1. Kpale wa la David atingbi na ni lani?

DAVID ayeke kpe lani ti bata fini ti lo. Saül, gbia ti Israël so ayeke ngangu mingi, aye lani ti fâ lo. Na ngoi so David ayeke na bezoin ti kobe, lo luti na gbata ti Nob na lo hunda gï mapa oku (1 Sam. 21:1, 3). Na pekoni, lo na azo ti lo abata terê ti ala na yâ ti mbeni dû ti tênë (1 Sam. 22:1). Ngbanga ti nyen la David atingbi lani na kpale so?

2. Aye wa la ayeke sioni mingi so Saül asara lani? (1 Samuel 23:16, 17).

² Saül asara kota bê na terê ti David ndali ti so azo mingi aye David nga lo sö benda na yâ ti abira mingi. Saül ahinga nga so Jéhovah ake lo ndali ti so lo mä yanga ti Jéhovah ape, nga lo hinga so Jéhovah asoro David ti ga gbia na place ti lo. (Diko 1 Samuel 23:16, 17.) Me Saül angbâ lani gbia ti Israël, lo yeke na aturugu mingi nga gbâ ti azo amû maboko na lo, tongaso David adoit ti kpe si lo bata fini ti lo. Eskê Saül apensé lani biani so lo peut ti kanga lege na Nzapa ti zia David gbia? (És. 55:11). Bible afa ni ape, me e peut ti duti sûr na mbeni ye: Saül ayeke sara lani sioni gï na lo wani. Azo kue so atiri na Nzapa ayeke sö benda lâ oko pëpe.

3. David apensé nyen atâa aye so asi so?

³ David ayeke lani mbeni zo so asara terê ti lo kete. Lo la lo soro ti ga gbia ti Israël ape, me Jéhovah la asoro lo lani  (1 Sam. 16:1, 12, 13). Saül abâ David tongana mbeni kota wato. Me David abi tënë na li ti Jéhovah ape ndali ti kpale so lo yeke na yâ ni, lo dema lani ape ndali ti so lo yeke na kpale ti kobe nga so lo yeke lango na yâ ti dû ti tênë. Me, a yeke peut-être na yâ ti dû ti tênë so lo honde terê ti lo dä so la, lo sû pendere bia ti sepela so na yâ ni e wara atënë ti versê ti e ti ngu so: “Azo so agi Jéhovah, ye ti nzoni ayeke manke ala pëpe.”​—Ps. 34:10.

4. Ahunda wa la e yeke bâ ni? Ngbanga ti nyen la ahunda so ayeke kota mingi?

⁴ Laso, na ambeni ngoi awakua ti Jéhovah mingi awara kobe nga na ambeni ye so ala yeke na bezoin ni alingbi na ala ape. * A yeke ye so asi biani na ngoi ti kobela so amû ndo ade ti ninga ape so. Nga, e peut même ti wara akpale so ayeke kota mingi ahon so na ngoi ti “kota ye ti vundu” so aga nduru mingi (Mat. 24:21). So e hinga ni, zia e kiri tënë na ahunda osio so: Na lege wa la “ye ti nzoni amanke” David ape? Ngbanga ti nyen la a lingbi e manda ti zia bê ti e gï na ndö ti ye so e yeke na ni? Ngbanga ti nyen la e peut ti duti na confiance so Jéhovah ayeke bâ lege ti e? Tongana nyen la e peut ti leke terê ti e laso ndali ti aye so ayeke ga?

5-6. Tongana nyen la Psaume 23:1-6 a-aidé e ti mä yâ ti tënë ti David so lo tene “ye ti nzoni ayeke manke” awakua ti Nzapa ape?

⁵ David aye ti tene nyen tongana lo tene “ye ti nzoni ayeke manke” awakua ti Nzapa ape? E peut ti hinga ni tongana e gbu li na ndö ti amara ti tënë ni so, so a yeke na Psaume 23. (Diko Psaume 23:1-6.) David akomanse psaume so na atënë so: “Jéhovah ayeke Berger ti mbi. Ye oko ayeke manke mbi pëpe.” Na yâ ti tanga ti psaume ni, David afa aye so ayeke biani akota ye, na tapande anzoni ye so Jéhovah amû na lo ndali ti so lo yeda na lo tongana Berger ti lo. Jéhovah ague na David “na ndö ti alege ti mbilimbili” nga lo mû  maboko na lo lakue na yâ ti angoi so ayeke nzoni nga na angoi ti kpale. David ahinga so ti duti na fini na yâ ti “ando [ti Jéhovah] so pere ayeke dä mingi,” kpale ayeke manke ape. Na ambeni ngoi, lo peut ti découragé, mo bâ mo tene lo yeke tambela “na yâ ti popo-hoto so avuko pitipiti” nga lo yeke na awato. Me so Jéhovah ayeke Berger ti David, lo sara “mbeto ti ye ti sioni pëpe”.

⁶ Tongaso, ge e wara awe kiringo tënë na hunda ti e so: Na lege wa la “ye ti nzoni amanke” David ape? Na lege ti yingo, lo yeke lani na aye kue so lo bezoin ni. Lo bezoin pëpe ti wara gbâ ti aye si lo duti na ngia. David ayeke lani na ngia na yâ ti aye so Jéhovah amû na lo. Ye so ayeke kota mingi na lo ayeke ti tene Jéhovah asara tufa na ndö ti lo nga abata lo.

7. Ti gue oko na Luc 21:20-24, kpale wa la akozo Chrétien so ayeke na Judée awara lani?

⁷ Na lege ti atënë ti David, e bâ so a yeke kota ye ti tene aye ti mitele aga kota ye mingi na lê ti e ape. E peut ti duti na ngia na yâ ti aye so e yeke na ni, me a yeke nzoni e zia lê ti e gï na ndö ti aye ni so ape. A yeke lani mbeni kpengba tâ tënë so akozo Chrétien so ayeke lani na Judée acomprendre ni. (Diko Luc 21:20-24.) Jésus agboto mê ti ala awe so ngoi ayeke ga so ‘aturugu ayeke sara camp ti ngoro’ Jérusalem. Na ngoi so ala bâ ye so ala doit ti ‘londo ti kpe na li ti ahoto’. Tongana ala zia gbata ni ala yeke ngbâ na fini, me ala yeke perdre aye mingi. A sara ambeni ngu awe, Tour ti Ba Ndo atene tënë so: “Ala zia ayaka nga na ada ti ala, na même ala mû akungba so ayeke na yâ ti ada ti ala ape. So ala zia bê ti ala na Jéhovah ti bata ala nga ti mû maboko na ala, ala zia vorongo lo kozo na tanga ti aye kue so akpa akota ye.”

8. Kpengba ye wa la e peut ti manda na lege ti ye so asi lani na akozo Chrétien so alango na Judée?

⁸ Kpengba ye wa la e peut ti manda na lege ti ye so asi lani na akozo Chrétien so alango na Judée? Tour ti Ba Ndo so e sara tënë ni fade atene: “E peut ti wara tara na lege ti fason so e yeke bâ na aye ti sese; eskê aye ti sese ayeke kota mingi na lê ti e wala salut so Nzapa ayeke mû na azo kue la ayeke kota ye mingi? Tâ tënë, kpengo ti e ni alingbi ti ndu ambeni ye ti ngangu nga na ambeni ye so e gbanzi terê ti e na ni. A lingbi e duti ande nduru ti sara ye kue so a hunda na e ti sara tongana ti amba ti e so ayeke lani na Judée.” *

9. Atënë wa so akpengba zo e wara na yâ ti wango so bazengele Paul amû na aHébreu?

⁹ Eskê mo peut ti imaginé tongana nyen la a yeke lani ngangu na aChrétien so ti zia aye ti ala kue nga ti komanse mbeni fini gigi na mbeni fini ndo? Ala bezoin lani mabe ti duti na confiance so Jéhovah ayeke mû na ala aye so ala bezoin ni. Me mbeni ye ayeke lani dä so apeut ti aidé ala. Ngu oku kozo ti tene aRomain angoro Jérusalem, bazengele Paul amû lani mbeni pendere wango na aHébreu, lo tene: “Ala zia si ndoye ti nginza aduti na yâ ti sarango ye ti ala pëpe, me ala zia bê ti ala gï na ndö ti aye so ala yeke na ni. Ndali ti so lo tene: ‘Mbi yeke zia ande mo lâ oko pëpe nga mbi yeke girisa mo lâ oko pëpe.’ Tongaso si e sara mbeto oko pëpe na e tene: ‘Jéhovah ayeke zo ti mungo maboko na mbi; mbeto ayeke sara ande mbi pëpe. Nyen la zo apeut ti sara na mbi nyen?’” (aHébreu 13:5, 6). A yeke lani ngangu mingi ape na azo so asara ye alingbi na wango ti Paul so, ti zia bê ti ala gï na ndö ti akete ye so ala yeke na ni na fini ndo ti ala. Ala yeke lani sûr so Jéhovah ayeke bâ lege  ti abezoin ti ala. Atënë ti Paul adë bê ti e so, e peut ti duti na mara confiance so.

10. “Secret” wa la Paul afa na e?

¹⁰ Paul amû lani mara wango so na Timothée na abâ nga e. Lo tene: “Ni la, tongana e yeke na kobe na bongo, so alingbi na e awe.” (1 Tim. 6:8). Eskê a ye ti tene so e peut pëpe ti te nzoni kobe, ti wara mbeni nzoni da wala ti vo ngoi na ngoi mbeni fini bongo? A yeke ye so Paul aye ti tene la ape. Paul ayeke tene lani so e doit ti zia bê ti e gï na ndö ti aye so e yeke na ni (aPhil. 4:12). So “secret” ti Paul ni la. Songo so e yeke na ni na Nzapa la ayeke ye ti ngangu ngere so e yeke na ni, me pëpe aye ti sese so e yeke na ni.​—Hab. 3:17, 18.

11. Nyen la e manda na ndö ti ziango bê gï na ndö ti ye so e yeke na ni na lege ti atënë so Moïse atene na azo ti Israël?

¹¹ Aye so e pensé e bezoin ni apeut ti duti nde na aye so Jéhovah ahinga so e bezoin ni. Gbu li na ndö ti tënë so Moïse atene lani na azo ti Israël na peko ti so ala sara ngu 40 na yâ ti benyama. Lo tene: “Jéhovah Nzapa ti ala asara tufa na ndö ti ala na yâ ti aye kue so ala sara. Lo hinga nzoni mingi tambela ti ala na yâ ti kota benyama so. Na yâ ti ngu 40 so kue so, Jéhovah Nzapa ti ala ayeke na ala, ye oko amanke ala pëpe.” (Deut. 2:7). Na yâ ti ngu 40 so, Jéhovah amû na azo ti Israël manne ti te. Bongo ti ala, so ti tene bongo so ala londo na ni lani na Égypte, asuru lâ oko ape (Deut. 8:3, 4). Atâa so ambeni zo ti Israël abâ ni tongana ye oko ape, Moïse  adabe ti ala so ala yeke lani na aye kue so ala bezoin ni. Tongana e gi ti zia bê ti e gï na ndö ti aye so e yeke na ni, e bâ na nene ni même akete kete ye so Jéhovah amû na e, e bâ ni tongana mbeni tufa so lo sara na ndö ti e, lo yeke duti na ngia.

12. Nyen la afa so David asara confiance lani na Jéhovah, me na lo wani ape?

¹² David ahinga lani so Jéhovah ayeke be-ta-zo nga lo yeke pensé mingi na azo so aye lo. Atâa so fini ti David ayeke lani na yâ ti kpale na ngoi so lo sû Psaume 34, na lê ti mabe lo bâ “ange ti Jéhovah” so asara camp “na terê ti” lo (Ps. 34:7). Peut-être David ahaka lani ange ti Jéhovah na mbeni turugu so ayeke na lê ti bira so ayeke gi lakue ti bâ wala wato ayeke ga. Atâa so David ayeke lani mbeni ngangu zo ti bira nga Jéhovah amû zendo ti sara si lo ga gbia, lo zia bê ti lo pëpe na ndö ti kode so lo yeke na ni ti bi na tênë wala ti sara kua na epée ti kinda na wato ti lo (1 Sam. 16:13; 24:12). David azia bê ti lo na Nzapa, lo hinga so ange ti Jéhovah ayeke ‘sö azo so akpe mbeto ti Lo’. Ti tâ tënë ni, e yeke ku pëpe ti tene laso Jéhovah asara miracle ti bata e. Me e hinga so, zo so azia bê ti lo na Jéhovah ayeke bâ pasi lakue lakue ape.

13. Na ngoi so Gog ti Magog ayeke ga na bira na terê ti e, na bango ni mbeni ye ti bata ayeke dä ape, me ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e sara mbeto ape? (Bâ foto ti couverture ni.)

¹³ Fafadeso, e yeke wara ande atara so na yâ ni e doit ti fa so e yeke confiance so Jéhovah ayeke bata e. Na ngoi so Gog ti Magog, mbeni bungbi ti amara, ayeke ga na bira na terê ti azo ti Nzapa, na bango ni fini ti e ayeke duti ande na yâ ti kpale. E bezoin ande ti hinga na bê ti e kue so Jéhovah apeut ti zi e na lo yeke zi e. Na lê ti amara, e yeke duti ande tongana mbeni taba so mbeni ye ti bata lo ayeke dä ape (Ézéch. 38:10-12). E yeke duti na ye ti sarango na bira ape nga a yeke fa na e ti sara bira ape. Amara ayeke bâ ande so a yeke ngangu ape ti sö benda na ndö ti e. Ala yeke bâ pëpe ye so e bâ na lê ti mabe: gbâ ti a-ange so asara camp na terê ti e awakua ti Nzapa so ayeke nduru ti bata e. Azo ti amara ayeke bâ ande ala ape. Ala yeke na mabe na Nzapa ape. Li ti ala ayeke kpe ande kue na ngoi so aturugu ti yayu ayeke tiri ndali ti e.​—Apoc. 19:11, 14, 15.

14. Aye wa la e peut ti sara laso ti leke terê ti e ndali ti aye so ayeke si kekereke?

¹⁴ Nyen la e peut ti sara laso ti leke terê ti e ndali ti aye so ayeke si kekereke? Kozoni kue, a lingbi e duti na nzoni bango ndo na ndö ti aye ti sese, ndali ti so mbeni lâ e yeke dö aye ni so kue ti zia. A lingbi e zia nga bê ti e gï na ndö ti ye so e yeke na ni nga e duti na ngia mingi ndali ti songo so e yeke na ni na Jéhovah. Tongana e gi ti hinga Nzapa ti e nzoni, e yeke hinga na bê ti e kue so lo yeke na ngangu ti bata e ande na ngoi so Gog ti Magog ayeke ga na bira na terê ti e.

15. Aye wa la asi na David na ngoi so lo de maseka so afa na lo so Jéhovah ayeke mû maboko na lo lakue?

¹⁵ Gbu li na ndö ti ambeni ye nde so a-aidé lani David nga so apeut ti aidé e ti leke terê ti e ndali ti atara so ayeke ga. David atene: “Ala tara na ala bâ tongana nyen Jéhovah ayeke nzoni; ngia ayeke na zo so akpe na mbage ti lo ti bata terê ti lo.” (Ps. 34:8). Atënë so afa ndani so David ahinga lani so lo peut ti zia bê ti lo na Jéhovah ti mû maboko na lo. David ayeke zia ka bê ti lo na Jéhovah, na Nzapa ti lo azia vundu na bê ti lo lâ oko ape. Na maseka  ti lo, lo doit lani ti tiri na Goliath, mbeni Philistin so ayo mingi, nga lo tene na ngangu zo ti bira so, lo tene: “Laso, Jéhovah ayeke zia mo na maboko ti mbi.” (1 Sam. 17:46). Na pekoni, David asara kua na Gbia Saül so fani mingi agi ti fâ lo. Me “Jéhovah ayeke na David”. (1 Sam. 18:12). So David abâ so Jéhovah a-aidé lo ândö, lo hinga so lo peut ti zia bê ti lo na Lo na yâ ti akpale so lo yeke na yâ ni.

16. Na anzoni lege wa la e peut ti “tara” na ti bâ so Jéhovah ayeke nzoni?

¹⁶ Tongana e zia bê ti e mingi na Jéhovah ti fa lege na e laso, e yeke duti na confiance mingi na ngangu so lo yeke na ni ti sö e na yâ ti angoi so ayeke ga. E bezoin ti duti na mabe nga ti sara confiance na Jéhovah si e hunda na patron ti e congé ti gue na mbeni kota bungbi wala ti changé yâ ti kapa ti kua ti e tongaso si e peut ti gue na abungbi kue nga ti fa tënë mingi. Imaginé so patron ti e ake nga e perdre kua ti e. Eskê e yeke na mabe so Jéhovah ayeke zia e ape wala lo yeke girisa e lâ oko ape nga lo yeke mû na e aye so e yeke na bezoin ni? (aHéb. 13:5). Aita mingi so ayeke na yâ ti kua ti ngoi kue apeut ti fa aye so asi so afa tongana nyen la Jéhovah a-aidé ala na ngoi so ala yeke tâ na bezoin ni. Jéhovah ayeke be-ta-zo.

17. Versê wa la ayeke versê ti ngu 2022? Ngbanga ti nyen la a lingbi na ni?

¹⁷ So Jéhovah ayeke na terê ti e, e yeke na raison oko ape ti sara mbeto ti aye so ayeke ga. Nzapa ti e ayeke girisa e lâ oko ape tongana e zia ye so bê ti lo aye na kozo ndo na yâ ti fini ti e. Ti dabe ti e so e bezoin ti leke terê ti e laso ndali ti aye ti ngangu so ayeke ga nga ti duti na confiance so Jéhovah ayeke zia e lâ oko ape, Bebungbi asoro Psaume 34:10 tongana versê ti e ti ngu 2022: “Azo so agi Jéhovah, ye ti nzoni ayeke manke ala pëpe.”