A lingbi e bata ambeni ye na li. A lingbi aChrétien asara ye na lege ni. A lingbi ala sara ye alingbi na ndia ti kodoro tongana ague nde pëpe na ndia ti Jéhovah (Mat. 22:21; aRom. 13:1, 2; aHéb. 13:18). Ala yeke sara kue ti sara ye alingbi na angobo ti ndo so ala yeke dä, tënë ti bê ti amba ti ala nga ala yeke ‘ndoye mba ti ala tongana ala wani’. (Mat. 22:39; aRom. 12:17, 18; 1 aThes. 4:11, 12). Na ndo ti tënë ti mungo acadeau wala pata na azo ti letäa, kite ayeke dä ape so afango ye so ayeke mû maboko na aChrétien na yâ ti dunia kue tongana ala sara ye alingbi na ni.

Na ando mingi, mbeni molenge ti kodoro ayeke mû ye oko pëpe na awakua ti letäa ti tene lo wara ye so lo yeke na droit ti wara ni. Gouvernement la ayeke futa awakua ti letäa ndali ti akua so ala yeke sara, na awakua ti letäa ni ayeke hunda ye oko pëpe wala ala yeke ku pëpe ti tene azo amû ye na ala na ndo ti nginza so a yeke futa ka na ala. Na yâ ti akodoro mingi, ndia ake na kuru go ti tene awakua ti letäa ahunda wala amû mbeni kota matabisi ndali ti akua ti kodoro so ala sara. A bâ sarango ye tongaso tongana petengo goro, même tongana zo ni asara kua ti lo kue na lege ni. Na ando so awakua ti letäa aye wala ayeke ku ti wara aye ndali ti akua so ala sara, aChrétien abezoin pëpe ti hunda wala ala lingbi ti mû nginza wala mbeni ye ti nginza. A yeke na lege ni oko ape ti mû na ala ni.

Me na yâ ti ambeni kodoro so ndia so ayeke dä ape wala a luti nganganga na ndo ni ape, awakua ti letäa abâ so ayeke sioni ape ti wara nginza wala mbeni ye ti nginza ndali ti akua so ala sara. Na ambeni kodoro, awakua ti letäa asara si kamba ti kua ti ala aga ye so ayeke mû lege na ala ti wara nginza wala ambeni ye na maboko ti azo so aga na ala ndali ti mbeni kua. Ala yeke sara ye oko ape, gi tongana a mû na ala mbeni ye si. Ndani la, akota zo so ayeke sû maboko na gbe ti mbeti ti mariage, azo ti rongo nginza ti impôt nga na azo so ayeke mû na azo droit ti lekengo ada ayeke hunda nginza ndali ti akua so ala yeke sara. Tongana ala wara nginza ni ape, ala lingbi ti kanga lege na mbana ti tene ye aga ngangu na amolenge ti kodoro ni tongaso si ala wara pëpe ye so ala yeke na droit na ni. A tene même so na yâ ti mbeni kodoro tongana azo ti mingongo wâ asi na mbeni place so wâ ayeke gbi ye  dä ala yeke ku a mû na ala mbeni pata so ane awe si ala yeke komanse ti mingo wâ ni.

Na ando so sarango aye so ayeke dä mingi, ambeni zo abâ so zo alingbi pëpe ti ke ti mû nginza na awakua ti letäa. Na yâ ti aye tongaso, mbeni Chrétien alingbi ti bâ nginza so lo mû na azo ni tongana mbeni ye so a lingbi lo futa tongaso si ala sara kua ti lo. Ye oko, na ando so a yeke pete goro dä mingi, a lingbi mbeni Chrétien asara hange si lo hinga polele kangbi so ayeke na popo ti ye so Nzapa aye na ye so lo ke. Atâa so zo alingbi ti mû nginza na awakua ti letäa ti wara ye so lo yeke na droit na ni, na lege ti ndia ayeke nzoni ape. Na ando so tënë ti goro ahon ndo ni dä, ambeni zo ayeke mû nginza na akota zo ti letäa ti tene ala wara ambeni ye so ala lingbi fade ti wara ape wala ala yeke mû nginza na azo ti lapolice wala akota zo ti gouvernement ti kpe mbeni amende so ala doit ti futa ni. Biani, a yeke na lege ni pëpe ti gi ti pete goro na mbeni zo na mungo na lo mbeni ye ti nginza. A yeke nga na lege ni pëpe ti yeda na ye ti nginza so mbeni zo amû ti pete na goro. Ndia ake asarango ye so use kue.—Ex. 23:8; Deut. 16:19; aProv. 17:23.

Yingo-ti-hinga ti mingi ti aChrétien so Bible afa lege na ni amû lege pëpe na ala ti mû nginza na awakua ti letäa so ahunda ni na ala. Ala bâ so tongana ala sara tongaso, ala yeke kanga lê na ndo ti petengo goro wala ala yeke yeda na ni. Ndani la, ala yeke ke aye kue so a hunda na ala ti mû ti pete na goro.

A-Chrétien so akpengba na lege ti yingo ahinga so ti mû mbeni ye ti ala ti nginza na awakua ti letäa ti wara ye na peko ni alingbi ti duti tongana petengo goro na a yeke na lege ni ape. Me sarango ye ti azo ti mbeni ndo nga tënë ti bê ti azo ni alingbi ti sara si ambeni Chrétien amû mbeni kete matabisi ti kiri singila ndali ti mbeni nzoni ye so a sara na ala wala ala yeke bi ye na sembe si a sara mbeni kua ti ala hio. Na tapande, na yâ ti ambeni ye, ambeni Chrétien ayeke mû nginza na adocteur nga na a-infirmier ti hôpital ti letäa na bê ti ala wani ndali ti so ala soigné ala na lege ni. Ala yeke sara ni na peko ti so a soigné ala, me kozo na ni ape, tongaso si a tene ape so ala sara ni ti pete goro wala ti tene a soigné ala na lege ni.

E lingbi pëpe ti sara tënë ge na ndo ti aye kue so a lingbi ti sara na yâ ti akodoro nde nde. Tongaso, atâa sarango ye ti azo ti mbeni ndo so aChrétien ayeke dä ayeke tongana nyen, a lingbi ala gi ti sara mbeni nzoni ye so yingo-ti-hinga ti ala afa na ala ti sara (aRom. 14:1-6). A lingbi ala kpe asarango ye so ndia ake ni (aRom. 13:1-7). A lingbi ala kpe aye kue so alingbi ti gue na ala ti bi zonga na ndo ti iri ti Jéhovah wala so alingbi ti sara si amba ti ala apika gere (Mat. 6:9; 1 aCor. 10:32). Nga, a lingbi adesizion so ala mû afa so ala ndoye amba ti ala.—Marc 12:31.

Na Luc chapitre 15, e wara kpengba tapande so Jésus amû na ndo ti mbeni koli so ayeke na kundu ti ataba 100. Na ngoi so mbeni oko agirisa, lo zia atanga ni 99 so na yando na peko, lo gue lo gi oko so agirisa so ‘juska lo wara lo.’ Jésus akiri atene: “Tongana lo wara ngasangbaga ni, lo yô lo na ndo ti go ti lo na tere ti lo anzere. Na tongana lo si na yanga-da, lo iri akamarade ti lo nga na azo ti tere ti da ti lo, na lo tene na ala: ‘Zia tere ti ala anzere legeoko na mbi, ngbanga ti so mbi wara ngasangbaga ti mbi so agirisa so awe.’” Na nda ni, Jésus atene: “Mbi tene na ala so ngia ayeke duti ande mingi na yayu ndali ti wasiokpari oko so achangé bê ti lo ahon azo ti mbilimbili bale-gumbaya na gumbaya so ayeke na bezoin ti changé bê ti ala pëpe.”—Luc 15:4-7.

Atënë so angoro versê so afa so Jésus asara tënë so lani ti leke bango ndo ti ascribe nga na aFarizien, so akasa lo atene lo yeke sara songo na azo ti rongo nginza ti lapo nga na awasiokpari (Luc 15:1-3). Jésus afa so ngia ayeke na yayu tongana mbeni wasiokpari achangé bê ti lo. E lingbi ti hunda tere ti e: ‘So ngia ayeke na yayu so, a lingbi ngia aduti nga na sese pëpe tongana mbeni wasiokpari achangé bê ti lo, lo kiri nga lo leke alege so ayeke nzoni ndali ti gere ti lo?—aHéb. 12:13.

Na ngoi so a kiri na mbeni zo na bungbi, a yeke na lege ni ti tene e duti na ngia. A yeke tâ tënë so a yeke ku na mbage ti zo ni ti ngbâ ti duti be-ta-zo na Nzapa, me lo changé bê ti lo kozo awe la a kiri na lo na bungbi so. E yeke na ngia mingi so lo changé bê ti lo. Tongaso, bê ti e alingbi ti pusu e ti pika maboko na nengo tere na ngoi so a-ancien asara tokua ti kiringo na mbeni zo na bungbi.

Na ngoi ti Jésus, ambeni zo ti Jérusalem apensé so lende ti ngu ti Bethzatha ayeke lani na ngangu ti sava kobela ti azo tongana ngu ni “ayeke yengi”. (Jean 5:1-7). Nda ni la, azo ti kobela so aye ti wara sava ayeke bungbi na yanga ti ngu ni gbani.

A bâ lende ti ngu ni so tongana ndo so aJuif ayeke sukula tere ti ala dä lakue. Ngu so ayeke na yâ ni alondo na mbeni ngu so ayeke gi na tere ti oko lende ni so. Azo so ayeke gi nda ti aye afa so mbeni mur akangbi yâ ti angu ni use. A lingbi ti zi porte ti mur ni ti zia si ngu alondo na yâ ti oko ti lende ni asua na yâ ti mbeni canal ague na yâ ti lende ti ngu ni so aJuif ayeke sukula ka tere ti ala dä so. Na angoi ni so, kite ayeke dä ape so ngangu ti suango ti ngu ni asara si ngu ti lende ni ayeke yengi lani.

A yeke na lege ni so na yâ ti angbene mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Grec, tongana Codex Sinaiticus ayeke wara pëpe atënë ti Jean 5:4, so atene mbeni ange ayeke yengi ngu ni. Ye oko, na Bethzatha, Jésus asava mbeni koli so ayeke na kobela asara ngu 38. Koli ni awara sava gi na lê ni lê ni sân ti tene lo lï même na yâ ti lende ti ngu ni.