lo mä lani nzoni Mbeti ti Nzapa so a yeke diko ni. Ambeni ngoi na pekoni, Jésus amanda ti diko Mbeti ti Nzapaa. Tongaso, Jésus ahinga Mbeti ti Nzapa nzoni, na lo ye ni nga ni la afa lege na lo. Na tapande, dabe ti mo na ye so asi lani na temple na ngoi so Jésus ayeke gï na ngu 12. Bê ti amaître so ahinga Ndia ti Moïse  mingi “ayeke pika lakue ndali ti aye so [Jésus ahinga] nga ndali ti atënë so lo yeke kiri na ni.”—Luc 2:46, 47, 52.

3. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

³ Tongana e diko Bible lakue, e nga kue e peut ti hinga ni nzoni nga ti ye ni. Me, tongana nyen la e peut ti bâ nzoni mingi na lege ti aye so e diko? E peut ti manda ye na lege ti tënë so Jésus atene na azo so ahinga Ndia nzoni, so na popo ni a yeke wara ascribe, aFarizien nga na aSadducéen. Akota zo ti nzapa so ayeke diko lani Mbeti ti Nzapa fani mingi, me ala bâ nzoni dä ape. Jésus afa aye ota so ala doit fade ti sara ti bâ nzoni na lege ti Mbeti ti Nzapa. Atënë so lo tene na ala ayeke aidé e ti sara aye so nzoni mingi: (1) ti mä yâ ti aye so e yeke diko (2) ti wara apendere ye ti manda nga (3) ti zia si Bible achangé asarango ye ti e.

4. Nyen la Luc 10:25-29 afa na e na ndö ti dikongo Bible?

⁴ E ye ti mä yâ ti aye so e diko na yâ ti Bible. Tongana e mä yâ ti aye so e diko ape, e peut ti bâ nzoni dä mingi ape. Na tapande, gbu li na ndö ti lisoro so Jésus na “mbeni koli so ahinga Ndia mingi” asara. (Diko Luc 10:25-29.) Na ngoi so koli ni ahunda Jésus ti hinga ye so lo doit ti sara ti wara fini ti lakue lakue, Jésus a-aidé lo ti wara kiringo tënë ni na yâ ti Mbeti ti Nzapa. Jésus ahunda lo: “Tënë ti nyen la a sû na yâ ti mbeti ti Ndia? Mo diko ye ni tongana nyen?” Koli ni afa vrai kiringo tënë ni na lege so lo fa atënë ti yâ ti Mbeti ti Nzapa so atene zo adoit ti ndoye Nzapa nga na mba ti lo (Lév. 19:18; Deut. 6:5). Me mä tënë so lo tene na pekoni, lo tene: “Zo wa si ayeke biani mba ti mbi ni?” Koli ni afa so lo mä yâ ti ye so lo diko so nzoni ape. A sara si lo hinga ape tongana nyen la lo peut ti sara ye nzoni alingbi na aye so lo diko na yâ ti Mbeti ti Nzapa.

5. Tongana nyen la sambela nga na dikongo ye na loro ape apeut ti aidé e?

⁵ E peut ti mä ti yâ ti Bible nzoni mingi tongana e gi ti maï kode ti dikongo ye ti e. Bâ ambeni ye so apeut ti aidé mo la. Sambela kozo si mo komanse ti diko Bible. E bezoin mungo maboko ti Jéhovah si e mä yâ ti Bible, tongaso e peut ti hunda lo ti mû na e yingo vulu ti lo ti aidé e ti zia li ti e na ndö ti ye so e yeke diko. Na pekoni, diko ni na loro ape. A yeke aidé mo ti mä yâ ti ye so mo yeke diko. Tongana mo diko Bible na kota go wala mo mä audio ni na ngoi so mo yeke diko ni, a peut ti aidé mo. Tongana mo mä atënë so ayeke na yâ ti audio ni nga mo bâ ni na lê ti mbeti, a peut ti aidé mo ti mä yâ ni, ti dabe ti mo na ni nga ti manda ye mingi na lege ti aye so mo diko na yâ ti Bible (Jos. 1:8). Tongana mo hunzi ti diko ye ni, kiri mo sambela ti kiri singila na Jéhovah ndali ti cadeau so lo mû na mo, so ayeke Bible, nga ti hunda lo ti aidé mo ti sara ye alingbi na aye so mo diko.

6. Ngbanga ti nyen la ti hunda terê ti mo na ambeni tënë nga ti mû note apeut ti aidé mo na ngoi so mo yeke diko Bible? (Bâ foto.)

⁶ Bâ encore ambeni ye use so apeut ti aidé mo ti mä yâ ti Bible nzoni. Hunda terê ti mo na ambeni tënë na ndö ti aye so mo diko. Tongana mo yeke diko mbeni mbaï, hunda terê ti mo: ‘Azo wa la a sara tënë ti ala mingi? Zo wa la ayeke sara tënë? Lo yeke sara tënë na zo wa? Ngbanga ti nyen? Ye ni apassé na ndo wa, a passé lawa?’ Mara ti ahunda so ayeke aidé mo ti gbu li na ndö ti ye so mo yeke diko nga ti hinga tongana nyen la ye ni asi. Mû nga note na ngoi so mo yeke diko Bible. Tongana  mo sû na mbeti aye mo yeke diko, mo yeke gbu li mingi na ndö ni nga a yeke aidé mo ti mä yâ ni nzoni mingi. Tongana mo sû na mbeti aye mo yeke diko, a yeke aidé nga mo ti dabe ti mo na ni. Mo peut ti sû na mbeti ahunda, aye so mo wara na peko ti gingo nda ti ye ti mo, akota tënë ti ye so mo diko, tongana nyen la mo peut ti sara ye alingbi na ye so mo diko, wala mo peut ti sû atënë ti bê ti mo na ndö ti ye so mo diko. Mo yeke bâ so mungo anote tongaso apeut ti aidé mo ti bâ atënë ti yâ ti Bible tongana atënë so Nzapa atene na mo wani.

7. Sarango ye wa la e bezoin ni tongana e yeke diko Bible? Ngbanga ti nyen? (Matthieu 24:15).

⁷ Jésus afa lani mbeni kpengba sarango ye so e bezoin ni tongaso si e mä yâ ti aye so e diko na yâ ti Bible, a yeke bango nda ti ye nzoni (Diko Matthieu 24:15.) Bango nda ti ye nzoni aye ti tene nyen? Ti bâ nda ti ye nzoni aye ti tene zo ayeke na ngangu ti bâ tongana nyen la mbeni tënë ague oko na mbeni, wala ague nde na mbeni nga ti mä yâ ti mbeni tënë so a tene ni polele ape. Jésus afa nga so e bezoin ti bâ nda ti ye nzoni si e hinga aye so asara si aprophétie ti Bible aga tâ tënë. E bezoin nga ti bâ nda ti ye nzoni tongaso si e peut ti bâ nzoni mingi na lege ti aye kue so e diko na yâ ti Bible.

8. Tongana nyen la e peut ti bâ nda ye nzoni na ngoi so e yeke diko Bible?

⁸ Jéhovah amû na awakua ti lo kode ti bâ nda ti ye nzoni. Tongaso sambela lo, nga hunda lo ti aidé mo ti gi ti duti na kode ni so (aProv. 2:6). Tongana nyen la mo peut ti sara ye alingbi na sambela ti mo? Gbu li nzoni na ndö ti ye so mo yeke diko nga bâ tongana nyen la ague oko na aye so mo hinga. Ti aidé mo, sara kua na ambeti ti e, na tapande, mo peut ti sara kua na Mbeti ti sarango na recherche ndali ti aTémoin ti Jéhovah. Ambeti so ayeke aidé mo ti mä yâ ti mbeni versê ti Bible nga ti bâ na alege wa la mo peut ti sara ye alingbi na ni  (aHéb. 5:14). Tongana mo bâ nda ti ye nzoni na ngoi so mo yeke diko Bible, mo yeke mä yâ ti aversê nzoni ahon ti kozo.

9. Kpengba tâ tënë wa la ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so aSadducéen asara sanka ni?

⁹ A-Sadducéen ahinga lani nzoni akozo mbeti oku ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu me ala sara sanka ti akota tâ tënë so ayeke na yâ ti ambeti so a sû na gbe ti yingo ti Nzapa. Na tapande, gbu li na ndö ti fason so Jésus akiri tënë na aSadducéen na ngoi so ala hunda lo na ndö ti zingongo ti akuâ. Lo hunda ala lo tene: “Ala diko na yâ ti mbeti ti Moïse ape? So na yâ ti mbaï so asara tënë ti keke ti sisi, Nzapa atene na lo: ‘Mbi yeke Nzapa ti Abraham, Nzapa ti Isaac na Nzapa ti Jacob.’” (Marc 12:18, 26). Atâa so kite ayeke dä ape so aSadducéen adiko mbage so fani mingi, hunda ti Jésus so afa so ala sara sanka ti mbeni kota tâ tënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa: tënë ti zingongo ti akuâ.—Marc 12:27; Luc 20:38. d

10. Na ngoi so e yeke diko Bible nyen la ayeke alingbi e bâ ni nzoni?

¹⁰ Ye ti manda ni ayeke so wa? Tongana e yeke diko Bible, e ye ti bâ nzoni aye kue so mbeni versê wala mbeni mbaï ti Bible apeut ti fa na e. E ye ti mä yâ ti afango ye so akpengba ape me e ye nga ti hinga apendere tâ tënë nga na amama-ndia ti Bible. A yeke tongana amosoro so ahonde ndali ti so ti hinga ni ayeke kete ye ape.

11. Ti gue oko na 2 Timothée 3:16, 17, tongana nyen la mo peut ti wara apendere ye ti manda na yâ ti Bible?

¹¹ Tongana nyen la mo peut ti wara apendere ye ti manda na ngoi so mo yeke diko Bible? Gbu li na ndö ti atënë so ayeke na 2 Timothée 3:16, 17. (Diko ni.) Bâ so versê ni atene so atënë kue ti yâ ti Mbeti ti Nzapa, . . . a yeke nzoni (1) ti fa na ye na zo, (2) ti suku na zo, (3) ti kiri na aye na nzoni lege nga (4) ti fa na zo ti sara ye so ayeke mbilimbili. Mo peut ti wara aye ti nzoni osio so même na yâ ti ambeti ti Bible so mo yeke diko ni ka mingi mingi ape. Gbu li na ndö ti ye so mo yeke diko ti bâ ye so afa na mo na ndö ti Jéhovah, ye so lo leke na bê ti lo ti sara wala amama-ndia ti Nzapa. Bâ tongana nyen la a suku na mo. Mo peut ti sara ni na lege so mo gi ti bâ tongana nyen la aversê ni a-aidé mo ti hinga asarango ye nga na abango ndo ti mo so ayeke na lege ni ape na ti zia ni nga ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Gi ti hinga tongana nyen la mo peut ti sara kua na ye so mo diko ti kiri na aye na nzoni lege, wala ti leke mbeni sioni bango ndo, peut-être mbeni sioni bango ndo so mo tingbi na ni na fango tënë. Gi nga na yâ ti aversê ni mbeni ye so afa na mo ti sara ye mbilimbili so apeut ti aidé mo ti bâ aye tongana ti so Jéhovah abâ ni. Tongana mo bata anzoni ye osio so na li, a yeke aidé mo ti  wara apendere ye ti manda mingi na ngoi ti dikongo Bible ti mo.

12. Ngbanga ti nyen la Jésus ahunda lani aFarizien atene: Ala diko na yâ ti Mbeti ti Nzapa ape?

¹² Jésus ahunda nga lani tënë so: “Ala diko na yâ ti Mbeti ti Nzapa ape?” ti fa so aFarizien ayeke na mbeni sioni bango ndo na ndö ti aye so ala diko na yâ ti Mbeti ti Nzapa (Mat. 12:1-7). eNa ngoi ni so, aFarizien atene so adisciple ti Jésus adoro ndia ti Sabbat. Ti kiri tënë na ala, Jésus afa atapande use so ayeke na yâ ti Bible nga lo fa mbeni versê ti Osée ti fa na aFarizien so ala hinga ape ndani so a lu ndia ti Sabbat nga ala sara ye na nzoni bê ape. Ngbanga ti nyen la ye so akoli so adiko na yâ Mbeti ti Nzapa achangé ala ape? A yeke ngbanga ti so ala yeke kasa aye so ala diko na yâ ni nga ala yeke na bibe ti baba. Sioni bango ndo so ala yeke na ni na ndö ti ye so ala diko asara si ala mä yâ ni ape.—Mat. 23:23; Jean 5:39, 40.

13. Bango ndo wa la ayeke nzoni e duti na ni tongana e yeke diko Bible? Ngbanga ti nyen?

¹³ Atënë ti Jésus afa na e so e doit ti duti na nzoni bango ndo na ngoi so e yeke diko Bible. Nde na aFarizien, e doit ti sara terê ti e kete nga e duti nduru ti manda ye. E doit ti ‘sara ye na ngangu ape, e yeda si a lu tënë ti Nzapa na yâ ti e.’ (Jacq. 1:21). Tongana e sara ye na ngangu ape, e yeke zia si Bible achangé sarango ye ti e. Tongana e yeke na bibe ti kasango ndo ape wala e yeke na bibe ti baba ape, aye so Bible afa na ndö ti nzoni bê, bango mawa ti zo nga na ndoye ayeke changé asarango ye ti e.

14. Tongana nyen la e peut ti hinga so e zia si Bible achangé asarango ye ti e? (Bâ nga afoto.)

¹⁴ Fason so e yeke sara na ye na amba ti e  apeut ti fa wala e zia si Bible achangé asarango ye ti e. AFarizien azia lani pëpe si Mbeti ti Nzapa achangé bango ndo ti ala, a sara si ala ‘fâ ngbanga na ndö ti azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe’. (Mat. 12:7). Legeoko nga, fason so e yeke bâ na amba ti e nga sarango ye ti e na mbage ti ala ayeke afa wala e zia si Bible achangé asarango ye ti e. Na tapande, eskê mingi ni e yeke fa anzoni ye so amba ti e asara, wala e yeke nduru ti fa afaute ti ala? Eskê e yeke sara nzoni bê na ala nga e yeke pardonné ala na bê ti e kue, wala e yeke kasa ala nga e yeke ngbâ ti sara ngonzo na terê ti ala tongana ala son bê ti e? Kiringo tënë ti e na ahunda so apeut ti fa wala e zia si aye so e diko na yâ ti Bible achangé apensé ti e, atënë ti bê ti e nga na asarango ye ti e.—1 Tim. 4:12, 15; aHéb. 4:12.

15. Tënë ti bê ti Jésus na ndö ti Mbeti ti Nzapa ayeke lani so wa?

¹⁵ Jésus aye lani Mbeti ti Nzapa mingi na afa atënë ti bê ti lo na lege ti prophétie na yâ ti atënë so ayeke na Psaume 40:8. So atene: “Nzapa ti mbi, a nzere na mbi mingi ti sara ye so bê ti mo aye! Ndia ti mo ayeke na yâ ti bê ti mbi kâ.” So Jésus aye Mbeti ti Nzapa asara si lo yeke na ngia nga lo ngbâ ti sara na Jéhovah. E nga kue e peut ti duti na ngia nga ti ngbâ ti sara na Jéhovah tongana e yeke diko Bible nga e gi ti ye ni.—Ps. 1:1-3.

16. Nyen la mo yeke sara ti wara aye ti nzoni mingi na lege ti dikongo Bible ti mo? (Bâ encadré “ Atënë so Jésus atene apeut ti aidé mo ti mä yâ ti aye so mo diko na yâ ti Bible.”)

¹⁶ Ti gue oko na atënë so Jésus atene nga na tapande ti lo, zia e gi ti maï akode ti e ti dikongo Bible. E peut ti mä yâ ti aye so e diko na yâ ti Bible nzoni mingi, tongana e sambela e diko ni na loro loro ape, e hunda atënë, nga e mû akete kete note. E peut ti bâ nda ti aye nzoni na lege so e sara kua na ambeti ti e ti gi nda ti aye so e diko na yâ ti Bible. E peut ti manda ti sara kua nzoni na aversê nga même na ambaï so e hinga ni nzoni ape na lege so e gi ti wara apendere ye ti manda so ayeke na yâ ni. E peut nga ti zia si Bible achangé asarango ye ti e na lege so e gi ti duti na nzoni bango ndo na ngoi so e yeke diko ni. Tongana e sara ngangu ti sara aye so, e yeke wara aye ti nzoni mingi na lege ti dikongo Bible ti e nga e yeke ga nduru mingi na Jéhovah.—Ps. 119:17, 18; Jacq. 4:8.