Babâ na mama ti mbi aquitté Estonie na ngoi ti Use bira so amû sese kue na ala gue na Allemagne, ndo so a dü mbi dä. Na peko ti so a dü mbi, ala komanse ti leke terê ti ala ti gue na Canada. Kozo da so e lango na yâ ni, nduru na Ottawa, na Canada, ayeke mbeni kete da so akondo ayeke lango nga dä. Yere ti e ayeke lani mingi, me e yeke kamême na para ti te na kobe ti ndapre.

Mbeni lâ, aTémoin ti Jéhovah adiko na mama ti mbi Apocalypse 21:3, 4. Tënë so lo mä andu bê ti lo mingi na lo komanse ti toto. Babâ na mama ti mbi angbâ ti manda Bible, kete na pekoni ala yeke nduru ti wara batême.

Babâ na mama ti mbi ahinga lani Anglais nzoni ape, me ala bâ tâ tënë na nene ni mingi. Lakue na samedi, babâ ti mbi ayeke mû mbi na ngambe ti mbi Sylvia e gue na fango tënë, même na peko ti so lo sara kua na bï juska na ndapre na yâ ti mbeni usine so a yeke kporo wen so a iri ni nickel dä na Sudbury, na Ontario. Yenga oko oko, e yeke manda Tour ti Ba Ndo na sewa. Papa na maman azia na yâ ti bê ti mbi ndoye ti Nzapa. Ye so apusu mbi ti mû terê ti mbi na Jéhovah na ngu 1956 na ngoi so mbi yeke na ngu bale-oko. So ala ye Jéhovah mingi akpengba mbi ti sara na Jéhovah na yâ ti fini ti mbi kue.

Na peko ti so mbi hunzi mandango mbeti na lycée, mbi zia lani li ti mbi mingi na ndö ti kua ti Jéhovah ape. Mbi pensé lani so tongana mbi ga pionnier, mbi yeke wara nginza mingi ape ti sara na ye so mbi ye lani ti sara, so ayeke ti voyagé na avion ti bâ ndo na yâ ti dunia. Mbi wara lani kua na yâ ti mbeni radio ti ndo ni, mbi la mbi yeke joué musique na mbi ye kua ni mingi. Me, mbi sara kua na lakui tongaso fani mingi mbi manke abungbi, nga mbi sara kamarade na azo so aye Nzapa ape. Na nda ni, conscience ti mbi so Bible afa lege na ni apusu mbi ti sara achangement.

Mbi gue na Oshawa, na Ontario. Kâ mbi wara terê na Ray Norman, Lesli, ita ti lo ti wali, nga na ambeni pionnier. Ala kue ayamba mbi nzoni. So mbi bâ tongana nyen la ala yeke na ngia, a pusu mbi ti kiri ti bâ yâ ti aye so mbi leke ti sara. Ala wa mbi ti sara kua ti pionnier na mbi komanse ti sara ni na septembre ngu 1966. Mbi yeke lani na ngia nga gigi anzere na mbi. Me, ambeni ye so ayeke changé gigi ti mbi ayeke lani nduru ti si, na mbi ku terê ti mbi na ni ape.

Na ngoi so mbi yeke lani na lycée, mbi sû demande ti guengo na Béthel na Toronto, na  Canada. Na pekoni, na ngoi so mbi yeke sara kua ti pionnier, a tisa mbi ti sara kua na Béthel teti ngu osio. Me, mbi ye lani Lesli mingi, na mbeto asara mbi so tongana mbi yeda na tisango ndo ni mbi yeke bâ lo lâ oko encore ape. Ambeni ngoi na pekoni, na peko ti so mbi sambela fani mingi, mbi yeda ti gue ti sara kua na Béthel na vundu asara mbi ti tene na Lesli so mbi hon awe.

Na Béthel, mbi sara lani kua na place ti sukulango bongo na pekoni mbi sara kua tongana secrétaire. Na ngoi ni so, Lesli aga pionnier spécial na Gatineau, na Québec. Fani mingi mbi yeke hunda terê ti mbi na ndö ti ye so lo yeke sara nga eskê nzoni desizion la mbi mû lani so. Na pekoni, mbeni ye so mbi ku terê ti mbi na ni ape so anzere na mbi ahon atanga ni kue asi na yâ ti gigi ti mbi. A tisa Ray, ita ti Lesli ti koli, ti sara kua na Béthel. Mbi na lo e lango chambre oko. Ye so asara si mbi kiri mbi wara lege ti sara lisoro na Lesli. E sara lani mariage na ndangba lango ti ngu osio ti kua ti mbi na Béthel na lango 27 ti février, ngu 1971.

A tokua lani mbi na Lesli na mbeni congrégation ti Français na Québec. Ambeni ngu na pekoni, li ti mbi akpe lani ti bâ so a tisa mbi ti sara kua ti surveillant ti circonscription na ngoi so mbi yeke na ngu 28. Mbi bâ lani so mbi de maseka nga mbi lingbi na kua ni ape, me atënë so ayeke na Jérémie 1:7, 8 akpengba mbi. Ye oko, Lesli asara lani accident na oto fani use nga a yeke ngangu na lo ti lango. Tongaso, e pensé lani so a yeke duti ngangu mingi na e ti sara kua ti circonscription. Me Lesli atene: “Tongana Jéhovah atisa e ti sara mbeni ye, a yeke nzoni e gi ti sara ni.” Tongaso, e yeda ti sara kua ni na e sara ni na yâ ti ngu 17.

So mbi yeke surveillant ti circonscription, mbi yeke lani na akua mingi na lakue mbi yeke na ngoi mingi ape ndali ti Lesli. Mbi doit nga lani ti manda mbeni ye nde. Na mbeni lundi na kota ndapre, mbeni zo asonné na porte ti e. Zo oko ayeke lani dä ape, gï mbeni sakpa ti guengo na pique-nique, mbeni nappe, alê ti keke, fromage, mapa, bouteille ti vin, averre nga na mbeni note so e hinga zo so asû ni ape. Note ni atene: “Mû wali ti mo ala gue na pique-nique.” A yeke lani mbeni pendere lango so lâ asu pendere. Me, mbi tene na Lesli so mbi doit ti leke adiskur ti mbi na mbi peut ti hon ape. Lo comprendre ni me vundu asara lo kete. Na ngoi so mbi duti na bureau ti mbi, conscience ti mbi akomanse ti dérangé mbi. Mbi pense na aÉphésien 5:25, 28. Mbi pensé lani so versê ti Bible so ayeke fason so Jéhovah ayeke dabe ti mbi ti pensé na atënë ti bê ti wali ti mbi. Na peko ti so mbi sambela, mbi tene na Lesli: “E gue,” na a nzere na lo mingi. E gue na mbeni pendere ndo na terê ti ngu, e gbara nappe ni na e passé mbeni pendere ngoi ndo oko. Mbi wara nga ngoi ti leke adiskur ti mbi.

Kua ti e ti circonscription anzere lani na e mingi nga e sara ni na ando nde nde, ti londo na  Colombie-Britannique ti si na Terre-Neuve. Fadeso, mbi yeke voyagé tâ gï tongana ti so mbi ye lani na ngoi so mbi de maseka. Mbi pensé lani ti gue na Ekole ti Galaad, me nzara ti sara kua ti missionnaire na kodro-wande asara mbi oko ape. Mbi bâ lani so amissionnaire ayeke azo so ayeke nde mingi nga mbi bâ so mbi lingbi na ni ape. Na ndö ni, mbi sara lani mbeto so a peut ti tokua mbi na mbeni kodro ti Afrika so kobela nga na bira ayeke dä. Mbi yeke na ngia na ndo so mbi yeke dä.

Na ngu 1992, aTémoin ti Jéhovah apeut ti kiri ti fa tënë dandara na yâ ti ambeni kodro so ayeke lani na gbe ti Union soviétique. Tongaso, aita ahunda e wala e peut ti gue ti sara kua ti missionnaire na Estonie. Li ti e akpe kue, me e sambela ndali ni. E kiri e pensé, e tene: ‘Tongana Jéhovah atisa e ti sara mbeni ye, a yeke nzoni e gi ti sara ni.’ E yeda ti gue, nga bê ti mbi adë ti hinga so e yeke gue na Afrika ape.

Hio e komanse ti manda yanga ti Estonien. Na peko ti so e sara nze use na yâ ti kodro ni, a hunda na e ti sara kua ti circonscription. E doit lani ti sara vizite na acongrégation 46 nga na agroupe na yâ ti akodro ota ti Baltes nga na Kaliningrad, na Russie. Ye so aye ti tene e doit ti gi ti manda yanga ti Letton, Lituanien nga na Russe. A yeke lani kete ye ape. A-effort so e sara andu bê ti aita mingi nga ala aidé e. Na ngu 1999, a zia bureau ti filiale na Estonie nga a soro mbi ti duti membre ti komite ti filiale ni, mbi na Toomas Edur, Lembit Reile nga na Tommi Kauko.

E hinga gbâ ti aTémoin so a mû lani ala na ngangu a gue na ala na Sibérie. Atâa so kanga so ala sara ason nga a kangbi ala na azo ti sewa ti ala, ala sara ngonzo ape nga ala bata tënë na bê ti ala ape. Ala ngbâ lani ti fa tënë na ngia. Tapande ti ala afa na e so e peut ti gbu ngangu nga ti duti na ngia na yâ ti angangu kpale.

E sara kua ngangu na yâ ti angu mingi nga e wu terê ti e mingi ape, a sara si Lesli afatigué ngangu. E hinga hio ape so lo yeke na kobela so a iri ni fibromyalgie so ayeke sara si lo yeke fatigué mingi. E pensé mingi ti kiri na Canada. Na ngoi so a tisa e na ekole ti amembre ti komite ti filiale na Patterson, na New York, na États-Unis, mbi pensé so e peut ti gue ape. Me, na peko ti so e sambela mingi ndali ni, e yeda ti gue. Jéhovah asara tufa na ndö ti desizion ni. A yeke na ngoi ti ekole ni la a soigné kobela ti lo ni nzoni. A sara si e wara lege ti kiri ti sara akua ti e tongana ti so e yeke sara ka.

Na ngu 2008, na mbeni lakui na ngoi so e yeke na Estonie, aita so ayeke sara kua na kota ndokua ti e airi mbi na ala hunda mbi eskê e peut ti yeda ti tene a tokua e na Congo. Li ti mbi akpe kue, mbilimbili ndali ti so mbi bezoin ti kiri tënë na ala na ndade ni. Na tongo nda ni, mbi sara tënë ni na Lesli ape, ndali ti so mbi hinga so tongana mbi tene na lo, lo yeke lango na bï ni so ape. Me mbi la mbi lango na bï ni so ape, ndali ti so mbi sambela Jéhovah mingi na ndö ti aye so asara si mbi gi bê ti mbi na ndö ti hongo na Afrika.

 Na ngoi so mbi sara tënë ni na Lesli na ndade ni, lo tene: “Jéhovah la ayeke tisa e ti gue na Afrika so. E hinga tongana nyen so e peut ti sara ni ape nga a peut ti nzere na e ape tongana e tara ni ape?” Tongaso, na peko ti so e sara ngu 16 na Estonie, e gue na Kinshasa, na Congo. Apendere fleur ayeke na yâ ti gbagba ti Béthel ni nga ndo ni adë pendere. Mbeni kozo ye so Lesli azia na yâ ti chambre ti e ayeke mbeni carte so lo bata ni ngbene ye so e quitté Canada. A sû tënë so na lê ti carte ni: “Duti na ngia na ndo so mo yeke dä.” Na peko ti so e wara terê na aita, e sara a-étude nga e hinga nzerengo ti kua ti missionnaire, e yeke na ngia encore mingi na yâ ti kua ti Jéhovah. A si na mbeni ngoi, e wara pasa ti sara vizite na afiliale 13 tongaso na Afrika. A mû lege na e ti hinga ye na ndö ti azo nde nde so ayeke na apendere sarango ye. Mbeto ti Afrika asara mbi encore ape, nga e kiri singila na Jéhovah so lo tokua e ti sara kua ti lo na Afrika.

Na Congo, a mû na e mara ti akobe nde nde so e pensé so e yeke ye ande ti te ni ape. Me na ngoi so e bâ so aita ayeke te ni, e tara ni na a nzere na e.

E voyagé e gue na est ti kodro ni, na yâ ti akete kete kodro so aturugu-kpale asara sioni na awali nga na amolenge dä, ti kpengba aita nga ti mû na ala aye so ala yeke na bezoin ni. Mingi ti aita ni ayeke na aye mingi ape. Me, kpengba beku so ala yeke na ni na zingongo ti akuâ, yengo so ala ye na Jéhovah nga so ala yeke be-ta-zo na bungbi ti lo andu bê ti e mingi. A pusu e ti kiri ti bâ aye so e mä na bê na ni nga ti duti na confiance na ni mingi. Ambeni ita ni aperdre da ti ala nga na akobe ti yaka ti ala. Ye so adabe ti mbi so e peut ti perdre hio aye ti sese so e yeke na ni nga so songo ti e na Jéhovah la ayeke kota ye mingi. Atâa angangu kpale so aita awara, ala dema terê mingi ape. Bango ndo ti ala apusu e ti sara mbeto ape ti gbu ngangu na yâ ti aye so asi na e nga na yâ ti akpale ti seni so e wara.

Na pekoni, mbeni ye so e ku terê ti e na ni ape asi. A hunda lani na e ti gue na Béthel ti Hong Kong. E pensé lâ oko ape so e yeke gue na Asie. Me na peko  ti so e bâ so Jéhovah amû maboko na e na ndoye na ando kue so e gue dä, e yeda ti gue. Na ngu 2013, na ngu ti lê na lê, e quitté akamarade ti e so e ye ala mingi nga na apendere ye so ayeke na Afrika sân ti hinga ye so ayeke ku e na devant.

Ti vivre na Hong Kong ayeke mbeni kota changement ndali ti so gbâ ti azo so alondo na ando nde nde na yâ ti dunia ayeke vivre kâ. Ti manda yanga ti Chinois ayeke lani kete ye ape. Me aita ayamba e na ngia nga kobe ti ndo ni anzere na e mingi. A yeke sara lani gbâ ti akua na Béthel, me na oko ngoi ni ngere ti ada ague na li ni hio mingi. Tongaso, na ndara Bebungbi amû desizion ti kä mingi ti ada ti Béthel. Kete na pekoni, na ngu 2015, e gue na Corée du Sud na e ngbâ ti sara kua ti Jéhovah kâ. E doit lani ti manda yanga ti Coréen so ayeke ngangu, me atâa so e peut ti tene ni nzoni ape, aita akpengba e na lege so ala tene na e so e komanse ti tene ni awe.

Ti wara afini kamarade ayeke lakue kete ye ape, me e bâ so tongana e mû li ni ti tisa azo, e peut ti hinga azo hio mingi. E bâ so aita ayeke oko, aye so asara si ala yeke nde nde ayeke mingi ape, nga so Jéhovah aleke e na mbeni fason so ayeke pendere mingi, so amû lege na e ti duti na gbâ ti akamarade nga ti maï ndoye so ayeke na bê ti e na mbage ti ala.—2 aCor. 6:11.

E bâ so e doit ti bâ azo tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ala nga ti gi ti hinga aye so afa so Jéhovah aye e nga lo yeke fa lege na e. Na ngoi kue so e découragé wala e hunda terê ti e wala aita aye e, e kiri e diko acarte nga na alettre so akamarade ti e atokua na e ti kpengba e. E bâ biani tongana nyen la Jéhovah akiri tënë na asambela ti e, lo dë bê ti e nga lo kpengba e.

Tongana angu ayeke hon, mbi na Lesli e bâ so a yeke kota ye ti mû ngoi ndali ti mba atâa e yeke na aye mingi ti sara. E comprendre lani so a yeke kota ye ti he ngia tongana e sara mbeni faute na ngoi so e yeke manda mbeni fini yanga ti kodro. Lakue na bï, e yeke gi ti bâ mbeni nzoni ye so e peut ti kiri singila na Jéhovah ndali ni.

Ti vrai ni, mbi pensé lani so mbi peut lâ oko ape ti ga missionnaire wala ti vivre na ambeni kodro nde. Me mbi yeke na ngia ti hinga so, grâce na mungo maboko ti Jéhovah, zo apeut ti sara aye kue. Tënë so prophète Jérémie atene aga na li ti mbi, lo tene: “Jéhovah, mo woko mbi.” (Jér. 20:7). Lo mû na e gbâ ti apendere ye so e ku terê ti e na ni ape nga na gbâ ti atufa so e peut ti imaginé ni ape, lo sara même si mbi voyagé na avion tongana ti so mbi ye lani. E voyagé na gbâ ti ando ahon ti so mbi pensé na ni lani na ngoi so mbi de kete, mbi sara vizite na afiliale na yâ ti acontinent oku. Mbi kiri nga singila mingi na Lesli so ayeke nduru ti mû maboko na mbi na yâ ti akua nde nde kue so a mû na mbi.

E gi lakue ti dabe ti e so aye kue so e sara, e sara ni ndali ti so e ye Jéhovah. Anzoni ye so e wara laso afa tongana nyen la ti duti na fini lakue lakue ayeke duti ande pendere mingi, na ngoi so Jéhovah ayeke ‘zi yâ ti maboko ti lo na lo yeke mû na aye kue so ayeke na fini ye so ala sara nzara ni.’—Ps. 145:16.