1. Changement wa la asi na ambeni ndo ade ti ninga ape?

TETI angu saki mingi, mingi ti azo na yâ ti dunia ayeke lani na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa. Me na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape, ye ni achangé mingi. Wungo ti azo so ayeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape ayeke gue gï na li ni. Ti tâ tënë ni, na yâ ti ambeni kodro, mingi ti azo ni atene so ala yeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape. *—Mat. 24:12.

2. Ndali ti ambeni raison wa la azo mingi ayeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape?

² Ngbanga ti nyen la wungo ti azo so atene so ala yeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape ayeke gue gï na li ni? * Peut-être li ti ambeni ayeke na ndö ti angia wala na ndö ti agingo bê ti ala (Luc 8:14). Ambeni aga azo so atene Nzapa ayeke dä ape. Ambeni amä na bê na Nzapa, me ala tene so ti duti na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa aga ngbene ye awe, ala tene so abungbi ti vorongo Nzapa ayeke mû maboko na zo ape nga afango ye ni ague oko ape na science wala na fason ti pensé ti zo so ahinga ndo. Peut-être ala mä akamarade ti ala wala awafango mbeti na ala so atene so fini ato nda ni na lege ti évolution, wala ala bâ ni na télé wala ala mä ni na radio wala ala diko ni na yâ ti ambeti-sango. Me a yeke ngangu ti tene ala mä anzoni raison so ala lingbi ti mä na bê na Nzapa. Ti ambeni, akota zo ti nzapa so asara bê ti nginza nga so aye ti komande na ndö ti azo ason bê ti ala ngangu. Na ambeni ndo, akota zo ti gouvernement alu andia so akanga lege na ambeni kua ti abungbi ti vorongo Nzapa.

3. Article so ayeke mû maboko na e ti sara nyen?

 ³ Jésus ahunda na e ti “sara si azo na popo ti amara kue aga adisciple.” (Mat. 28:19). Tongana nyen la e lingbi ti mû maboko na azo so ayeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape ti ye Nzapa nga ti ga adisciple ti Christ? A lingbi e hinga so ndo so mbeni zo akono dä alingbi ti sara ngangu na ndö ti sarango ye ti lo na ngoi so e fa tënë na lo. Na tapande, peut-être azo so alondo na Europe sarango ye ti ala ayeke nde na ti azo so alondo na Asie na ngoi so e fa tënë na ala. Ngbanga ti nyen? Na Europe, azo mingi ahinga mbeni ye na ndö ti Bible nga ala mä azo atene so Nzapa la asara aye kue. Me na Asie, mingi ti azo ahinga ye gï kete wala ye oko ape na ndö ti Bible, na peut-être ala mä na bê pëpe so Nzapa la asara aye kue. Article so ayeke mû maboko na e ti gi ti ndu bê ti azo kue so e wara ala na fango tënë, atâa ndo so ala londo dä wala aye so ala mä na bê na ni.

4. Ngbanga ti nyen la e lingbi ti ngbâ ti duti na nzoni bango ndo?

⁴ Duti na nzoni bango ndo. Ngu oko oko, azo so ayeke lani na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape ayeke ga aTémoin ti Jéhovah. Azo mingi na popo ti ala ayeke lani na anzoni sarango ye, nga bê ti ala ason lani mingi ti bâ so azo mingi so ayeke na yâ ti abungbi ti vorongo Nzapa ayeke sara ye gï ti handa lê ti azo. Ti ambeni, ala yeke lani na anzoni sarango ye ape, nga ti ambeni mingi, asioni sarango ye alï ngangu na yâ ti asarango ye ti ala so ala bezoin lani ti zia lege ni. Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, e lingbi ti hinga biani so e yeke wara ande azo so “ayeke nduru ti yeda na tënë ni ti wara fini ti lakue lakue”.—Kus. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4.

5. Fani mingi, nyen la asara si azo ayeda ti mä e?

⁵ Sara ye na nzoni bê nga na kode. Fani mingi, azo ayeda ti mä e, a yeke pëpe ndali ti tënë so e tene, me a yeke ndali ti fason so e tene na tënë ni. A nzere na ala tongana e sara ye na nzoni bê nga na kode nga tongana e ye nzoni ti ala biani. E yeke gbu ala na ngangu ape ti mä e. Me e yeke gi ti hinga araison so apusu ala ti duti na bango ndo so ala yeke na ni na ndö ti abungbi ti vorongo Nzapa. Na tapande, ambeni zo aye pëpe ti sara lisoro na ndö ti abungbi ti vorongo Nzapa na mbeni zo so ala hinga lo ape. Ambeni nde abâ so a yeke na lege ni ape ti tene mbeni zo ahunda apensé ti ala na ndö ti Nzapa. Ti ambeni, kamene asara ala tongana azo abâ ala na dikongo Bible, mbilimbili tongana ala yeke diko ni legeoko na mbeni Témoin ti Jéhovah. Atâa raison ni ayeke so wa, e gi ti comprendre azo.—2 Tim. 2:24, kete tënë na gbe ni.

6. Tongana nyen la bazengele Paul afa so lo yeke nduru ti changé kode so lo yeke fa na tënë? E lingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?

⁶ Tongana e sara kua na atënë tongana “Bible,” “création,” “Nzapa’” wala “bungbi ti vorongo Nzapa” si a nzere na mbeni zo ape, nyen la e lingbi ti sara? E lingbi ti sara ye tongana bazengele Paul ti changé kode ti e ti fango tënë. Na ngoi so Paul ayeke fa lani tënë na aJuif, lo mû Mbeti ti Nzapa si lo pika na patara na ala. Me na ngoi so lo fa tënë na awandara ti Grèce so ayeke na Aréopage, lo tene polele pëpe so atënë ti lo alondo na yâ ti Bible (Kus. 17:2, 3, 22-31). E lingbi ti mû peko ti tapande ti Paul tongana nyen? Tongana mo tingbi na mbeni zo so amä na bê pëpe na Bible, peut-être na ngoi so mo yeke gi ti sara si lo yeda na tënë so mo yeke tene, a yeke nzoni mo tene na lo polele pëpe so tënë so mo tene alondo na Bible. Tongana mo bâ so zo ni aye pëpe ti tene azo abâ so mo na lo ayeke diko Bible, gi ti fa na lo aversê na mbeni lege so agboto lê ti azo ape, na tapande na ndö ti téléphone wala tablette.

7. Ti gue oko na 1 aCorinthien 9:20-23, nyen la peut-être a lingbi e sara ti sara ye tongana Paul?

⁷ Comprendre azo nga mä ala. A lingbi e gi ti hinga aye so ayeke sara ngangu na ndö ti azo so e tingbi na ala (aProv. 20:5). Gbu li na ndö ti tapande ti Paul. Lo kono na popo ti aJuif. Kite ayeke dä ape so lo doit ti changé kode ti fango tënë ti lo na ngoi so lo yeke fa tënë lani na azo so ayeke aJuif ape, ndali ti so ala hinga ye gï kete wala ye  oko ape na ndö ti Jéhovah nga na Mbeti ti Nzapa. Ti tene e hinga nzoni mingi fason so azo ti territoire ti e ayeke pensé na ni, peut-être a lingbi e sara recherche wala e sara lisoro na aita so ayeke na anzoni kode ti fango ye.—Diko 1 aCorinthien 9:20-23.

8. Mbeni lege ti to nda ti mbeni lisoro na ndö ti Bible ayeke so wa?

⁸ Ye so e zia na gbele e ti sara ayeke ti wara azo so “alingbi”. (Mat. 10:11). Ti sara ni, a lingbi e hunda na azo ti fa na e abango ndo ti ala, na pekoni e mä ala nzoni. Mbeni ita-koli na Angleterre ayeke hunda azo ti hinga bango ndo ti ala na ndö ti aye so zo alingbi ti sara ti duti na ngia na yâ ti mariage, ti bata amolenge nga ti gbu ngangu atâa so a sara ye na lo na lege ni ape. Na peko ti so lo mä akiringo tënë ti ala, lo yeke hunda ala: “Ala pensé nyen na ndö ti wango so, so a sû ni a sara ngu 2000 tongaso awe so?” Na pekoni, sân ti tene ita-koli ni asara kua na tënë “Bible,” lo mû téléphone ti lo, lo fa na ala mbeni versê so lo soro ni nzoni.

9. Tongana nyen la e lingbi ti mû maboko na azo so mingi ni ala ke ti sara lisoro na ndö ti Nzapa?

⁹ E lingbi ti ndu bê ti azo so mingi ni ala ke ti sara lisoro na ndö ti Nzapa tongana e sara lisoro na ala na ndö ti aye so andu ala. Na tapande, aye so ayeke na sese nga na lê ti nduzu apika bê ti azo mingi. Tongaso, e lingbi ti tene: “Peut-être mo hinga so aye mingi so awandara asigi na ni akpa aye so ayeke na sese. Na tapande, azo so asigi na micro amanda ye na ndö ti mê ti zo nga azo so asigi na appareil photo amanda ye na ndö ti lê ti zo. Tongana mo gbu li na ndö ti aye so ayeke na ndö ti sese, mo pensé nyen? Mo pensé so aye so abâ gigi na lege ti mbeni ngangu so apika bê ti zo mingi wala na lege ti mbeni zo wala na lege ti mbeni ye nde?” Na peko ti so e mä zo ni nzoni, e lingbi ti tene: “Tongana awandara so aleke amasini ayeke manda ye na ndö ti fason so a leke na mê nga na lê, peut-être e yeke hunda terê ti e: ‘Zo wa la ala manda ye ni na mbage ti lo?’ Ye so mbeni zo ti sungo poème ti ândö atene agbu bê ti mbi mingi. Lo tene: ‘Lo so asara mê, lo peut ti mä ndo ape? Lo so asara lê, lo peut ti bâ ndo ape? . . . Lo la lo mû hingango ye na azo.’ Ambeni wandara ayeda na atënë so nga ala mä na bê so a créé aye crééngo.” (Ps. 94:9, 10). Na pekoni, e lingbi ti fa mbeni vidéo so ayeke na ndö ti jw.org^® na gbe ti “Points de vue sur l’origine de la vie.” (Bâ na gbe ti li ti tënë PUBLICATIONS > VIDÉOS.) Wala e lingbi ti mû na ala brochure La vie a-t-elle été créée ? wala brochure Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie.

10. Tongana nyen la e lingbi ti to nda ti lisoro na mbeni zo so aye ti sara lisoro na ndö ti Nzapa ape?

¹⁰ Azo mingi aye ti wara mbeni gigi ti kekereke so ayeke nzoni mingi. Me azo mingi ayeke na mbeto so a yeke futi ande sese wala a yeke sara si sese  aga ande mbeni ndo so azo alingbi ti lango dä encore ape. Mbeni surveillant so ague na ando nde nde, so ayeke na Norvège, atene so fani mingi azo so aye pëpe ti sara lisoro na ndö ti Nzapa ayeke yeda ti sara lisoro na ndö ti aye so ayeke si na yâ ti dunia. Na peko ti so lo bara azo, lo yeke tene: “Ala pensé so beku ayeke dä ti tene e wara mbeni gigi ti kekereke so ayeke nzoni mingi? Tâ beku ti e ayeke na ndö ti azo ti poroso, awandara wala ambeni zo nde?” Na peko ti so lo mä ala nzoni, lo yeke diko mbeni versê na ala wala lo yeke fa peko ti mbeni versê so asara tënë na ndö ti mbeni pendere gigi ti kekereke. A nzere na ambeni zo ti hinga so Bible amû zendo so sese ayeke ngbâ ande lakue lakue nga anzoni zo ayeke ngbâ na ndö ni lakue lakue.—Ps. 37:29; Zo-ti. 1:4.

11. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e sara kua na akode nde nde ti sara lisoro na azo so e tingbi na ala? Ti gue oko na aRomain 1:14-16, tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana Paul?

¹¹ A yeke nzoni e sara kua na akode nde nde ti sara lisoro na azo so e tingbi na ala. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so azo ayeke nde nde. Mbeni tënë so agbu bê ti mbeni zo alingbi ti gbu bê ti mbeni zo nde ape. Ambeni zo ayeke yeda hio ti sara lisoro na ndö ti Nzapa wala na ndö ti Bible, me ambeni zo ayeke yeda ti sara lisoro na ndö ti Nzapa tongana a komanse lisoro ni na ndö ti mbeni ye nde kozo. Atâa ye ni ayeke tongana nyen, a lingbi e gi ti sara lisoro na azo nde nde. (Diko aRomain 1:14-16.) Biani, a lingbi e girisa ape so a yeke Jéhovah la asara si tâ tënë amaï na yâ ti bê ti azo so aye ti sara ye na lege ni.—1 aCor. 3:6, 7.

12. Nyen la e lingbi ti sara ti ndu bê ti azo ti Asie so agi lâ oko ape ti hinga wala Nzapa la acréé aye kue?

¹² Na yâ ti dunia kue, awafango tënë mingi ayeke tingbi na azo so alondo na akodro ti Asie, so na popo ni a yeke wara azo so alondo na ando so gouvernement akanga lege na ambeni kua ti e. Na yâ ti akodro mingi ti Asie, azo mingi agi lâ oko ape ti hinga wala Nzapa la acréé aye kue. Ambeni aye ti hinga ye na ndö ni, tongaso tongana aita ahunda na ala polele ti manda Bible, ala yeke yeda. Me ti ambeni, na tongo nda ni, ala ye pëpe ti manda afini ye. Nyen la e lingbi ti sara ti mû maboko na ala? Ambeni wafango tënë so ayeke na anzoni kode ti fango ye awara nzoni ye na lege so ala to nda ti lisoro na azo na ndö ti mbeni senge tënë me pëpe na ndö ti Bible nga ala fa so ala ye nzoni ti azo ni. Na pekoni, tongana ala bâ so a yeke nzoni ti sara ni, ala yeke fa na azo ni tongana nyen la sarango ye alingbi na amama-ndia ti Bible amû maboko na ala ti ga nzoni ahon ti kozo.

13. Nyen la alingbi ti sara si azo aduti na nzara ti hinga ye na ndö ti Bible? (Bâ foto ti couverture ni.)

¹³ Kozo ye so agbu bê ti azo mingi ayeke atënë ti ndara so ayeke na yâ ti Bible (Zo-ti. 7:12). Na New York, mbeni ita-wali, so ayeke gue ka ti bâ azo so atene yanga ti Chinois, atene: “Mbi gi ti fa na ala so mbi ye nzoni ti ala nga mbi yeke mä ala. Tongana mbi bâ so ala ga fini fini, mbi yeke hunda ala: ‘Mo komanse ti habitué na ndo ni awe? Mo wara mbeni kua awe? Azo ti ge asara ye na mo nzoni?’” Na ambeni ngoi, ahundango ndo so azi lege na lo ti sara lisoro na ala na ndö ti mbeni ye so Bible afa. Tongana lo bâ so a yeke na lege ni, ita-wali ni ayeke tene: “Mo pensé nyen la ayeke sara si e mä terê nzoni na azo? Mbi peut ti fa na mo mbeni proverbe ti Bible? Proverbe ni atene: ‘Tongo nda ti tiri ayeke tongana zingo lege ti gbâ ti ngu. Kozo si papa alondo, londo mo hon ti mo.’ Mo pensé so wango so alingbi ti mû maboko na e ti mä terê nzoni na amba ti e?” (aProv. 17:14). Mara ti alisoro tongaso alingbi ti mû maboko na e ti hinga azo so aye ti tene e kiri e bâ ala.

14. Tongana nyen la mbeni ita-koli na Asie amû maboko na azo so atene ala mä na bê na Nzapa ape?

¹⁴ Ka ti azo so atene na e so ala mä na bê na Nzapa ape? Mbeni ita-koli na Asie, so afa tënë angu mingi awe na azo so ayeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape, atene: “Mingi ni, tongana mbeni zo ge atene: ‘Mbi mä na bê na Nzapa ape,’ lo ye ti tene so lo bâ so a yeke na lege ni ape ti voro anzapa so azo mingi ayeke voro ni. Tongaso,  fani mingi mbi yeke yeda so mingi ti anzapa ayeke anzapa so azo la aleke, na a yeke biani Nzapa ape. Fani mingi, mbi yeke diko Jérémie 16:20 so atene: ‘Zo alingbi ti leke anzapa ti lo wani? Aye so zo aleke ayeke biani anzapa pëpe.’ Na pekoni, mbi yeke hunda: ‘Tongana nyen la e lingbi ti hinga kangbi so ayeke na popo ti tâ Nzapa nga na anzapa so azo aleke?’ Mbi yeke mä ala nzoni, na pekoni mbi yeke diko Ésaïe 41:23 so atene: ‘Ala fa na e ye so ayeke si ande, si e hinga so ala yeke anzapa.’ Na pekoni, mbi fa na ala mbeni tapande so afa tongana nyen la Jéhovah afa ye so ayeke si ande na ngoi so ayeke ga.”

15. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti mbeni ita-koli na Asie?

¹⁵ Mbeni ita-koli na Asie asara kua na mbeni kode nde na ngoi so lo yeke sara vizite na azo. Lo tene: “Mbi yeke fa na ala atapande so afa ndara so ayeke na yâ ti Bible, aprophétie ti Bible so aga tâ tënë awe nga na andia so afa lege na aye so ayeke tambela na yâ ti dunia. Na pekoni, mbi fa na ala tongana nyen la aye so kue afa so mbeni Nzapa so ayeke na fini na so ayeke na ndara la acréé aye kue. Tongana mbeni zo ayeda so peut-être Nzapa ayeke dä, mbi yeke komanse ti fa na lo aye so Bible atene na ndö ti Jéhovah.”

16. Ti gue oko na aHébreu 11:6, ngbanga ti nyen la azo so ayeke manda Bible adoit ti duti na mabe na Nzapa nga ti duti na confiance na Bible? Tongana nyen la e lingbi ti mû maboko na ala ti sara ni?

¹⁶ Na ngoi so e yeke manda Bible na azo so ayeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa ape, a lingbi e gi lakue ti sara si ala hinga so Nzapa ayeke dä biani. (Diko aHébreu 11:6.) E yeke nga na bezoin ti mû maboko na ala ti duti na confiance na Bible. A yeke hunda peut-être ti tene e kiri na ndö ti ambeni fango ye ti Bible fani mingi. Lakue na ngoi so e yeke manda Bible na ala, peut-être a lingbi e sara lisoro na ala na ndö ti aye so afa so Bible ayeke Mbeti ti Nzapa. Peut-être na ndö ti aprophétie ti Bible so aga tâ tënë awe wala na ndö ti atënë ti science nga na atënë ti mbaï so afa so ye so Bible atene na ndö ni ayeke na lege ni wala na ndö ti atënë ti ndara so ayeke na yâ ti Bible.

17. Tongana e ye azo alingbi ti sara nyen na ndö ti ala?

¹⁷ E yeke mû maboko na azo ti ga adisciple ti Christ na lege so e fa so e ye ala, atâa ala yeke na yâ ti mbeni bungbi ti vorongo Nzapa wala pëpe (1 aCor. 13:1). Na ngoi so e yeke fa ye na ala, ye so e yeke gi ayeke ti fa na ala so Nzapa aye e azo na lo ye ti tene e ye lo. Ngu oko oko, azo saki mingi so kozoni tënë ti abungbi ti vorongo Nzapa agbu bê ti ala gï kete wala oko ape ayeke wara batême ndali ti so ndoye ti ala na mbage ti Nzapa amaï. Tongaso, duti na nzoni bango ndo nga fa so mo ye azo nde nde kue nga so tënë ti nzoni ti ala agbu bê ti mo. Mä ala. Gi ti comprendre ala. Na lege ti tapande ti mo, fa ye na ala si ala ga adisciple ti Christ.