Sara * atene: “Mbi yeke ka zo ti kamene nga mbi bâ so mbi peut ti sara mbeni nzoni ye ape. Ni la tongana mbi yeke na terê ti azo so ayeke sûr na terê ti ala nga ayeke fa bango ndo ti ala na ngangu, a sara mbi nzoni ape. Me tongana mbi yeke na terê ti mbeni zo so asara ye na ngangu ape nga asara terê ti lo kete, mbi bâ so mbi yeke nzoni. Mbi lingbi ti zi bê ti mbi na mara ti zo tongaso, ti fa atënë ti bê ti mbi nga ti sara tënë na ndö ti akpale ti mbi. Akota kamarade ti mbi ayeke azo tongaso.”

Atënë ti Sara afa so tongana e sara ye na ngangu ape, azo ayeke ye ti duti akamarade ti e. Sarango ye na ngangu ape anzere nga na Jéhovah. Bible awa e, atene: “Ala yü . . . sarango ye na ngangu pëpe.” (aCol. 3:12). Sarango ye na ngangu pëpe aye ti tene nyen? Tongana nyen la Jésus asara ye lani na ngangu ape? Tongana nyen la sarango ye so alingbi ti sara si e duti na ngia mingi?

Zo so aye siriri ayeke sara ye na ngangu ape. Zo so asara ye na ngangu ape ayeke sara ye na azo yeke nga na nzoni bê, nga lo yeke duti kpô, lo kanga bê tongana mbeni ye asi so ason bê ti lo.

Même tongana mbeni zo ayeke sara ye na ngangu ape, lo yeke dogbo zo ape. Tënë ti Grec so a kiri peko ni na “sarango ye na ngangu pëpe” aye ti sara tënë ti mbeni mbarata ti ngonda so a fa na lo ti sara ye na ngangu ape. Ngangu ti mbarata ni angbâ lakue, me a fa na lo ti sara ye na ngangu ape. Legeoko nga, zo so asara ye na ngangu ape ayeke dogbo zo ape, me lo yeke na ngangu. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo lingbi ti fa lege na terê ti lo atâa so lo yeke mbilimbili-kue ape nga lo gi ti duti na siriri na azo.

Peut-être e pensé, e tene: ‘A yeke ngangu na mbi ti sara ye na ngangu ape.’ E yeke na yâ ti mbeni dunia so azo aye ti sara ye na ngangu nga ala yeke kanga bê ape, tongaso peut-être a yeke ngangu na mo ti sara ye na ngangu ape (aRom. 7:19). A yeke polele so a hunda ti sara effort ti sara ye na ngangu ape, me yingo vulu ti Jéhovah ayeke mû na e ngangu ti ngbâ ti sara kue ti sara ye na ngangu ape (aGal. 5:22, 23). Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara effort ti sara ye na ngangu ape?

Sarango ye na ngangu pëpe ayeke sara si azo aga nduru na e. Tongana ti Sara, e ye ti duti na terê ti azo so asara ye na ngangu ape. Jésus ayeke tâ nzoni tapande ti zo so asara ye na ngangu ape nga so ayeke na nzoni bê (2 aCor. 10:1). Même amolenge so ahinga lo nzoni ape aye lani ti ga nduru na lo.—Marc 10:13-16.

 Sarango ye na ngangu pëpe ayeke bata e nga na azo so ayeke nduru na e. Tongana e sara ye na ngangu ape, bê ti e ayeke son hio hio ape wala e yeke sara ye na lê ti ngonzo ape (aProv. 16:32). E yeke son bê ti amba ti e ape, mbilimbili azo so e ye ala, tongaso bê ti e ayeke fâ ngbanga na ndö ti e ape. Nga, ti sara ye na ngangu ape ayeke sara nzoni na azo so ayeke nduru na e ndali ti so e yeke kanga bê na e yeke sara pëpe ye so ason bê ti ala.

Atâa so Jésus ayeke lani na akota kua nga lo yeke na aye mingi ti sara, lo sara ye na ngangu ape na mbage ti azo kue. Gigi ayeke lani ngangu na azo mingi na ngoi ti lo nga akungba ane ala, ni la ala bezoin dengo bê. Bê ti ala adoit lani ti dë bê mingi tongana Jésus atene na ala, atene: “Ala ga na mbi, . . . ndali ti so mbi yeke sara ye na ngangu pëpe nga mbi sara terê ti mbi kete.”—Mat. 11:28, 29.

Tongana nyen la e lingbi ti sara ye na ngangu pëpe tongana Jésus? Tongana e manda Bible e yeke hinga tongana nyen la Jésus asara ye na mbage ti azo nga na aye so lo sara na angoi ti kpale. Na pekoni, tongana e wara akpale so asara si a yeke ngangu na e ti sara ye na ngangu ape, e yeke sara ngangu ti sara ye tongana Jésus (1 Pi. 2:21). Bâ aye ota so amû lani maboko na Jésus ti sara ye na ngangu ape.

Jésus asara lani terê ti lo kete. Jésus atene so lo “sara ye na ngangu pëpe nga [lo] sara terê ti [lo] kete”. (Mat. 11:29). Bible asara tënë ti asarango ye use so legeoko ndali ti so sarango ye na ngangu pëpe ague tâ gï oko na sarango terê kete (aÉph. 4:1-3). Ngbanga ti nyen la a yeke tongaso?

Sarango terê kete ayeke mû maboko na e si bê ti e ason hio hio ape. Jésus asara ye lani tongana nyen na mbage ti azo so akasa lo senge senge atene lo yeke “zo ti tengo ye na zo ti nyongo vin ahon ndö ni”? Lo zia si tapande ti lo akanga yanga ti ala, nga lo sara ye na ngangu ape lo tene so “a yeke hinga so ndara ayeke mbilimbili na lege ti akusala ti lo.”—Mat. 11:19.

Tongana, sân ti gbu li, mbeni zo atene mbeni tënë na ndö ti couleur ti poro ti terê ti mo, angobo ti ndo so mo londo dä wala lo tene na mo mbeni tënë ndali ti so mo yeke koli wala wali, sara ngangu ti kiri tënë na lo yeke. Peter, mbeni ancien na Afrique du Sud, atene: “Tongana ngonzo asara mbi ndali ti tënë so mbeni zo atene, mbi yeke hunda terê ti mbi: ‘Tongana fade a yeke Jésus, lo yeke sara ye tongana nyen?’” Lo kiri lo tene: “Mbi manda ti sara ngonzo hio hio ape.”

Jésus ahinga lani so azo ayeke na awokongo. Nzoni bibe la apusu adisciple ti Jésus ti sara aye, me ndali ti so ala yeke mbilimbili-kue ape, na ambeni ngoi, ala sara ye na lege ni ape. Na tapande, na bï so na ndade ni Jésus akui, Pierre, Jacques na Jean alango atâa so Jésus ahunda na ala ti lango ape. Jésus ahinga so “yingo ti zo ayeke na nzara ti sara ye, me mitele awoko.” (Mat. 26:40, 41). So Jésus ahinga so abazengele ti lo ayeke mbilimbili-kue ape, bê ti lo ason na terê ti ala ape.

Mandy ayeke mbeni ita-wali so aye lani gï ti kasa azo, me laso lo sara kue ti sara ye na ngangu ape tongana Jésus. Lo tene: “Mbi gi ti dabe ti mbi so azo kue ayeke mbilimbili-kue ape nga mbi luti gï na ndö ti anzoni sarango ye ti azo, tongana ti so Jéhovah ayeke sara.” So Jésus abâ mawa ti azo ndali ti so lo hinga so ala woko, eskê a lingbi nga ti mû maboko na mo ti sara ye na ngangu ape na azo?

Jésus azia lani bê ti lo kue na Jéhovah. Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo kanga bê na yâ ti aye ti sioni so a sara na lo. Azo acomprendre lo ape, ala bâ lo tongana mbumbuse zo nga ala sara lo pasi. Atâa so kue, lo ngbâ ti sara ye na ngangu ape ndali ti so “lo ngbâ ti zia tënë ti lo kue na maboko ti Lo so ayeke fâ ngbanga mbilimbili.” (1 Pi. 2:23). Jésus ahinga so Babâ ti lo ti yayu ayeke mû maboko na lo ti gbu ngangu nga lo yeke punir azo so asara sioni na lo na ngoi so alingbi.

Tongana e sara ye na lê ti ngonzo ndali ti so a sara ye na e na lege ni ape, e lingbi ti sara si ye ni aga sioni ahon ti kozo. Ndani la Bible adabe ti e, atene: “Ngonzo ti zo ayeke sara pëpe si mbilimbili ti Nzapa aga.” (Jacq. 1:20). Même tongana e yeke na raison ti sara ngonzo, so e yeke mbilimbili-kue ape, a lingbi ti sara si e sara ye na lege ni ape.

Mbeni ita-wali na Allemagne, so iri ti lo ayeke Cathy, ayeke tene lani, atene: ‘Tongana mo gbu koko ti mo wani ape, mbeni zo ayeke sara ni ape.’ Me na ngoi so lo manda ti sara confiance na Jéhovah, bango ndo ti lo achangé. Lo tene: “Mbi bezoin encore ape ti gbu koko ti mbi wani. Mbi yeke sara ye na ngangu ape ndali ti so mbi hinga so Jéhovah ayeke leke aye kue so ayeke na lege ni ape na yâ ti dunia.” Tongana a sara ye na mo na lege ni ape, ti mû tapande ti Jésus so azia bê ti lo na  Nzapa ayeke mû maboko na mo nga ti ngbâ ti sara ye na ngangu ape.

Jésus atene so tongana e ye ti duti na ngia, a lingbi e sara ye na ngangu pëpe. Lo tene: “Ngia ayeke na ala so ayeke sara ye na ngangu pëpe.” (Mat. 5:5). Bâ tongana nyen la ti sara ye na ngangu ape ayeke mû maboko na yâ ti aye so a sara tënë ni na gbe ni ge.

Na yâ ti mariage, sarango ye na ngangu pëpe alingbi ti sara si ngonzo adë. Robert, mbeni ita-koli na Australie, atene: “Mbi tene na wali ti mbi gbâ ti atënë so ason bê ti lo, me a yeke atënë so mbi ye fade ti tene ape. Tongana mo tene atënë na lê ti ngonzo, mo peut ti changé ni ape. Vundu asara mbi mingi ti bâ tongana nyen la mbi son bê ti wali ti mbi mingi.”

“Fani mingi e kue e yeke pika gere ti e” na lege ti tënë ti yanga ti e, nga atënë so e tene sân ti gbu li alingbi ti ga na kpale na yâ ti mariage (Jacq. 3:2). Tongana ye tongaso asi, sarango ye na ngangu ape ayeke mû maboko na e ti duti kpô nga ti bata yanga ti e.—aProv. 17:27.

Robert asara ngangu ti duti kpô nga ti kanga nzara ti bê ti lo. Ye ti peko ni ayeke nyen? Lo tene: “Laso, tongana mbi na wali ti mbi e mä terê ape, mbi yeke sara ngangu ti mä lo nzoni, ti sara tënë yeke nga ti zia pëpe si bê ti mbi ason. Songo ti mbi na wali ti mbi aga nzoni mingi.”

Sarango ye na ngangu pëpe amû maboko na e ti mä terê nzoni na amba ti e. Mingi ti azo so bê ti ala ason hio hio ayeke na akamarade mingi ape. Ye oko, sarango ye na ngangu pëpe amû maboko na e “ti bata beoko . . . ti kamba ti siriri so abungbi [e] oko.” (aÉph. 4:2, 3). Cathy, so a sara tënë ti lo fade, atene: “So mbi sara ye na ngangu ape, a sara si mbi lingbi ti duti place oko na azo, même tongana a yeke ngangu na mbi ti mä terê na ambeni zo.”

Sarango ye na ngangu pëpe aga na e siriri ti bê. Bible atingbi “ndara so alondo na nduzu” na sarango ye na ngangu pëpe nga na siriri (Jacq. 3:13, 17). Zo so asara ye na ngangu ape ayeke na “bê so ayeke kpô”. (aProv. 14:30). Martin, so asara ngangu ti sara ye na ngangu ape, atene: “Laso, mbi ye gï lakue ape ti tene azo asara ye gï na fason so mbi ye, nga mbi yeke na siriri ti bê nga na ngia ahon ti kozo.”

Tâ tënë, peut-être a lingbi e sara ngangu ti sara ye na ngangu ape. Mbeni ita-koli atene: “Ti vrai ni, juska laso, na ambeni ngoi ngonzo asara mbi mingi.” Me Jéhovah, so awa e ti gi ti sara ye na ngangu ape, ayeke mû maboko na e na yâ ti ngangu so e yeke sara (És. 41:10; 1 Tim. 6:11). Lo lingbi ti ‘hunzi lekengo e’; lo lingbi ti ‘sara si e kpengba’. (1 Pi. 5:10). Mbeni lâ, tongana ti bazengele Paul, e lingbi ande ti sara ye tongana ti Christ, so ‘asara ye na ngangu pëpe nga asara nzoni’ na zo.—2 aCor. 10:1.