1, 2. (a) Ngbanga ti nyen la amaseka ayeke sö benda na ndö ti asioni yingo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.) (b) Nyen la e yeke sara tënë na ndö ni?

BAZENGELE PAUL ahaka fini ti e ti aChrétien na ti aturugu so ayeke tiri lê na lê. Tâ tënë, bira ti e ni ayeke na lege ti yingo, me a yeke na lege ti mitele ape. Atâa so kue, awato ti e ni ayeke dä biani. Satan na asioni yingo ti lo ayeke na akode ti bira mingi na ala sara bira teti angu saki mingi. Gï na bango ni pan, e lingbi ti sö benda ape. Amaseka alingbi ti kpa azo so Satan alingbi ti sö benda na ndö ti ala hio. Tongana nyen la amaseka alingbi ti duti na beku ti sö benda na ndö ti awato so ngangu ti ala ahon ti azo, so ayeke asioni yingo so? Biani, ala lingbi ti sö benda, nga ala yeke sö benda. Ngbanga ti nyen la e tene tongaso? Ngbanga ti so ala “ngbâ ti wara ngangu na yâ ti Seigneur”. Me na ndö ti so ala yeke wara ngangu ti Nzapa, ala yeke sara nga ambeni ye. Ala yü aye ti bira. Legeoko tongana ti aturugu so a leke ala nzoni, ala “yü aye ti bira kue so alondo na Nzapa”.—Diko aÉphésien 6:10-12.

² Na ngoi so Paul ayeke zi nda ti tapande ti lo ni, peut-être lo yeke pensé na aye ti bira so aturugu ti Rome ayeke yü lani  (Kus. 28:16). Zia e bâ ngbanga ti nyen la tapande so alingbi biani na ni. Na ngoi so e yeke bâ nda ti tënë ni so, bâ atënë so ambeni maseka atene na ndö ti akpale so ala wara nga bâ ndani so a yeke nzoni ti yü aye ti bira ti e oko oko kue.

3, 4. Tongana nyen la tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible ayeke tongana ceinture ti mbeni turugu ti Rome?

³ Diko aÉphésien 6:14. A sara ceinture ti mbeni turugu ti Rome na wen tongaso si a bata gbe ti yâ ti lo. A leke ni ti tene a yapu nengo ti aye ti bira so lo yü na kate ti lo. Na terê ti ambeni ceinture ni, mo yeke wara nga mbeni ye ti ziango epée nga na zembe na yâ ni. Tongana ceinture so mbeni turugu akanga agbu lo nzoni, lo lingbi ti sara mbeto ape ti luti ngangu na lê ti bira.

⁴ Legeoko nga, tâ tënë so e manda na yâ ti Bible ayeke bata e si afango ye ti wataka asara sioni na e ape (Jean 8:31, 32; 1 Jean 4:1). Tongana e ye atâ tënë so alondo na Nzapa mingi, a yeke duti ngangu na e ape ti yü ‘bongo ti wen na kate ti e’, so ti tene ti sara ye alingbi na andia ti Nzapa so ayeke mbilimbili (Ps. 111:7, 8; 1 Jean 5:3). Na ndö ni, tongana e mä yâ ti atâ tënë so alondo na Nzapa nzoni, e lingbi ti sara mbeto ape ti luti ngangu ti gbu koko ni na devant ti awato ti e.—1 Pi. 3:15.

5. Ngbanga ti nyen la a lingbi e tene tâ tënë?

⁵ Teti so atâ tënë ti Bible ayeke kota ye na e mingi, e yeke sara ye alingbi na ye so Bible atene nga e yeke tene tâ tënë lakue. Ngbanga ti nyen e yeke ke ti tene mvene? Ngbanga ti so mvene ayeke mbeni ye ti bira so Satan ayeke sara kua na ni nzoni mingi. Mvene ayeke sara sioni na zo so ayeke tene ni nga na zo so ayeke mä ni (Jean 8:44). Atâa so e yeke mbilimbili-kue ape, e yeke sara kue ti tene mvene ape (aÉph. 4:25). Me a lingbi ti duti kete ye ape. Abigail, so ayeke na ngu bale-oko na miombe, atene: “Ti tene tâ tënë alingbi ti duti lakue kete ye ape, mbilimbili na ngoi so tenengo mvene alingbi ti zi mo na yâ ti mbeni ngangu kpale.” Ka ngbanga ti nyen la Abigail ayeke gï lakue ti tene tâ tënë? Lo tene: “Tongana mbi tene tâ tënë, mbi yeke na nzoni conscience na gbele Jéhovah. Nga, babâ na mama ti mbi na akamarade ti mbi ahinga so ala lingbi ti duti na confiance na mbi.” Victoria, so ayeke na ngu 23, atene: “Na ngoi so mo yeke tene tâ tënë nga mo yeke gbu koko ti aye so mo mä na bê na ni, azo alingbi ti ga na mo kpale. Me mo yeke wara lakue anzoni ye ti peko ni: Mo yeke sara mbeto encore ape, mo yeke bâ so mo ga nduru mingi na Jéhovah nga azo so aye mo ayeke ne mo.” Biani, a yeke nzoni ti ‘kanga tâ tënë na gbe ti yâ ti mo tongana ceinture’ na ngoi kue.

6, 7. Ngbanga ti nyen la a haka mbilimbili na bongo ti wen so zo ayeke yü na kate ti lo?

⁶ Fani mingi, a yeke sara lani mbeni bongo ti wen so mbeni turugu ti Rome ayeke yü ni na kate ti lo na ayongoro wen so ayeke plat plat so a ba yâ ni ti lingbi na kate ti turugu ni. A tingbi awen so na a kanga ni na kamba so a sara na cuir so a yôro ni na yâ ti acrochet nga na aboucle. Ambeni wen ni akanga ndö ti épaule ti turugu ni kue nzoni nga a kanga ni na akamba so a sara na cuir. Mara ti bongo ni so asara si turugu ni alingbi ti yengi terê ti lo kirikiri ape nga a lingbi turugu ni agi lakue ti bâ wala awen ni ayeke nzoni na place so adoit ti duti dä. Me ye ti bira ti lo so ayeke kanga lege si épée wala lê ti kokora alï pëpe yâ ti bê ti lo wala mbeni kpengba mbage ti terê ti lo.

⁷ A lingbi ti haka andia ti Jéhovah so ayeke mbilimbili, so ayeke bata bê ti e wala zo ti yâ ni ti e, na bongo ti wen so mbeni zo ayeke yü na kate ti lo (aProv. 4:23). Mbeni turugu ayeke changé lâ oko ape bongo ti lo ti wen so  a sara na kpengbango wen na ti so a sara na mbeni ye so awoko ahon wen. Legeoko nga, e yeke ye lâ oko ape ti changé andia ti Jéhovah na ndö ti ye so ayeke na lege ni na apensé so e bâ so ayeke na lege ni. Ndara ti e alingbi pëpe ti bata bê ti e (aProv. 3:5, 6). Ndani la a lingbi e gi lakue ti bâ wala ‘bongo ti wen’ so e yü na kate ti e angbâ lakue ti bata bê ti e.

8. Ngbanga ti nyen la a lingbi e bata andia ti Jéhovah?

⁸ Eskê na ambeni ngoi mo bâ so andia ti Jéhovah asara si mo yeke na liberté ape wala akanga lege na mo ti sara ambeni ye so mo ye ti sara? Daniel, so ayeke na ngu 21, atene: “Azo so ayeke fa mbeti na mbi nga na amba ti mbi ti ekole ahe mbi ndali ti so mbi yeke sara ye alingbi na andia ti Bible. Teti mbeni ngoi, mbi yeke na confiance na mbi wani encore ape nga vundu asara mbi.” Lo hon ndö ti kpale so tongana nyen? Lo tene: “Na nda ni, mbi bâ anzoni ye ti peko ti batango andia ti Jéhovah. ‘Ambeni kamarade’ ti mbi akomanse ti nyon mbangi; ambeni azia ekole. Aye so asi na yâ ti fini ti ala ayeke ye ti mawa. Jéhovah ayeke bata e biani.” Madison, so ayeke na ngu 15, atene: “Na mbi, ti ngbâ ti sara ye alingbi na andia ti Jéhovah nga ti sara ye pëpe alingbi na ye so amba ti mbi apensé ayeke nzoni ayeke mbeni tiri.” Lo hon ndö ni tongana nyen? Lo tene: “Mbi dabe ti mbi so iri ti Jéhovah ayeke na ndö ti mbi nga tara ayeke gï mbeni lege so Satan ayeke tokua aye ti bira ti lo na ndö ti mbi. Na ngoi so mbi sö benda, mbi bâ so mbi yeke nzoni.”

9-11. (a) Poro wa la na lege ti fä aChrétien ayü ni? (b) Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti sara mbeto ape na ngoi so e yeke fa nzoni tënë?

⁹ Diko aÉphésien 6:15. Mbeni turugu ti Rome alingbi pëpe ti gue na bira sân ti yü poro ti lo na gere ti lo. A leke poro ti lo ni na akamba ti cuir ota, tongaso a kpengba ngangu mingi. Me poro so ayeke nga nzoni, tongaso tongana turugu ni ayü ni lo lingbi ti tambela nzoni nga lo yeke glissé ape.

¹⁰ Poro so aturugu ti Rome ayü lani ayeke mû maboko na ala ti sara bira nzoni, me poro so aChrétien ayeke yü ni na lege ti fä ayeke mû maboko na ala ti fa tënë ti siriri (És. 52:7; aRom. 10:15). Atâa so kue, a hunda ti tene zo asara ye na mbeto oko ape si lo fa tënë na ngoi so lege azi na lo. Bo, so ayeke na ngu 20, atene: “Mbeto asara mbi lani ti fa tënë na amba ti mbi ti ekole. Mbi pensé kamene la. Tongana mbi dabe ti mbi na ni, mbi hinga ape ngbanga ti nyen la mbeto asara mbi lani. Fadeso, mbi yeke na ngia ti fa tënë na amba ti mbi.”

¹¹ Amaseka mingi abâ so tongana ala leke terê ti ala nzoni ti fa nzoni tënë, ala yeke sara ni sân mbeto. Nyen la mo lingbi ti sara ti leke terê ti mo? Julia, so ayeke na ngu 16, atene: “Mbi yeke zia ambeti na yâ ti sac ti mbi ti ekole. Mbi yeke mä amba ti mbi ti ekole na ngoi so ala yeke fa abango ndo ti ala nga na aye so ala mä na bê na ni. Na pekoni, mbi lingbi ti gbu li na ndö ti ye so alingbi ti mû maboko na ala. Tongana mbi leke terê ti mbi, mbi lingbi ti sara lisoro na ala na ndö ti ye so alingbi mbilimbili ti mû maboko na ala.” Makenzie, so ayeke na ngu 23, atene: “Tongana mo sara ye na nzoni bê nga mo mä azo nzoni, mo yeke hinga aye so agbu bê ti amba ti mo. Mbi yeke sara kue ti diko aye kue so bungbi ti Jéhovah asigi na ni ndali ti amaseka. Ye so asara si mbi lingbi ti fa na amba ti mbi mbeni ye na yâ ti Bible wala na ndö ti jw.org so alingbi ti mû maboko na ala.” Tongana mo leke terê ti mo nzoni ti fa tënë, a yeke mo bâ mo tene mo yü “poro” so alingbi mo nzoni.

12, 13. Ambeni “wâ ti akokora” ti Satan ayeke nyen?

¹² Diko aÉphésien 6:16. “Kota vala” so mbeni turugu ti Rome ayeke gbu ni lani ayeke  na forme ti rectangle, vala ni akanga ndö ti épaule ti lo juska na genou ti lo. Vala ni ayeke bata lo si épée, likongo nga na lê ti kokora akpo lo ape.

¹³ Ambeni “wâ ti akokora” so Satan ayeke bi na ndö ti mo ayeke amvene so lo tene na ndö ti Jéhovah, lo tene Jéhovah ayeke pensé na mo ape nga lo ye mo ape. Ida, so ayeke na ngu 19, atene: “Mingi ni, mbi yeke pensé so Jéhovah ayeke nduru na mbi ape nga lo ye ti duti Kamarade ti mbi ape.” Tongana nyen la lo hon ndö ti bibe so? Lo tene: “Abungbi ayeke kota ye so akpengba mabe ti mbi. Ândö tongana mbi gue na abungbi mbi sara commentaire ape, mbi pensé so zo oko aye ti mä tënë so mbi ye ti tene ape. Me ti fadeso, mbi leke terê ti mbi nzoni ndali ti abungbi nga mbi gi ti kiri tënë lege use wala ota. A yeke ngangu, me tongana mbi sara ni mbi yeke na ngia mingi. Nga aita akpengba mbi mingi. Lakue tongana mbi londo na bungbi ti kiri, mbi hinga so Jéhovah aye mbi.”

14. Ye so asi na Ida so afa na e nyen?

¹⁴ Konongo ti vala ti mbeni turugu ayeke changé ape. Me ye so asi na Ida afa na e so mabe ti e ayeke tongaso ape. Mabe ti e alingbi ti kono wala ti kiri kete, a lingbi ti kpengba wala ti woko. A yeke na e ti soro (Mat. 14:31; 2 aThes. 1:3). Ti tene “vala ti mabe” ti e abata e, a lingbi e ngbâ ti sara si a kono nga a kpengba ahon ti kozo.

15, 16. Tongana nyen la beku ayeke tongana mbeni casque?

¹⁵ Diko aÉphésien 6:17. Casque so turugu ti Rome ayü ayeke ti bata li ti lo, go ti lo nga na face ti lo. Na terê ti ambeni casque ni mo  yeke wara mbeni ye ti gbungo na ni tongaso si turugu ni alingbi ti gbu na ni.

¹⁶ Gï tongana ti so casque ayeke bata cerveau ti turugu, “beku ti salut” ti e ayeke bata bibe nga na kode so e yeke na ni ti gbu li nzoni (1 aThes. 5:8; aProv. 3:21). Beku ayeke mû maboko na e ti zia li ti e na ndö ti azendo ti Nzapa nga ti découragé ape na ngoi so e wara akpale (Ps. 27:1, 14; Kus. 24:15). Tongana e ye ti tene “casque” ti e ni abata e, a lingbi e yü ni na li ti e, me e gbu gï ni gbungo na maboko ape.

17, 18. (a) Tongana nyen la Satan alingbi ti handa e ti tene e zi casque ti e? (b) Tongana nyen la e lingbi ti fa so Satan ahanda e ape?

¹⁷ Tongana nyen la Satan alingbi ti handa e ti tene e zi casque ti e? Gbu li na ndö ti ye so lo gi ti sara na Jésus. Satan ahinga lani biani so Jésus ayeke na beku ti komande azo mbeni lâ. Me a lingbi Jésus aku juska ngoi so Jéhovah adiko alingbi awe si. Nga kozo na ni, a lingbi lo bâ pasi nga lo kui. Me Satan afa na Jésus mbeni ye so lo lingbi ti sara ti komande kozo na ngoi ni so. Satan atene so tongana Jésus avoro lo gï fani oko, Jésus alingbi ti ga gbia ti dunia gï na lê ni lê ni (Luc 4:5-7). Legeoko nga, Satan ahinga so Jéhovah amû zendo ti mû na e anzoni ye na yâ ti fini dunia. Me a lingbi e ku nga e lingbi ti wara akpale na ngoi so e yeke ku. Tongaso, Satan afa na e ambeni ye so e lingbi ti sara ti wara anzoni ye laso. Lo ye ti tene e zia nzoni duti ti e wani kozo na Royaume ti Nzapa.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ Legeoko tongana ti gbâ ti aChrétien so ade maseka, Kiana so ayeke na ngu 20 azia pëpe si Satan ahanda lo. Lo tene: “Mbi hinga so gï Royaume ti Nzapa la alingbi ti leke akpale ti e kue.” Kpengba beku so asara nyen na ndö ti pensé nga na aye so lo sara? A mû maboko na lo ti girisa ape so aye ti dunia so ayeke gï teti kete ngoi. Kiana amû ngoi ti lo nga na ngangu ti lo kue ti sara na Jéhovah ahon ti mû gigi ti lo kue ti sara gï na kua na yâ ti dunia so.

19, 20. Tongana nyen la e lingbi ti maï akode so e yeke sara kua na Bible?

¹⁹ Épée so aturugu ti Rome ayeke sara na bira, na ngoi so Paul asara mbeti ti lo, ayo centimètre 50 tongaso nga a leke ni ndali ti tiri ti lê na lê. Mbeni raison so asara si aturugu ti Rome asara kua na a-épée ti ala nzoni mingi ayeke so ala manda ti sara kua na ni lâ na lâ.

²⁰ Paul ahaka Mbeti ti Nzapa na mbeni épée so Jéhovah amû na e. Me a lingbi e manda ti sara kua na ni nzoni ti gbu koko ti aye so e mä na bê na ni, wala ti changé bango ndo ti e (2 aCor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). Tongana nyen la mo lingbi ti maï akode ti mo? Sebastian, so ayeke na ngu 21, atene: “Mbi yeke sû na mbeti mbeni versê oko ti chapitre oko oko kue so mbi diko na ngoi ti dikongo Bible ti mbi. Mbi sara molongo ti aversê so mbi ye mingi.” Ye so amû maboko na lo ti hinga nzoni mingi lege so Jéhovah ayeke pensé na ni. Daniel, so a sara tënë ti lo fade, atene: “Na ngoi ti dikongo Bible ti mbi, mbi yeke sû aversê so mbi pensé ayeke mû maboko na azo so mbi wara ala na fango tënë. Mbi bâ so azo ayeke yeda na tënë ti mo tongana ala bâ so mo ye Bible mingi nga mo yeke sara kue ti mû maboko na ala.”

21. Ngbanga ti nyen la e bezoin ti sara mbeto ti Satan nga na asioni yingo ape?

²¹ Tongana ti so amaseka so a sara tënë ti ala na yâ ti article so afa, e bezoin ape ti sara mbeto ti Satan nga na asioni yingo. A yeke tâ tënë so ala yeke ngangu, me ala yeke ngangu ahon Jéhovah ape. Nga, ala yeke kui kuingo. Na ngoi ti komandema ti ngu saki oko ti Christ, a yeke kanga ala ande nga ala yeke wara lege pëpe ti sara sioni na azo, nga na pekoni a yeke futi ala (Apoc. 20:1-3, 7-10). E hinga wato ti e, akode ti lo nga na aye so lo ye ti sara. Na mungo maboko ti Jéhovah, e lingbi ti luti na lo.