1. Ngbanga ti nyen la laso azo mingi ayeke na confiance na Bible ape?

 LASO, azo mingi ahinga ape azo wa la ala peut ti sara confiance na ala. Ala yeke sûr ape wala azo so ala ne ala, na tapande, azo ti poroso, awandara nga na azo ti dengo buze, ayeke gi lakue ti sara ye so ayeke ndali ti nzoni ti ala. Na ndö ni, ala ne pëpe akota zo ti a-eglize. Tongaso, li ti e akpe ape so ala yeke na confiance ape na Bible, mbeti so akota zo ti nzapa atene so ala yeke sara ye alingbi na awango so ayeke na yâ ni.

2. Ti gue oko na Psaume 119:160, nyen la e doit ti hinga biani?

² E awakua ti Jéhovah e hinga biani so lo yeke “Nzapa ti tâ tënë” nga lo ye lakue ye so ayeke ndali ti nzoni ti e (Ps. 31:5; És. 48:17). E hinga so e peut ti sara confiance na ye so e diko na yâ ti Bible. E yeda so “gunda ti tënë ti [Nzapa] ayeke tâ tënë”. b (Diko Psaume 119:160.) E yeda na tënë so, so mbeni wandara ti Bible atene: “Mbeni tënë ti mvene ayeke pëpe na yâ ti atënë so Nzapa atene nga atënë so lo tene ayeke ga lakue tâ tënë. Awakua ti Nzapa apeut ti sara confiance na atënë so lo tene ndali ti so ala yeke na confiance na Nzapa so atene atënë ni.”

3. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

³ Tongana nyen la e peut ti aidé amba ti e ti duti na confiance mingi na Bible tongana ti e? Zia e gbu li na ndö ti araison ota so ndali ni e peut ti sara confiance na Bible. E yeke bâ so atënë ti yâ ti Bible ayeke na lege ni, aprophétie ti Bible aga tâ tënë nga Bible ayeke na ngangu ti changé fini ti azo.

4. Ngbanga ti nyen la ambeni zo adë kite so atënë ti yâ ti Bible ayeke na lege ni?

⁴ Jéhovah Nzapa asara lani kua na akoli 40 tongaso, so ayeke be-ta-zo, ti sû ambeti ti Bible. Ye oko, mbeni manuscrit so ala sû ni ândö ayeke dä laso ape. c Ye so e yeke na ni ayeke acopie ti acopie ti Bible. Ye so asara si azo ahunda terê ti ala wala aye so e diko na yâ ti Bible ayeke tâ ye so akoli so asû lani. Eskê mo hunda terê ti mo tongana nyen la e peut ti duti sûr so atënë ti yâ ti Bible ayeke tâ ye so ala sû lani?

5. Tongana nyen la a sara lani acopie ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu? (Bâ foto ti couverture ni.)

⁵ Ti bata atënë ti yâ ti Bible, Jéhovah atene na azo ti lo ti sara acopie ni. Lo tene na agbia ti Israël ti sara acopie ti Ndia ndali ti ala wani, nga lo mû na azo ti mara ti Lévi kua ti fango Ndia ni na azo ti lo (Deut. 17:18; 31:24-26; Néh. 8:7). Na peko ti so a gue na aJuif na Babylone, mbeni groupe ti azo so kua ti ala ayeke ti sara acopie ti ambeti akomanse ti sara gbâ ti acopie ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu (Esdras 7:6, akete tënë na gbe ni). Ala sû ni na hange. A si na mbeni ngoi, azo so asara acopie ni ayeke diko alê ti tënë nga même agere-mbeti ni, tongaso si ala duti sûr so acopie so ala sara ayeke tâ na lege ni. Me so ala yeke lani mbilimbili-kue ape, ambeni copie so ala sara ni, akete kete faute ayeke dä. Ye oko, so a sara lani gbâ ti acopie ti a-oko tënë ni, a wara lani ando so afaute ayeke dä. A wara ni tongana nyen?

6. Nyen la azo apeut lani ti sara ti wara afaute so ayeke na yâ ti acopie ti Bible?

⁶ Awandara ayeke na mbeni nzoni kode ti wara afaute so azo asara na ngoi so ala yeke sara acopie ti Bible. Zia e bâ mbeni tapande: Imaginé so a tene na akoli 100 ti sara copie ti atënë so a sû na lê ti mbeni mbeti. Mbeni koli ni asara mbeni kete faute na yâ ti copie ti lo. Mbeni ye so e peut ti sara ti wara faute ni ayeke ti haka copie ti lo ni na acopie ti amba ti lo. Legeoko nga, tongana awandara ahaka amanuscrit nde nde ti Bible, ala wara lege ti hinga ando so zo so asara copie ni asara faute dä wala lo zi ambeni tënë so adoit ti duti dä.

7. Nyen la afa so gbâ ti azo so asara lani acopie ti Bible asara ni tâ na lege ni?

⁷ Azo so asara lani acopie ti amanuscrit ti Bible asara effort ti sara kua ni tâ na lege ni. Zia e bâ mbeni tapande so afa so ala sara ni tongaso. A sara ngbene manuscrit ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu, so aninga ahon atanga ni kue, na ngu 1008 wala ngu 1009. Iri ni ayeke Codex ti Leningrad. Ye oko, ade ti ninga ape, a wara gbâ ti amanuscrit ti Bible wala ambage ni so a sû ni a sara ngu 1000 tongaso kozo na Codex ti Leningrad. Ambeni zo apeut ti pensé so, so a sara copie ti amanuscrit so fani mingi ahon ngu 1000, ye so a sû na yâ ti Codex ti Leningrad ayeke nde mingi na angbene manuscrit ni. Me tënë so ayeke tâ tënë ape. Awandara so ahaka angbene manuscrit ni na afini ni abâ so, atâa so ambeni kete changement ayeke na yâ ti fason so a tene na atënë ni, nda ti atënë ni achangé ape.

8. Kangbi wa la ayeke na popo ti acopie Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû ândö na Grec nga na acopie ti ambeni ngbene buku?

⁸ Akozo Chrétien asara nga acopie ti Mbeti ti Nzapa. Ala sara nzoni acopie ti abuku 27 ti Mbeti ti Nzapa so a sara na yanga ti Grec, so ala yeke sara na kua lani na ngoi ti abungbi nga na kua ti fango tënë. Mbeni wandara so ahaka amanuscrit ti Mbeti ti Nzapa so a sara  na yanga ti Grec na ambeni buku atene tënë so na ndö ti amanuscrit ti Bible: “Mingi ni, laso, amanuscrit ti Mbeti ti Nzapa so a sara na yanga ti Grec ayeke mingi ahon amanuscrit ti ambeni buku nde, . . . na a yeke amanuscrit so na bango ni a hunzi sungo ni kue.” Mbeni buku (Anatomy of New Testament) atene: “E peut ti duti na confiance so ye so e diko na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sara na yanga ti Grec, so a kiri na peko ni nzoni na ngoi ti e, ayeke oko tënë so a sû ni lani.”

9. Ti gue oko na Ésaïe 40:8, tënë ti nyen la ayeke tâ tënë na ndö ti atënë so ayeke na yâ ti Bible?

⁹ Teti angu ngbango mingi, azo so asara acopie ti Bible asara kua ngangu mingi ti sara acopie ni nzoni. Ndani la e yeke na Bible so a kiri na peko ti atënë ni na lege ni so e yeke diko nga e yeke manda ni laso. d E hinga so Jéhovah la asara si a bata tënë ti lo si azo awara ni laso. (Diko Ésaïe 40:8.) Me ambeni zo apeut ti tene so, so a changé atënë ti yâ ti Bible ape afa ape so a sû ni na gbe ti yingo ti Nzapa. Zia e bâ fadeso ambeni ye so afa so a sû Bible na gbe ti yingo ti Nzapa.

10. Fa tapande ti mbeni prophétie so aga tâ tënë so afa so tënë so ayeke na 2 Pierre 1:21 ayeke tâ tënë. (Bâ afoto.)

¹⁰ A yeke wara na yâ ti Bible gbâ ti aprophétie so aga tâ tënë. A sû ambeni angu ngbangbo mingi kozo si a ga tâ tënë. Mbaï afa so aprophétie so aga lani tâ tënë. Ye so adö bê ti e ape ndali ti so e hinga so aprophétie kue alondo na Jéhovah. (Diko 2 Pierre 1:21.) Gbu li na ndö ti aprophétie so asara tënë ti tingo ti ngbene gbata ti Babylone. Na popo ti ngu 778 ti si na ngu 732 kozo na ngoi ti e, yingo ti Nzapa apusu prophète Ésaïe ti fa kozo so a yeke mû ngangu gbata ti Babylone na ngangu. Lo tene même so mbeni koli so iri ti lo Cyrus ayeke mû gbata ni na ngangu nga lo fa tongana nyen la lo yeke mû ni (És. 44:27–45:2). Ésaïe atene nga lani so, na nda ni, a yeke futi Babylone biani biani nga zo ayeke lango kâ ape (És. 13:19, 20). A yeke tâ gï ye so asi lani. Azo ti Médie na ti Perse amû lani gbata ti Babylone  na ngu 539 kozo na ngoi ti e, nga gï agbagbara dä la ayeke na ndo so kota gbata so ayeke lani dä.—Bâ vidéo Bible atene kozoni so Babylone ayeke tï na yâ ti buku Ngbâ na fini lakue lakue!, so ayeke na yâ ti tablette wala téléphone, na ye ti manda 03 point 5.

11. Fa tongana nyen la Daniel 2:41-43 ayeke ga tâ tënë laso.

¹¹ Aprophétie ti Bible aga tâ tënë gï na ngoi ti giriri ape; e yeke bâ aprophétie aga tâ tënë laso. Na tapande, gbu li na ndö ti prophétie ti Daniel na ndö ti Grande-Bretagne na États-Unis, so ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia, so aga tâ tënë na mbeni lege so apika bê mingi. (Diko Daniel 2:41-43.) Prophétie ni atene so komandema ti akodro so ayeke duti “ngangu” tongana wen nga ayeke “woko” tongana popoto ti sarango na ta. Laso e bâ so tënë so ayeke tâ tënë. Grande-Bretagne na États-Unis afa so ngangu ti ala ayeke tongana wen na lege so ala sara akpengba ye so amû lege ti sö benda na yâ ti abira use so amû ndö ti sese kue nga ala yeke na angangu turugu. Ye oko, komandema ti ala awoko na lege so fani mingi azo ti kodro ti ala ayeke londo ti ke aye so andokua nga na gouvernement asara so ayeke na lege ni ape. Ade ti ninga ape, mbeni wandara ti aye ti poroso na yâ ti dunia atene: “Laso na yâ ti dunia, mbeni kodro so démocratie ayeke na yâ ni, so azo ni amä terê oko ape na ndö ti aye ti poroso tongana États-Unis, ayeke dä ape.” Na Grande-Bretagne, so ayeke nga mbeni mbage ti ngangu komandema na yâ ti dunia, yâ ti azo akangbi na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape ndali ti so ala mä terê ape na ndö ti songo so ala doit ti duti na ni na tanga ti akodro ti Europe. Akangbi so asara si a yeke ngangu na komandema ti Grande-Bretagne na États-Unis ti sara ambeni ngangu ye.

12. Aprophétie ti Bible asara si e yeke na confiance na nyen?

¹² Gbâ ti aprophétie ti Bible so aga tâ tënë awe asara si e yeke na confiance mingi so aye so Nzapa amû zendo ti sara, lo yeke sara ande ni. E yeke na oko pensé ti mbeni zo ti sungo psaume, so asambela Jéhovah, atene: “Mbi yeke ku salut ti mo kungo, ndali ti so tënë ti mo la ayeke beku ti mbi.” (Ps. 119:81). Na yâ ti Bible, na nzoni bê Jéhovah amû na e zendo ti “mbeni nzoni gigi ti kekereke nga na beku.” (Jér. 29:11). A yeke pëpe a-effort so azo asara la amû na e beku ti kekereke, me a yeke azendo ti Jéhovah. Zia e ngbâ ti sara confiance mingi na Bible na lege so e manda aprophétie ti yâ ni nzoni.

13. Ti gue oko na Psaume 119:66, 138, mbeni ye nde wa la asara si e peut ti sara confiance na Bible?

¹³ Mbeni raison so e peut ti sara confiance na Bible ayeke ndali ti so tongana azo asara ye alingbi na awango ti yâ ni, a yeke aidé ala mingi. (Diko Psaume 119:66, 138.) Na tapande, acouple so ayeke lani nduru ti sara divorce ayeke fadeso na ngia ndali ti so ala sara ye alingbi na awango ti Bible. Amolenge ti ala ayeke na ngia ti duti na yâ ti sewa so azo ni ayeke aChrétien, so babâ na mama ti ala ayeke bâ lege ti ala nga aye ala.—aÉph. 5:22-29.

14. Mû mbeni tapande so afa tongana nyen la ti sara ye alingbi na atâ tënë ti Bible asara si gigi ti azo aga nzoni mingi.

¹⁴ Sarango ye alingbi na awango ti ndara so ayeke na yâ ti Bible asara si même azo so ayeke sioni mingi achangé aga anzoni zo. Bâ tongana nyen la awango ti Bible a-aidé mbeni zo ti kanga so iri ti lo Jack. e Lo yeke lani  sioni mingi, lo yeke na popo ti azo so ayeke sioni mingi so a dë ngbanga ti kuâ na li ti ala. Me mbeni lâ, Jack aduti dä na ngoi so a yeke manda Bible na mbeni zo. So aita so ayeke manda Bible na zo ni asara ye na nzoni bê andu bê ti lo mingi, na lo kue lo komanse ti manda Bible. Na ngoi so Jack akomanse ti sara ye alingbi na atâ tënë ti Bible, lo komanse ti sara ye nzoni nga lo ga même zo so asara ye na nzoni bê mingi. A si na mbeni ngoi, Jack aga wafango tënë so ade ti wara batême ape na pekoni lo wara batême. Lo fa tënë ti Royaume ti Nzapa na amba ti lo azo ti kanga na bê ti lo kue, na lo mû maboko na ala osio tongaso ti manda Bible. Tongana lango ti tene a fâ Jack alingbi, lo changé kue awe. Mbeni avocat ti lo atene: “Jack ayeke nde na Jack so mbi hinga lo a sara ngu 20 awe. Aye so aTémoin ti Jéhovah afa na lo achangé gigi ti lo.” Atâa so a fâ lani Jack, tapande ti lo afa so e peut ti sara confiance na Bible nga Bible ayeke na ngangu ti changé fini ti azo.—És. 11:6-9.

15. Tongana nyen la sarango ye alingbi na atâ tënë ti Bible asara si awakua ti Jéhovah ayeke nde na tanga ti azo laso? (Bâ foto.)

¹⁵ So awakua ti Jéhovah ayeke sara ye alingbi na atâ tënë ti Bible, ala yeke beoko (Jean 13:35; 1 aCor. 1:10). Azo abâ polele siriri nga na beoko so e yeke na ni ndali ti so laso tënë ti poroso, tënë ti mara, tënë ti mosoro wala yere aga na kangbi mingi na popo ti azo. So mbeni maseka-koli, so iri ti lo Jean, abâ beoko so ayeke na popo ti awakua ti Jéhovah, li ti lo akpe. Lo kono na yâ ti mbeni kodro ti Afrika. Na ngoi so bira alondo na yâ ti kodro ni, lo lï turugu me na pekoni lo kpe lo gue na mbeni kodro so ayeke na terê ti kodro ti lo. Kâ, lo wara terê na aTémoin ti Jéhovah. Jean atene: “Mbi manda so azo so ayeke na yâ ti tâ bungbi ti vorongo Nzapa ayeke sara poroso ape nga kangbi ayeke na popo ti ala ape. Me, ala ye terê na popo ti ala.” Lo kiri lo tene: “Mbi mû lani fini ti mbi ti tiri ndali ti mbeni kodro. Me na ngoi so mbi manda atâ tënë ti  Bible, bê ti mbi apusu mbi ti mû fini ti mbi na Jéhovah.” Jean achangé kue. Ahon ti tiri na azo so ayeke nde na lo, fadeso lo yeke fa na azo kue so lo wara ala atâ tënë ti Bible so asara si azo aduti beoko. So awango ti Bible a-aidé azo mingi na yâ ti akodro mingi, a yeke mbeni kota ye so afa so e peut ti sara confiance na ni.

16. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti tene e sara confiance na Bible?

¹⁶ So aye ti dunia so ayeke ga gï sioni sioni, a yeke kete ye na e ape ti sara confiance na Bible. Azo apeut ti gi ti sara si e duti na kite so Bible ayeke tâ tënë wala so Jéhovah azia ngbâ be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara ti fa lege na awakua ti lo laso. Me tongana e hinga biani so atënë ti yâ ti Bible ayeke lakue tâ tënë, e yeke wara lege ti dö sese na aye tongaso, so agi ti woko mabe ti e. E yeke “mû desizion ti bata andia ti [Jéhovah] so afa lege na zo lakue lakue, juska fini ti [e] ahunzi.” (Ps. 119:112). “Kamene ayeke sara [e] pëpe” ti fa tâ tënë na azo nga ti wa ala ti sara ye alingbi na ni (Ps. 119:46). E yeke wara nga lege ti gbu ngangu “na ngia” na yâ ti akpale so ayeke tâ ngangu mingi, na tapande, sarango ye ti ngangu na zo.—aCol. 1:11; Ps. 119:143, 157.

17. Versê ti e ti ngu so ayeke dabe ti e na nyen?

¹⁷ E kiri singila mingi na Jéhovah so amû lege na e ti hinga tâ tënë. Tâ tënë asara si e yengi pëpe, nga a fa na e polele tongana nyen la a yeke nzoni e vivre na yâ ti dunia so, so ayeke ga gï kirikiri so. A mû na e beku so, na yâ ti angoi so ayeke ga, e yeke duti ande nzoni na gbe ti komandema ti Royaume ti Nzapa. Zia si versê ti e ti ngu 2023 a-aidé e ti ngbâ ti duti na confiance so atënë kue ti yâ ti Bible, so ti tene, gunda ni, ayeke tâ tënë.—Ps. 119:160.