Mbi he ngia ndali ti so mbi pensé so kamarade ti mbi ni ahinga tënë ti Nzapa ape. Mbi hunda lo, mbi tene: “Nyen la mo hinga na ndö ti Bible?” Lo kiri tënë na lê ni lê ni ape. Na nda ni, lo tene na mbi so mama ti lo ayeke lani Témoin ti Jéhovah; mama ti lo afa na lo lani ambeni ye. So mbi ye ti hinga ye, mbi hunda lo ti sara tënë mingi na mbi na ndö ni.

E sara lisoro na bï ni so aninga. Kamarade ti mbi ni atene na mbi so Bible atene Satan la ayeke komande dunia (Jean 14:30). Peut-être na yâ ti gigi ti mo kue mo hinga ni tongaso, me ti mbi tënë ni so ayeke fini ye nga ahon gbungo li ti mbi. Mbi mä lani lakue so mbeni Nzapa so ayeke sara ye na nzoni bê nga so ayeke nzoni la ayeke komande dunia. Me aye so mbi bâ na yâ ti dunia asara si mbi bâ so tënë ni so ayeke vrai ape. Atâa so mbi yeke lani gï na ngu 26, mbi bâ gbâ ti aye so asara si bê ti mbi ason.

Babâ ti mbi ayeke lani pilote ti aturugu na État-Unis. Tongaso, na ngoi so mbi de kete, mbi hinga lani so aturugu ayeke nduru ti bi mbeni bombe nucléaire na ngoi kue. Bira ti Vietnam akomanse na ngoi so mbi yeke na université na Californie. Mbi lï na popo awamandango mbeti so ayeke fa ngonzo ti bê ti ala. Aturugu ti lapolice so ayeke na matraque na maboko ti ala atomba e, e kpe na e yeke tiko nga e bâ ndo nzoni ape ndali ti gaz lacrymogène so ala pika. A yeke lani ngoi ti wusuwusu nga ngoi so azo ake yanga ti gouvernement. A fâ lani akota zo ti poroso, azo afa ngonzo ti bê ti ala nga wusuwusu ayeke na yâ ti kodro ni. Azo ayeke lani na abango ndo nde nde na ndö ti ye so a doit ti sara. Aye aga lani kirikiri.

Na ngu 1970, mbi komanse ti sara kua na yanga ti Ngu-ingo na nord ti Alaska na mbi wara gbâ ti nginza. Tongaso, mbi kpe mbi gue na Londres, mbi vo mbeni moto na mbi mû lege ti gue na sud sân ti hinga ndo so mbi yeke gue dä. Ambeni nze na pekoni, mbi si na Africa. Na lege, mbi wara azo so aye nga ti kpe akpale kue so ala yeke na yâ ni.

 Aye so mbi bâ nga mbi mä asara si mbi bâ so, so Bible atene mbeni sioni yingo la ayeke komande dunia so a yeke na lege ni. Me tongana Nzapa la ayeke komande dunia ape, nyen la lo yeke sara ti lo? Mbi ye lani ti hinga ni.

Na yâ ti anze so aga na pekoni, mbi wara kiringo tënë ni. Tongana ngoi ayeke hon, mbi hinga nga gbâ ti akoli na awali so afa so ala yeke be-ta-zo na oko tâ Nzapa atâa akpale kue so ala wara na mbi ye ala mingi.

Na ngoi so mbi kiri na Londres, mbi wara kamarade ti mama ti mbi na lo mû na mbi Bible. Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so mbi gue na Amsterdam, na Pays-Bas, mbeni Témoin abâ mbi so mbi yeke diko Bible ni na gbe ti wâ so ayeke na terê ti lege na lo aidé mbi ti manda ye mingi. Na pekoni, mbi gue na Dublin, na Irelande na mbi wara filiale ti aTémoin ti Jéhovah. Mbi pika yanga-da ti devant. Ge la mbi wara Arthur Matthews, mbeni ita-koli so ayeke na ndara nga so ahinga ye mingi. Mbi hunda lo ti manda Bible na mbi na lo yeda.

Mbi komanse ti manda Bible na a nzere na mbi mingi nga mbi ye lani mingi ti diko abuku nga na apériodique so aTémoin asigi na ni. Mbi yeke diko nga lani Bible. A nzere lani na mbi mingi. Na ngoi ti abungbi ti congrégation, mbi bâ so même amolenge ahinga kiringo tënë na ahunda so akoli so ahinga mbeti mingi agi ni na yâ ti angu ngbangbo mingi. Ahundango tënë tongana: ‘Ngbanga ti nyen la sioni ye ayeke si na yâ ti dunia? Nzapa ayeke zo wa? Akuâ ahinga ndo?’ Akamarade ti mbi kue ayeke lani aTémoin. A yeke lani ngbanga ti so na yâ ti kodro ni kue, mbi hinga ambeni zo nde ape. Ala aidé mbi ti ndoye Jéhovah nga ti ye ti sara ye so bê ti lo aye.

Mbi wara batême na ngu 1972. Ngu oko na pekoni, mbi komanse kua ti pionnier na mbi gue na yâ ti mbeni kete congrégation na Newry na Irelande du Nord. Mbi loué mbeni da so ayo, na terê ti hoto. Abagara ayeke lani na yâ ti gbagba so ayeke nduru na da ti mbi na mbi yeke tara ka adiskur ti mbi na devant ti ala. Na bango ni ala yeke mä ndo nzoni na ngoi so ala yeke te yâ ti kobe so ayeke na yanga ti ala. Ala peut lani ti mû wango na mbi ape, me ala aidé mbi ti manda tongana nyen ti bâ lê ti azo na ngoi so mbi yeke mû diskur. Na ngu 1974, mbi ga pionnier spécial na mbi na Nigel Pitt la e yeke sara lani kua ni, mbi na lo e ga akamarade aninga.

Na ngoi ni so, sarango ye ti ngangu na zo ayeke lani mingi na Irelande du Nord. Tongaso, ambeni zo  airi Irelande du Nord “kodro ti bombe nga na ti lê ti ngombe.” Mingi ni, a yeke bâ azo ayeke tiri na ndö ti alege, a yeke fâ azo na ngombe nga a-oto ayeke sungba na abombe. Mingi ni, akpale alondo na yâ ti kodro ni ndali ti aye ti poroso nga na abungbi ti vorongo nzapa. Ye oko, aprotestant nga na aCatholique ahinga lani so aTémoin ayeke mû mbage ti aye ti poroso ape, tongaso e yeke na liberté ti fa tënë nga sioni ye asi na e ape. Mingi ni, azo so e yeke fa tënë na ala ahinga ando so a yeke sara aye ti ngangu na zo dä nga ala hinga ngoi ni na ala yeke gboto mê ti e tongaso si e peut ti sara hange si kpale asi na e ape.

Me akpale ayeke lani dä. Mbeni lâ, mbi na Denis Carrigan, so ayeke nga pionnier, e fa tënë na mbeni kete gbata so ayeke nduru na e, Témoin oko ayeke kâ ape nga e si lani kâ gï fani oko. Mbeni wali abi tënë na li ti e atene e yeke aturugu ti Grande-Bretagne so ayeke honde terê ti ala hondengo, peut-être a yeke ndali ti so fason ti sarango tënë ti e akpa ti azo ti Irelande ape. Tënë ti lo ni asara e mbeto. Tongana mo yeke gï kamarade ti aturugu, a peut ti fâ mo na ngombe wala a peut ti pika yâ ti genou ti mo na ngombe. Na ngoi so e yeke luti na gigi, dê ayeke sara e nga zo oko ayeke na terê ti ape, e yeke ku bus, e bâ mbeni oto ayeke ga na place ti nyongo café so wali ni abi tënë na li ti e dä. Wali ni asigi na lo sara tënë na akoli use so ayeke na yâ ti oto ni, lo yeke fa e na nzerengo terê. Akoli ni aga na oto ni yeke na terê ti e na ala hunda ambeni tënë na e na ndö ti kapa ti gango ti bus ni. Na ngoi so bus ni asi, ala sara lisoro na chauffeur ni. E mä tënë so ala yeke tene ape. Azo ayeke na yâ ti bus ni ape na e hinga so ala yeke leke ti sigi na e na yâ ti gbata ni ti sara sioni na e. Me a yeke ye so asi ape. Na ngoi so mbi sigi na yâ ti bus ni, mbi hunda chauffeur ni, mbi tene: “Akoli so fadeso ayeke hunda fade mo na ndö ti e la?” Lo tene: “Mbi hinga so ala yeke aTémoin na mbi tene ni na akoli ni. Ala gi bê ti ala ape. Ye oko ayeke sara ala ape.”

Na ngu 1976, na ngoi ti mbeni kota bungbi ti district, a na Dublin, mbi wara terê na Pauline Lomax, so ayeke pionnier spécial, lo londo na Angleterre la lo ga. Lo yeke be-ta-zo, lo sara terê ti lo kete nga lo yeke pendere. A dü lo na ita ti lo ti koli, Ray, na yâ ti tâ tënë. Ngu oko na pekoni, mbi na Pauline e sara mariage na e ngbâ ti sara kua ti pionnier spécial na Ballymena, na Ireland du Nord.

Na mbeni ngoi e sara kua ti circonscription, e sara kua ndali ti aita ti e na Belfast, na Londonderry nga na ambeni ndo so ayeke sioni. So e bâ so mabe apusu aita ti e ti zia lege ti aye so ala mä na bê na ni ândö ngangu, kengo zo ndali ti mara ti lo wala ndali ti mbeni ye nde ti sara na Jéhovah, akpengba e mingi. Kite ayeke dä ape so lo sara tufa na ndö ti ala nga lo bata ala.

Mbi vivre na Irelande ngu bale-oko. Na pekoni, na ngu 1981, a tisa e na klase 72 ni ti ekole ti Galaad. Na peko ti so e wara diplôme ti e, a tokua e na Sierra Leone, na Afrique de l’Ouest,

E lango na yâ ti mbeni da ti amissionnaire so azo 11 so ayeke na yâ ni ayeke na apendere sarango ye. E yeke na cuisine oko, douche ota, ye ti sukulango ngu na yâ ni use, téléphone oko, machine ti sukulango bongo oko nga na machine ti hulengo bongo oko. Courant ayeke fâ ka mingi nga e hinga ape l’heure so ayeke fâ na ni. Adeku ayeke mingi na yâ ti plafond ti da ni nga angbo ayeke li na yâ ni.

Atâa so e yeke vivre lani tongana ti so e ye ape,  kua ti fango tënë anzere na e mingi. Azo abâ Bible na nene ni nga ala yeke mä e nzoni. Azo mingi amanda Bible nga ala ga aTémoin. Azo ti ndo ni ayeke iri mbi lani “Monsieur Robert.” Ala yeke iri lani Pauline “Madame Robert.” Me kete na peko ti so kua ti filiale amû ngoi ti mbi mingi, mbi yeke gue na fango tënë mingi ape, azo akomanse ti iri Pauline “Madame Pauline.” Iri ti mbi aga “Monsieur Pauline.” A nzere lani na Pauline.

Aita mingi ayeke lani awayere, me Jéhovah abâ lege ti abezoin ti ala lakue, na ambeni ngoi lo sara ni na alege so apika bê mingi (Mat. 6:33). Mbi dabe ti mbi na mbeni ita-wali so ayeke gï na nginza ti vo na kobe ti lango ni ndali ti lo na amolenge ti lo, me lo mû ni kue na mbeni ita-koli so palu ayeke sara lo na so lo yeke na nginza ape ti vo na yöro ni. Na pekoni, na yâ ti lango ni so mbeni wali aga na ndö ti ita-wali ni lo payé lo ti tene lo sara li ti lo. Mara ti aye tongaso asi fani mingi.

E sara lani ngu gumbaya na Sierra Leone. Na pekoni, a tokua e na Béthel ti Nigéria. A yeke lani mbeni kota filiale. A mû na mbi mara kua so mbi yeke sara lani na Sierra Leone, ti Pauline a yeke lani mbeni kota changement nga a yeke ngangu. Lo yeke fa lani tënë l’heure 130 nze oko oko nga lo yeke na azo so ayeke manda Bible so ayeke gue na li ni. A zia lo na place ti fungo bongo na kâ lo yeke fü abongo so asuru. Ti sara changement alingbi na fini kua ti lo ni amû lani ngoi, me lo ga ti bâ so aita akiri singila mingi na lo ndali ti kua ti lo nga lo zia li ti lo na ndö ti ye so lo peut ti sara ti kpengba amba ti lo aBéthelite.

Ngobo ti Nigéria ayeke lani fini ye na e nga e yeke na aye mingi ti manda. Mbeni lâ, mbeni ita-koli aga na bureau ti mbi ti fa na mbi mbeni ita-wali so a londo ti yeda na lo ti sara kua na Béthel. Na ngoi so mbi yôro maboko ti bara ita wali ni, lo kuku na gbe ti mbi. Li ti mbi akpe! Aversê use aga na li ti mbi: Kusala 10:25, 26 nga na Apocalypse 19:10. Mbi hunda terê ti mbi: ‘Eskê a yeke nzoni mbi tene na lo ti sara tongaso ape?’ Me mbi bâ so, so a yeda na lo ti sara kua na Béthel, lo hinga aye so Bible afa.

Kamene asara mbi na ngoi ti tanga ti lisoro ni. Na pekoni, mbi sara ambeni recherche. Mbi ga ti hinga so ita-wali ni asara ye alingbi na mbeni ngobo ti akotara so a ngbâ ti sara ye alingbi na ni na ambeni mbage ti kodro ni. Akoli ayeke kuku nga tongaso. A yeke mbeni lege ti fa so ala ne zo. A yeke vorongo zo ape, ambeni tapande ni ayeke na yâ ti  Bible (1 Sam. 24:8). So mbi hinga ye na ndö ni ape, a nzere na mbi so mbi tene pëpe mbeni tënë so asara ita-wali ni kamene.

E wara terê na gbâ ti aita ti Nigéria so ayeke be-ta-zo na mbeni lege so apika bê mingi na yâ ti angu mingi. Bâ tapande ti Ita Isaiah Adagbona. b Lo manda Bible na ngoi so lo de maseka, me a wara kobela ti buruma na terê ti lo. A tokua lo na ndo so a yeke bata azo ti buruma dä, kâ gï lo oko la lo yeke Témoin. Atâa so a kanga lege na lo, lo mû maboko azo ti buruma ahon 30 ti yeda na tâ tënë nga mbeni congrégation abâ gigi na ndo so a yeke bata azo ti buruma dä.

Na ngu 1996, a tokua e na Béthel ti Kenya. Ayeke ti kozo ni ti tene mbi kiri na yâ ti kodro so ngbene ye na peko ti so mbi gue lani ti bâ ndo kâ so mbi sara tënë ni fade. E lango lani na Béthel. A yeke wara gbâ ti amakako na ndo so Béthel ayeke dä. Ala yeke nzi alê ti keke so aita-wali ayeke yô ni. Mbeni lâ, mbeni ita-wali so ayeke na Béthel azia fenêtre ti lo na zingo ni. Na ngoi so lo kiri na yâ ti chambre, lo wara amakako so ayeke te akobe so ala wara na yâ ti chambre ni. Lo dekongo na lo kpe lo sigi. Amakako ni adekongo na ala huru na lê ti fenêtre ni ala sigi.

Mbi na Pauline e gue na congrégation ti yanga ti Swahili. Kete na pekoni, a soro mbi ti mû li ni na Mandango buku ti congrégation (so laso a iri ni Mandango Bible ti congrégation). Ye oko, mbi tene yanga ti kodro ni nzoni ape. Mbi yeke manda ambage so e yeke sara na bungbi kozo, tongaso si mbi diko ahundango tënë ni. Me tongana commentaire ti aita ague nde même gï kete na ye so mbi diko, mbi yeke mä yâ ni ape. A yeke lani ye ti kamene mingi na mbi. Vundu asara mbi ndali ti aita. So ala kanga bê nga ala sara terê ti ala kete ala mû lege na mbi ti mû li ni na bungbi ni apika bê ti mbi mingi.

E sara ngu oko na Kenya ape. Na pekoni, na ngu 1997 a hunda na e ti gue ti sara kua na Béthel ti Brooklyn, na New York. E yeke fadeso na yâ ti kodro so azo ayeke na aye ti sese mingi na a peut ti ga na akpale (aProv. 30:8, 9). Me atâa so kue, aita ayeke na mabe. Aita ayeke sara kua na ngoi ti ala nga na aye so ala yeke na ti ga azo ti mosoro ape, me ti mû maboko na kua ti bungbi ti Jéhovah.

Na yâ ti angu mingi e bâ mabe so amba ti e aTémoin ayeke na ni na yâ ti aye nde nde. Na Irlande, e bâ so aita ayeke na mabe atâa so a yeke sara aye ti ngangu na azo. Na Afrika, e bâ so aita ayeke na mabe atâa so ala yeke awayere nga ambeni ayeke ala oko. Na État-Unis, aita ayeke na mabe nga ala yeke na mosoro. Jéhovah ayeke biani na ngia mingi tongana lo bâ ndo na sese lo bâ azo so afa so ala ye lo na yâ ti aye nde nde kue.

Angu ahon na loro “ahon keke ti zo ti kpongo bongo”. (Job 7:6). Fadeso e na aita ti e, e yeke sara kua na kota ndokua ti e na Warwick, na New York nga e yeke na ngia so e na azo so aye biani amba ti ala e ngbâ ti sara kua. E yeke na ngia ti sara ye so e peut ti sara ti mû maboko na Gbia ti e, Christ Jésus, so fafadeso lo yeke futa gbâ ti azo so ayeke be-ta-zo.—Mat. 25:34.