1. Ngbanga ti nyen la e bezoin ti leke terê ti e ti ku ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e?

NA BÏ so na ndade ni a fâ Seigneur ti e Jésus, lo tene so azo ayeke ke azo kue so asoro ti duti adisciple ti lo (Jean 17:14). Ti londo na ngoi ni so juska laso, azo so aye tënë ti tâ vorongo Nzapa ape asara aye ti ngangu na aTémoin ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo (2 Tim. 3:12). So hunzingo ti aye ti ngoi so ayeke pusu nduru nduru, e yeke ku ti tene awato ti e ake e mingi ahon ti kozo.—Mat. 24:9.

2-3. (a) Nyen la a lingbi e hinga na ndö ti mbeto? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Nyen la e lingbi ti sara laso ti leke terê ti e ti ku ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e? E bezoin ti imaginé ape aye kue so alingbi ti si na e. Tongana e sara ni, mbeto nga na gingo bê ayeke hon ndö ti e. Tongana e pensé na ndö ti asioni ye kue so alingbi ti si na e ayeke sara si e zia ti sara na Jéhovah même kozo si e wara akpale (aProv. 12:25; 17:22). Mbeto ayeke mbeni ngangu ye ti bira so “wato ti [e] Zabolo” ayeke sara kua na ni ti tiri na e (1 Pi. 5:8, 9). Nyen la e lingbi ti sara laso ti leke terê ti e ti gbu ngangu na ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e?

³ Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la e lingbi ti kpengba songo ti e na Jéhovah nga ndani so a yeke kota ye ti sara ni laso. E yeke bâ nga ye so e lingbi ti sara ti sara ye na mbeto ape ahon ti kozo. Na nda ni, e yeke bâ ande aye so e lingbi ti sara tongana azo ake e.

4. Ti gue oko na aHébreu 13:5, 6, nyen la a lingbi e duti na kite oko na ni ape? Ngbanga ti nyen?

⁴ Duti na kite oko ape so Jéhovah aye mo na lo yeke zia mo lâ oko ape. (Diko aHébreu 13:5, 6.) A sara angu mingi awe, Tour ti Ba Ndo atene: “Zo so ahinga Nzapa nzoni mingi ayeke duti na confiance na lo mingi na ngoi so lo wara tara.” Tënë so ayeke tâ tënë. Ti gbu ngangu na ngoi so a sara aye ti ngangu na e, a lingbi e ye Jéhovah nga e zia bê ti e kue na lo nga e dë kite lâ oko ape so lo ye e mingi.—Mat. 22:36-38; Jacq. 5:11.

5. Nyen la ayeke mû maboko na mo ti hinga so Jéhovah aye mo?

⁵ Diko Bible lâ oko oko na zia na gbele mo ti ga nduru mingi na Jéhovah (Jacq. 4:8). Na ngoi so mo yeke diko Bible, zia li ti mo na ndö ti apendere sarango ye ti Jéhovah. Na ngoi so mo diko ye na ndö ti atënë so lo tene nga na aye so lo sara, gi ti hinga tongana nyen la lo ye mo mingi (Ex. 34:6). Na ambeni zo, a lingbi ti duti ngangu na ala ti bâ so Nzapa aye ala ndali ti so a fa na ala lâ oko ape so a ye ala. Tongana a yeke kpale ti mo la, lâ oko oko gi ti sû na mbeti aye so Jéhovah asara na yâ ti lango ni so afa so lo sara nzoni bê na mo (Ps. 78:38, 39; aRom. 8:32). Tongana mo bâ aye so asi na mo nga mo gbu li na ndö ti aye so mo diko na yâ ti Bible, peut-être mo lingbi ti sû gbâ ti aye so Jéhovah asara na mo. Tongana mo bâ na nene ni mingi aye so Jéhovah asara na mo, songo ti mo na lo ayeke kpengba mingi.—Ps. 116:1, 2.

6. Ti gue oko na Psaume 94:17-19, tongana mo sambela na bê kue ayeke mû maboko na mo tongana nyen?

⁶ Sambela lakue. Imaginé mbeni kete molenge ti koli so babâ ti lo agbu lo na kate ti lo. Molenge ni abâ so sioni ye alingbi ti si na lo ape, tongaso lo fa na babâ ti lo polele anzoni ye nga na asioni ye so asi na lo na yâ ti lango ni. Mo nga kue mo lingbi ti duti na mara ti songo so na Jéhovah tongana lâ oko oko mo sambela lo na bê ti mo kue. (Diko Psaume 94:17-19.) Na ngoi so mo yeke sambela Jéhovah, ‘zi bê ti mo kue tongana ngu so zo atuku na sese’ na fa na Babâ ti mo aye kue so asara mo mbeto nga so asara si mo gi bê ti mo (Toto ti Jér. 2:19). Ye ti peko ni ayeke duti ande nyen? Mo yeke wara ye so Bible airi ni “siriri ti Nzapa so ahon ndö ti bibe kue”. (aPhil. 4:6, 7). Tongana mo sambela tongaso mingi, mo yeke bâ so mo ga nduru mingi na Jéhovah.—aRom. 8:38, 39.

7. Ngbanga ti nyen la a lingbi mo duti na kite oko ape so aye so Nzapa amû zendo ti sara na lege ti Royaume ti lo ayeke si ande biani?

⁷ Duti na kite ape so anzoni ye so Royaume ti Nzapa ayeke ga na ni ayeke si ande biani (Nom. 23:19). Tongana mo mä na bê pëpe so azendo ti Nzapa ayeke ga ande biani tâ tënë, a yeke duti ngangu pëpe na Satan nga na azo ti lo ti zia mbeto na yâ ti mo (aProv. 24:10; aHéb. 2:15). Tongana nyen la mo lingbi ti duti na kpengba mabe na Royaume ti Nzapa laso? Zia na gbele mo ti manda ye na ndö ti aye so Nzapa amû zendo ti sara ni na lege ti Royaume ti lo nga na aye so afa biani so azendo so ayeke ga tâ tënë. Ye so ayeke mû maboko na mo tongana  nyen? Bâ tapande ti Stanley Jones, so a kanga lo ngu mbasambala ndali ti mabe ti lo. * Nyen la amû lani maboko na lo ti gbu ngangu? Lo tene: “Mabe ti mbi akpengba lani ndali ti so mbi hinga ye na ndö ti Royaume ti Nzapa nga na aye so Royaume ni ayeke sara, na mbi yeke na kite na ni lâ oko ape. Tongaso, zo oko alingbi pëpe ti sara si mbi zia ti sara na Jéhovah.” Tongana mo yeke na kpengba mabe na azendo ti Nzapa, mo yeke ga nduru mingi na Jéhovah nga mo yeke zia pëpe si mbeto akanga lege na mo ti sara na lo.—aProv. 3:25, 26.

8. Bango ndo ti e na ndö ti abungbi ayeke mbeni nzoni ye so afa nyen? Fa ndani so mo tene tongaso.

⁸ Gue lakue na abungbi. Abungbi amû maboko na e ti ga nduru mingi na Jéhovah. Bango ndo ti e na ndö ti guengo na abungbi ayeke mbeni nzoni ye so afa wala e yeke gbu ngangu na ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e (aHéb. 10:24, 25). E tene tongaso ngbanga ti nyen? Tongana e zia si akete kete ye akanga lege na e ti gue na abungbi laso, nyen la ayeke si ande tongana e doit ti zia fini ti e na yâ ti kpale ti gue ti sara bungbi na aita ti e? Me tongana e leke na bê ti e ti ngbâ ti gue na abungbi, e yeke zia lege ni ape na ngoi so awato ti e agi ti kanga lege na e ti bungbi ndo oko. Laso ayeke ngoi ti tene e ye abungbi ti e mingi. Tongana e ye mingi ti gue na abungbi, ye kue so a sara ti kanga lege na e, même kangango lege ti azo ti gouvernement, ayeke kanga lege na e pëpe ti mä yanga ti Nzapa ahon ti mä azo.—Kus. 5:29.

9. Ngbanga ti nyen la batango aversê na li ayeke mbeni nzoni lege ti leke terê ti e ti ku ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e?

⁹ Bata na li aversê so mo ye ni mingi (Mat. 13:52). Mo peut ti bata aye kue na li ape ndali ti so mo yeke mbilimbili-kue ape, me Jéhovah alingbi ti sara si yingo vulu ti lo so ayeke ngangu mingi amû maboko na mo ti dabe ti mo na aversê ni (Jean 14:26). Bâ tënë so mbeni ita-koli, so a kanga lo na Allemagne de l’Est nga so a zia lo gï lo oko na yâ ti mbeni kubu ti da ti kanga ti punir lo, atene: “A nzere lani na mbi mingi so kozo na ngoi ni so mbi bata lani aversê ahon ngbangbo use na li. Atâa so mbi yeke gï mbi oko, mbi yeke lani na gbâ ti atënë ti Bible ti gbu li na ndö ni.” Aversê so amû lani maboko na ita-koli so ti ngbâ nduru na Jéhovah nga ti ngbâ ti gbu ngangu.

10. Ngbanga ti nyen la a lingbi e bata abia na li?

¹⁰ Bata na li abia so asepela Jéhovah nga he ni. Na ngoi so a kanga lani Paul na Silas na gbata ti Philippes, ala he lani abia so ala bata na li ti  sepela Jéhovah (Kus. 16:25). Legeoko nga, na ngoi so a gue lani na aita ti e so ayeke na ngbene Union soviétique na Sibérie, nyen la ala sara ti kpengba mba? Ita-wali Mariya Fedun atene: “E he lani abia kue so e hinga, abia ti yâ ti mbeti ti bia ti e.” Lo tene so abia so akpengba ala kue nga amû maboko na ala ti bâ so ala yeke nduru mingi na Jéhovah. Eskê tongana mo he abia so mo ye ni mingi, so ayeke na yâ ti mbeti ti bia ti e nga na ati so ayeke na ndö ti site ti e, mo bâ so akpengba mo? Tongaso, gi ti bata abia so na li laso.—Bâ encadré “ Mû na mbi courage.”

11-12. (a) Ti gue oko na 1 Samuel 17:37, 45-47, ngbanga ti nyen la David asara ye lani na mbeto ape? (b) Kpengba ye wa la e manda na lege ti tapande ti David?

¹¹ Ti gbu ngangu na ngoi so a sara ye ti ngangu na mo, a lingbi mo sara ye na mbeto ape. Tongana mo bâ so mbeto asara mo, nyen la mo lingbi ti sara? Girisa ape so a yeke pëpe konongo ti zo, ngangu ti lo wala kode ti lo la asara si lo sara ye biani na mbeto ape. Gbu li na ndö ti tapande ti David so ayeke maseka na ngoi so lo gue ti tiri na Goliath. Tongana a haka David na yongoro koli so, David ayeke kete mingi, lo yeke na ngangu mingi ape nga lo yeke na anzoni ye ti bira ape. David ayeke même lani na mbeni épée ape. Me lo sara ye na mbeto oko ape. Sân mbeto lo mû loro ti gue ti tiri na yongoro koli so asara ye na baba so.

¹² Ngbanga ti nyen la David asara ye lani na mbeto oko ape? Lo hinga lani na bê ti lo kue so Jéhovah ayeke na lo. (Diko 1 Samuel 17:37, 45-47.) David azia lani li ti lo pëpe na ndö ti yongo so Goliath ayo ahon lo. Me lo bâ lani so Goliath ayeke kete mingi tongana a haka lo na Jéhovah, na lo zia li ti lo gï na ndö ni. Nyen la e manda na lege ti mbaï so? E yeke sara ye na mbeto ape tongana e yeke na confiance so Jéhovah ayeke na e nga tongana e hinga biani so awato ti e ayeke kete mingi tongana a haka ala na Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue (2 Chron. 20:15; Ps. 16:8). Tongana nyen la e lingbi ti ga azo so asara ye na mbeto ape laso ti ku ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na e?

13. Tongana nyen la e lingbi ti sara ye na mbeto ape ahon ti kozo? Fa ngbanga ti nyen la mo tene tongaso.

¹³ Laso, e lingbi ti sara ye na mbeto ape ahon ti kozo tongana e fa na azo nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so tongana e fa tënë, e yeke manda ti zia bê ti e na Jéhovah nga ti sara mbeto ti zo ape (aProv. 29:25). Gï tongana ti so nyama ti terê ti e ayeke kpengba tongana e sara sport, e yeke kpengba ti sara ye na mbeto ape ahon ti kozo tongana e fa tënë da  na da, na ando so azo ayeke hon dä mingi, na alege kue so azi na e nga na aplace ti dengo buze. Tongana e sara ye na mbeto ape ti fa tënë laso, e yeke ngbâ ti fa tënë même tongana a kanga lege na kua ti e.—1 aThes. 2:1, 2.

14-15. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Nancy Yuen nga na Valentina Garnovskaya?

¹⁴ E lingbi ti manda aye mingi na lege ti aita-wali use so ayeke be-ta-zo so asara ye na mbeto oko ape. Nancy Yuen ayo lani gï mètre oko na ndambo, me a yeke ngangu ti tene zo azia mbeto na yâ ti lo. * Lo ke lani ti zia lege ti fango nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa. A sara si a kanga lo ngu 20 tongaso na Chine. Akota zo ti kodro so ahunda lani tënë na lo atene so lo yeke lani “zo so li ti lo akpengba mingi” na yâ ti kodro ti ala.

¹⁵ Legeoko nga, a kanga lani Valentina Garnovskaya na ngbene Union soviétique fani ota, wungo ti ngu kue so lo sara na kanga ayeke 21 tongaso. * A kanga lani lo ngbanga ti nyen? Lo leke lani na bê ti lo ti ngbâ ti fa tënë, ni la akota zo ti kodro atene so lo yeke “mbeni zo ti kengo ndia so ayeke sioni mingi.” Nyen la asara si awali use so, so ayeke be-ta-zo, asara ye na mbeto oko ape? Ala hinga lani na bê ti ala kue so Jéhovah ayeke na ala.

16. Nyen la ayeke sara si e sara ye biani na mbeto ape?

¹⁶ Tongana ti so e bâ, ti sara ye na mbeto ape, a lingbi e zia li ti e pëpe na ndö ti ngangu ti e nga na akode ti e wani. Me a lingbi e hinga so Jéhovah ayeke na e nga so lo la lo yeke tiri ndali ti e (Deut. 1:29, 30; Zach. 4:6). Ye so ayeke kota ye so asara si e yeke sara ye biani na mbeto ape.

17-18. Ti gue oko na tënë so ayeke na Jean 15:18-21, nyen la Jésus agboto mê ti e na ndö ni? Fa ndani so mo tene tongaso.

¹⁷ A nzere na e ti tene azo ane e, me a lingbi e pensé pëpe so tongana azo aye e ape e yeke ye oko ape. Jésus atene: “Ngia ayeke na ala tongana azo ake ala, atomba ala, azonga ala na adiko asioni tënë na iri ti ala atene ala yeke asioni zo ndali ti Molenge ti zo.” (Luc 6:22). Jésus aye lani ti tene nyen la?

 ¹⁸ Jésus aye lani pëpe ti tene so a yeke nzere na aChrétien tongana azo ake ala. Me lo yeke gboto lani mê ti e na ndö ti aye so ayeke si na e. E yeke ti dunia so ape. E yeke sara ye alingbi na aye so Jésus afa nga e yeke fa tënë so lo fa lani. Ye so asara si dunia so ake e. (Diko Jean 15:18-21.) E ye ti zia ngia na bê ti Jéhovah. Tongana azo ake e ndali ti so e ye Babâ ti e, so abâ ala.

19. Tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti abazengele?

¹⁹ Zia lâ oko ape si atënë so azo atene wala aye so ala sara asara mo kamene ti duti Témoin ti Jéhovah (Mi. 4:5). E lingbi ti manda ti hon ndö ti mbeto ti zo tongana e gbu li na ndö ti aye so abazengele asara lani na Jérusalem kete na peko ti so a fâ Jésus. Ala hinga lani so akota zo ti nzapa ti aJuif ake ala mingi (Kus. 5:17, 18, 27, 28). Me lâ oko oko ala ngbâ ti gue na temple nga ala ngbâ ti fa na lê ti azo kue so ala yeke adisciple ti Jésus (Kus. 5:42). Ala zia lani pëpe si mbeto ahon ndö ti ala. E nga kue e lingbi ti hon ndö ti mbeto ti azo tongana lakue e fa na azo so e yeke aTémoin ti Jéhovah, atâa na place ti kua, na ekole wala na yâ ti vaka ti e.—Kus. 4:29; aRom. 1:16.

20. Ngbanga ti nyen la abazengele ayeke lani na ngia atâa so azo ake ala?

²⁰ Ngbanga ti nyen la abazengele ayeke lani na ngia? Ala hinga lani ndani so a ke ala, na ala bâ so a yeke mbeni ye ti gonda tongana a sara ye na ala nzoni ape ndali ti so ala sara ye so bê ti Jéhovah aye (Luc 6:23; Kus. 5:41). Na pekoni, bazengele Pierre atene: “Tongana a si so ala bâ pasi ndali ti mbilimbili, ngia ayeke na ala.” (1 Pi. 2:19-21; 3:14). Tongana e hinga so azo ake e ndali ti so e yeke sara ye na lege ni, e yeke zia lâ oko ape si kengo so azo ake e asara si e zia ti sara na Jéhovah.

21-22. (a) Nyen la mo leke ti sara ti leke terê ti mo ti ku ngoi so a yeke sara aye ti ngangu na mo? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article ti peko?

²¹ E hinga ape lawa la azo ayeke komanse ti sara aye ti ngangu na e wala lawa la agouvernement ayeke kanga lege na kua ti e. Me e hinga so e lingbi ti leke terê ti e laso na lege so e kpengba songo ti e na Jéhovah, e sara ye na mbeto ape ahon ti kozo nga e manda ti gbu ngangu tongana azo ake e. Aye so e sara laso ti leke terê ti e ayeke mû maboko na e ti luti ngangu na yâ ti angoi so ayeke ga.

²² Me ka tongana a kanga lege na e ti voro Jéhovah? Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ amama-ndia ti Bible so ayeke mû maboko na e ti ngbâ ti sara na Jéhovah même tongana a kanga lege na kua ti e.