1-3. Nyen la mbeni prophète ti Juda asara lani ape? Nyen la asi na pekoni? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

NA NGOI ti komandema ti Jéroboam, gbia ti Israël so ayeke mbeni apostat, Jéhovah atokua mbeni prophète ti Juda ti fa na lo mbeni ngangu tënë ti ngbanga. Prophète so asara terê ti lo kete so afa tënë ti ngbanga ni; Jéroboam asara ngonzo na terê ti prophète ni ngangu me Jéhovah abata lo.—1 aGbia 13:1-10.

² Na ngoi so lo yeke na lege ti kiri, lo tingbi na mbeni mbakoro-koli so ayeke zo ti Béthel, so ayeke nduru na ndo so ala tingbi terê dä. Koli ni so atene ni yeke mbeni prophète ti Jéhovah. Lo handa prophète ni ti ke yanga so Jéhovah amû na lo ‘ti te mapa wala ti nyon ngu na Israël pëpe’ nga ‘ti kiri na lege so lo ga na ni so pëpe.’ Ye so lo sara so anzere lani na Jéhovah pëpe. Na pekoni, na kiringo ti prophète ti Jéhovah ni, mbeni bamara awara lo na afâ lo.—1 aGbia 13:11-24.

³ Ngbanga ti nyen la prophète so kozo asara terê ti lo kete asara ye na fandara ti mû peko ti mbakoro-koli so ahanda lo so? Bible afa ni pëpe. Me peut-être lo girisa biani biani so lo doit ti ‘tambela na Nzapa na sarango terê ti lo kete’. (Diko Michée 6:8.) Na yâ ti Bible, ti tambela na Jéhovah aye ti tene ti duti na confiance na lo, ti yeda so lo la lo yeke Gbia ti dunia kue nga ti mû peko ti fango lege  ti lo. Zo so asara terê ti lo kete ahinga nzoni mingi so lo lingbi ti sara lisoro lakue na Babâ ti lo so aye lo mingi so ngangu ti lo ahon angangu kue nga lo doit ti sara ni. Prophète ni alingbi lani ti hunda Jéhovah ti fa na lo polele ye so lo hunda na lo ti sara, me Bible atene pëpe so lo sara lani tongaso. Na ambeni ngoi, e nga kue e yeke na ambeni ngangu desizion ti mû ni na a lingbi ti duti ngangu na e ti hinga polele ye so a lingbi e sara. Ti sara terê ti e kete ti gi fango lege ti Jéhovah ayeke mû maboko na e ti sara pëpe akota faute.

4. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

⁴ Na yâ ti article so ahon, e manda ndani so sarango terê kete angbâ kota ye mingi na aChrétien nga ye so sarango terê kete aye ti tene. Ye oko, aye wa la alingbi ti sara si a yeke ngangu na e ti sara terê ti e kete? Tongana nyen la e lingbi ti gi ti duti na pendere sarango ye so tongaso si e lingbi ti ngbâ ti sara terê ti e kete même na ngoi so azo apusu e ti sara sioni ye? Ti kiri tënë na ahundango ndo so, e yeke bâ aye ota so ayeke si ka so alingbi ti sara si a yeke ngangu na e ti sara terê ti e kete, nga e yeke bâ tongana nyen la e lingbi ti sara ye na ndara na yâ ti aye ni so oko oko kue.—aProv. 11:2.

5, 6. Barzillaï asara terê ti lo kete tongana nyen?

⁵ Tongana aye achangé na yâ ti gigi ti e wala tongana akua ti e achangé, a lingbi ti duti ngangu na e ti sara terê ti e kete. Na ngoi so David atisa Barzillaï so ayeke na ngu 80 ti ga ti lango na yangbo ti gbia, kite ayeke dä ape so lo bâ so a ne lo mingi. Tongana fade lo yeda na tisango ndo ni, lo yeke ngbâ ti duti na terê ti gbia ni. Ye oko, Barzillaï ake. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo ga mbakoro awe, lo tene na David so lo ye ti ga nengo kungba na ndö ti lo pëpe. Tongaso, lo hunda ti tene Kimham, so ayeke peut-être mbeni molenge ti lo ti koli, amû place ti lo.—2 Sam. 19:31-37.

⁶ Sarango terê kete amû lani maboko na Barzillaï ti mû nzoni desizion. Lo ke lani tisango ndo ti David ni pëpe ndali ti so lo bâ so lo lingbi pëpe ti mû maboko na lo wala ndali ti so lo ye ti wu terê ti lo na peko ti akua so lo sara na yâ ti gigi ti lo. Lo hinga lani so aye achangé na yâ ti dutingo ti lo awe nga lo yeke pëpe na ngangu ti sara ambeni ye. Lo ye lani pëpe ti yeda ti sara ambeni ye so lo yeke pëpe na ngangu ti sara ni. (Diko aGalate 6:4, 5.) Tongana e zia lê ti e gï na ndö ti kota ndo wala ti tene azo ahinga e, a yeke sara si e yeke gi gï ye ndali ti e wani, e yeke gi ti sara mandako na amba ti e nga yeke yeke a yeke ga na e vundu (aGal. 5:26). Ye oko, sarango terê kete ayeke mû maboko na e kue ti sara kua maboko na maboko na akode ti e ti mû gloire na Nzapa nga ti sara anzoni ye ti mû maboko na amba ti e.—1 aCor. 10:31.

7, 8. Sarango terê kete alingbi ti mû maboko na e tongana nyen ti zia bê ti e na ndö ti e wani ape?

⁷ Tongana e yeke na akota kua, mingi ni e yeke na akota komandema, na ye so alingbi ti sara si a yeke ngangu na e ti sara terê ti e kete. Na ngoi so Néhémie amä tënë ti pasi so azo ti Jérusalem ayeke bâ, lo sambela Jéhovah ngangu (Néh. 1:4, 11). Jéhovah asara tufa na ndö ti Néhémie na ngoi so Gbia Artaxerxès azia lo gouverneur ti kodro ti Juda. Atâa so Néhémie ayeke na kota ndo, mosoro nga na kota komandema, lo zia bê ti lo lâ oko pëpe na ndö ti hingango ye ti lo wala akode ti lo. Lo ngbâ lakue ti tambela na Nzapa. Lo gi lakue fango lege ti Jéhovah na lege so lo yeke diko Ndia ti Nzapa (Néh. 8:1, 8, 9). Néhémie ayeke lani na komandema na ndö ti azo. Me lo sara kua na komandema ti lo ni gï ndali ti nzoni ti lo wani pëpe wala ti sara na ye ti ngangu na amba ti lo.—Néh. 5:14-19.

⁸ Tapande ti Néhémie afa tongana nyen la sarango terê kete alingbi ti mû maboko na e ti zia bê ti e gï na ndö ti e wani pëpe na ngoi so akua ti e achangé wala a mû na e ambeni  kua na ndö ni. Tongana mbeni ancien azia bê ti lo gï na ndö ti aye so lo hinga, lo lingbi ti bâ lege ti ambeni tënë so andu congrégation sân ti sambela Jéhovah kozoni. Ambeni alingbi peut-être ti mû mbeni desizion kozo awe na pekoni ala sambela Jéhovah ti iri tënë nzoni na ndö ni. So sarango terê kete la? Zo so asara terê ti lo kete ayeke girisa lâ oko pëpe place ti lo na gbele Nzapa nga na yâ ti ye so Nzapa aleke. Ye so ayeke kota ye ayeke pëpe akode ti e. Na ngoi so e tingbi na mbeni kpale so e tingbi na ni kozo awe, a lingbi e sara hange si e zia bê ti e na ndö ti e wani pëpe. (Diko aProverbe 3:5, 6.) So e yeke amembre ti congrégation ti Nzapa, e yeke bâ akua so e yeke na ni tongana akua so zo ayeke sara ndali ti sewa ti e, wala congrégation, me pëpe ti wara kota ndo wala ti ga kota zo na yâ ti mbeni ndokua.—1 Tim. 3:15.

9, 10. Sarango terê kete alingbi ti mû maboko na e tongana nyen tongana a kasa e senge senge?

⁹ A lingbi ti duti ngangu ti kanga bê tongana azo akasa e senge senge. Hannah ayeke toto lani mingi ndali ti so sambâ ti lo Péninnah ayeke gi yanga ti lo lakue. Koli ti Hannah aye lo lani mingi, me lo lingbi ti dü molenge pëpe. Mbeni ngoi na pekoni, na ngoi so lo yeke sambela na tabernacle, Kota Prêtre Éli abi tënë na li ti lo atene lo soulé. Tara ti bâ kete. Me, atâa aye so kue, Hannah asara terê ti lo kete nga lo kiri tënë na Éli na nengo zo. A zia sambela ti lo so andu bê mingi so na yâ ti Bible. Sambela so asi singo na atënë ti mabe, ti gonda nga na ti kiringo singila.—1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Sarango terê kete alingbi nga ti mû maboko na e ti “ngbâ ti hon ndö ti sioni na lege ti ye ti nzoni.” (aRom. 12:21). Mingi ni na yâ ti dunia ti Satan, azo ayeke sara ye na amba ti ala na lege ni pëpe, na a lingbi e sara ngangu ti tene ngonzo ahon ndö ti e pëpe tongana azo asara aye ti sioni (Ps. 37:1). Tongana akpale alondo na popo ti e na aita ti congrégation, a lingbi ti son e mingi. Zo so asara terê ti lo kete ayeke mû tapande ti Jésus. Bible atene: “Tongana a yeke zonga lo, lo kiri peko ti zonga ni pëpe . . . , me lo ngbâ ti zia tënë ti lo kue na maboko ti Lo so ayeke fâ  ngbanga mbilimbili.” (1 Pi. 2:23). Jésus ahinga lani so Jéhovah la ayeke kiri na zo peko ti sioni so lo sara (aRom. 12:19). A wa aChrétien nga ti sara terê ti ala kete na ti “kiri sioni ndali ti sioni pëpe”.—1 Pi. 3:8, 9.

11, 12. (a) Sarango terê kete ayeke mû maboko na e tongana nyen tongana azo agonda e mingi? (b) Tongana nyen la e lingbi ti fa so e sara terê ti e kete na lege ti yungo bongo ti e, lekengo terê pendere nga na sarango ye ti e?

¹¹ Tongana a gonda e mingi, a lingbi ti duti ngangu na e ti sara terê ti e kete. Gbu li na ndö ti pendere ye so Esther asara na yâ ti mbeni ye so ahon gbungo li ti zo. Lo yeke lani pendere mingi nga teti ngu oko, a sara na lo aye so asara si lo kiri lo ga pendere mingi. Lâ na lâ lo yeke na terê ti gbâ ti amaseka-wali ti akodro kue so ayeke na gbe ti Perse so ayeke sara mandako ti tene gbia abâ ala. Ye oko, lo ngbâ ti sara ye na nengo zo nga ti duti kpô. Même na peko ti so gbia asoro lo ti ga gbia-wali, lo sara ye na baba pëpe me lo ngbâ ti sara terê ti lo kete.—Esther 2:9, 12, 15, 17.

¹² Sarango terê kete ayeke mû maboko na e lakue ti yü bongo, ti leke terê ti e nga ti sara ye na lege ni nga na mbeni lege so ane zo. E hinga so ye so asara si azo aye e ayeke pëpe pikango kate wala gbotongo lê senge senge na ndö ti e wani, me a yeke “bibe ti dutingo na siriri nga ti sarango ye na ngangu pëpe”. (Diko 1 Pierre 3:3, 4; Jér. 9:23, 24.) Tongana bibe ti baba ayeke na yâ ti bê ti e, yeke yeke a yeke sigi na yâ ti asarango ye ti e. Peut-être e yeke tene atënë so asara si azo apensé so e yeke na pasa ti sara ambeni kua so ayeke nde, gï e la e hinga ambeni tënë wala e yeke na kpengba songo na aita so amû li ni na yâ ti bungbi. Wala peut-être e yeke fa peko ti mbeni ye na mbeni fason so afa so grâce na e la mbeni kua atambela nzoni, atâa so azo mingi la asara ni. Jésus akiri azia na e pendere tapande mingi. Mingi ti atënë so Jésus atene lo mû ni na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu wala ague oko na ni. Lo sara terê ti lo kete na lo sara kua na atënë so ti tene azo so amä lo ahinga so atënë so lo tene alondo na Jéhovah me alondo pëpe na hingango ndo wala ndara ti lo wani.—Jean 8:28.

13, 14. Sarango terê kete alingbi ti mû maboko na e tongana nyen ti mû anzoni desizion?

¹³ Mbeni ye so alingbi ti sara si a yeke ngangu na e ti sara terê ti e kete ayeke na ngoi so e ye ti mû adesizion. Na ngoi so bazengele Paul ayeke lani na Césarée, prophète Agabus atene na lo so tongana lo gue na Jérusalem, a yeke kanga lo. A lingbi même ti fâ lo. Mbeto ti tene sioni ye asi na Paul asara si aita avoro yanga na lo ti gue kâ pëpe. Me Paul amû desizion ti gue. Lo yeke lani na confiance na lo wani ahon ndö ni pëpe wala mbeto awoko lo lani kue pëpe. Lo zia lani bê ti lo kue na Jéhovah na lo leke terê ti lo ti sara kua ti lo juska ahunzi atâa nyen la Jéhovah azia lege si asi na lo. So aita ahinga ni, ala sara terê ti ala kete na ala zia ti kanga lege na desizion so Paul amû ti gue na Jérusalem.—Kus. 21:10-14.

¹⁴ Sarango terê kete alingbi nga ti mû maboko na e ti mû anzoni desizion même tongana e hinga pëpe ye kue so alingbi ti si na pekoni. Na tapande, tongana e komanse ti sara kua ti ngoi kue, e yeke sara tongana nyen tongana terê ti e ason? Ka tongana babâ na mama ti e so ayeke mbakoro abezoin ti tene a mû maboko na ala? E yeke bâ lege ti e wani tongana nyen tongana e ga mbakoro? Atâa e sambela tongana nyen wala e gi nda ti ye tongana nyen, e lingbi pëpe ti wara akiringo tënë kue na mara ti ahundango ndo so (Zo-ti. 8:16, 17). Tongana e zia bê ti e na Jéhovah, e yeke hinga nga e yeke yeda so e yeke na ngangu ti sara ye kue pëpe. Na peko ti so e gi nda ti ye, e sara lisoro na ambeni zo nga e  sambela ti wara fango lege ti Nzapa, a lingbi e sara ye alingbi na ye so yingo ti Nzapa afa na e ti sara. (Diko Zo-ti-fa-tene 11:4-6.) Jéhovah alingbi ti sara tufa na ndö ti adesizion ti e, wala lo lingbi ti mû maboko na e ti changé ye so e ye ti sara.—aProv. 16:3, 9.

15. Tongana nyen la gbungo li na ndö ti Jéhovah ayeke mû maboko na e ti ngbâ ti sara terê ti e kete?

¹⁵ Teti so sarango terê kete aga na aye ti nzoni mingi, tongana nyen la e lingbi ti sara terê ti e kete ahon ti kozo? Zia e bâ alege osio so e lingbi ti sara na ni. Kozoni, tongana e gbu li ti e na ndö ti asarango ye ti Jéhovah so ayeke kota mingi ahon ti e nga na kota ndo ti lo, e yeke sara terê ti e kete ahon ti kozo nga e yeke kpe mbeto ti lo mingi (És. 8:13). Girisa ape so e yeke tambela na Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue, me pëpe na mbeni ange wala na mbeni zo. Tongana e hinga tongaso, a yeke pusu e ti ‘sara terê ti e kete na gbe ti ngangu maboko ti Nzapa’.—1 Pi. 5:6.

16. Tongana nyen la gbungo li na ndö ti ndoye ti Nzapa ayeke pusu e ti sara terê ti e kete?

¹⁶ Use ni, tongana e gbu li ti e na ndö ti lege so Jéhovah andoye e, a yeke mû maboko na e ti sara terê ti e kete. Bazengele Paul atene so Jéhovah asara si ambage ti terê so akpa ti tene a mû gonda na ni mingi pëpe ala si a “mû gonda na ni mingi.” (1 aCor. 12:23, 24). Legeoko nga, Jéhovah apensé na e oko oko kue atâa so e yeke na ngangu pëpe ti sara aye kue. Lo yeke haka e na amba ti e pëpe wala lo yeke ke e pëpe tongana e sara afaute. Ndali ti so Jéhovah aye e mingi, e lingbi ti duti nzoni atâa ndo wa la e yeke sara kua ti lo dä.

17. Tongana e gi ti bâ gï anzoni ye so amba ti e ayeke sara, a yeke mû maboko na e tongana nyen?

¹⁷ Ota ni, e yeke bâ na nene ni mingi kua so e yeke sara na Jéhovah tongana, na tapande ti Nzapa, e gi ti bâ gï anzoni ye so amba ti e ayeke sara. E yeke gi pëpe ti tene a bâ gï e wala gï e la e yeke fa na amba ti e ye so ala doit ti sara, me e yeke sara terê ti e kete ti hunda wango na mbage ti amba ti e nga e yeke duti nduru ti sara ye alingbi na awango ti ala (aProv. 13:10). Tongana ala wara ambeni kua na yâ ti bungbi, e nga terê ti e ayeke nzere. Nga, e yeke gonda Jéhovah na ngoi so e bâ tongana nyen la lo yeke sara tufa na ndö ti “bungbi ti [e] ti aita kue na yâ ti dunia so.”—1 Pi. 5:9.

18. Tongana nyen la tongana e fa lege na conscience ti e, a yeke mû maboko na e ti sara terê ti e kete ahon ti kozo?

¹⁸ Osio ni, tongana e sara kua na amama-ndia ti Bible ti fa lege na conscience ti e, a yeke mû maboko na e ti sara terê ti e kete ahon ti kozo. E yeke duti na nzoni bango ndo tongana e manda ti bâ aye tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ni. Tongana e manda Bible lakue, e sambela nga e sara ye alingbi na ye so e manda, conscience ti e ayeke ga nzoni (1 Tim. 1:5). E yeke gi ti zia aye so agbu bê ti amba ti e na kozo ndo. Tongana e sara part ti e, Jéhovah atene so lo yeke “hunzi lekengo” e, nga lo yeke mû maboko na e ti sara terê ti e kete nga ti duti na ambeni sarango ye ti lo.—1 Pi. 5:10.

19. Nyen la ayeke mû maboko na e ti ngbâ lakue lakue ti sara terê ti e kete?

¹⁹ Gï so fani oko prophète ti Juda so asara ye na baba, lo girisa fini ti lo nga lo buba songo ti lo na Nzapa. Ye oko, lege ayeke dä ti ngbâ ti sara terê ti e kete atâa na yâ ti tara. Tapande ti awakua be-ta-zo ti Nzapa ti ândö nga na azo so asara terê ti ala kete laso afa so lege ayeke dä ti tene e sara terê ti e kete. Tongana e ngbâ ti tambela na Jéhovah, e yeke sara terê ti e kete ahon ti kozo (aProv. 8:13). Atâa place ti e laso ayeke so wa, ti tambela na Jéhovah ayeke nzoni mingi nga ayeke mbeni kota pasa. Bâ pasa so na nene ni, nga ngbâ ti sara kue ti sara terê ti mo kete ti tambela na Jéhovah lakue lakue.