1. E lingbi ti wara ndara tongana nyen? Anzoni ye ti peko ni ayeke so wa?

NDARA alondo na Jéhovah na lo yeke mû ndara ti lo mingi na azo. Jacques 1:5 atene: “Tongana ndara amanke mbeni zo na popo ti ala, zia lo ngbâ ti hunda ni na Nzapa, ngbanga ti so Nzapa ayeke mû ye mingi na azo kue na lo yeke suku ndali ni pëpe.” Mbeni lege ti tene e wara ndara ti Nzapa ayeke ti yeda ti tene lo fa lege na e. Tongana e sara tongaso, a yeke bata e si e sara pëpe asioni ye nga a yeke mû maboko na e ti ngbâ nduru na Jéhovah (aProv. 2:10-12). Ye ti peko ni ayeke so, e yeke “ngbâ na yâ ti ndoye ti Nzapa na ngoi so [e] yeke ku ti . . . wara fini ti lakue lakue.”​—Jude 21.

2. Tongana nyen la e lingbi ti ye fango lege ti Nzapa mingi?

² Ye oko, ndali ti so e yeke mbilimbili-kue ape wala ndali ti fason so a bata na e wala ndali ti ambeni ye nde, a lingbi ti duti ngangu na e na ambeni ngoi ti yeda ti tene a fa lege na e wala ti bâ ni tongana nzoni ye. E yeke ye fango lege ti Nzapa mingi tongana e bâ anzoni ye ti peko ni na yâ ti fini ti e. Anzoni ye ni so afa so Nzapa aye e mingi. A-Proverbe 3:11, 12 atene: “Molenge ti mbi, tongana Jéhovah agi ti fa lege na mo, mo ke pëpe . . . ndali ti so azo so Jéhovah aye ala, lo suku na ala.” Zia e girisa lâ oko ape so Nzapa aye nzoni ti e mingi. (Diko aHébreu 12:5-11.) Ndali ti so Nzapa ahinga e nzoni mingi, fango lege ti lo ayeke lakue na lege ni na ayeke ye so e yeke tâ na bezoin ni. Na yâ ti article so e yeke bâ ambage osio ti fango lege: (1) fango  lege na terê ti e wani, (2) fango lege ti ababâ na amama, (3) fango lege na yâ ti congrégation nga (4) ye so ason mingi ahon songo ti peko ti fango lege.

3. Molenge ayeke hinga ti fa lege na terê ti lo tongana nyen? Mû mbeni tapande ti fa ni.

³ Tongana e fa lege na terê ti e, e yeke sara ye nga e yeke gbu li ti e nzoni. A dü e dungo na fango lege na terê ti e ape. A lingbi e manda ni mandango. Na tapande, na ngoi so molenge ayeke manda ti kpe na vélo, babâ wala mama ti lo ayeke gbu ka vélo ni ti tene ague kirikiri ape. Me tongana molenge ni akomanse ti kpe na ni kete kete, na ambeni ngoi babâ wala mama ni ayeke zi maboko na terê ti vélo ni. Babâ wala mama ni ayeke zi maboko na terê ni biani biani tongana molenge ni akomanse ti kpe na ni nzoni. Legeoko nga, tongana ababâ na amama akanga bê nga ala fa ye na amolenge ti ala alingbi “na fango lege nga na wango ti gbotongo mê so alondo na Jéhovah”, ala yeke mû maboko na amolenge ti ala ti fa lege na terê ti ala nga ala yeke wara ndara.​—aÉph. 6:4.

4, 5. (a) Ngbanga ti nyen la ti fa lege na terê ti e ayeke mbeni kota mbage ti “fini zo”? (b) Ngbanga ti nyen la a lingbi e découragé ape même tongana e “tï fani mbasambala”?

⁴ Ti azo so ahinga Jéhovah na ngoi so ala kono awe ayeke nga tongaso. Tâ tënë, peut-être na yâ ti ambeni ye ala yeke fa lege na terê ti ala. Ye oko, na lege ti yingo ade ala ga abiazo ape. Me ala lingbi ti maï ti ga abiazo tongana ala yeke manda ti sara ye tongana Christ nga ala yü “fini zo”. (aÉph. 4:23, 24). Tongana e fa lege na terê ti e ayeke mû maboko na e “ti ke asarango ye so ayeke nde na ye so Nzapa aye, ti ke anzara ti dunia so . . . ti tene na lege ti dutingo ti e, e bata bibe ti e nzoni, e sara ye ti mbilimbili nga e voro Nzapa na bê ti e kue na yâ ti aye ti ngoi ti laso”.​—Tite 2:12.

⁵ Ye oko, e kue siokpari ayeke na terê ti e (Zo-ti. 7:20). So aye ti tene so tongana e sara mbeni faute afa so e fa lege nzoni na terê ti e ape wala e fa lege na terê ti e oko ape? A yeke tongaso ape. A-Proverbe 24:16 atene: “Zo ti mbilimbili apeut ti tï fani mbasambala, me lo yeke kiri ti londo.” Nyen la ayeke mû maboko na lo ti “kiri ti londo”? Lo yeke londo na ngangu ti lo wani ape, me na ngangu ti yingo ti Nzapa. (Diko aPhilippien 4:13.) Kangango nzara ti bê, so ayeke mbage ti lengo ti yingo ti Nzapa, ague oko na fango lege na terê ti e wani.

6. Tongana nyen la e lingbi ti ga nzoni wamandango Bible? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

⁶ Kota ye so ayeke mû maboko na zo ti fa lege na terê ti lo ayeke sambela, mandango Bible nga na gbungo li. Ka tongana a yeke ngangu na mo ti manda Bible wala mo ye ti manda ni ape? Découragé ape. Tongana mo zia lege na Jéhovah, lo yeke mû maboko na mo ti “duti na kota nzara” ti Bible (1 Pi. 2:2). Kozoni, sambela Jéhovah ti mû maboko na mo ti fa lege na terê ti mo ti wara ngoi ti manda Bible. Na pekoni, sara ye alingbi na sambela ti mo, peut-être mo peut ti komanse ti manda Bible gï na yâ ti penze-ngbonga kete. Yeke yeke, a yeke duti ngangu na mo ape ti manda Bible nga a yeke nzere na mo mingi ti manda ni. Mo yeke ye ande mingi ngoi so mo mû ti gbu li ti mo na ndö ti apendere pensé ti Jéhovah.​—1 Tim. 4:15.

7. Tongana nyen la ti fa lege na terê ti e ayeke mû maboko na e ti sara ye so e leke ti sara na lege ti yingo?

⁷ Ti fa lege na terê ti e ayeke mû maboko na e ti sara aye so e leke ti sara na lege ti yingo. Na tapande, mbeni babâ abâ so lo yapu encore na kua ti fango tënë ape, tongaso lo leke na bê ti lo ti ga pionnier permanent. Tongana nyen la fango lege na terê ti lo wani amû maboko na lo? Lo diko a-article so asara tënë na ndö ti kua ti pionnier na yâ ti apériodique ti e nga lo sambela ndali ti kua ti pionnier ni. Sarango tongaso asara si songo ti lo na Jéhovah akpengba. Lo sara nga kua ti pionnier auxiliaire na  ngoi so lege azi na lo. Lo zia pëpe si mbeni ye akanga lege na lo; me lo zia li ti lo gï na ndö ti ye so lo leke ti sara. Ambeni ngoi na pekoni, lo ga pionnier permanent

8-10. Nyen la alingbi ti mû maboko na ababâ na amama ti fa na amolenge ti ala ti sara na Jéhovah? Fa mbeni tapande.

⁸ Ababâ na amama ayeke na kota kua ti bata amolenge ti ala ‘alingbi na fango lege nga na wango ti gbotongo mê so alondo na Jéhovah.’ (aÉph. 6:4). Kua so ayeke ngangu mingi na yâ ti dunia ti laso (2 Tim. 3:1-5). Na ngoi so a dü amolenge, ala hinga nzoni na sioni ape. A dü ala na conscience, me a lingbi a fa lege na conscience ti ala ni (aRom. 2:14, 15). Mbeni mbeti so asara tënë na ndö ti Bible atene so tënë ti Grec so a kiri peko ni na “fango lege”, a lingbi ti kiri peko ni na “maïngo ti mbeni molenge.”

⁹ Amolenge so a fa lege na ala na ndoye ayeke bâ ka so ala yeke nzoni. Ala yeke manda so na yâ ti aye kue la zo ayeke na liberté ape nga adesizion so zo amû nga na asarango ye ti zo alingbi ti ga na nzoni ye wala sioni ye. Tongaso, a yeke kota ye ti tene ababâ na amama so ayeke aChrétien agi fango lege ti Jéhovah. Girisa ape so akode ti fango lege na amolenge ayeke nde nde alingbi na ando ni nga na angoi ni. Ye oko, ababâ na amama so amä Nzapa ayeke imaginé pëpe ye so ayeke nzoni ala sara wala ala yeke zia bê ti ala pëpe na ndö ti hingango ye wala ndara ti azo.

¹⁰ E lingbi ti manda ye mingi na lege ti tapande ti Noé. Na ngoi so Jéhovah atene na Noé ti leke arche, lo lingbi lani pëpe ti zia bê ti lo na ndö ti hingango ye ti lo wani. Lâ oko ade Noé aleke mbeni arche ape. Tongaso, a lingbi lo zia bê ti lo na Jéhovah. Bible atene lo sara “gï tongana ti so a hunda”, wala gï tongana ti so Jéhovah atene na lo (Gen. 6:22). Nyen la asi na pekoni? Arche ni asö Noé nga na sewa ti lo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Noé azia bê ti lo na ndara ti Nzapa. Noé afa ye nzoni na amolenge ti lo nga lo zia na ala nzoni tapande, ti sara tongaso ayeke lani ngangu mingi na yâ ti sioni dunia so aga kozo na kota ngu so apika.​—Gen. 6:5.

11. Ngbanga ti nyen la a lingbi ababâ na amama asara ngangu ti fa ye na amolenge ti ala?

¹¹ Tongana mo yeke babâ wala mama tongana nyen la mo lingbi ti sara “gï tongana ti so a hunda”? Mä Jéhovah. Zia si lo fa na mo na lege ti Bible nga na bungbi ti lo tongana nyen ti bata amolenge ti mo. Tongana ngoi ayeke hon, amolenge ti mo alingbi ti kiri singila na mo ndali ti so mo bata ala tongaso. Mbeni ita-koli atene: “Mbi kiri singila mingi na babâ na mama ti mbi ndali ti fason so ala bata na mbi. Ala sara kue ti ndu bê ti mbi. Grâce na ala la mbi yeke na nzoni songo na Jéhovah.” Ye oko, atâa ngangu so ababâ na amama asara ti ndu bê ti amolenge ti ala, ambeni molenge ni azia Jéhovah. Me ababâ na amama so asara ngangu ti tene tâ tënë andu bê ti amolenge ti ala ayeke na nzoni conscience. Ala lingbi ti duti  na beku so mbeni lâ molenge ti ala so ague yongoro alingbi ti kiri na Jéhovah.

12, 13. (a) Tongana a bi mbeni molenge na gigi ti bungbi, tongana nyen la babâ na mama ti lo ayeke fa so ala mä yanga ti Nzapa? (b) Tongana nyen la mbeni sewa abâ nzoni ndali ti so babâ na mama ni amä yanga ti Jéhovah?

¹² Mbeni ye so ayeke ngangu mingi na ababâ na amama ti mä yanga dä andu songo ti ala na mbeni molenge ti ala so a bi lo na gigi ti bungbi. Bâ tapande ti mbeni mama so molenge ti lo ti wali so a bi lo na gigi aquitté yanga-da. Mama ni atene: “Mbi gi ti wara araison na yâ ti ambeti ti e, tongaso si mbi lingbi ti mû ngoi ti duti na molenge ti mbi nga na âta ti mbi.” Lo tene nga lo tene: “Me koli ti mbi amû maboko na mbi na nzoni bê ti bâ so molenge ti e ayeke na gbe ti e fadeso ape nga so a lingbi e yôro terê ti e na yâ ti aye ti lo ape.”

¹³ Ambeni ngu na pekoni, a kiri na molenge ni na bungbi. Mama ni atene: “Fadeso lo yeke iri mbi wala lo yeke tokua message na mbi lakue. Nga lo ne mbi na koli ti mbi mingi ndali ti so lo hinga so e mä lani yanga ti Nzapa. E na lo e yeke na nzoni songo.” Tongana a bi molenge ti mo na gigi, mo yeke “zia bê ti mo kue na ndö ti Jéhovah [me] pëpe na ndö ti hingango ndo ti mo wani”? (aProv. 3:5, 6). Girisa ape so fango lege ti Jéhovah afa na e so lo yeke na ndara mingi nga lo ye e mingi. Girisa lâ oko ape so lo mû lani Molenge ti lo ndali ti azo kue, ndali ti molenge ti mo kue. Nzapa aye ti tene zo kue awara fini ti lakue lakue. (Diko 2 Pierre 3:9.) Tongaso, ababâ na amama ala ngbâ ti duti na confiance so Jéhovah ayeke sara ye na lege ni nga fango lege ti lo ayeke na lege ni, même tongana sarango ye alingbi na ni ason. Ala sara ye alingbi na fango lege ti Jéhovah, ala sara ye ague nde na ni ape.

14. Tongana nyen la e yeke bâ nzoni na lege ti fango lege so e wara na lege ti “zo ti batango ye so ayeke be-ta-zo”?

¹⁴ Jéhovah amû zendo ti bâ lege ti congrégation ti aChrétien, ti bata ni nga ti fa lege na ni. Lo sara ni na alege mingi. Na tapande, lo zia congrégation na gbe ti Molenge ti lo ti bâ lege ni, na Molenge ti lo azia “zo ti batango ye so ayeke be-ta-zo” ti mû kobe ti yingo na congrégation na ngoi so alingbi (Luc 12:42). “Zo ti batango ye” so ayeke fa na e anzoni ye, wala lo yeke fa lege na e. Hunda terê ti mo: ‘Fani oke la mbeni diskur wala mbeni article ti apériodique ti e apusu mbi ti changé pensé ti mbi wala sarango ye ti mbi?’ Tongana mo sara achangement ni so, mo lingbi ti duti na ngia. Mo yeke zia si Jéhovah aleke mo, wala lo fa lege na mo, ndali ti nzoni ti mo.​—aProv. 2:1-5.

15, 16. (a) Tongana nyen la e lingbi ti bâ nzoni na lege ti kua ti a-ancien? (b) Tongana nyen la e lingbi ti sara si kua ti a-ancien anzere mingi na ala?

¹⁵ Christ amû nga na congrégation “akoli tongana amatabisi”, so ti tene a-ancien ti bâ lege ti kundu ti ataba ti Nzapa (aÉph. 4:8, 11-13). Tongana nyen la e lingbi ti bâ nzoni na lege ti kua ti a-ancien? E lingbi ti mû tapande ti mabe ti ala nga na ti nzoni sarango ye ti ala, nga e lingbi ti sara ye alingbi na awango so ala mû na e na lege ti Bible. (Diko aHébreu 13:7, 17.) Girisa ape so a-ancien aye e mingi nga ala ye ti tene e maï na lege ti yingo. Na tapande, tongana ala bâ so e yeke manke bungbi wala e yapu tongana ti kozo ape, kite ayeke dä ape so ala yeke mû maboko na e hio. Ala yeke mä e nzoni, na pekoni na ndoye ala yeke kpengba e nga ala yeke mû na e awango ti ndara na lege ti Bible. Eskê mo bâ mungo maboko ti ala tongana mbeni ye so afa so Jéhovah aye mo?

¹⁶ Girisa ape so a-ancien alingbi ti bâ so a yeke kete ye ape na ala ti mû na e awango so e bezoin ni. Na tapande, bâ so a doit lani ti duti kete ye ape na prophète Nathan ti sara tënë na Gbia David so agi lani ti honde kota siokpari so lo sara (2 Sam. 12:1-14). Legeoko nga, Paul adoit lani ti sara ye na mbeto ape si lo kiri na Pierre, so ayeke oko ti abazengele 12, na nzoni lege ndali ti so lo sara ye nzoni na aChrétien  so ayeke aJuif ahon ala so ayeke aJuif ape (aGal. 2:11-14). Tongaso, tongana nyen la mo lingbi ti yapu kua na a-ancien na yâ ti congrégation? Sara terê ti mo kete, duti zo so a yeke ngangu ape ti sara tënë na lo nga kiri singila. Bâ mungo maboko ti ala tongana mbeni ye so afa so Nzapa aye mo. Mo yeke bâ nzoni na pekoni nga a yeke nzere mingi na a-ancien ti sara kua ti ala.

17. Tongana nyen la mbeni ita-wali abâ nzoni na lege ti mungo maboko so a-ancien amû na lo na ndoye?

¹⁷ Mbeni ita-wali abâ so a yeke ngangu na lo ti ye Jéhovah ndali ti ambeni ye so asi na lo ândö. Lo tene: “Tongana aye so asi na mbi ândö nga na ambeni kpale asara si vundu ahon ndö ti mbi, mbi bâ so a lingbi mbi sara lisoro na a-ancien. Ala sara ngonzo na terê ti mbi ape wala ala kasa mbi ape, me ala dë bê ti mbi nga ala kpengba mbi. Lakue na peko ti bungbi, atâa ala yeke na kua mingi, kamême mbeni oko ayeke hunda mbi ti bâ wala mbi yeke tongana nyen. Ndali ti aye so asi na mbi ândö, mbi bâ so mbi kpa ti tene Nzapa aye mbi ape. Ye oko, tongana ngoi ayeke hon Jéhovah asara kua na congrégation nga na a-ancien ti fa so lo ye mbi. Mbi sambela ti zia lo lâ oko ape.”

18, 19. Nyen la ason mingi ahon songo ti ye so alingbi ti ga na peko ti fango lege. Mû mbeni tapande ti fa ni.

¹⁸ Atâa so fango lege alingbi ti son, mbeni ye ayeke dä so ason même mingi ahon ni: sioni so alingbi ti si tongana e ke fango lege (aHéb. 12:11). Gbu li ti mo na ndö ti atapande use: Ti Caïn na ti Gbia Sédécias. Na ngoi so Caïn ake Abel na bê ti lo juska lo ye ti fâ lo, Nzapa agboto mê ti lo, atene: “Ngonzo ahon ndö ti mo tongaso ngbanga ti nyen? Nga vundu asara mo tongaso ngbanga ti nyen? Tongana mo kiri mo sara ye ti nzoni, mbi yeke kiri ti bâ mo na nzoni lê ape? Me tongana mo kiri mo sara ye ti nzoni pëpe, siokpari ayeke ku mo na yanga-da, nga lo ye gï ti hon ndö ti mo. Me mo, mo yeke hon ande lo na ngangu?” (Gen. 4:6, 7). Caïn ake fango lege ti Jéhovah, lo fâ ita ti lo na lo wara sioni na pekoni na yâ tanga ti fini ti lo kue (Gen. 4:11, 12). Tongana fade Caïn amä Nzapa, lo yeke wara vundu tongaso ape.

¹⁹ Sédécias ayeke lani mbeni dogbo gbia nga lo yeke sioni. Na ngoi so lo lë gbia lani, azo ti Jérusalem ayeke na yâ ti kpale. Prophète Jérémie amû wango na lo fani mingi ti zia lege ti asioni sarango ye ti lo. Me lo ke ti yeda na fango lege ti Jéhovah na ye so aga na pekoni ayeke lani tâ sioni mingi (Jér. 52:8-11). Jéhovah aye ti tene e bâ pasi senge senge tongaso ape.​—Diko Ésaïe 48:17, 18.

20. Nyen la ayeke si ande na azo so ayeda na fango lege ti Nzapa nga na azo so ake ni?

²⁰ Laso azo mingi na yâ ti dunia so abâ fango lege ti Nzapa tongana ye ti ngia nga ala sara sanka ni. Me na yâ ti ngoi kete, azo so ake fango lege ti Nzapa ayeke bâ pasi ti peko ni (aProv. 1:24-31). Tongaso, zia e ‘yeda na lege so a fa na e si e ga azo ti ndara’. Tongana ti so aProverbe 4:13 atene, “lege so a fa na mo, gbu ni ngangu; zia ni ahon pëpe. Bata ni nzoni, ndali ti so a yeke fini ti mo la.”