1. Mbeti ti Apocalypse atene nyen na ndö ti awato ti Nzapa?

 MBETI ti Apocalypse afa so Royaume ti Nzapa akomanse ti komande na yayu awe nga so a tomba Satan kâ awe (Apoc. 12:1-9). Ye so aga na siriri na yayu, me a ga na akpale na e. Ndali ti nyen? Ndali ti so Satan ayeke na ngonzo nga lo yeke sara bira na awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo na sese ge.—Apoc. 12:12, 15, 17.

2. Nyen la ayeke aidé e ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah?

² Tongana nyen la e peut ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah atâa so Satan ayeke sara bira na e? (Apoc. 13:10). Mbeni ye so ayeke aidé e ayeke ti hinga ye so ayeke si kekereke. Na tapande, na mbeti ti Apocalypse, bazengele Jean afa ambeni ye ti nzoni so e yeke wara fafadeso. Mbeni ye ti nzoni so ayeke so a yeke futi awato ti Nzapa. Zia e bâ tongana nyen la mbeti ti Apocalypse afa awato so nga ye so ayeke si ande na ala.

3. Mbeti ti Apocalypse asara tënë ti aye wa na lege ti afä?

³ Kozo versê ti mbeti ti Apocalypse afa na e so aye so e gue ti diko ni, a fa ni na e “na lege ti afä”, so ti tene, na lege ti atapande (Apoc. 1:1). Na mbeti ti Apocalypse, e diko aversê so asara tënë ti anyama ti ngonda nde nde so aye ti sara tënë ti awato ti Nzapa. Na tapande, a sara tënë ti ‘mbeni nyama ti ngonda so alondo na yâ ti ngu-ingo’. Lo yeke na “adidi bale-oko na ali mbasambala.” (Apoc. 13:1). Na pekoni, a sara tënë ti “mbeni nyama ti ngonda ni nde so alondo na yâ ti sese”. Lo sara tënë tongana mbeni sioni nyama so akpa ngbo nga “lo sara si wâ alondo na yayu adescend”. (Apoc. 13:11-13). Na pekoni,  e bâ mbeni nyama ti ngonda nde, “mbeni bengba nyama ti ngonda”, so mbeni wali-ndumba aduti na ndö ti lo. Anyama ti ngonda ota so aduti fä ti azo so atiri na Jéhovah Nzapa nga na Royaume ti lo teti angu mingi. Tongaso, a yeke kota ye ti tene e hinga ala yeke azo wa.—Apoc. 17:1, 3.

4-5. Tongana nyen la ye so a tene na Daniel 7:15-17 a-aidé e ti mä yâ ti afä so?

⁴ Kozo si e hinga azo so ayeke awato so, e doit ti comprendre tënë so a tene na lege ti fä. Nzoni lege ti comprendre ni ayeke ti zia si Bible wani afa ndani na e. Mingi ti atapande so e wara na yâ ti mbeti ti Apocalypse, ambeni mbeti ti Bible afa ndani awe. Na tapande, prophète Daniel abâ li ti lo, na lo bâ “asioni nyama osio so akono ngangu asigi na yâ ti ngu-ingo”. (Dan. 7:1-3). Daniel afa na e ye so anyama ni aye ti sara tënë ni. Asioni nyama ni aye ti sara tënë ti “agbia” osio, wala agouvernement. (Diko Daniel 7:15-17.) Fango nda ti ye so ayeke polele so a-aidé e ti comprendre so asioni nyama so mbeti ti Apocalypse asara tënë ti ala adoit nga ti sara tënë ti agouvernement.

⁵ Zia e bâ fadeso ambeni fä so mbeti ti Apocalypse afa ni. Tongana e sara ni, e yeke bâ tongana nyen la Bible a-aidé e ti hinga ndani. E yeke komanse na molongo ti anyama ti ngonda. Kozo ni, e yeke bâ a ye ti sara tënë ti azo wa. Na pekoni, e yeke bâ ye so asi na anyama so. Na nda ni, e yeke bâ aye so asi so aye ti tene nyen ndali ti e.

6. Nyama ti ngonda so ayeke na ali mbasambala, so a sara tënë ni na Apocalypse 13:1-4, aye ti sara tënë ti nyen?

⁶ Nyama ti ngonda so ayeke na ali mbasambala aye ti sara tënë ti nyen? (Diko Apocalypse 13:1-4.) E bâ so nyama ni akpa zen me agere ti lo ayeke tongana ti ours, lo yeke na yanga ti bamara nga lo yeke na adidi bale-oko. Anyama ti ngonda osio so asara tënë ti ala na Daniel chapitre 7, a fa nga ala tongaso. Me mbeti ti Apocalypse afa so gï nyama oko la ayeke na aye so kue, me anyama osio ape. Nyama ti ngonda so aye pëpe gï ti sara tënë ti mbeni gouvernement oko, wala mbeni kodro so ayeke na kota komandema na yâ ti dunia. A tene so lo yeke komande “na ndö ti akete mara kue, azo ti kodro kue, azo ti yanga ti kodro kue nga na amara kue.” Tongaso, lo doit ti duti kota ahon agouvernement kue (Apoc. 13:7). Nyama ti ngonda so adoit ti sara tënë ti agouvernement kue so akomande na ndö ti azo juska laso. *—Zo-ti. 8:9.

7. Li oko oko ti ali mbasambala ti nyama ti ngonda so aye ti sara tënë ti nyen?

⁷ Li oko oko ti ali mbasambala ti nyama ti ngonda so aye ti sara tënë ti nyen? Apocalypse chapitre 17 a-aidé e ti wara kiringo tënë ni ndali ti so a sara tënë ti image ti nyama ti ngonda so a sara tënë ti lo na Apocalypse chapitre 13. Apocalypse 17:10 atene: “Agbia ayeke mbasambala: Oku atï awe, oko angbâ, mbeni oko ade ti si pëpe, me tongana lo si ande, lo doit ti ngbâ teti kete ngoi.” Na yâ ti agouvernement kue so Satan asara na kua, a haka mbasambala na popo ni na “ali” ndali ti so ala yeke na ngangu mingi. Agouvernement so ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia akomande na ndö ti awakua ti Nzapa wala asara ye mingi na ndö ti gigi ti ala. Juska ti si na ngoi ti bazengele Jean, ala oku akomande lani awe: Égypte, Assyrie, Babylone, Médie na Perse nga na Grèce. Rome, omene ngangu komandema na yâ ti dunia, ayeke komande lani na ngoi so a fa aye so na Jean. Gouvernement  wa la ayeke duti ande mbasambala nga na ndangba ngangu komandema na yâ ti dunia, wala li ni?

8. Mbasambala li ti nyama ti ngonda ni aye ti sara tënë ti nyen?

⁸ Tongana ti so e yeke bâ ande, aprophétie so ayeke na yâ ti mbeti ti Daniel a-aidé e ti hinga mbasambala nga ndangba li ti nyama ti ngonda ni. Gouvernement wa la ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia na lâ ti nda ni so, so ti tene, na “lâ ti Seigneur”? (Apoc. 1:10). Grande-Bretagne na États-Unis abungbi aga akodro so ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia. Tongaso, e peut ti tene so a yeke mbasambala li ti nyama ti ngonda ni, so a sara tënë ni na Apocalypse 13:1-4.

9. Nyama ti ngonda so ayeke na “adidi use tongana ti molenge ti taba” aye ti sara tënë ti nyen?

⁹ Na Apocalypse chapitre 13, e manda so mbasambala li ni, so ti tene Grande-Bretagne na États-Unis so ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia, asara ye tongana mbeni nyama ti ngonda so ayeke na “adidi use tongana ti molenge ti taba, me lo komanse ti sara tënë tongana mbeni sioni nyama so akpa ngbo.” Apocalypse chapitre 16 nga na chapitre 19 airi nyama ti ngonda so “prophète ti wataka”. (Apoc. 16:13; 19:20). Nyama so ‘asara akota fä, juska lo sara si wâ alondo na yayu adescend na sese na lê ti azo kue.’ (Apoc. 13:11-15). Daniel atene mbeni tënë tongaso, so a tene Grande-Bretagne na États-Unis, so ayeke na ngangu komandema na yâ ti dunia, ayeke “buba aye ngangu mingi”. (Dan. 8:19, 23, 24). A yeke tâ gï ye so asi lani na ngoi ti Use bira so amû sese kue. Awandara ti Grande-Bretagne nga na ti États-Unis la asigi na abombe atomique use so asara si bira ni ahunzi na Japon. So Grande-Bretagne na États-Unis asigi na abombe so, ala “sara si wâ alondo na yayu adescend na sese.”

10. “Statue ti nyama ti ngonda ni” aye ti sara tënë ti nyen? (Apocalypse 13:14, 15; 17:3, 8, 11).

¹⁰ Fadeso, e bâ mbeni nyama ti ngonda nde. Lo kpa nyama ti ngonda so ayeke na ali mbasambala, me lo be ti lo. A iri lo “statue ti nyama ti ngonda ni” nga a fa lo tongana “mbeni miombe gbia ni”. * (Diko Apocalypse 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) A tene so “gbia” so ayeke lani dä, na pekoni lo girisa na lo kiri lo bâ gigi. Tënë so afa nzoni mingi ye so asi na Bendo ti gigi so ayeke maï aye ti abungbi ti poroso na yâ ti dunia kue. Kozo a iri ni lani Bungbi ti amara. Na pekoni, a girisa na ngoi ti Use bira so a mû sese kue. A kiri a bâ gigi na a iri ni Bendo ti gigi.

11. Nyen la anyama ti ngonda ayeke sara? Ngbanga ti nyen la e bezoin ti sara mbeto ti ala ape?

¹¹ Anyama ti ngonda ni, wala agouvernement, ayeke pusu azo ti ke Jéhovah nga na azo ti lo na lege ti atënë so ala tene. Na lege ti fä, ala bungbi “agbia ti sese kue so azo ayeke dä” ndali ti bira ti Harmaguédon, so ayeke “kota lâ ti Nzapa, Lo so ngangu ti lo ahon angangu kue.” (Apoc. 16:13, 14, 16). Me e doit ti sara mbeto ape. Jéhovah, kota Nzapa ti e, ayeke sara ande ye hio ti sö azo kue so amû mbage ti komandema ti lo.—Ézéch. 38:21-23.

12. Nyen la ayeke si ande na anyama so kue?

¹² Nyen la ayeke si ande na anyama so kue? Apocalypse 19:20 atene: “A gbu nyama ti ngonda ni, a gbu nga prophète ti wataka ni so ayeke sara lani afä na lê ti lo si lo yeke handa azo so awara marque ti nyama ti ngonda ni nga na ala so avoro statue ti lo. A mû ala na fini lê ti ala, a bi ala na yâ ti lac ti wâ so soufre ayeke  gbi dä.” Tongaso, na ngoi so agouvernement so, so ayeke awato ti Nzapa, angbâ ti komande, lo yeke futi ala teti lakue lakue.

13. Kpale wa la ambeni gouvernement ayeke ga na ni na aChrétien kue?

¹³ A ye ti tene nyen ndali ti e? So e yeke aChrétien, a lingbi e ngbâ be-ta-zo na Nzapa nga na Royaume ti lo (Jean 18:36). Ti sara ni, e doit ti duti nde nga e mû mbage pëpe na yâ ti atënë ti poroso ti dunia so. Me ti duti nde ayeke kete ye ape, ndali ti so agouvernement aye ti tene e mû mbage ti ala na lege ti atënë ti e nga na asarango ye ti e. Azo so ayeda ti mû maboko na agouvernement awara marque ti nyama ti ngonda ni (Apoc. 13:16, 17). Ye oko, azo kue so awara marque ni, Jéhovah ayeke yeda na ala ape nga ala yeke wara fini ti lakue lakue ape (Apoc. 14:9, 10; 20:4). Ni la, a yeke kota ye mingi ti tene e oko oko kue e ngbâ ti duti nde, atâa nyen la agouvernement asara ti pusu e ti mû maboko na ala.

14. Nyen la ahon gbungo li ti zo so bazengele Jean abâ ni na pekoni, so a sara tënë ni na Apocalypse 17:3-5?

¹⁴ Bazengele Jean atene so ‘li ti lo akpe kue’ na mbeni ye so lo bâ. Ye ni ayeke lani nyen? Mbeni wali ayeke na ndö ti mbeni oko ti asioni nyama ti gonda so (Apoc. 17:1, 2, 6). Lo yeke mbeni “kota wali-ndumba” na a iri lo “Babylone, Ngangu gbata”. Lo sara “lango-sioni na agbia ti sese”.—Diko Apocalypse 17:3-5.

15-16. “Babylone, Ngangu gbata” ayeke nyen? E hinga ni tongana nyen?

¹⁵ “Babylone, Ngangu gbata” ayeke nyen? Wali so aye ti sara tënë ti mbeni bungbi ti poroso ape ndali ti so a tene lo sara lango-sioni na akota zo ti poroso ti dunia so (Apoc. 18:9). So a tene lo yeke na ndö ti nyama ti gonda ni afa so lo yeke gi ti duti na komandema na ndö ti akota zo ti poroso. Na ndö ni, lo lingbi pëpe ti sara tënë ti abungbi ti dengo buze ti dunia ti Satan so, so aye ti wara ye mingi. A sara tënë ti ala na yâ ti mbeni chapitre ti Apocalypse na a iri ala “awadengo buze ti sese”.—Apoc. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Na yâ ti Bible, tënë “ndumba” apeut ti sara tënë ti azo so atene ala yeke voro Nzapa me so ayeke voro yanda wala na yâ ti ambeni ye ala yeke akamarade ti dunia so (1 Chron. 5:25; Jacq. 4:4). Bible atene so azo so ayeke voro Nzapa be-ta-zo ayeke tongana azo so ayeke “na sioni oko pëpe” wala “amaseka-wali so ade ti hinga koli pëpe”. (2 aCor. 11:2; Apoc. 14:4). Babylone ti ândö ayeke lani kota ndo ti vorongo nzapa ti wataka. Tongaso, Babylone, Ngangu gbata adoit ti sara tënë ti ambage nde nde kue ti vorongo nzapa ti wataka. Ti tâ tënë ni, a yeke abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue.—Apoc. 17:5, 18; bâ article « Qu’est-​ce que Babylone la Grande ? » na ndö ti jw.org.

17. Nyen la ayeke si ande na Babylone, Ngangu gbata?

¹⁷ Nyen la ayeke si ande na Babylone, Ngangu gbata? Apocalypse 17:16, 17 akiri tënë na hunda so, atene: “Adidi bale-oko so mo bâ, nga na nyama ti ngonda ni, ala yeke ke ande wali-ndumba so, na ala yeke sara si lo ngbâ na ye oko pëpe na ala zia lo terê senge, na ala yeke te ande nyama ti terê ti lo si ala yeke gbi lo kue na wâ. Biani, Nzapa azia na yâ ti bê ti ala ti sara ye so ayeke na bê ti lo.” Jéhovah ayeke pusu ande amara ti sara kua na bengba nyama ti gonda ni, so ti tene, Bendo ti gigi, ti ga na bira na terê ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue nga ti futi ala biani biani.—Apoc. 18:21-24.

18. Tongana nyen la e peut ti sara kue ti mû maboko na Babylone, Ngangu gbata na yâ ti mbeni ye oko ape?

¹⁸ A ye ti tene nyen ndali ti e? Vorongo Nzapa ti e adoit ti duti “vorongo Nzapa so  ayeke na sioni pëpe nga so saleté ayeke dä pëpe na lê ti Nzapa ti e”. (Jacq. 1:27). E ye lâ oko ape ti zia si afango ye ti wataka, amatanga ti apaïen, nzoni sarango ye ti azo so akiri na gbe ni nga sarango yorö so ayeke na yâ ti Babylone, Ngangu gbata asara ngangu na ndö ti e. E yeke ngbâ nga ti gboto mê ti azo ti “sigi na yâ ti gbata so” tongaso si ala lingbi pëpe ti wara mbage ti ngbanga so Nzapa adë na ndö ni.—Apoc. 18:4.

19. “Kota sioni nyama so akpa ngbo so terê ti lo abe tongana wâ” ayeke zo wa?

¹⁹ Mbeti ti Apocalypse asara nga tënë ti “mbeni kota sioni nyama so akpa ngbo so terê ti lo abe tongana wâ”. (Apoc. 12:3). Sioni nyama so akpa ngbo so atiri na Jésus nga na a-ange ti lo (Apoc. 12:7-9). Lo tiri na awakua ti Nzapa nga lo mû komandema na anyama ti gonda ni, wala agouvernement ti azo (Apoc. 12:17; 13:4). Sioni nyama so akpa ngbo so ayeke zo wa? A yeke “ngbo ti giriri, lo so a iri lo Zabolo na Satan”. (Apoc. 12:9; 20:2). Lo la lo yeke na ndö ti awato ti Jéhovah kue.

20. Nyen la ayeke si ande na sioni nyama so akpa ngbo so?

²⁰ Nyen la ayeke si ande na sioni nyama so akpa ngbo so? Apocalypse 20:1-3 afa so mbeni ange ayeke bi ande Satan na yâ ti mbeni kota dû so alï mingi, so ayeke tongana mbeni da ti kanga. Na ngoi so Satan ayeke na kanga so, lo yeke ‘handa amara mbeni pëpe juska ngu 1 000 ahunzi si.’ Na nda ni, a yeke bi Satan na asioni yingo ti lo na yâ ti “lac ti wâ na soufre”, so aye ti tene a yeke futi ala biani biani (Apoc. 20:10). Tara ti imaginé mbeni dunia so Satan na asioni yingo ti lo ayeke dä ape. A yeke duti ande tâ mbeni pendere ngoi mingi!

21. Ngbanga ti nyen la e peut ti duti na ngia ndali ti aye so e diko na yâ ti mbeti Apocalypse?

²¹ So e mä yâ ti afä so a sara tënë ni na yâ ti mbeti ti Apocalypse akpengba e mingi. E hinga awe awato ti Jéhovah nga na ye so ayeke si ande na ala. Biani, “ngia ayeke na zo so adiko atënë ti prophétie so na kota go, [nga na] ala so amä ni”. (Apoc. 1:3). Me na peko ti so a futi awato ti Nzapa awe, anzoni ye wa la azo so ayeke be-ta-zo ayeke wara ande? E yeke sara tënë na ndö ni na yâ ti article ti peko.