Gue na tënë ti yâ ni

Gue na li ti atënë ni

GIGI TI MBENI ZO

Jéhovah azia mbi lâ oko ape

Jéhovah azia mbi lâ oko ape

Mbi yeke lani na popo ti akete molenge ti wali osio so a soro ala ti mû afleur na Adolf Hitler na peko ti diskur so lo mû na mbeni ngoi. A soro mbi lani ngbanga ti nyen? Babâ ti mbi aye lani tënë ti akua ti aNazi mingi nga lo yeke lani chauffeur ti mbeni kota zo ti kama-poroso ti aNazi ti ndo so e yeke dä. Mama ti mbi ayeke lani Catholique na lo ye lani ti tene mbi ga sœur. Mbi ga Nazi ape mbi ga nga sœur ape atâa so ayeke ye so babâ na mama ti mbi apusu mbi ti sara ni. Zia mbi fa na ala raison ni.

MBI kono na Graz, na Australie. Na ngu mbasambala, a tokua mbi na ekole so a yeke fa tënë ti Nzapa na azo dä. Me kâ, bê ti mbi ason na bango aprêtre na asœur so ayeke sara lango-sioni. Tongaso, na peko ti so mbi sara ngu oko kâ mama ti mbi ayeda ti tene mbi sigi.

Sewa ti e, Babâ ayü bongo ti lo ti aturugu

Ambeni ngoi na pekoni, a tokua mbi na mbeni ekole so a-élève ni ayeke lango kâ. Na mbeni bï, Babâ aga na ekole ni ti mû mbi si mbeni ye asi na mbi ape ndali ti so a yeke bi abombe na yâ ti kodro ni. E kpe e gue na kete gbata ti Schladming. Gï so e si na yâ ti gbata ni na e fâ mbeni pont, a bi bombe na ndö ti pont ni. Na mbeni ngoi, a-avion so ayeke huru nduru na sese apika ngombe na ndö ti mbi na âta ti mbi ti wali na ngoi so e yeke na yâ ti lacour ti e. Na ngoi so bira ni ahunzi, na bango ni azo ti eglize nga na azo ti gouvernement amû maboko na e ape.

MBI MANDA TI HINGA NZAPA SO AYEKE MÛ MABOKO NA ZO LAKUE

Na ngu 1950, mbeni Témoin ti Jéhovah akomanse ti manda Bible na mama ti mbi. Mbi yeke mä lani alisoro ti ala ni nga mbi na Mama e yeke gue na ambeni bungbi ti congrégation. So lo hinga na bê ti lo kue so aTémoin ti Jéhovah ayeke tene tâ tënë, lo wara batême na ngu 1952.

Na ngoi ni so, na mbi congrégation ti ndo ni so akpa mbeni ndo so gï ambakoro-wali la ayeke wara terê dä. Ye oko, ambeni ngoi na pekoni, e gue na mbeni congrégation so gbâ ti amaseka ayeke dä me pëpe gï ambakoro-wali. Na ngoi so e kiri na Graz, mbi komanse ti gue na abungbi kue, kete na pekoni, mbi kue mbi ga ti hinga so aye so mbi yeke manda lani ayeke tâ tënë. Mbi ga ti hinga nga Jéhovah tongana Nzapa so ayeke mû maboko lakue na awakua ti lo. Lo yeke sara ni même na ngoi so e oko e tingbi na akpale so e bâ so ayeke ngangu na e.​—Ps. 3:5, 6.

Mbi ye lani ti fa tâ tënë na azo. Mbi komanse ti fa ni na aita ti mbi. Ayaya ti mbi ti wali osio aquitté lani yanga-da ala gue ti sara kua ti fango mbeti. Mbi gue mbi bâ ala na yâ ti akete kodro nde nde so ala yeke dä nga mbi wa ala ti manda Bible. Na nda ni, aita ti mbi kue amanda Bible na ala ga aTémoin ti Jéhovah.

Yenga use na peko ti so mbi komanse ti fa tënë da na da, mbi wara mbeni wali so ayeke na ngu 30 tongaso mbi komanse ti manda Bible na lo. Lo gue na li ni lo wara batême, nga ambeni ngoi na pekoni, koli ti lo nga na amolenge ti lo ti koli use asara nga tongaso. Étude ni so akpengba mabe ti mbi. Ngbanga ti nyen? Mbeni zo asara lani étude ti Bible na mbi ape. Mbi doit ti leke terê ti mbi nzoni ndali ti aye ti manda ni oko oko kue. Mbi sara ni kozoni kue ti fa ye na mbi wani tongaso si na pekoni mbi lingbi ti fa ye na zo so mbi yeke manda Bible na lo. Ye so asara si mbi kiri mbi mä yâ ti tâ tënë nzoni mingi. Na avril ngu 1954, mbi fa na lê ti azo kue so mbi mû terê ti mbi na Nzapa awe na lege so mbi wara batême.

“AZO ASARA YE TI NGANGU NA E, ME A DÖ E A ZIA GÏ TONGASO PËPE”

Na ngu 1955, mbi gue na a-assemblée internationale na Allemagne, France nga na Angleterre. Na ngoi so mbi yeke na Londres, mbi wara terê na Albert Schroeder. Lo yeke lani wafango ye na Ekole ti Galaad ti Mandango Bible, na pekoni lo ga membre ti Bebungbi. Na ngoi so e sara vizite na Musée ti Grande-Bretagne, Ita Schroeder afa na e ambeni manuscrit ti Bible. Na yâ ti amanuscrit ni, mo yeke wara iri ti Nzapa so a sû ni na Hébreu nga lo fa na e nene ti amanuscrit ni. Ye so andu bê ti mbi mingi na apusu mbi ti kiri ti ye Jéhovah nga na tâ tënë mingi, a sara si mbi leke na bê ti mbi mingi ahon ti kozo ti ngbâ ti sara si tâ tënë ti Bible amû ndo.

Mbi na mba ti mbi (na mbage ti koli), so e yeke sara kua ti pionnier spécial na Mistelbach, na Autriche

Mbi komanse ti sara kua ti pionnier na lango 1 ti janvier, ngu 1956. Nze osio na pekoni, a tisa mbi ti sara kua ti pionnier spécial na Autriche. Na ngoi ni so, Témoin oko ayeke na Mistelbach ape, ndo so a tokua mbi dä. Me mbi wara mbeni kpale so ayeke nde. Asarango ye ti mbi na ti mba ti mbi pionnier so mbi na lo e yeke sara kua ayeke nde nde. Mbi ga lani nduru ti wara ngu 19 na mbi londo na kota gbata; lo yeke ti lo na ngu 25 na lo londo na kete kodro. Mbi ye lani ti zingo hio na ndapre ape; lo ye ti lo ti zingo hio. Na lakui, mbi ye mingi ti ngbâ ti duti aninga; lo ye ti lo ti gue ti lango hio. Me, na sarango ye alingbi na awango ti Bible, e hon ndö ti asarango ye ti e so ayeke nde nde nga e sara kua ti e ti pionnier na ngia.

Biani, e wara lani ambeni kota kpale. A sara même ye ti ngangu na e, me “a dö e a zia gï tongaso pëpe”. (2 aCor. 4:7-9). Mbeni lâ, na ngoi so e yeke fa tënë na yâ ti mbeni kete kodro, azo ti kodro ni azi ambo ti ala na terê ti e. Hio akota mbo ni angoro mbi na mba ti mbi ni, ala yeke dekongo nga ala zi pembe ti ala. E gbu maboko ti mba, na mbi sambela même Jéhovah, mbi tene: “Pardon Jéhovah, tongana ala te e, zia e kui hio.” Na ngoi so ambo ni asi nduru na e, ala luti, ala yengi damba ti ala na ala hon. E bâ lani so Jéhovah la abata e. Na pekoni, e fa tënë na yâ ti kete kodro ni na a nzere na e so azo ni ayeda ti mä e. Peut-être li ti ala akpe lani so ambo ni asara sioni na e ape so wala ndali ti so e gbu ngangu atâa so ye so asi so asara e mbeto. Na nda ni ambeni na popo ti ala aga aTémoin.

Mbeni ye ni nde so asara e mbeto. Mbeni lâ wa ti da ti e aga na yanga-da lo soulé, lo tene lo yeke fâ e nga lo tene e yeke son li ti avoizin. Wali ti lo agi ti dë bê ti lo me kue gbä. E yeke na chambre ti e na nduzu la e yeke mä aye ni so. E zia achaise na peko ti porte ti e ti tene zo azi ni ape na e komanse ti leke avalise ti bongo ti e. Na ngoi so e zi yanga-da, wa ti da ti e ni aluti na ndö ti escalier na nduzu lo gbu mbeni kota zembe. Tongaso, e kpe e sigi na porte ti peko da, e descend na yâ ti jardin na aye ti e kue si e kiri encore ape.

E gue e hunda chambre na mbeni hôtel. E lango na hôtel ni nduru na ngu oko na amû maboko na kua ti e ti fango tënë. Tongana nyen? Hôtel ni ayeke na milieu ti gbata ni nga ambeni zo so e yeke manda Bible na ala aye ti manda Bible ni na hôtel ni. Kete na pekoni, yenga oko oko e komanse ti sara bungbi ti mandango buku nga e manda Tour ti Ba Ndo na yâ ti chambre ti e na hôtel ni na azo 15 tongaso aga dä.

E ngbâ na Mistelbach ahon ngu oko. Na pekoni, a tokua mbi na Feldbach, na sud-est ti Graz. Mbi wara mbeni fini pionnier ti tene mbi na lo e sara kua, me kâ nga congrégation ayeke dä ape. E lango na yâ ti mbeni kete chambre na use étage ti da so a sara na keke. Pupu ayeke lï na yâ ti adû so ayeke na popo ti akeke so a sara na da ni na ayeke sara bruit, tongaso e gi ti mû ambeti-sango ti kanga na adû ni. E doit nga ti gue ti tö ngu na dû ti ngu. Na a yeke nzoni ti tene e sara tongaso. Na yâ ti anze kete, mbeni groupe abâ gigi. Na nda ni, amembre 30 ti mbeni fami so e manda Bible na ala aga na yâ ti tâ tënë.

Aye so asi so asara si mbi kiri singila mingi na Jéhovah so ayeke mû maboko lakue na azo so ayeke sara akua ti Royaume. Même tongana azo alingbi ti mû maboko na e ape, Jéhovah ayeke lakue dä.​—Ps. 121:1-3.

NZAPA AMÛ MABOKO NA MBI NA LEGE TI ‘MABOKO TI LO TI KOLI SO LO YEKE SARA AYE TI MBILIMBILI NA NI’

A leke lani ti sara mbeni assemblée internationale na New York, na Yankee Stadium nga na Polo Grounds na ngu 1958. Mbi hunda ti gue dä nga filiale ti Autriche ahunda mbi wala mbi ye ti gue na klase 32 ti Ekole ti Galaad. Mbi lingbi ti ke mara ti pasa tongaso tongana nyen? Hio mbi yeda: “En!”

Na ngoi ti ekole ni, mbi duti na terê ti Martin Poetzinger. Lo gbu lani ngangu na yâ ti acamp so aNazi asara pasi na azo dä. Na pekoni, lo kue lo ga mbeni membre ti Bebungbi. Na ngoi ti ekole ni, na ambeni ngoi Martin ayeke hunda mbi yeke, atene: “Erika, tënë so aye ti tene nyen na Allemand.”

A si na milieu ti ekole ni, Nathan Knorr afa ando so a tokua e dä. A tokua mbi na Paraguay. Ndali ti so mbi de lani maseka mingi, a lingbi babâ ti mbi ayeda si mbi gue na kodro ni so. Na peko ti so lo yeda, mbi si na Paraguay na mars ngu 1959. A zia mbi na yâ ti da ti amissionnaire na Asunción na mbeni fini mba ti mbi.

A ninga ape, mbi wara terê na Walter Bright, mbeni missionnaire so asara lani klase 30 ti Ekole ti Galaad. Ambeni ngoi na pekoni, e sara mariage nga e tingbi na akpale ti gigi. Na ngoi kue so e tingbi na mbeni ngangu kpale, e yeke diko tënë so Jéhovah atene so ayeke na Ésaïe 41:10: “Sara mbeto pëpe, ndali ti so mbi yeke na mo. Gi bê ti mo pëpe, ndali ti so mbi yeke Nzapa ti mo. Mbi yeke kpengba mo.” Tënë so afa na e so tongana e sara ngangu ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa nga e zia Royaume ti lo na kozo ndo, lo yeke mû maboko na e lakue.

Ambeni ngoi na pekoni, a tokua e na mbeni ndo nduru na frontière ti Brésil. Kâ akota zo ti eglize apusu amaseka ti bi atênë na ndö ti da ti e ti missionnaire so ayeke nga nzoni ape so. Na pekoni, Walter akomanse ti manda Bible na mbeni kota zo ti lapolice. Lo sara kue ti tene aturugu ti lapolice aluti na terê ti da ti e yenga oko, na azo so ayeke sara aye ti ngangu na e ason li ti e encore ape. Kete na pekoni, e gue na yâ ti anzoni quartier so ayeke na mbage ti Brésil. Ye so amû maboko na kua ti e ndali ti so e lingbi ti sara abungbi na Paraguay nga na Brésil. Kozo ti tene e quitté ndo ni so, akete congrégation use abâ gigi.

Mbi na koli ti mbi, Walter, na ngoi so e yeke sara kua ti missionnaire na Asunción, na Paraguay

JÉHOVAH ANGBÂ TI MÛ MABOKO NA MBI

Adocteur ti mbi atene lani na mbi so mbi peut ti dü ape, me na ngu 1962 li ti e akpe so a tene na e so mbi yeke na ngo. Na nda ni e kiri e duti na Hollywood, na Floride, nduru na afami ti Walter. Teti angu mingi, mbi na Walter e peut ti sara kua ti pionnier encore ape. E doit lani ti bâ lege ti sewa ti e. Me e ngbâ ti zia aye ti Royaume na kozo ndo.​—Mat. 6:33.

Na ngoi so e si na Floride na novembre ngu 1962, li ti e akpe ti bâ so tënë ti mara asara si aita so ayeke azo vuko asara abungbi nde na aita so ayeke amunzu. Me Jéhovah asara kangbi na popo ti amara ape, na a ninga ape tënë ti mara ayeke dä encore ape na yâ ti congrégation ni. E bâ maboko ti Jéhovah na yâ ti ye so, ndali ti so laso a yeke wara gbâ ti acongrégation na ndo ni so.

Mawa ni ayeke so, Walter akui na kobela ti cancer ti cerveau na ngu 2015. Na yâ ti ngu 55 so e na lo e sara, lo yeke nzoni koli, lo ye Jéhovah nga lo mû maboko na aita-koli mingi. Mbi yeke ku kungo ti bâ lo ande na nzoni terê na ngoi so a yeke zingo lo na kuâ.​—Kus. 24:15.

A nzere na mbi mingi so mbi sara kua ti ngoi kue ngu 40, mbi wara ngia mingi nga mbi wara afuta ti peko ni. Na tapande, mbi na Walter e wara lege ti bâ batême ti azo 136 so e manda Bible na ala. E wara nga akpale. Me e bâ akpale ni so lâ oko ape tongana mbeni raison ti zia ti sara na Nzapa ti e so ayeke be-ta-zo. E ga nduru mingi na lo, na e zia bê ti e na lo ti leke akpale ni na ngoi so lo ye nga na fason so lo ye. Na lo sara ni.​—2 Tim. 4:16, 17.

Walter amanke mbi mingi, me kua ti pionnier amû maboko na mbi ti hon ndö ti kpale ni so. Fango ye na azo amû maboko na mbi mingi, même ti fa na ala beku ti zingongo ti akuâ. Biani, na yâ ti aye mingi so mbi lingbi ti fa ni kue ape, Jéhovah azia mbi lâ oko ape. Lo sara ye alingbi na tënë ti yanga ti lo, lo mû maboko na mbi, lo kpengba mbi nga lo gbu mbi na “maboko ti [lo] ti koli, so [lo] yeke sara aye ti mbilimbili na ni.”​—És. 41:10.