1. Ti gue oko na 1 Pierre 3:8, ngbanga ti nyen la a nzere na e mingi ti duti na terê ti azo so atënë ti bê ti e nga na nzoni duti ti e agbu bê ti ala?

A NZERE na e mingi ti duti na terê ti azo so atënë ti bê ti e nga na nzoni duti ti e agbu bê ti ala. Ala yeke gi ti zia terê ti ala na place ti e, so ti tene ala yeke gi ti hinga apensé ti e nga na atënë ti bê ti e. Ala yeke bâ ye so e bezoin ni nga ala yeke mû maboko na e même kozo ti tene e hunda mungo maboko. E ye mingi azo so afa so ala “zia terê ti ala na place ti [e]” * nga e kiri singila na ala.​—Diko 1 Pierre 3:8.

2. Ngbanga ti nyen la peut-être e bezoin ti sara ngangu si e zia terê ti e na place ti amba ti e?

² Teti so e yeke aChrétien, e kue e ye ti fa so e zia terê ti e na place ti amba ti e. Ye oko, a yeke lakue kete ye ape ti sara ni. Ngbanga ti nyen? Mbeni raison ni ayeke so, e yeke mbilimbili-kue ape (aRom. 3:23). Tongaso, e doit ti sara ngangu ti hon ndö ti bibe ti e so ayeke ti pensé gï na e wani so a dü e dungo na ni. Nga peut-être a yeke ngangu na ambeni na popo ti e ti zia terê ti ala na place ti amba ti ala ndali ti fason so a bata na ala wala ndali ti ambeni ye so asi ândö na yâ ti fini ti ala. Sarango ye ti azo so e yeke na terê ti ala alingbi ti sara nga ngangu na ndö ti e. Na lâ ti nda ni so, azo mingi ayeke bâ atënë ti bê ti amba ti ala na nene ni ape. Me ala yeke ‘ndoye gï terê ti ala wani’. (2 Tim. 3:1, 2). Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti hon ndö ti akpale so asara si a yeke ngangu na e ti bi bê na atënë ti bê ti amba ti e?

3. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti zia terê ti e mingi na place ti amba ti e? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 ³ Tongana e mû tapande ti Jéhovah Nzapa nga na Molenge ti lo, Jésus Christ, e yeke zia terê ti e mingi na place ti amba ti e. Jéhovah ayeke Nzapa ti ndoye, na lo zia na e tâ nzoni tapande ti bingo bê na azo (1 Jean 4:8). Jésus amû lani tapande ti sarango ye ti terê ti Babâ ti lo mbilimbili-kue (Jean 14:9). Na ngoi so lo yeke lani na sese, lo fa tongana nyen la zo alingbi ti fa so lo bâ mawa ti zo. Na yâ ti article so e yeke bâ tongana nyen la Jéhovah na Jésus abi bê ti ala na azo. Na pekoni, e yeke bâ tongana nyen la e lingbi ti mû tapande ti ala.

4. Tongana nyen la Ésaïe 63:7-9 afa so Jéhovah ayeke bi bê na atënë ti bê ti awakua ti lo?

⁴ Bible afa so Jéhovah abi bê na atënë ti bê ti awakua ti lo. Na tapande, na ngoi so azo ti Israël ti giriri abâ pasi na atara nde nde, bâ ye so asara na ndö ti Jéhovah. Bible atene: “Na ngoi kue so ala yeke na yâ ti ye ti vundu, a sara lo vundu.” (Diko Ésaïe 63:7-9.) Ambeni ngoi na pekoni, na lege ti prophète Zacharie, Jéhovah atene so na ngoi so a sara sioni na azo ti lo, a yeke tongana lo la a sara sioni na lo. Jéhovah atene na awakua ti lo: “Zo so andu ala andu vuko lê ti mbi.” (Zach. 2:8). So ayeke nzoni lege mingi ti fa tongana nyen la Jéhovah ayeke bi bê na azo ti lo.

5. Mû mbeni tapande so afa tongana nyen la Jéhovah asara mbeni ye ti mû maboko na awakua ti lo so abâ pasi.

⁵ Jéhovah asara ambeni ye, lo bâ gï pëpe mawa ti azo ti lo so abâ pasi. Lo sara mbeni ye ti mû maboko na ala. Na tapande, na ngoi so azo ti Israël ayeke bâ pasi na Égypte tongana angbâa, Jéhovah ahinga songo ti pasi ti ala na bê ti lo apusu lo ti zi ala. Jéhovah atene na Moïse: “Biani, mbi bâ vundu so azo ti mbi . . . ayeke na yâ ni, na mbi mä toto ti ala . . . Mbi hinga nzoni mingi pasi so ala yeke bâ. Mbi yeke gue ti zi ala na maboko ti azo ti Égypte.” (Ex. 3:7, 8). Ndali ti so Jéhovah abâ mawa ti azo ti lo, lo zi ala na ngbâa. Ngu ngbangbo mingi na pekoni, na Sese ti zendo, awato aga na bira na terê ti azo ti Israël. Jéhovah asara nyen? “Tongana azo ayeke sara aye ti ngangu na ala nga ala yeke sara aye ti sioni na ala si ala yeke dema, mawa ti ala asara Jéhovah.” Ge encore, Jéhovah azia terê ti lo  na place ti azo ti lo nga lo sara mbeni ye ti mû maboko na ala. Lo tokua ajuge ti sö azo ti Israël na maboko ti awato ti ala.​—aJu. 2:16, 18.

6. Mû mbeni tapande so afa tongana nyen la Jéhovah abâ na nene ni atënë ti bê ti mbeni zo so apensé ti lo ayeke na lege ni ape.

⁶ Jéhovah abâ atënë ti bê ti azo ti lo na nene ni, même tongana a yeke lakue pëpe la apensé ti ala ayeke na lege ni. Bâ tapande ti Jonas. Nzapa atokua prophète so ti fa tënë ti ngbanga na azo ti Ninive. Na ngoi so ala changé bê ti ala, Nzapa asoro ti futi ala ape. Ye oko, desizion so anzere na Jonas ape. Lo “sara ngonzo ngangu” ndali ti so prophétie ti lo ti futingo azo ti Ninive aga tâ tënë ape. Me Jéhovah akanga bê na lo nga lo mû maboko na lo ti leke pensé ti lo (Jonas 3:10–4:11). A si na mbeni ngoi, Jonas amä yâ ti ye so Jéhovah ayeke fa lani na lo na Jéhovah asara kua même na lo ti sû mbaï so ndali ti nzoni ti e.​—aRom. 15:4. *

7. Sarango ye ti Jéhovah na mbage ti azo ti lo adë bê ti e na nyen?

⁷ Sarango ye ti Jéhovah na mbage ti azo ti lo adë bê ti e so lo yeke zia terê ti lo na place ti awakua ti lo. Lo hinga pasi ti e oko oko kue. Jéhovah “[a]hinga tâ ye so ayeke na bê ti azo kue”. (2 Chron. 6:30). Lo hinga apensé ti e, lo hinga wala e yeke na ngia wala vundu nga lo hinga alimite ti e. Na “lo yeke zia ande pëpe si a tara [e] ahon ti so [e] lingbi ti kanga bê dä”. (1 aCor. 10:13). Zendo so adë bê mingi.

8-10. Aye wa la adoit lani ti mû maboko na Jésus ti bi bê na azo?

⁸ Na ngoi so Jésus ayeke lani zo na ndö ti sese, lo yeke bi bê mingi na azo. Aye ota la adoit lani ti mû maboko na Jésus ti bi bê na azo. Kozoni, tongana ti so a fa kozo awe, Jésus amû tapande ti sarango ye ti terê ti Babâ ti lo mbilimbili-kue. Jésus aye azo tongana ti Babâ ti lo. Atâa so Jésus ayeke na ngia ndali ti aye kue so lo mû maboko na Jéhovah ti sara, “amolenge ti azo la [lo] ye ala mingi.” (aProv. 8:31). Ndoye apusu Jésus ti bâ atënë ti bê ti azo na nene ni.

⁹ Use ni, legeoko tongana ti Jéhovah, Jésus alingbi ti hinga ye so ayeke na bê ti zo. Lo lingbi ti hinga aye so apusu azo ti sara ye nga na atënë ti bê ti ala (Mat. 9:4; Jean 13:10, 11). Ni la tongana Jésus abâ so azo ayeke na vundu mingi, lo bi bê ti lo na ala na lo dë bê ti ala.

¹⁰ Ota ni, Jésus lo wani kue lo wara lani ambeni kpale so azo ayeke wara. Na tapande, âmanke Jésus akono na yâ ti mbeni sewa so azo ni ayeke awayere. Na ngoi so Jésus ayeke sara lani kua na terê ti Joseph, babâ so abata lo, lo manda tongana nyen ti sara ngangu kua (Mat. 13:55; Marc 6:3). Peut-être Joseph akui mbeni ngoi kozo ti tene Jésus akomanse kua ti lo ti fango tënë. Tongaso, peut-être Jésus ahinga songo ti kuâ ti mbeni zo so azo aye lo mingi. Jésus ahinga dutingo na yâ ti sewa so aye so azo ni amä na bê na ni ayeke nde nde (Jean 7:5). Aye so nga na ambeni nde amû lani maboko na Jésus ti hinga akpale nga na atënë ti bê ti asenge zo.

11. Na ngoi wa la Jésus afa polele so lo bi bê na azo? Mo tene tongaso ngbanga ti nyen? (Bâ foto ti couverture ni.)

¹¹ Jésus afa polele so lo bi bê na azo na ngoi so lo sara amiracle. Jésus asara lani amiracle pëpe ndali ti so lo doit ti sara gï ni lani. Lo bâ lani “mawa” ti azo so ayeke bâ pasi (Mat. 20:29-34; Marc 1:40-42). Na tapande, tara ti bâ mawa so asara Jésus na ngoi so lo mû mbeni koli so mê ti lo akanga lo gue na lo ayo na gbâ ti azo na lo sava lo wala na ngoi so lo zingo  lani oko molenge ti mbeni wali-mua ti koli (Marc 7:32-35; Luc 7:12-15). Jésus azia terê ti lo na place ti azo so na lo mû maboko na ala.

12. Tongana nyen la Jean 11:32-35 afa so Jésus azia lani terê ti lo na place ti Marthe na Marie?

¹² Jésus azia terê ti lo na place ti Marthe na Marie. Na ngoi so Jésus abâ so ala yeke na vundu ndali ti kuâ ti ita ti ala, Lazare, “ngu ti lê ti [lo] ayuru.” (Diko Jean 11:32-35.) Lo toto pëpe ndali ti so lo girisa lani mbeni kota kamarade ti lo. Kozoni kue, lo hinga so lo yeke gue ti zingo Lazare. Me Jésus atoto ndali ti so lo comprendre vundu so asara akota kamarade ti lo nga vundu ti ala ni andu bê ti lo mingi.

13. Ngbanga ti nyen la ti hinga so Jésus azia terê ti lo na place ti azo amû ngangu na e?

¹³ So e hinga so Jésus azia lani terê ti lo na place ti azo amû ngangu na e. Me e yeke pëpe mbilimbili-kue tongana lo. Ye oko, e ye lo ndali ti so lo sara ye na azo na bango mawa ti ala (1 Pi. 1:8). So e hinga so lo yeke fadeso Gbia ti Royaume ti Nzapa amû ngangu na e. Na yâ ti kete ngoi lo yeke zi ande apasi kue. Ndali ti so na ngoi so lo yeke lani zo na ndö ti sese, lo gbu ngangu na yâ ti atara nga na apasi nde nde kue, lo la lo yeke tâ nzoni zo so alingbi ti mû maboko na azo ti duti nzoni na peko ti ngangu pasi so komandema ti Satan asara na ala. Biani, e yeke na mbeni Gbia so alingbi ti “bâ mawa ti e na ando so e woko dä”.​—aHéb. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Ti gue oko na aÉphésien 5:1, 2 nyen la bê ti e ayeke pusu e ti sara?

¹⁴ Tongana e gbu li ti e na ndö ti tapande so Jéhovah na Jésus azia, bê ti e ayeke pusu e ti zia terê ti e mingi na place ti amba ti e. (Diko aÉphésien 5:1, 2.) E lingbi pëpe ti hinga ye so ayeke na yâ ti bê ti azo tongana ti ala. Atâa so kue, e lingbi ti gi ti hinga atënë ti bê ti azo nga na abezoin ti ala (2 aCor. 11:29). Nde na ti azo ti dunia so, so ayeke gi gï ye ndali ti ala wani, e yeke sara kue ti ‘zia lê ti e gï na ndö ti aye ti e wani pëpe, me nga na ndö ti aye ti amba ti e.’​—aPhil. 2:4.

15. Azo wa mbilimbili la abezoin ti zia terê ti ala na place ti aita?

¹⁵ A-ancien ti congrégation ayeke mbilimbili na bezoin ti zia terê ti ala na place ti aita. Ala hinga so ala yeke kiri tënë na Jéhovah ndali ti ataba ti lo so ala yeke bâ ndo na ndö ti ala (aHéb. 13:17). Ti mû maboko na aita ti ala, a-ancien abezoin ti zia terê ti ala na place ti ala. Tongana nyen la a-ancien alingbi ti zia terê ti ala na place ti aita?

16. Nyen la mbeni ancien so ayeke zia terê ti lo na place ti aita ti lo ayeke sara? Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye?

¹⁶ Mbeni ancien so ayeke zia terê ti lo na place ti aita ti lo aChrétien ayeke mû ngoi ti duti na ala. Lo yeke hunda atënë nga lo yeke kanga bê lo mä akiringo tënë ni nzoni. Ye so ayeke kota ye mingi mbilimbili tongana mbeni ita aye ti fa apensé ti lo nga na atënë ti bê ti lo me a yeke ngangu na lo ti tene atënë ni nzoni (aProv. 20:5). Tongana mbeni ancien ayeke nduru ti mû ngoi ti duti na aita, lo na aita ayeke duti na confiance na mba mingi, ala yeke ga akamarade nga ala yeke ndoye terê.​—Kus. 20:37.

17. Sarango ye wa la aita mingi atene ayeke kota sarango ye so a lingbi a-ancien aduti na ni? Fa mbeni tapande ni.

¹⁷ Aita mingi atene so sarango ye so ayeke kota mingi so a lingbi a-ancien aduti na ni ayeke ti bi bê na aita. Ngbanga ti nyen? Adelaide atene: “A yeke ngangu ape ti sara tënë na ala, ndali ti so mo hinga so ala yeke comprendre mo.” Lo kiri lo tene: “Mo lingbi ti hinga so ala zia terê ti ala na place ti mo na lege ti fason so ala yeke kiri tënë na mo na ngoi so mo na ala ayeke sara lisoro.” Mbeni ita-koli so akiri singila ndali ti fason so mbeni ancien asara ye na lo atene: “Mbi bâ ngu ti lê asi yâ ti lê ti  mbeni ancien na ngoi so mbi yeke sara tënë ti ye so asi na mbi na lo. Mbi yeke dabe ti mbi lakue na ni.”​—aRom. 12:15.

18. Tongana nyen la e lingbi ti gi ti zia terê ti e na place ti amba ti e?

¹⁸ Biani, a yeke gï pëpe a-ancien oko la adoit ti zia terê ti ala na place ti aita. E kue e lingbi ti gi ti duti na sarango ye so. Tongana nyen? E gi ti comprendre akpale so azo ti sewa ti e nga na aita ayeke na ni. Na yâ ti congrégation, fa so mo bibe na amaseka, na ala so terê ti ala ason, na ambakoro nga na ala so ambeni zo so ala ye ala mingi akui. Hunda ala, ala yeke tongana nyen. Mä ala nzoni na ngoi so ala yeke tene atënë ti bê ti ala. Mû maboko na ala ti hinga so mo comprendre biani ye so ala yeke na yâ ni. Fa na ala mbeni ye so mo lingbi ti sara ti mû maboko na ala. Tongana e sara tongaso, e fa tâ ndoye.​—1 Jean 3:18.

19. Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara ye ahon ndö ni ape na ngoi so e yeke gi ti mû maboko na azo?

¹⁹ Na ngoi so e yeke gi ti mû maboko na azo, a lingbi e sara ye ahon ndö ni ape. Ndali ti nyen? Ndali ti so sarango ye ti azo na yâ ti akpale ayeke nde nde. Ambeni aye mingi ti sara tënë na ndö ti akpale ti ala, ambeni aye pëpe ti sara tënë na ndö ni. Tongaso atâa so e ye ti mû maboko, a lingbi e hunda pëpe atënë so asara azo ni kamene (1 aThes. 4:11). Même tongana ala fa na e atënë ti bê ti ala, a yeke pëpe aye kue so ala tene la e lingbi ti yeda na ni. Me a lingbi e hinga so a yeke atënë ti bê ti ala la. A lingbi e duti nduru ti mä tënë na ti sara tënë hio hio ape.​—Mat. 7:1; Jacq. 1:19.

20. Nyen la e yeke sara tënë na ndö ni na yâ ti article ti peko?

²⁰ E ye ti zia terê ti e na place ti amba ti e na yâ ti congrégation, me e ye nga ti duti na pendere sarango ye so na fango tënë. Tongana nyen la e lingbi ti zia terê ti e na place ti azo na ngoi so e yeke sara adisciple? E yeke sara tënë na ndö ni na yâ ti article ti peko.