1. Peut-être nyen la adö bê ti mo na ngoi so ti kozoni mo gi ti fa tënë ti Bible na azo?

MO DABE ti mo na ngoi so ti kozoni mo ga ti bâ so mo wara tâ tënë awe? Afango ye ti Bible so mo manda lani ayeke polele na mo. Mo pensé lani so a yeke nzere na azo kue ti yeda na afango ye so mo mä na bê na ni. Mo hinga lani na bê ti mo kue so afango ye ti Bible ayeke sara si ala duti na ngia mingi laso nga ayeke mû na ala pendere beku ti kekereke (Ps. 119:105). Tongaso, na ngia mo fa atâ tënë so mo wara na akamarade nga na afami ti mo kue. Me nyen la apassé? Li ti mo akpe ndali ti so ala mingi ake aye so mo fa na ala.

2-3. Na ngoi ti Jésus, azo mingi apensé lani nyen na ndö ti lo nga na afango ye ti lo?

² A lingbi li ti e akpe ape tongana azo ake tënë so e fa. Na ngoi ti Jésus, azo mingi ake lani lo, atâa so lo sara amiracle so afa so Nzapa amû maboko na lo. Na tapande, Jésus azingo lani Lazare na kuâ, mbeni miracle so awato ti lo alingbi ti bere ni ape. Atâa so kue, akota zo ti Nzapa ti aJuif ayeda ape so Jésus ayeke Messie. Ala ye même lani ti fâ Jésus na Lazare kue.—Jean 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jésus ahinga lani so mingi ti azo ayeke ke ti yeda so lo yeke Messie (Jean 5:39-44). Lo tene lani na mbeni groupe ti adisciple ti Jean Baptiste, lo tene: “Ngia ayeke na lo so abâ pëpe na mbage ti mbi mbeni ye so asara si lo pika gere ti lo.” (Mat. 11:2, 3, 6). Ngbanga ti nyen la azo mingi ake lani Jésus?

4. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 ⁴ Na yâ ti article so nga na ti peko, e yeke bâ araison so ndali ni azo mingi na ngoi ti Jésus ake lo. E yeke bâ nga ndani so laso azo mingi ake ti mä tënë ti e. Ye so ayeke kota mingi ayeke so e yeke bâ ndani so e lingbi ti duti na kpengba mabe na Jésus, tongaso si e pika gere ti e ape.

5. Ngbanga ti nyen la ambeni zo apensé so Jésus alingbi pëpe ti duti Messie so a sara tënë ti lo lani?

⁵ Azo mingi ake lani Jésus ndali ti ndo so lo kono dä. Ala hinga lani so Jésus afa ye tâ nzoni mingi nga lo sara amiracle. Me na ala, lo yeke lani molenge ti mbeni senge charpentier. Nga lo yeke zo ti Nazareth, mbeni gbata so peut-être azo abâ ni na nene ni ape. Même Nathanaël, so aga lani mbeni disciple ti Jésus, atene lani kozo, atene: “Mbeni nzoni ye alingbi ti sigi na Nazareth so?” (Jean 1:46). Peut-être Nathanaël aye lani pëpe gbata so Jésus asara kodro dä. Wala peut-être lo yeke pensé lani na prophétie so ayeke na Michée 5:2, so atene a yeke dü Messie na Bethléhem, me pëpe na Nazareth.

6. Nyen la alingbi lani ti mû maboko na azo ti ngoi ti Jésus ti hinga so lo yeke Messie?

⁶ Bible atene nyen? Prophète Ésaïe atene lani so awato ti Jésus ayeke gi pëpe ti hinga “anzene nzene tënë na ndö ti akotara ti [Messie]”. (És. 53:8). Aprophétie afa lani gbâ ti anzene nzene tënë ni so. Tongana azo ni amû lani ngoi ti gi ti hinga nda ti atënë ni kue, ala yeke hinga so a dü Jésus na Bethléhem nga lo yeke hale ti Gbia David (Luc 2:4-7). Tongaso, a dü lani Jésus na ndo so prophétie so ayeke na Michée 5:2 asara tënë ni. Me kpale ni ayeke lani nyen? Azo atene lani atënë hio hio. Ala hinga atënë kue na ndö ti lo ape. Ndani la, ala ke lo.

7. Ngbanga ti nyen la azo mingi ake awakua ti Jéhovah laso?

⁷ Eskê e bâ mara ti kpale so laso? En. Tongana a mû awakua ti Jéhovah kue, ala yeke azo ti mosoro ape wala akota zo ape; ni la azo abâ ala tongana azo so ‘amanda mbeti pëpe nga asenge zo’. (Kus. 4:13). Ambeni zo abâ so awakua ti Jéhovah alingbi pëpe ti fa ye na azo na ndö ti Bible ndali ti so ala gue pëpe na akota ekole ti abungbi ti vorongo Nzapa. Ambeni atene so bungbi ti aTémoin ti Jéhovah ayeke “bungbi ti vorongo Nzapa ti a-Américain,” atâa so ti tâ tënë ni mingi ti aTémoin ti Jéhovah alango na États-Unis ape. A fa nga na ambeni zo so aTémoin ti Jéhovah amä na bê na Jésus ape. Teti angu mingi, azo atene so aTémoin ti Jéhovah ayeke “acommuniste,” “azo ti bembengo ndo ti États-Unis” nga “azo so aye ti ga na achangement.” Tongaso, azo mingi ake aTémoin ti Jéhovah ndali ti so ala mä atënë so nga ndali ti so ala hinga tâ tënë na ndö ti ala ape.

8. Ti gue oko na Kusala 17:11, nyen la a lingbi azo asara tongana ala ye ti hinga awakua ti Nzapa laso?

⁸ Nyen la zo alingbi ti sara ti perdre mabe ti lo ape? A lingbi lo gi ti hinga aye kue na ndö ti tënë ni. A yeke ye so Luc, so asû mbeni Évangile, aleke lani na bê ti lo ti sara. Lo sara lani kue ti “gi nda ti aye kue mbilimbili”. Lo ye lani ti tene azo so ayeke diko aye so lo sû ‘ahinga biani’ so aye so ala mä na ndö ti Jésus ayeke “tâ tënë.” (Luc 1:1-4). A-Juif ti Bérée ti ândö ayeke tongana Luc. Na ngoi so ala mä nzoni tënë na ndö ti Jésus ti kozoni, ala haka ni na tënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu ti bâ wala a yeke tâ tënë. (Diko Kusala 17:11.) Legeoko nga, laso a lingbi azo agi ti hinga ye kue na ndö ti tënë ni. A lingbi ala haka ye so awakua ti Nzapa afa na ala na ye so Bible atene.  A lingbi ala gi nga ti hinga ye na ndö ti aye so awakua ti Jéhovah ti ngoi ti e asara. Tongana ala wani agi ti hinga ye nzoni na ndö ti aTémoin ti Jéhovah, ala yeke zia pëpe si kengo so azo ake ala senge senge wala atënë so azo atene akanga lege na ala.

9. Nyen la apassé lani na ngoi so Jésus ake ti sara mbeni fä so alondo na yayu?

⁹ Aye so Jésus afa alingbi lani ambeni zo ti ngoi ti lo ape. Ala ye ambeni ye encore. Ala hunda lani ti tene lo fa so lo yeke Messie na lege so lo sara “mbeni fä so alondo na yayu.” (Mat. 16:1). Peut-être ala hunda ni lani ndali ti so ala mä pëpe yâ ti atënë so ayeke na Daniel 7:13, 14. Ye oko, a yeke lani ngoi so Jéhovah afa ti tene prophétie so aga tâ tënë la ape. Aye so Jésus afa alingbi lani awe ti sara si ala yeda so lo yeke Messie. Me na ngoi so lo ke ti sara fä so ala ye ti bâ ni, ala ke lo.—Mat. 16:4.

10. Tongana nyen la Jésus asara si tënë so Ésaïe atene na ndö ti Messie aga tâ tënë?

¹⁰ Bible atene nyen? Prophète Ésaïe atene na ndö ti Messie, atene: “Lo yeke dekongo pëpe nga lo yeke sara tënë na kota go pëpe; a yeke mä ande go ti lo na ndö ti lege pëpe.” (És. 42:1, 2). Jésus asara lani kua ti lo sân ti gboto lê na ndö ti lo. Lo leke lani pëpe akota temple, lo yü lani pëpe abongo so ayeke nde ti sara na kua ti Nzapa wala lo hunda lani pëpe na azo ti iri lo na akota titre. Na ngoi so a yeke fâ lani ngbanga ti Jésus, lo ke ti gi ti zia ngia na bê ti Gbia Hérode na lege so lo sara mbeni miracle, atâa so fini ti lo ayeke lani na yâ ti kpale (Luc 23:8-11). Jésus asara lani ambeni miracle, me kua so ayeke kota mingi na lê ti lo ayeke ti fa nzoni tënë. Lo tene na adisciple ti lo, lo tene: “Ye so mbi ga ngbanga ni la.”—Marc 1:38.

11. Abango ndo wa so ayeke na lege ni ape ambeni zo ayeke na ni laso?

¹¹ Eskê e bâ mara ti kpale so laso? En. Laso, aye so apika bê ti azo mingi ayeke akota cathédrale so adessin ti ngangu ngere ayeke  na yâ ni, akota zo ti nzapa so ayeke na akota titre nga na amatanga so mingi ti azo agirisa so alondo na apaïen nga ala hinga ndani ape. Me nyen la azo so ayeke gue na a-eglize so ayeke manda na ndö ti Nzapa nga na aye so lo leke na bê ti lo ti sara? Ti azo so ayeke ga na abungbi ti e, ala yeke manda aye so Jéhovah ahunda na e ti sara nga tongana nyen ti sara ye so bê ti lo aye. A-Da ti Royaume ti e ayeke propre, akono mingi ape nga aye ti ngangu ngere ayeke na yâ ni ape. Azo so ayeke mû li ni ayü abongo so ayeke nde ape; ala yeke na akota titre ape. Afango ye ti e nga na aye so e mä na bê na ni alondo na Bible. Atâa so kue, laso azo mingi ake tënë ti e ndali ti so ala pensé so fason so e yeke voro na Nzapa ayeke simple mingi nga aye so e yeke fa ague nde na aye so ala ye ti mä.

12. Tongana ti so a fa na aHébreu 11:1, 6, a lingbi mabe ti e aluti na ndö ti nyen?

¹² Nyen la a lingbi e sara ti perdre mabe ti e ape? Bazengele Paul atene lani na aChrétien so ayeke na Rome, lo tene: “Mabe aga na peko ti ye so zo amä. Na ye so zo amä aga na lege ti tënë so a fa na ndö ti Christ.” (aRom. 10:17). Tongaso, mabe ti e ayeke kpengba na lege ti mandango Bible, me pëpe na lege ti sarango amatanga so abungbi ti vorongo nzapa ayeke sara so ague nde na Bible, atâa a nzere na azo tongana nyen. A lingbi e gi ti duti na kpengba mabe so aluti na ndö ti tâ hingango ye, ndali ti so “tongana mabe ayeke dä pëpe zo alingbi ti nzere na lê ti Nzapa pëpe”. (Diko aHébreu 11:1, 6.) Tongaso, e bezoin pëpe ti bâ mbeni fä so apika bê so alondo na yayu ti fa so e wara tâ tënë awe. Ti manda nzoni afango ye ti Bible so akpengba mabe ti zo alingbi awe ti fa na e so e wara tâ tënë awe nga ti zi kite kue so e yeke na ni.

13. Azo mingi ake Jésus ngbanga ti nyen?

¹³ Na ngoi ti Jésus, li ti adisciple ti Jean Baptiste aga lani kirikiri ndali ti so adisciple ti Jésus amû jeûne ape. Jésus afa so ala yeke na raison oko ape ti mû jeûne na ngoi so lo  ngbâ na fini (Mat. 9:14-17). Atâa so kue, aFarizien nga na ambeni wato ti Jésus atene so lo sara ye na lege ni ape ndali ti so lo sara ye pëpe alingbi na angobo ti ala. Bê ti ala ason lani na terê ti lo na ngoi so lo sava azo na lâ ti Sabbat (Marc 3:1-6; Jean 9:16). Ala pika kate ti ala ala tene ala yeke bata lâ ti Sabbat; me na mbage, ala mû lege na azo ti dë buze na yâ ti temple na lâ ti Sabbat. Bê ti ala ason lani ngangu na ngoi so Jésus atene ye so ala sara so ayeke na lege ni ape (Mat. 21:12, 13, 15). Nga, bê ti azo so Jésus afa lani tënë na ala na yâ ti synagogue na Nazareth ason ngangu mingi na ngoi so lo sara kua na atapande ti mbaï ti azo ti Israël ti fa so ala yeke azo ti kion nga mabe amanke ala (Luc 4:16, 25-30). Azo mingi ake Jésus ndali ti so lo sara pëpe ye so ala pensé so lo yeke sara ni.—Mat. 11:16-19.

14. Ngbanga ti nyen la Jésus ake angobo ti azo so ague nde na Bible?

¹⁴ Bible atene nyen? Na lege ti prophète Ésaïe, Jéhovah atene: “Azo so aga nduru na mbi gï na lege ti tënë ti yanga ti ala nga ala gonda mbi gï na yanga ti ala senge, me bê ti ala ague yongoro mingi na mbi; ala kpe mbeto ti mbi gï ndali ti so acommandement so alondo na azo la ayeke fa na ala ti sara tongaso.” (És. 29:13). Jésus ayeke lani na raison ti ke angobo ti azo so ague nde na Bible. Azo so apensé so andia nga na angobo ti azo ayeke kota ahon Bible ake nga Jéhovah na Messie so lo tokua lo.

15. Nyen la ason bê ti azo mingi na terê ti aTémoin ti Jéhovah?

¹⁵ Eskê e bâ mara ti kpale so laso? En. Bê ti azo mingi ason na terê ti aTémoin ti Jéhovah na ngoi so ala ke ti bungbi na ala ti sara amatanga so ague nde na Bible, na tapande matanga ti dungo zo nga na Noël. Bê ti ambeni ason na terê ti aTémoin ti Jéhovah ndali ti so ala ke ti bungbi na ala ti sara amatanga ti kodro wala ala ke ti mû peko ti angobo ti lungo kuâ so ague nde na Bible. Azo so bê ti ala ason na terê ti aTémoin ti Jéhovah ndali ti araison so apensé peut-être so ala yeke voro Nzapa na mbeni lege so lo yeda na ni. Me ala peut ti zia ngia na bê ti lo ape tongana ala ye angobo ti dunia so ahon afango ye ti Bible so ayeke polele.—Marc 7:7-9.

16. Ti gue oko na Psaume 119:97, 113, 163-165, nyen la a lingbi e sara? Nyen la a lingbi e ke ni?

¹⁶ Nyen la a lingbi e sara ti perdre mabe ti e ape? A lingbi e gi ti ye andia ti Jéhovah nga na amama-ndia ti lo mingi. (Diko Psaume 119:97, 113, 163-165.) Tongana e ye Jéhovah, e yeke ke angobo kue so anzere na lo ape. E yeke zia lege na mbeni ye oko ape ti kanga lege na e ti ye Jéhovah.

17. Na ngoi ti Jésus, nyen la azo mingi aku lani ti tene Messie asara?

¹⁷ Na ngoi ti Jésus, ambeni zo aye lani ti tene lo changé gouvernement. Ala yeke ku lani ti tene Messie azi ala na gbe ti ngangu komandema ti azo ti Rome. Me na ngoi so ala gi ti mû Jésus ti ga gbia ti ala, lo ke (Jean 6:14, 15). Aprêtre nga na ambeni zo ayeke lani na mbeto so Jésus ayeke gi ti changé gouvernement ni. Na pekoni, azo ti Rome ayeke sara ngonzo na ala yeke zi komandema so ala mû na aprêtre. Ndali ti so aJuif ayeke gi lani bê ti ala ndali ti aye ti poroso, ala mingi ake Jésus.

18. Aprophétie wa ti Bible na ndö ti Messie azo mingi asara sanka ni?

¹⁸ Bible atene nyen? Atâa so aprophétie mingi afa lani kozo awe so Messie ayeke duti mbeni ngangu Zo ti bira so asö benda, ambeni prophétie ni afa so kozoni lo yeke kui ndali ti asiokpari ti e (És. 53:9, 12). Tongaso,  ngbanga ti nyen la aJuif ayeke lani na abango ndo so ayeke na lege ni ape na ndö ti Messie? Na ngoi ti Jésus, azo mingi asara sanka ti aprophétie kue so atene ape so akpale ti ala ayeke hunzi.—Jean 6:26, 27.

19. Abango ndo wa la ayeke na lege ni ape so asara si azo ake fango tënë ti e?

¹⁹ Eskê e bâ mara ti kpale so laso? En. Azo mingi ake e laso, ndali ti so e ke ti sara poroso. Ala pensé so e doit ti sara vote. Ye oko, e ga ti bâ so na bango ndo ti Jéhovah tongana e soro mbeni zo ti komande na ndö ti e, andâ e ke lo la (1 Sam. 8:4-7). Azo apensé nga peut-être so e doit ti leke a-ekole, ahôpital nga ti sara ambeni ye ti aidé azo. Ala ke ti mä tënë so e fa ndali ti so e sara ngangu ti fa tënë ahon ti gi ti leke akpale ti dunia so.

20. Tongana ti so atënë ti Jésus so ayeke na Matthieu 7:21-23 afa, nyen la adoit ti duti kota ye mingi na lê ti e?

²⁰ Nyen la a lingbi e sara ti perdre mabe ti e ape? (Diko Matthieu 7:21-23.) Ye so adoit ti duti kota ye mingi na lê ti e ayeke ti sara kua so Jésus ahunda na e ti sara (Mat. 28:19, 20). E ye lâ oko ape ti tene gingo ti leke akpale ti dunia so agboto lê ti e. E ye azo nga e yeke pensé na akpale ti ala, me e hinga so nzoni lege ti mû maboko na amba ti e ayeke ti fa ye na ala na ndö ti Royaume ti Nzapa nga ti mû maboko na ala ti lê songo ti kamarade na Jéhovah.

21. Nyen la a lingbi e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara?

²¹ Na yâ ti article so, e bâ aye osio so asara si azo mingi ake Jésus na ngoi ti lo nga so alingbi ti sara si azo ake adisciple ti Jésus laso. Me eskê gï aye so a lingbi e kpe ni la? Ên-ën. Na yâ ti article ti peko, e yeke kiri ti bâ ambeni ye ni osio. Zia e leke na bê ti e ti ke Jésus lâ oko ape nga ti ngbâ ti kpengba mabe ti e.