1. Aye wa la Bible amû na e?

E LINGBI ti luti na gbele akpale kue grâce na Jéhovah so ayeke Kota maître ti e (És. 30:20, 21). Mbeti ti lo Bible amû na e aye kue so e bezoin ni ti ‘lingbi na yâ ti ye kue’ nga ti “wara aye kue so [e] yeke na bezoin ni ti sara na nzoni kusala kue.” (2 Tim. 3:17). Tongana e sara ye alingbi na afango ye ti Bible, e yeke duti na ndara mingi ahon azo so atene a lingbi e sara ye alingbi na “ndara ti dunia so”.—1 aCor. 3:19; Ps. 119:97-100.

2. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Tongana ti so e yeke bâ ande, mingi ni ndara ti dunia so apusu zo ti sara aye ti mitele. Ni la e lingbi ti bâ so a yeke ngangu ti ke ti pensé wala ti sara ye tongana ti azo so ayeke ti dunia so. Ndani la, Bible atene: “Ala sara hange si mbeni zo agbu ala na kûkû pëpe na lege ti senda-ndara na senge senge tënë ti handa so alondo na ngobo ti azo.” (aCol. 2:8). Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la azo akomanse ti yeda na amvene use so Satan asigi na ni. Na yâ ti ye oko oko, e yeke bâ ndani so ndara ti dunia so ayeke ye ti buba nga tongana nyen la ndara ti Bible ayeke kota mingi ahon ye kue so dunia alingbi ti mû na e.

3-4. Na popo ti ngu 1900 ti si na ngu 1930, bango ndo ti azo na ndö ti bungbingo koli na wali achangé tongana nyen na États-Unis?

³ Na États-Unis, na popo ti ngu 1900 ti si na ngu 1930, bango ndo ti azo achangé mingi na ndö ti bungbingo koli na wali. Kozo, azo mingi apensé so tënë ti bungbingo koli na wali andu gï azo so asara mariage awe, nga azo ayeke sara tënë na ndö ni  dandara tongaso ape. Me aye ni so kue achangé nga fadeso azo mingi akomanse ti sara gï ye ti bê ti ala.

⁴ Na popo ti ngu 1920 ti si na ngu 1929, asarango ye ti azo achangé ngangu. Mbeni zo ti gingo nda ti ye atene: “Afilm, angia ti theâtre, abia, ambeti nga na aye ti publicité asara tënë mingi na ndö ti bungbingo koli na wali.” Na yâ ti angu ni so, fason ti dongo dodo ti azo azingo nzara ti bungbingo koli na wali na yâ ti zo, nga azo ayeke yü bongo nzoni encore ape. Tongana ti so Bible afa kozo awe na ndö ti lâ ti nda ni, azo aga biani “azo so andoye ngia”.—2 Tim. 3:4.

5. Na yâ ti angu 1960, bango ndo ti azo achangé tongana nyen na ndö ti bungbingo koli na wali?

⁵ Na yâ ti angu 1960, aye tongana mungo terê sân mariage, bungbingo koli na koli wala wali na wali nga na sarango divorce hio amû ndo. Na yâ ti angia mingi, tënë ti bungbingo koli na wali asigi dä mingi. Na yâ ti angu so ahon ade ti ninga ape, e bâ asioni ye so aga na peko ti sarango ye na lege ni ape na alege mingi. Mbeni zo ti sungo mbeti atene so aye ti vundu mingi aga tongana azo azia lege ti anzoni sarango ye. Na tapande, ndali ti so “azo adoro ndia ti bungbingo koli na wali,” yâ ti asewa akangbi, gï koli wala wali la ayeke bata amolenge, akä ayeke na bê ti azo, azo aga angbâa ti porno nga na ambeni ye ti vundu tongaso. Akobela ti koli na wali amû ndo, na tapande SIDA, ayeke gï mbeni ye oko so afa so ndara ti dunia so ayeke ye ti buba.—2 Pi. 2:19.

6. Tongana nyen la bango ndo ti dunia so na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali ayeke biani ye so Satan aye?

⁶ Bango ndo ti dunia so na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali ayeke biani ye so Satan aye la. Kite ayeke dä ape so a nzere na Satan ti bâ so azo asara ye pëpe alingbi na ye so Nzapa aye na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali, na sarango tongaso ala ne pëpe mariage so ayeke cadeau so alondo na Nzapa (aÉph. 2:2). Tongana azo asara ye na lege ni ape, ala fa so ala ne pëpe cadeau ti dungo amolenge so Jéhovah amû na zo. Ala lingbi nga ti wara fini ti lakue lakue pëpe.—1 aCor. 6:9, 10.

7-8. Nzoni bango ndo wa la Bible afa na ndö ti bungbingo koli na wali?

⁷ Azo so amû peko ti ndara ti dunia so abâ andia ti Bible na ndö ti anzoni sarango ye tongana mbumbuse ye, ala tene so a lingbi na ngoi ti e ape. Peut-être ala yeke hunda terê ti ala: ‘Ngbanga ti nyen la Nzapa azia na yâ ti e  nzara ti bungbingo koli na wali me lo tene na e ti kanga ndö ti anzara ni so?’ Ala hunda terê ti ala ndali ti so ala pensé so tongana nzara ti sarango mbeni ye asara zo, lo doit gï ti sara ye ni. Me Bible atene ti lo mbeni tënë nde. Bible atene so e lingbi ti soro ti ke ti sara ye so ayeke na lege ni ape (aCol. 3:5). Na ndö ni, Jéhovah amû lege na e ti sara mariage ti kaï nzara ti e ti bungbingo koli na wali na mbeni lege so ayeke nzoni (1 aCor. 7:8, 9). Koli na wali so asara mariage awe alingbi ti bungbi sân ti gi bê ti ala na ndö ti akpale so mingi ni sarango lango-sioni ayeke ga na ni.

⁸ Nde na ndara ti dunia so, Bible afa ti lo mbeni nzoni bango ndo na ndö ti bungbingo koli na wali. Bible atene so bungbingo koli na wali alingbi ti ga na zo ngia (aProv. 5:18, 19). Ye oko, Bible atene: “A yeke nzoni zo oko oko na popo ti ala ahinga ti kanga nzara ti terê ti lo wani si lo duti nzoni-kue nga na nengo terê, me pëpe na lege ti nzara ti terê so a kanga ni pëpe tongana ti so amara so ahinga Nzapa pëpe ayeke nga na ni.”—1 aThes. 4:4, 5.

9. (a) Na popo ti ngu 1900 ti si na ngu 1930, tongana nyen la a wa awakua ti Jéhovah ti mû peko ti ndara ti Bible so ayeke kota mingi? (b) Nzoni wango wa la ayeke na 1 Jean 2:15, 16? (c) Tongana ti so a fa na aRomain 1:24-27, asioni sarango ye wa la a lingbi e kpe ni?

⁹ Na popo ti ngu 1900 ti si na ngu 1930, awakua ti Jéhovah azia pëpe si bango ndo ti azo so ‘adö nzoni lege ti tambela kue azia awe’ ahanda ala (aÉph. 4:19). Ala gi ti hule ngangu na terê ti anzoni sarango ye so Jéhovah ahunda. Na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti mai, ngu 1926 na Anglais, a tene so “pensé ti mbeni zo nga na sarango ye ti lo adoit ti duti nzoni-kue, mbilimbili na ngoi so lo yeke na terê ti mbeni wali wala koli so ayeke ti lo ape.” Atâa sarango ye ti azo ti ndo so awakua ti Jéhovah ayeke dä ayeke tongana nyen, ala yeke sara ye alingbi na ndara ti Bible so ayeke kota mingi. (Diko 1 Jean 2:15, 16.) E mû merci mingi ndali ti Bible! E mû nga merci so Jéhovah ayeke mû na e kobe ti yingo na tâ ngoi ni ti mû maboko na e ti ke ndara ti dunia so na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. *—Diko aRomain 1:24-27.

10-11. Bible atene nyen la ayeke si na lâ ti nda ni?

¹⁰ Bible agboto mê ti e atene so na lâ ti nda ni, azo ayeke duti “azo so andoye gï terê ti ala wani”. (2 Tim. 3:1, 2). A yeke ye ti dongo bê ape so dunia awa azo ti pensé gï na ndö ti ala wani. Mbeni mbeti atene so na popo ti ngu 1970 ti si na ngu 1979, “ambeti so afa na zo tongana nyen ti ga zo ayeke gbani.” Ambeni mbeti awa azo so adiko ni ti changé sarango ye ti ala ape nga ti bâ pëpe so mbeni sioni ye ayeke na yâ ti sarango ye ti ala. Na tapande, na yâ ti mbeni mbeti, a tene mo ndoye terê ti mo ndali ti so mo la mo yeke pendere mingi nga mo la sarango ye ti mo anzere na azo mingi. Mbeti so atene so a lingbi zo ni wani la asoro fason ti sarango ye ti lo, nga lo sara ye kue so lo bâ ayeke na lege ni nga alingbi na dutingo ti lo.

¹¹ Mo mä mara ti tënë so awe? Satan awa lani Ève ti sara mbeni ye tongaso. Lo tene so Ève alingbi ti “ga tongana Nzapa, [lo] yeke hinga ye ti nzoni na ye ti sioni.” (Gen. 3:5). Laso, azo mingi abâ so ala yeke kota mingi, ni la na lê ti ala, mbeni zo wala même Nzapa alingbi pëpe ti fa na ala ye so ayeke na lege ni wala ye so ayeke na lege ni ape. Na tapande, bibe ni so asigi polele na yâ ti bango ndo ti azo na ndö ti mariage.

12. Dunia so ayeke maï bango ndo wa na ndö ti mariage?

 ¹² Bible ahunda na koli na wali ti ne mba nga ti bâ na nene ni zendo ti mariage ti ala. Bible awa azo so asara mariage ti sara kue ti ngbâ ndo oko, a tene: “Koli ayeke zia ande babâ na mama ti lo, lo yeke ngbâ ande na terê ti wali ti lo na ala yeke ga terê oko.” (Gen. 2:24). Me azo so ndara ti dunia so asara ngangu na ndö ti ala ayeke maï mbeni bango ndo nde; ala tene so a lingbi koli ni azia lê ti lo gï na ndö ti abezoin ti lo nga a lingbi wali ni asara nga tongaso. Mbeni mbeti so asara tënë na ndö ti divorce atene so na yâ ti ambeni kodro, na ngoi so azo ayeke sara mariage, ala mû zendo na gbele azo ti ngbâ na mba na yâ ti fini ti ala kue. Azo mingi achangé atënë ti yâ ti zendo ni so ala tene ala yeke ngbâ koli na wali na ngoi kue so ala ngbâ ti ye terê. Mara ti bango ndo so asara si yâ ti amariage mingi afâ nga asara si azo awara vundu mingi na pekoni. A yeke polele so bango ndo ti dunia so, so ane mariage ape, ayeke ye ti buba.

13. Mbeni raison so ndali ni Jéhovah ake azo so asara ye na fandara ayeke so wa?

¹³ Bible atene: “Zo kue so bê ti lo apusu lo ti sara ye na fandara ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah.” (aProv. 16:5). Ngbanga ti nyen la Jéhovah ake azo so asara ye na fandara? Mbeni raison ni ayeke so azo so aye terê ti ala wani mingi nga so ayeke pusu azo ti sara tongaso ayeke sara ye na fandara tongana Satan. Imaginé, Satan apensé so Jésus, so ayeke lani zo so Nzapa asara kua na lo ti créé aye kue, ayeke kuku na sese ti voro lo (Mat. 4:8, 9; aCol. 1:15, 16). Atâa so azo so asara ye na fandara apensé so ala yeke azo ti ndara, na lê ti Nzapa, ala yeke abuba zo.

14. Tongana nyen la aRomain 12:3 amû maboko na e ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti e wani?

¹⁴ Bible amû maboko na e ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti e wani. Bible atene so tongana zo aye terê ti lo, a yeke sioni ape. Jésus atene: “Ndoye mba ti mo tongana mo wani.” Ye  so afa so a yeke na lege ni ti tene e bi bê na abezoin ti e wani (Mat. 19:19). Me Bible afa pëpe so a lingbi e bâ terê ti e kota ahon amba ti e. Bible atene: “Ala sara mbeni ye na gingo yanga wala na fango terê pëpe, me ala sara terê ti ala kete na ala bâ amba ti ala tongana azo so ayeke kota ahon ala.”—aPhil. 2:3; diko aRomain 12:3.

15. Nyen la afa na mo so wango ti Bible na ndö ti yengo terê ti zo wani ayeke nzoni?

¹⁵ Laso, azo mingi so azo abâ ala tongana azo ti ndara ayeke bâ wango ti Bible na ndö ti yengo terê ti zo wani tongana senge ye. Ala tene so ti bâ amba ti mo kota ahon mo ayeke sara si mo ga dogbo zo, ye so asara si ala wara go na ndö ti mo. Me ti tâ tënë ni, so dunia ti Satan ayeke wa azo ti pensé gï na ala wani so, aye ti peko ni ayeke nyen? Nyen la mo bâ nyen? Azo ti kion ayeke na ngia? Asewa ti ala ayeke na ngia? Ala yeke na avrai kamarade? Ala yeke na kpengba songo na Nzapa? Ti mo, ti sara ye alingbi na ndara ti dunia so nga ti sara ye alingbi na ndara ti Bible, ti so wa la aga na aye ti nzoni mingi?

16-17. Nyen la e lingbi ti kiri singila ndali ni? Ngbanga ti nyen?

¹⁶ Azo so amû peko ti wango ti azo so dunia so abâ ala tongana azo ti ndara ayeke tongana mbeni zo ti voyage so agirisa lege na lo hunda na mbeni mba ti lo zo ti voyage so lo kue lo girisa lege ti fa lege na lo. Jésus atene na ndö ti azo ti “ndara” ti ngoi ti lo, lo tene: “Ala yeke awaziba so ayeke fa lege na zo. Tongana waziba afa lege na mba ti lo waziba, ala use kue ayeke tï na dû.” (Mat. 15:14). Biani, ndara ti dunia so ayeke buba ye na lê ti Nzapa.

¹⁷ Wango ti ndara so ayeke na yâ ti Bible ayeke lakue “nzoni ti fa na ye na zo, ti suku na zo, ti kiri na aye na nzoni lege, ti fa na zo ti sara ye so ayeke mbilimbili.” (2 Tim. 3:16). E kiri singila mingi na Jéhovah so, na lege ti bungbi ti lo, lo bata e yongoro na ndara ti dunia so (aÉph. 4:14). Kobe ti yingo so lo mû na e amû na e ngangu so e bezoin ni ti sara ye alingbi na aye so Bible ahunda na e ti sara. So kota pasa si e yeke na ni ti tene ndara ti Bible, so zo alingbi lakue ti zia bê ti lo na ni, ayeke fa lege na e!