1. Kpale wa la mingi ti e awara?

 ESKÊ a si awe so mo leke ti sara mbeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah me a yeke ngangu na mo ti sara ni? b Tongana a yeke tongaso mo oko la a si na mo ape. Na tapande, Philip aye lani ti sambela nzoni nga ti sambela fani mingi, me a yeke lani ngangu na lo ti wara ngoi ti sambela. Erika aleke lani ti si na l’heure na abungbi ti fango tënë; me lo ngbâ lani ti si na retard na mingi ti abungbi ni. Fani mingi, Thomas agi lani ti diko Bible ahunzi kue. Lo tene: “Dikongo Bible ni anzere lani na mbi ape. Mbi tara ni fani ota, me mbi ngbâ gï na mbeti ti Lévitique.”

2. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e découragé ape tongana e leke ti sara mbeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah me ade e sara ni ape?

² Tongana na ndembe so mo leke ti sara mbeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah me ade mo sara ni ape, découragé ape. Mingi ni, même mbeni ye so ayeke ngangu ape so zo aleke ti sara ahunda ngoi nga ahunda effort. So mo ye ti si na ye so mo leke ti sara afa so mo bâ songo ti mo na Jéhovah na nene ni nga mo ye ti sara ye kue so mo peut ti sara ti voro lo. Jéhovah abâ na nene ni a-effort ti mo. Lo hunda na mo ti sara ye so mo peut ti sara (Ps. 103:14; Mi. 6:8). Tongaso, a yeke nzoni mo leke ti sara ye so mo peut ti sara alingbi na dutingo ti mo. Na peko ti so mo leke ti sara mbeni ye, nyen la apeut ti aidé mo ti sara ni? Zia e bâ ambeni wango so apeut ti aidé mo.

3. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti duti na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara?

³ A yeke kota ye mingi ti duti na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara. Tongana mo yeke na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara, mo yeke sara effort ti sara ni. E peut ti haka kota nzara ni na pupu so ayeke pusu mbeni bateau ti gue na ndo so aye ti gue dä. Tongana pupu ni angbâ ti ya, peut-être zo so ayeke kpe na bateau ni ayeke si na ndo so lo ye ti gue dä. Tongana pupu ni aya ngangu, lo peut ti si même hio. Legeoko nga, tongana e yeke na kota nzara ti sara ye so e leke ti sara, e peut ti sara ni. Ita David, so ayeke na Salvador, atene: “Tongana mo yeke na kota nzara ti sara mbeni ye, mo yeke sara kue ti sara ni. Mo yeke zia lege pëpe na mbeni ye ti kanga lege na mo ti si na ye so mo leke ti sara.” Tongaso, nyen la mo peut ti sara ti duti na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara?

4. Nyen la e peut ti sambela ndali ni? (aPhilippien 2:13). (Bâ nga foto.)

⁴ Sambela ti duti na kota nzara. Na lege ti yingo ti Jéhovah, lo peut ti sara si mo duti na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara. (Diko aPhilippien 2:13.) Na ambeni ngoi, e leke ti sara mbeni ye ndali ti so e hinga so a yeke nzoni e sara ni, na a yeke nzoni. Me peut-être e yeke na nzara ti sara ni ape. A yeke ye so asi lani na Ita-wali Norina, na Ouganda. Lo zia lani na gbele lo ti manda Bible na mbeni zo atâa so lo yeke na nzara ti sara ni ape ndali ti so lo bâ so lo yeke nzoni wafango ye ape. Nyen la a-aidé lani lo? Lo tene: “Mbi komanse ti hunda Jéhovah lâ oko oko ti aidé mbi ti duti na nzara mingi ti manda Bible na mbeni zo. Na oko ngoi ni, mbi gi ti maï akode ti fango ye ti mbi. Ambeni nze na pekoni, mbi bâ so mbi yeke na kota nzara ti manda Bible na mbeni zo. Na oko ngu ni, mbi komanse ti manda Bible na azo use.”

5. Nyen la e peut ti gbu li na ndö ni ti aidé e ti duti na kota nzara ti sara ye so e leke ti sara?

⁵ Gbu li na ndö ti aye so Jéhovah asara ndali ti mo (Ps. 143:5). Bazengele Paul agbu lani li na ndö ti kota nzobe ti Jéhovah na mbage ti lo, na a pusu lo ti sara kua ti Jéhovah mingi (1 aCor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14). Legeoko nga, tongana mo gbu li mingi na ndö ti aye so Jéhovah asara ndali ti mo, mo yeke duti na kota nzara ti sara ye so mo leke ti sara (Ps. 116:12). Bâ ye so a-aidé lani mbeni ita-wali na Honduras ti ga pionnier permanent tongana ti so lo leke. Lo tene: “Mbi gbu li na ndö ti kota ndoye ti Jéhovah na mbage ti mbi. Lo ga na mbi na popo ti awakua ti lo. Lo yeke bâ lege ti mbi nga lo yeke bata mbi. Mara ti gbungo li tongaso a-aidé mbi ti ye Jéhovah mingi nga asara si mbi yeke na kota nzara ti ga pionnier.”

6. Mbeni ye nde wa la apeut ti aidé e ti duti na kota nzara ti sara ye so e leke ti sara?

⁶ Zia li ti mo na ndö ti anzoni ye ti peko ti ye so mo leke ti sara. Bâ ye so a-aidé lani Erika, so e sara tënë ti lo fade, so aleke lani ti si  na abungbi ti fango tënë na l’heure. Lo tene: “Mbi ga ti bâ so, so mbi yeke si lani na retard na abungbi ti fango tënë, gbâ ti aye ahon mbi. Me tongana mbi si hio, mbi yeke wara lege ti bara aita nga mbi yeke wara ngoi ti sara lisoro na ala. Mbi yeke mä nga awango so ayeke aidé mbi ti ye fango tënë mingi nga ti fa tënë nzoni ahon ti kozo.” Erika azia lani li ti lo na ndö ti anzoni ye so lo yeke wara tongana lo si na abungbi ti fango tënë na l’heure, na lo sara ye so lo leke ti sara. Anzoni ye wa la mo peut ti zia li ti mo na ndö ni? Tongana mo leke ti maï dikongo Bible ti mo wala ti sambela nzoni ahon ti kozo, gbu li ti bâ tongana nyen la ayeke kpengba songo ti mo na Jéhovah (Ps. 145:18, 19). Tongana mo leke ti maï mbeni sarango ye ti aChrétien, zia li ti mo na ndö ti fason so a yeke sara si songo ti mo na amba ti mo aga nzoni (aCol. 3:14). Sara molongo ti araison kue so ndali ni mo ye ti si na ye so mo leke ti sara. Bi lê ti mo lakue na ndö ti molongo ti araison so mo sara ni. Thomas, so e sara tënë ti lo fade, atene: “Tongana mbi yeke na gbâ ti araison ti gi ti si na ye so mbi leke ti sara, mbi yeke sara ngangu ti si dä.”

7. Nyen la a-aidé lani Julio na wali ti lo ti sara ye so ala leke ti sara?

⁷ Mû ngoi ti duti na terê ti aita so ayeke wa mo ti si na ye so mo leke ti sara (aProv. 13:20). Bâ ye so a-aidé Julio na wali ti lo ti si na ye so ala leke ti sara so ayeke ti fa tënë mingi. Julio atene: “E soro lani akamarade so ayeke aidé e ti gi ti si na ye so e leke ti sara, nga e na ala e yeke sara lisoro na ndö ti aye ni so. Ala mingi asara awe aye so e leke ti sara, ni la awango ti ala a-aidé e mingi. Akamarade ti e ni ayeke hunda nga e na ndö ti ye so e leke ti sara nga ala yeke mû na e awango na ngoi so e bezoin ni.”

8. Nyen la apeut ti si tongana e yeke gi ti sara mbeni ye so e leke ti sara gï na ngoi so e yeke na nzara ti sara ni? (Bâ nga foto.)

⁸ Me, e kue, na ambeni ngoi e yeke bâ so e yeke na nzara ti sara mbeni ye ape. Eskê a ye ti fa so e lingbi pëpe ti sara ye so e leke ti sara? Ên-ën. Zia e mû mbeni tapande: Pupu ayeke ye so ayeke na ngangu ti pusu mbeni bateau ti gue na ndo so aye ti gue dä. Me ngangu ti pupu ayeke nde nde, na ambeni lango peut-être pupu ayeke ya ape. Eskê a ye ti tene so zo ti kpengo na bateau ni apeut ti hon na bateau ni ape? A yeke lakue tongaso ape. Na tapande, ambeni bateau ayeke na moteur; ambeni ayeke na akâî. Zo ti kpengo na bateau ni apeut ti sara kua na aye ni so ti si na ndo so lo ye ti gue dä. E peut ti haka nzara so e yeke na ni ti sara mbeni ye na pupu, na ambeni lango nzara ni ayeke kota ahon ti ambeni. Na ambeni lango, e peut ti bâ so e yeke na nzara ape ti sara ye so e leke ti sara. Tongaso, tongana e gi ti sara ye so e leke ti sara gï na ngoi so e yeke na nzara ti sara ni, e peut ti sara ni lâ oko ape. Me gï tongana ti so mbeni zo ti kpengo na bateau ayeke  sara ambeni ye ti si na ndo so lo ye ti si dä, e peut ti ngbâ ti sara ye so e leke ti sara même na ngoi so e yeke na nzara ti sara ni ape. A peut ti duti kete ye ape, me e yeke duti na ngia tongana e si na ye so e leke ti sara. Kozo si e sara tënë na ndö ti aye so e peut ti sara, zia e kiri tënë na mbeni hunda so apeut ti londo.

9. Eskê a yeke sioni ti ngbâ ti gi ti sara ye so e leke ti sara na ngoi so e bâ so e yeke na nzara ti sara ni ape? Fa ngbanga ti nyen la mo tene tongaso.

⁹ Jéhovah aye ti tene e sara na lo na ngia nga na bê ti e wani (Ps. 100:2; 2 aCor. 9:7). Tongaso, eskê a yeke nzoni ti ngbâ ti gi ti sara ye so e leke ti sara na ngoi so e bâ so e yeke na nzara ti sara ni ape? Bâ tapande ti bazengele Paul. Lo tene: “Mbi pika terê ti mbi na mbi sara lo tongana ngbâa.” (1 aCor. 9:25-27). Même na ngoi so Paul ayeke na nzara ape ti sara ye so Jéhovah aye, lo sara effort ti sara ni. Eskê aye so Paul asara azia ngia na bê ti Jéhovah? En. Jéhovah afuta lani lo ndali ti a-effort so lo sara.—2 Tim. 4:7,8.

10. Anzoni ye wa la e yeke wara tongana e gi ti sara ye so e leke ti sara même tongana e yeke na nzara ti sara ni ape?

¹⁰ Legeoko nga, Jéhovah ayeke na ngia ti bâ a-effort so e yeke sara ti sara ye so e leke ti sara même na ngoi so e yeke na nzara ti sara ni ape. Lo yeke na ngia ndali ti so même tongana lakue la a nzere na e ape ti sara ye so e sara, lo hinga so e sara ni ndali ti so e ye lo. Gï tongana ti so Jéhovah asara lani tufa na ndö ti Paul, Lo yeke sara nga tufa na ndö ti e ndali ti a-effort so e sara (Ps. 126:5). Tongana e bâ so Jéhovah asara tufa na ndö ti e, e peut même ti komanse ti duti na nzara ti sara ye so e leke ti sara. Ita-wali Lucyna, na Pologne, atene: “Na ambeni ngoi, mbi ye ti gue na fango tënë ape, mbilimbili na ngoi so mbi fatigué. Me ngia so mbi wara na peko ti so mbi gue na fango tënë ayeke mbeni cadeau so ahon gbungo li ti mbi.” Tongaso, zia e bâ aye so e peut ti sara tongana e bâ so nzara ti sara ye so e leke ti sara asara e ape.

11. Tongana nyen la Jéhovah apeut ti aidé e ti kanga nzara ti bê ti e?

¹¹ Sambela ti kanga nzara ti bê ti mo. Mingi ni, ti kanga nzara ti bê aye ti tene ti ke ti sara ye so ayeke sioni. Me, e bezoin nga ti kanga nzara ti bê ti e si apusu e ti sara nzoni ye, mbilimbili tongana ye so e ye ti sara ayeke ngangu wala e ye ti sara ni ape. Girisa ape so kangango nzara ti bê ayeke mbage ti lengo ti yingo, tongaso hunda Jéhovah ti mû na mo yingo vulu ti aidé mo ti gi ti duti na kpengba sarango ye so (Luc 11:13; aGal. 5:22, 23). David, so e sara tënë ti lo fade, afa tongana nyen la sambela a-aidé lo. Lo ye lani ti manda ye lo wani lakue. Lo tene: “Mbi hunda Jéhovah ti aidé mbi ti kanga nzara ti bê ti mbi. Grâce na mungo maboko ti lo, mbi wara lege ti komanse mbeni nzoni kapa ti mandango ye nga mbi yeke sara ni lakue.”

12. Tongana nyen la Zo-ti-fa-tene 11:4 a-aidé e ti si na ye so e leke ti sara?

¹² Ku pëpe ti tene ye kue atambela nzoni si. Na yâ ti dunia so, lâ oko ye kue ayeke tambela nzoni ape. Tongana e ku ti tene ye kue atambela nzoni si, e peut lâ oko ape ti si na ye so e leke sara. (Diko Zo-ti-fa-tene 11:4.) Ita-koli Dayniel atene: “Mbeni ngoi so ye kue atambela nzoni ayeke dä ape. Tongaso, a yeke nzoni e ku ape, a yeke nzoni e komanse ye so e ye ti sara.” Mbeni ita-koli na Ouganda, so iri ti lo ayeke Paul, afa mbeni raison so ndali ni a yeke nzoni e ku ape ti sara ye so e leke ti sara. Lo tene: “Tongana e komanse ti sara ye so e leke ti sara atâa a yeke kete ye ape, Jéhovah ayeke aidé e ti sara ni.”—Mal. 3:10.

13. Ngbanga ti nyen la a peut ti duti nzoni ti komanse ti sara aye so mo leke ti sara kete kete?

¹³ Komanse kete kete. Peut-être e yeke na  nzara ape ti sara ye so e leke ti sara ndali ti so na bango ni a yeke ngangu mingi ti sara ni. Tongana a yeke ye so asi na mo la, eskê mo peut ti komanse kete kete? Tongana ye so mo ye ti sara ayeke ti gi ti duti na mbeni sarango ye ti aChrétien, mo peut ti komanse ti duti na ni na yâ ti akete kete ye. Tongana ye so mo ye ti sara ayeke ti diko Bible ahunzi kue, eskê mo peut ti komanse ti diko ni kete kete? A yeke lani ngangu na Thomas, so e sara tënë ti lo fade na tongo nda ni, ti si na ye so lo leke ti sara so ayeke ti diko Bible kue na yâ ti ngu oko. Lo tene: “Mbi bâ lani so mbi yeke diko gbâ ti achapitre lango oko oko. Tongaso, mbi mû desizion ti tara encore, ti so ni so, mbi leke ti diko mbage ti mbeni chapitre oko lâ na lâ nga ti gbu li na ndö ni. A sara si dikongo ni akomanse ti nzere na mbi.” Na ngoi so dikongo Bible anzere na Thomas mingi, lo mû ngoi mingi ti diko ni. Na nda ni, lo diko Bible ahunzi kue. c

14. Nyen la apeut ti kanga lege na e ti si na ye so e leke ti sara?

¹⁴ Mawa ni ayeke so, atâa e yeke na kota nzara ti si na ye so e leke ti sara wala e kanga nzara ti bê ti e ti si dä, ambeni ye apeut ti kanga lege na e. Na tapande, ‘ye so e ku terê ti e na ni pëpe’ apeut ti mû ngoi so e bezoin ni ti sara ye so e leke ti sara (Zo-ti. 9:11). E peut ti wara mbeni kpale so asara si e découragé nga e yeke na ngangu mingi ape (aProv. 24:10). So e yeke mbilimbili-kue ape, e peut ti sara afaute so asara si a yeke ngangu mingi na e ti si na ye so e leke ti sara (aRom. 7:23). Wala e peut ti fatigué (Mat. 26:43). Nyen la e peut ti sara ti hon ndö ti mbeni ye so aye ti kanga lege na e?

15. Tongana mbeni ye akanga lege na e, eskê a ye ti tene so awe la? Fa ndani so mo tene tongaso. (Psaume 145:14).

¹⁵ Girisa ape so tongana mbeni ye akanga lege na mo, a ye ti tene ape so awe la. Bible atene so e peut ti wara akpale fani mingi. Ye oko, a fa nga polele so e peut ti kiri  ti londo, mbilimbili grâce na mungo maboko ti Jéhovah. (Diko Psaume 145:14.) Ita-koli Philip, so e sara tënë ti lo fade, atene: “Mbi zia li ti mbi pëpe na ndö ti angoi so mbi si pëpe na ye so mbi leke ti sara. Me mbi zia li ti mbi na ndö ti angoi so mbi kiri mbi komanse ti gi ti sara ye so mbi leke ti sara.” David, so e sara tënë ti lo fade, atene: “Mbi gi ti bâ aye so akanga lege na mbi pëpe tongana akpale, me tongana alege so azi ti fa na Jéhovah so mbi ye lo mingi.” Biani, tongana mo ngbâ ti gi ti si na ye so mo leke ti sara atâa na ngoi so ayeke ngangu, mo yeke fa na Jéhovah so mo ye ti zia ngia na bê ti lo. A doit ti nzere na Jéhovah mingi so lo bâ so mo ngbâ ti sara ngangu ti sara ye so mo leke ti sara.

16. Tongana mbeni ye akanga lege na mo ti sara ye so mo leke ti sara, nyen la mo peut ti manda dä?

¹⁶ Manda ye na lege ti mbeni ye so akanga lege na mo. Gbu li na ndö ti ye so akanga lege na mo, na hunda terê ti mo: ‘Nyen la mbi peut ti sara ti tene ye ni so akiri asi ape?’ (aProv. 27:12). Me na ambeni ngoi, aye so akanga lege na mo apeut ti fa so ye so mo leke ti sara alingbi na ngangu ti mo ape. Tongana mo bâ tongaso, mo peut ti kiri ti bâ ye so mo leke ti sara ti bâ wala alingbi na ngangu ti mo. d Jéhovah ayeke tene ande ape so ye so mo leke ti sara akara mo.—2 aCor. 8:12.

17. Ngbanga ti nyen la a yeke nzoni e girisa ape aye so e sara awe?

¹⁷ Girisa ape aye so mo sara awe. Bible atene: “Nzapa ayeke kirikiri pëpe si lo girisa kusala ti ala.” (aHéb. 6:10). Tongaso, a yeke nzoni mo girisa ape aye so mo sara awe. Gbu li na ndö ti aye so mo leke ti sara so mo si dä awe, na tapande gango kamarade ti Jéhovah, fango tënë ti lo na azo wala warango batême. So ândö mo leke ti sara ambeni ye na yâ ti kua ti Jéhovah na mo sara ni, mo peut ti sara aye so mo leke ti sara na ndembe so.—aPhil. 3:16.

18. Nyen la a yeke nzoni e girisa ape ti sara na ngoi so e e yeke gi ti sara ye so e leke ti sara? (Bâ nga foto.)

¹⁸ Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mo peut ti sara ye so mo leke ti sara, gï tongana ti so mbeni zo ti kpengo na bateau ayeke na ngia ti si na ndo so lo ye ti gue dä. Me, girisa ape so voyage anzere nga na gbâ ti azo ti kpengo na bateau. Legeoko nga, na ngoi so mo yeke gi ti sara ye so mo leke ti sara na yâ ti kua ti Jéhovah, girisa ape ti bâ tongana nyen la Jéhovah a-aidé mo nga lo sara tufa na ndö ti mo, ye so ayeke sara si mo duti na ngia (2 aCor. 4:7). Tongana mo découragé ape mo yeke wara ande gbâ ti atufa.—aGal. 6:9.