1-2. Laso, kpale wa la e peut ti wara so ayeke tongana ti Lot?

 TONGANA laso e bâ azo so ayeke na asioni sarango ye, e yeke pensé tongana Lot. “Vundu asara lo [lani] mingi ndali ti asarango ye ti azo so ayeke buba ndia ti Nzapa”, ndali ti so lo hinga so Babâ ti e ti yayu ake sioni sarango ye (2 Pi. 2:7, 8). So Lot ane Nzapa mingi nga lo ye lo mingi, lo ke asioni sarango ye ti azo so angoro lo. E nga kue, azo so angoro e abâ andia ti Jéhovah na nene ni mingi ape wala ala bâ ni na nene ni oko ape. Atâa so kue, e peut ti ngbâ ti duti na anzoni sarango ye tongana e ngbâ ti ye Nzapa nga e kpe mbeto ti lo.—aProv. 14:2.

² Jéhovah a-aidé e ti sara ni na lege ti awango so ayeke na yâ ti mbeti ti aProverbe. A-Chrétien kue, akoli nga na awali, amaseka nga na ambakoro, apeut ti bâ nzoni mingi tongana ala gbu li na ndö ti awango ti ndara so ayeke na yâ ni.

3. Ti gue oko na aProverbe 17:3, mbeni raison so ndali ni e doit ti bata bê ti e ayeke so wa? (Bâ nga foto.)

³ Mbeni kota raison so ndali ni e doit ti bata bê ti e na lege ti fä ayeke so Jéhovah ayeke bâ yâ ti bê ti e. So aye ti tene lo yeke bâ gï pëpe aye so azo apeut ti bâ, me lo hinga zo so e yeke ni biani. (Diko aProverbe 17:3.) Tongana e ngbâ ti gbu li na ndö ti awango so lo mû na e, so apeut ti aidé e ti ngbâ na fini lakue lakue, lo yeke ye e (Jean 4:14). Tongaso, e yeke zia lâ oko ape si asioni sarango ye nga na amvene ti Satan nga na ti asioni zo  ti dunia so asara sioni na e (1 Jean 5:18, 19). Tongana e ga nduru mingi na Jéhovah, e yeke ye lo nga e yeke ne lo mingi. So e ye ti son bê ti Babâ ti e ape, e yeke pensé même ape ti sara siokpari. Tongana bê ti e apusu e ti sara sioni ye, e yeke hunda terê ti e: ‘Mbi peut ti son bê ti Zo so aye mbi mingi tongaso na mbana tongana nyen?’—1 Jean 4:9, 10.

4. Tongana nyen la kpengo mbeto ti Jéhovah abata mbeni ita-wali si lo sara sioni ye ape?

⁴ Bê ti mbeni ita-wali na Croatie, so iri ti lo Marta, apusu lani lo ti sara lango-sioni. Lo tene: “A yeke lani ngangu na mbi ti gbu li ti mbi nzoni nga ti tiri na nzara ti bê ti mbi so apusu mbi ti sara mbeni ye so ayeke sioni. Me kpengo mbeto ti Jéhovah abata mbi.” b Kpengo mbeto ti Nzapa abata lo tongana nyen? Marta atene so lo gbu lani li na ndö ti asioni ye ti peko ti mbeni sioni desizion. E peut ti sara nga tongaso. Ye ti peko ni so ayeke tâ sioni mingi ayeke so e yeke zia vundu na bê ti Jéhovah nga e yeke duti na pasa ape ti voro lo teti lakue lakue.—Gen. 6:5, 6.

5. Nyen la mo peut ti manda na lege ti ye so asi na Léo?

⁵ Tongana e kpe mbeto ti Jéhovah, e yeke sara kamarade pëpe na azo so ayeke sara asioni ye. A yeke ye so Léo, so ayeke na Congo, ahinga ni lani. Ngu osio na peko ti batême ti lo, lo komanse ti sara kamarade na asioni zo. Lo pensé lani so, so lo la lo sara asioni ye ni ape, lo sara siokpari ape. Me gï hio tongaso, asioni kamarade ti lo ni asara si lo komanse ti nyon sämba ahon ndö ni nga ti sara lango-sioni. Na pekoni, lo komanse ti gbu li na ndö ti aye so babâ na mama ti lo so ayeke aChrétien afa na lo nga na ngia so lo yeke lani na ni na ngoi so lo yeke sara na Jéhovah. Ye ti peko ni ayeke nyen? Li ti lo aga dä. So a-ancien a-aidé lo, lo kiri na Jéhovah. Laso, lo  yeke ancien nga pionnier spécial so ayeke na ngia.

6. Tapande ti awali use wa la e yeke sara tënë na ndö ni fadeso?

⁶ Zia e sara tënë na ndö ti aProverbe chapitre 9. Na yâ ni, a sara tënë ti awali use: oko aye ti sara tënë ti ndara, na mbeni aye ti sara tënë ti ye ti buba. (Bâ aRomain 5:14; aGalate 4:24.) Na ngoi so e yeke bâ ni, zia e girisa ape so azo ti dunia ti Satan so aye lango-sioni nga na porno mingi (aÉph. 4:19). Ndani la a yeke kota ye ti tene e ngbâ ti gi ti duti na kpengo mbeto ti Nzapa nga ti ke asioni ye (aProv. 16:6). Atâa e yeke koli wala wali, chapitre so apeut ti aidé e. A fa so awali so use kue atisa azo so ahinga ndo mingi pëpe, so ti tene, “azo so li ti ala ayeke dä pëpe”. A yeke mo bâ mo tene ala yeke tene: ‘Ga, mo te ye na yâ ti da ti mbi.’ (aProv. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17). Me ye so asi na azo so ayeda ti gue na da ti wali so aye ti sara tënë ti ndara ayeke tâ nde mingi na ti azo so ayeda ti gue na da ti wali so aye ti sara tënë ti ye ti buba.

7. Ti gue oko na aProverbe 9:13-18, nyen la asi na azo so ayeda na tisango ndo ti wali ti buba? (Bâ nga foto.)

⁷ Diko ye na ndö ti tisango ndo ti “wali ti buba”. (Diko aProverbe 9:13-18.) Lo dekongo ngangu na azo so li ti ala ayeke dä pëpe, lo tene: ‘Ala ga ge’ e sara matanga. Nyen la asi na ala? Ala ga “azo so akui awe na so ayeke na ngangu pëpe”. Peut-être mo dabe ti mo na mara ti tënë ni so na tongo nda ti mbeti ti aProverbe. Nzapa agboto mê ti e na ndö ti “wali ti kirikiri” nga na “wali so asara lango-sioni”. Lo tene na e, lo tene: “Da ti lo adescend ti gue na kuâ.” (aProv. 2:11-19). A-Proverbe 5:3-10 agboto mê ti e na ndö ti “wali ti kirikiri” so “gere ti lo adescend ti gue na lo na kuâ.”

8. Desizion wa la e doit ti mû ni?

⁸ Azo so amä “wali ti buba” ayeke na mbeni desizion ti mû: Eskê ala yeke yeda na tisango ndo ti lo ni wala ala yeke ke? E nga kue e yeke na mbeni desizion tongaso ti mû ni. Nyen la e yeke sara tongana mbeni zo agi ti pusu e ti sara lango-sioni wala lê ti e atï gï hio tongaso na ndö ti a-image ti porno?

9-10. Ambeni raison so ndali ni a yeke nzoni e kpe lango-sioni ayeke so wa?

⁹ Anzoni raison ayeke dä so ndali ni a yeke nzoni e kpe lango-sioni. A sara tënë ti “wali ti buba” so ayeke tene: “Ngu so a nzi ni nzingo anzere.” “Ngu so a nzi ni nzingo” aye ti sara tënë ti nyen? Bible ahaka bungbingo koli na wali na popo ti azo so asara mariage awe na dede ngu (aProv. 5:15-18). A mû lege na koli  na wali so asara mariage alingbi na ndia ti bungbi koli na wali. Me ti “ngu so a nzi ni nzingo” a yeke tâ nde mingi. Peut-être a ye ti sara tënë ti lango-sioni, so ayeke ye so ndia akanga lege na ni. Mingi ni, azo ayeke sara ni na hondengo ni, gï tongana ti so mbeni zo ti nzi ayeke nzi ye na hondengo ni. Azo apeut ti bâ so “ngu so a nzi ni nzingo” anzere mingi, mbilimbili tongana ala pensé so zo oko ayeke hinga ape ye so ala sara. Ala handa terê ti ala ngangu. Jéhovah abâ aye kue. Tongana e zia ngia na bê ti Jéhovah encore ape, a yeke mbeni ye so ayeke tâ sioni mingi, ‘a nzere’ oko ape (1 aCor. 6:9, 10). Me a ngbâ gï ge ape.

¹⁰ Lango-sioni apeut ti sara zo kamene, apeut ti sara si zo abâ so lo yeke ye oko ape, apeut ti sara si wali amû ngo so lo ye ni ape nga apeut ti buba yâ ti asewa. A yeke polele so a yeke na lege ti ndara ti lï pëpe na yâ ti “da” ti wali ti buba nga ti te ye. Azo mingi so asara lango-sioni ayeke perdre songo ti ala na Jéhovah nga ala yeke wara akobela so apeut ti sara si ala kui hio (aProv. 7:23, 26). A-Proverbe 9:18 atene so “azo kue so ague na da ti wali so” ague “na yâ ti Dû ti kuâ.” Tongaso, ngbanga ti nyen la gbâ ti azo ayeda na tisango ndo ti lo so ayeke ga na zo kota kpale?—aProv. 9:13-18.

11. Ngbanga ti nyen la bango porno ayeke tâ sioni mingi?

¹¹ Mbeni ye so azo mingi ayeke bâ ni so e doit ti kpe ni ayeke porno. Ambeni zo apensé so bango porno ayeke sioni ape. Me porno ayeke sara sioni na zo, ayeke bi nengo ti zo na sese nga ayeke sara si zo aga ngbâa ni. Tongana azo abâ asioni image, a yeke ngangu ti tene ala girisa ni. Porno ayeke zingo nga asioni nzara ti bê, me a yeke zi ni ape (aCol. 3:5; Jacq. 1:14, 15). Bango porno apusu azo mingi ti sara lango-sioni.

12. Tongana nyen la e yeke fa so e sara hange na a-image so ayeke zingo nzara ti bungbingo koli na wali?

¹² Nyen la a yeke nzoni e aChrétien e sara tongana gï hio tongaso mbeni image ti porno asigi na yâ ti téléphone, tablette wala ordinateur ti e? Hio e yeke ke ti bâ ni. Tongana e dabe ti e so tâ kota ye so e yeke na ni ayeke songo ti e na Jéhovah, a peut ti aidé e ti ke ti bâ ni. Même a-image so ayeke ti porno ape apeut ti zingo nzara ti bungbingo koli na wali. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e ke ti bâ ni? Ndali ti so e ye même ape ti pensé ti sara mbeni ye so ayeke gue na e ti sara lango-sioni na yâ ti bê ti e (Mat. 5:28, 29). Mbeni ancien na Thaïlande, so iri ti lo David, atene: “Mbi hunda terê ti mbi: ‘Même tongana mbeni image apeut ti duti ti porno ape, eskê a yeke nzere na Jéhovah tongana mbi ngbâ ti bâ ni?’ Mara ti gbungo li tongaso a-aidé mbi ti sara ye na ndara.”

13. Nyen la ayeke aidé e ti sara ye na ndara?

¹³ Tongana e sara mbeto ti sara mbeni ye so ayeke son bê ti Jéhovah, a yeke aidé e ti sara ye na ndara. Kpengo mbeto ti Nzapa ayeke “tongo nda”, wala gunda, “ti ndara”. (aProv. 9:10). Na yanga ti Hébreu, tënë so asigi na tongo nda ti aProverbe chapitre 9 so ahaka mbeni wali nde na “tâ ndara”.

14. Tisango ndo wa la so ayeke nde aProverbe 9:1-6 asara tënë ni?

¹⁴ Diko aProverbe 9:1-6. Ge, a sara tënë ti mbeni tisango ndo so alondo na Jéhovah, so acréé aye kue nga so ndara kue alondo na lo (aProv. 2:6; aRom. 16:27). Aversê ni asara tënë ti mbeni kota da so ayeke na apilier mbasambala. Ye so afa so Jéhovah ayeke mû ye mingi na zo nga lo yamba azo kue so aye ti sara ye alingbi na ndara ti lo na yâ ti fini ti ala.

15. Nyen la Nzapa atisa e ti sara?

 ¹⁵ Jéhovah ayeke Zo so aye ti mû ye na zo, na lo yeke mû aye mingi na e. Tapande ti wali so aye ti sara tënë ti “tâ ndara” na aProverbe 9 afa so lo yeke tongaso. Bible atene so wali ni aleke nyama ti tengo ni kue awe, lo mélangé yâ ti vin ti lo nga lo leke table na yâ ti da ti lo (aProv. 9:2). Na ndö ni, versê 4 na 5 atene: “Ndara atene na zo so li ti lo ayeke dä pëpe, lo tene: ‘Ga mo te mapa ti mbi.’” Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e yeda na tisango ndo ti wali so? Jéhovah aye ti tene amolenge ti lo aduti na ndara nga ala bâ so ala yeke nzoni. Lo ye ape ti tene e manda ye na lege ti afaute so e sara so ayeke sara sioni na e. Ndani la “lo bata ndara ti sara ye ti nzoni ti mû ni na azo ti mbilimbili”. (aProv. 2:7). Tongana e sara mbeto ti sara mbeni ye so ason bê ti Jéhovah, a yeke sara si e ye ti zia ngia na bê ti lo. E yeke mä awango ti lo ti ndara, nga e yeke na ngia ti sara ye alingbi na ni.—Jacq. 1:25.

16. Tongana nyen la kpengo mbeto ti Nzapa a-aidé lani Alain ti mû mbeni nzoni desizion? Ye ti peko ni ayeke nyen?

¹⁶ Bâ tongana nyen la kpengo mbeto ti Nzapa a-aidé lani Alain ti mû mbeni nzoni desizion. Alain ayeke ancien nga wafango mbeti. Lo tene: “Gbâ ti amba ti mbi ti place ti kua abâ lani so tongana ala bâ afilm ti porno, ala yeke hinga ye nzoni na ndö ti bungbingo koli na wali.” Me Alain ahinga so tënë so ayeke tâ tënë ape. Lo tene: “So mbi kpe mbeto ti Jéhovah, mbi ke na bê oko ti bâ afilm so. Mbi fa na amba ti mbi ni ndani so mbi ke ti bâ ni.” Lo sara lani ye alingbi na wango ti “tâ ndara” so awa e ti “tambela na ndö ti lege ti hingango ndo.” (aProv. 9:6). Ye so Alain asara apika bê ti ambeni mba ti lo ni mingi asara si laso ala yeke manda Bible nga ala yeke gue na abungbi.

17-18. Anzoni ye wa la azo so ayeke yeda na tisango ndo ti “tâ ndara” ayeke wara ni? Nyen la ala yeke ku ti tene asi ande kekereke? (Bâ nga foto.)

¹⁷ Jéhovah asara kua na tapande ti awali use so ti fa na e tongana nyen la e peut ti wara mbeni nzoni gigi ti kekereke. Azo so ayeda na tisango ndo ti “wali ti buba” so ayeke dekongo azia li ti ala na ndö ti ‘nzerengo’ ti aye so ala yeke sara na hondengo ni. Ti tâ tënë ni, ala yeke vivre ndali ti laso, ala pensé ape na ndö ti ye so apeut ti si kekereke. Ye so aku ala ayeke “Dû ti kuâ.”—aProv. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Gigi ti kekereke ti azo so ayeda na tisango ndo ti wali so aye ti sara tënë ti “tâ ndara” ayeke nde mingi. Ala yeke na ngia ndali ti so ala yeke na aye kue so ala bezoin ni ti ngbâ nduru na Jéhovah (És. 65:13). Na lege ti prophète  Ésaïe, Jéhovah atene: “Ala mä mbi nzoni na ala te nzoni kobe, na ala yeke wara kota ngia na tengo kobe so ayeke tâ kobe ti mafuta.” (És. 55:1, 2). E ngbâ ti manda ti ye aye so Jéhovah aye nga ti ke aye so lo ke (Ps. 97:10). E yeke nga na ngia ti tisa azo ti bâ nzoni na lege ti “tâ ndara”. E yeke tongana awakua so ague na “ambage ti gbata ni so ayeke na nduzu, si kâ ala iri azo, ala tene: ‘Zo so ahinga ndo mingi pëpe, zia lo ga ge.’” Anzoni ye so e na azo so amä e ayeke wara ayeke gï ti laso ape. Anzoni ye so ayeke ninga, nga a mû lege na e ti “ngbâ na fini” lakue lakue na ngoi so e yeke “tambela na ndö ti lege ti hingango ndo.”—aProv. 9:3, 4, 6.

19. Ti gue oko na Zo-ti-fa-tene 12:13, 14, nyen la a yeke nzoni e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara? (Bâ nga encadré “ Kpengo mbeto ti Nzapa aga na e anzoni ye.”)

¹⁹ Diko Zo-ti-fa-tene 12:13, 14. Zia si kpengo mbeto ti Nzapa angbâ ti bata bê ti e nga ti aidé e ti ngbâ ti duti na sioni oko ape nga ti ngbâ nduru na Jéhovah na lâ ti nda ni so ayeke sioni so. Kpengo mbeto ti Nzapa ayeke pusu e ti ngbâ ti tisa azo mingi ti gi “tâ ndara” nga ti bâ nzoni na lege ni.