NA NGU 1910 tongaso, babâ na mama ti mbi alondo na Tbilissi, na Géorgie, ala gue ala sara kodro na mbeni ferme, na yâ ti mbeni kete da, nduru na kete kodro ti Pelly, na Saskatchewan na mbage ti ouest ti Canada. A dü mbi na ngu 1928, a dü e omene na mbi la mbi yeke tanga ti molenge ni. Babâ akui nze omene kozo ti tene a dü mbi, na Mama akui na ngoi so mbi de kete mingi. Kete na peko ti kuâ ti Mama, yaya ti mbi ti wali Lucy akui na ngoi so lo yeke na ngu 17. Tongaso, koya ti mbi Nick amû mbi na aita ti mbi kue na ndo ti lo.

Mbeni lâ na ngoi so mbi de kete, sewa ti mbi abâ so mbi yeke gboto damba ti mbeni koli-mbarata na yâ ti ferme ni. Mbeto asara ala ti tene mbarata ni adö mbi, ala dekongo na mbi ti tene mbi zia ti gboto damba ti mbarata ni. Ala yeke lani na mbage ti peko ti mbi a sara si mbi mä dekongo ti ala ni ape. Merci so sioni asi na mbi ape, me a yeke na lango ni so la sewa ti mbi aga ti hinga so mê ti mbi akanga.

Mbeni kamarade ti sewa ti mbi atene so a yeke nzoni ti tene a zia mbi na ekole ti amolenge so mê ti ala akanga, tongaso Koya Nick azia iri ti mbi na ekole ni so ayeke na Saskatoon, na Saskatchewan. Mbi gue na mbeni ndo so ayo mingi na ndo ti e, nga ndali ti so mbi yeke gï na ngu oku, mbeto ahon ndö ti mbi. Mbi lingbi ti gue ti bâ sewa ti mbi gï na alango ti férié nga na ngoi ti vacance. Na nda ni, mbi manda yanga ti awambongi na a nzere na mbi ti sara ngia na tanga ti amolenge ni.

Na ngu 1939, yaya ti mbi ti wali, Marion, asara mariage na Bill Danylchuck na ala mû mbi na ita ti mbi ti wali Frances na ndo ti ala. Ala yeke akozo zo na yâ ti sewa ti mbi so awara terê na aTémoin ti Jéhovah. Na ngoi ti vacance, ala yeke sara ngangu ti fa na mbi aye so ala yeke manda na yâ ti Bible. Ti tâ tënë ni, ti sara lisoro na ala ayeke lani kete ye ape ndali ti so ala  hinga yanga ti awambongi ape. Me ala bâ polele so mbi ye ti manda ye na ndö ti Jéhovah. Mbi bâ lani so aye so ala yeke sara ague oko na atënë so ayeke na yâ ti Bible, tongaso mbi na ala e gue na fango tënë. Kete na pekoni, mbi ye ti wara batême, tongaso na lango 5 ti septembre, ngu 1941, Bill abatize mbi na yâ ti mbeni tûku so ngu ti dû ti ngu la ayeke na yâ ni. Ngu ni adë lani ngangu mingi!

Na ngu 1946 na ngoi so mbi gue na vacance na kodro, e gue na mbeni kota bungbi na Cleveland, na Ohio na États-Unis. Na kozo lango ti kota bungbi ni, aita ti mbi ti wali ayeke sû na mbi na mbeti peko ti aye so a yeke fa na ngoi ti kota bungbi ni ti mû maboko na mbi ti mä yâ ni. Ye oko, na use lango ni, a nzere na mbi mingi ti hinga so mbeni groupe ti awambongi ayeke lani dä na mbeni zo ayeke fa na ala peko ti aye ni. Na nda ni, mbi mä aye so a fa na ngoi ti kota bungbi ni, na a nzere na mbi mingi ti mä yâ ti atâ tënë ti Bible nzoni.

Na ngoi ni so, Use Bira so Amû Sese Kue ahunzi ade ti ninga ape na azo aye tënë ti kodro ti ala mingi. Me so mbi kiri na ekole na peko ti kota bungbi ni, mbi leke na bê ti mbi ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Tongaso, mbi zia lege ti barango drapeau nga ti he hymne na yanga ti awambongi. Mbi zia nga lege ti sarango amatanga ti kodro nga ti gue na eglize legeoko na tanga ti a-élève ni. Ye so anzere lani na akota zo ti ekole ni ape na ala gi ti zia mbeto na yâ ti mbi nga ala tene amvene ti pusu mbi ti changé bango ndo ti mbi. Amba ti mbi ti ekole abâ lani aye so ayeke si so, na ye so azi lege na mbi ti fa tënë. Amba ti mbi ti ekole tongana Larry Androsoff, Norman Dittrick nga na Emil Schneider ayeda na tâ tënë, na laso ala ngbâ ti sara na Jéhovah be-ta-zo.

Na ngoi so mbi yeke gue ti bâ ambeni gbata, mbi yeke sara kue ti fa tënë lakue na azo so mê ti ala akanga. Na tapande, na ngoi so mbi yeke na Montréal, mbi gue na mbeni ndo so azo so mê ti ala akanga abungbi dä. Kâ, mbi fa tënë na Eddie Tager, mbeni maseka-koli ni. Juska na kuâ ti lo na ngu so ahon, lo yeke lani na congrégation ti awambongi na Laval, na Québec. Mbi wara nga lani maseka Juan Ardanez so legeoko tongana azo ti Bérée, lo ye lani mingi ti gi nda ti ye ti mû lege na lo ti hinga wala atënë ti Bible ayeke tâ tënë (Kus. 17:10, 11). Lo kue lo ga na yâ ti tâ tënë nga lo sara kua ti ancien be-ta-zo na Ottawa, na Ontario, juska na kuâ ti lo.

Na ngu 1950, mbi gue na Vancouver. Atâa so mbi ye mingi ti fa tënë na azo so mê ti ala akanga, mbi yeke girisa lâ oko ape mbeni ye so asi na mbi na ngoi so, na ndö ti lege, mbi fa tënë na mbeni wali so iri ti lo ayeke Chris Spicer so ayeke mä ndo. Lo yeda ti sara abonema ti apériodique nga lo ye ti tene mbi wara terê na koli ti lo, Gary. Tongaso, mbi gue na yanga-da ti ala, e na ala e sara lisoro aninga na lege so e sû  atënë ni na mbeti. E kiri e bâ terê encore ape juska ambeni ngu ahon na pekoni, na li ti mbi akpe na ngoi so ala ga ti bara mbi na ngoi ti mbeni kota bungbi na Toronto, na Ontario. Gary ayeke wara batême lani na lango ni so. Pendere ye so asi so adabe ti mbi so a yeke kota ye ti ngbâ ti fa tënë ndali ti so e hinga lâ oko ape na ndo wa wala na ngoi wa la tâ tënë ni alingbi ti maï.

Na pekoni, mbi kiri na Saskatoon. Kâ mbi wara mbeni mama so ahunda na mbi ti manda Bible na amolenge ti lo ti wali, Jean na Joan Rothenberger, so ayeke angbo so mê ti ala akanga. Ala yeke sara oko ekole ti azo so mê ti ala akanga so lani mbi sara. A ninga ape, amolenge ti wali ni akomanse ti fa na amba ti ala ti ekole aye so ala yeke manda. Na nda ni, amba ti ala oku aga aTémoin ti Jéhovah. Iri ti mbeni oko ayeke Eunice Colin. Mbi tingbi lani na Eunice ti kozoni na ngu so mbi yeke hunzi na ekole ti mbi. Na ngoi ni so, lo mû na mbi bonbon nga lo hunda na mbi ti sara kamarade na lo. Ambeni ngu na pekoni, lo ga mbeni zo so ayeke kota mingi na yâ ti fini ti mbi. Lo ga wali ti mbi.

Na ngoi so mama ti Eunice aga lani ti hinga so lo yeke manda Bible, lo hunda na kota zo ti ekole ni ti tene na Eunice ti zia lege ni. Kota zo ti ekole ni amû même aye so lo yeke manda na Bible ni. Ye oko, lo leke na bê ti lo ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah. Na ngoi so lo ye ti wara batême, babâ na mama ti lo atene na lo, atene: “Tongana mo ga Témoin ti Jéhovah, mo yeke quitté da ti e.” Na ngu 17, Eunice aquitté da ti ala, na mbeni sewa ti ndo ni so ayeke aTémoin ayamba lo na nzoni bê na ndo ti ala. Lo ngbâ ti manda Bible na pekoni lo wara batême. Na ngoi so e sara mariage na ngu 1960, babâ na mama ti lo aga na mariage ti e ape. Ye oko, tongana angu ayeke hon, ala ne e ndali ti aye so e mä na bê na ni nga na lege so e bata na amolenge ti e.

So e yeke babâ na mama so mê ti e akanga, ti bata amolenge mbasambala so ayeke mä tënë ayeke lani kete ye ape. Me e sara si ala hinga yanga ti awambongi, tongaso si e lingbi ti sara lisoro na ala nzoni nga ti fa na ala tâ tënë. Aita na yâ ti congrégation amû maboko na e mingi. Na tapande, mbeni ita so ayeke na amolenge asara mbeti na e atene mbeni molenge ti e ti koli ayeke tene asioni tënë na Da ti Royaume. E wara lege ti leke kpale ni gï na lê ni lê ni. Amolenge ti e osio, James, Jerry, Nicholas nga na Steven, ayeke sara na Jéhovah be-ta-zo, ala na awali ti ala nga na asewa ti ala. Amolenge so osio kue ayeke a-ancien. Na ndö ni, Nicholas na wali ti lo Deborah ayeke mû maboko na aita ti filiale ti Grande Bretagne ti kiri na peko ti ambeti ti e na yanga ti awambongi, nga Steven na wali ti lo Shannan ayeke kiri na peko ti ambeti ti e na yanga ti awambongi na filiale ti États-Unis.

Nze oko kozo ti tene e sara ngu 40 na yâ ti mariage ti e, Eunice akui na kobela ti cancer. Na ngoi ti ngangu so, mabe so lo yeke na ni na zingongo ti akuâ akpengba lani lo mingi. Mbi yeke ku kungo ti kiri ti bâ ande lo.

Na février, ngu 2012, mbi tï, na bassin ti mbi akungbi. Tongaso, mbi gue na ndo ti mbeni molenge ti mbi. E yeke fadeso na congrégation ti yanga ti awambongi na Calgary, kâ mbi ngbâ ti sara kua ti ancien. So ayeke ti kozoni ti tene mbi duti na yâ ti congrégation ti yanga ti awambongi la. Tongana nyen la mbi ngbâ lani ti kpengba songo ti mbi na Jéhovah na yâ ti angu so kue mbi sara na yâ ti congrégation ti Anglais? Jéhovah amû lani maboko na mbi. Lo sara ye alingbi na zendo ti lo ti bâ lege ti amolenge so babâ ti ala ayeke dä ape (Ps. 10:14). Mbi kiri singila mingi na azo kue so asara lani ngangu ti sû anote, ti manda yanga ti awambongi nga ti fa na mbi peko ti aye so a yeke fa.

Ti tâ tënë ni, na ambeni ngoi bê ti mbi ason na mbi ye ti sara ye oko encore ape ndali ti so mbi mä yâ ti aye so a yeke tene ape wala ndali ti so mbi bâ so azo ahinga pëpe tongana nyen ti mû maboko na azo so mê ti ala akanga. Ye oko, na angoi ni so, mbi gbu li ti mbi na ndö ti tënë so bazengele Pierre atene lani na Jésus, lo tene: “Seigneur, e gue ande na mbage ti zo wa? Mo yeke na atënë so amû na zo fini ti lakue lakue.” (Jean 6:66-68). Tongana ti aita mingi ti ngoi ti mbi so mê ti ala akanga, mbi manda ti kanga bê. Mbi manda ti ku Jéhovah na bungbi ti lo, na mbi wara anzoni ye mingi na pekoni. Fadeso, mbi yeke na akobe ti yingo mingi na yanga ti kodro ti mbi wani nga a nzere na mbi mingi ti sara abungbi na akota bungbi na yanga ti awambongi ti Amerika. Biani, mbi wara ngia mingi na yâ ti kua ti Jéhovah, kota Nzapa ti e.