1. Jéhovah ahunda na e ti sara nyen?

TÂ NDOYE ayeke mbeni sarango ye so ayeke kota mingi na lê ti Jéhovah (Os. 6:6). Lo ye mingi ti tene awakua ti lo nga kue abâ ni tongaso. Na lege ti prophète Michée, Nzapa ti e ahunda na e ti “ye tâ ndoye.” (Mi. 6:8, kete tënë na gbe ni.) Me kozo ti ye ni, e bezoin ti hinga ye so a iri ni tâ ndoye.

2. Tâ ndoye ayeke nyen?

² Tâ ndoye ayeke nyen? Tënë “tâ ndoye” asigi fani 230 tongaso na yâ ti Mbeti ti Nzapa ti fini dunia. A yeke nyen mbilimbili? Ti gue oko na “Kete bakari ti atënë ti Bible” so ayeke na yâ ti Bible so, “aye so ayeke pusu zo ti fa ndoye ni so ayeke aye tongana mungo terê ti mo kue na zo, sarango ye mbilimbili nga na dutingo be-ta-zo. Na yâ ti Bible, mingi ni a sara tënë ti tâ ndoye ti sara tënë ti ndoye so Nzapa afa na mbage ti azo me a ye ti sara nga tënë ti ndoye na popo ti azo.” Jéhovah ayeke tâ nzoni tapande ti zo so afa ndoye so. Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la Jéhovah afa tâ ndoye na azo. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ tongana nyen la e awakua ti Nzapa e peut ti mû tapande ti lo ti fa tâ ndoye na mba.

3. Nyen la Jéhovah afa na Moïse na ndö ti Lo wani?

³ Kete na peko ti so azo ti Israël asigi na ngbâa na Égypte, Jéhovah afa ambeni ye na Moïse na ndö ti iri ti Lo nga na asarango ye ti Lo. Lo tene: “Jéhovah, Jéhovah, Nzapa so asara nzoni bê na zo nga so abâ mawa ti zo, lo sara ngonzo hio hio pëpe, lo si singo na tâ ndoye nga na tâ tënë, lo yeke fa nzoni  bê na azo saki na saki, lo yeke pardonné faute, kengo ndia nga na siokpari.” (Ex. 34:6, 7). Na lege ti apendere tënë so, Jéhovah afa na Moïse ambeni ye na ndö ti tâ ndoye ti Lo. Ye ni so ayeke nyen?

4-5. (a) Nyen la Jéhovah afa na ndö ti asarango ye ti lo? (b) Ahundango tënë wa la e yeke bâ ni?

⁴ Jéhovah afa so lo yeke gï pëpe na tâ ndoye me lo tene so lo “si singo na tâ ndoye”. Tënë so asigi na yâ ti Bible fani omene encore (Nom. 14:18; Néh. 9:17; Ps. 86:15; 103:8; Joël 2:13; Jonas 4:2). Aversê so kue asara gï tënë ti Jéhovah, me ti azo ape. A yeke nzoni mingi so fani mingi Jéhovah asara tënë ti lo wani na yâ ti Bible na lege so. Kite ayeke dä ape so tâ ndoye ayeke kota ye na lê ti lo. * A yeke ndani la Gbia David atene: “Jéhovah, tâ ndoye ti mo asi juska na yayu; . . . Nzapa ti mbi, tâ ndoye ti mo ayeke kota mingi! A yeke na gbe ti akpangbi ti mo la amolenge ti azo akpe dä ti bata terê ti ala.” (Ps. 36:5, 7). Tongana ti David, eskê e bâ na nene ni mingi tâ ndoye ti Nzapa?

⁵ Ti hinga nzoni mingi ye so a iri tâ ndoye, zia e bâ ahunda use so: Jéhovah ayeke fa ni na mbage ti azo wa? Tongana nyen la tâ ndoye ti Jéhovah ayeke aidé e?

6. Jéhovah ayeke fa tâ ndoye na azo wa?

⁶ Jéhovah ayeke fa tâ ndoye na azo wa? Bible afa so e peut ti ye aye mingi, na tapande “kua ti yaka”, “vin na mafuta”, “ndara”, e peut nga ti ye ti tene a “fa lege” na e nga ti tene e “hinga ye”. (2 Chron. 26:10; aProv. 12:1; 21:17; 29:3). Ye oko, a yeke fa tâ ndoye na mbage ti aye ape; a yeke fa ni gï na azo. Me Jéhovah afa tâ ndoye na azo kirikiri ape. Lo fa ni gï na azo so ayeke na kpengba songo na lo. Nzapa ti e ayeke be-ta-zo na akamarade ti lo. Lo yeke na mbeni pendere ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti ala, na lo yeke ngbâ ande lakue ti ye ala.

7. Tongana nyen la Jéhovah afa so lo ye azo kue?

⁷ Jéhovah afa so lo ye azo kue. Jésus atene na mbeni koli so iri ti lo ayeke Nicodème, lo tene: “Nzapa andoye tâ azo ti dunia so mingi si lo mû gï oko Molenge ti lo si zo kue so amä na bê na lo, a lingbi ti futi lo pëpe, me lo yeke na fini ti lakue lakue.”—Jean 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Ngbanga ti nyen la Jéhovah afa tâ ndoye na awakua ti lo? (b) Nyen la e yeke gue ti bâ?

⁸ Tongana ti so e tene fade, Jéhovah ayeke  fa tâ ndoye ti lo gï na azo so ayeke na kpengba songo na lo, so ti tene awakua ti lo. E peut ti bâ ni na lege ti atënë ti Gbia David nga na ti prophète Daniel. Na tapande, David atene: “Ngbâ ti fa tâ ndoye na azo so ahinga mo.” “Tâ ndoye ti Jéhovah ayeke ngbâ kpu na kpu na mbage ti azo so akpe mbeto ti lo”. Nga Daniel atene: “Jéhovah tâ Nzapa, mo so . . . mo yeke fa tâ ndoye na azo so aye mo na so ayeke bata acommandement ti mo.” (Ps. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Ti gue oko na atënë so, Jéhovah ayeke fa tâ ndoye ti lo na awakua ti lo ndali ti so ala hinga lo, ala kpe mbeto ti lo, ala ye lo nga ala bata acommandement ti lo. Jéhovah ayeke fa tâ ndoye ti lo gï na azo so avoro lo na lege ni.

⁹ Kozo si e komanse ti sara na Jéhovah, lo ye e tongana ti so lo ye azo kue (Ps. 104:14). Me so e yeke voro lo, lo fa nga tâ ndoye na e. Jéhovah adë bê ti awakua ti lo, atene: “Tâ ndoye ti mbi na mbage ti [ala] ayeke hon pëpe.” (És. 54:10). Tongana ti so David ahinga, “zo so angbâ gï na Jéhovah, Lo yeke sara ye na zo ni na mbeni lege so ayeke nde”. (Ps. 4:3). So e hinga tënë so adoit ti pusu e ti sara nyen? Mbeni zo ti sungo psaume atene: “Zo kue so ayeke na ndara ayeke bâ aye so, na lo yeke gbu li ti lo nzoni na ndö ti aye so Jéhovah asara ti fa tâ ndoye ti lo.” (Ps. 107:43). Nzoni wango so alondo na Jéhovah. Tongaso, zia e bâ aye ota so na lege ni Jéhovah afa tâ ndoye ti lo na e nga tongana nyen la a aidé e.

10. Tongana nyen la tâ ndoye ti Nzapa so angbâ lakue a-aidé e? (Psaume 31:7).

¹⁰ Tâ ndoye ti Nzapa angbâ lakue. Psaume 136 atene tënë so na ndö ti tâ ndoye fani 26. Kozo versê ni atene: “Ala kiri singila na Jéhovah, ndali ti so lo yeke nzoni; tâ ndoye ti lo angbâ lakue lakue.” (Ps. 136:1). Ti londo na versê 2 ti si na 26, e wara tënë “ndali ti so tâ ndoye ti lo angbâ lakue lakue.” Tongana e diko psaume so, li ti e akpe so na alege mingi Jéhovah afa tâ ndoye ti lo so angbâ lakue. Tënë “ndali ti so tâ ndoye ti lo angbâ lakue lakue”, so a kiri na ndö ni, adë bê ti e so ndoye ti Nzapa na mbage ti awakua ti lo ayeke  changé ape. A kpengba e ti hinga so Jéhovah ayeke zia ti ye awakua ti lo hio ape. Me lo ngbâ na terê ti azo so asara na lo nga lo hule na terê ti ala, mbilimbili na angoi ti vundu. A aidé e tongana nyen: Ti hinga so Jéhovah ayeke hule na terê ti e, a sara si e yeke na ngia nga e wara ngangu so e bezoin ni ti gbu lê ni na ngoi ti akpale nga ti ngbâ ti sara na lo.—Diko Psaume 31:7.

11. Ti gue oko na Psaume 86:5, nyen la apusu Jéhovah ti pardonné zo?

¹¹ Tâ ndoye ti Nzapa apusu lo ti pardonné zo. Tongana Jéhovah abâ mbeni wasiokpari so achangé bê ti lo nga so ake sioni lege ti lo, tâ ndoye ayeke pusu Lo ti pardonné lo. David so asû ambeni psaume atene na ndö ti Jéhovah, atene: “Lo sara ye na e pëpe alingbi na siokpari so e sara; lo sara ye na e pëpe alingbi na afaute so e sara.” (Ps. 103:8-11). David ahinga pasi so zo ayeke bâ tongana conscience ti lo afâ ngbanga na ndö ti lo. Me lo hinga nga so Jéhovah ayeke “nduru ti pardonné zo”. Nyen la apusu Jéhovah ti pardonné zo? Kiringo tënë ni ayeke na Psaume 86:5. (Diko ni.) Tongana ti so David atene na yâ ti sambela, Jéhovah ayeke pardonné zo ndali ti so lo si singo na tâ ndoye na mbage ti azo kue so atoto na lo.

12-13. Tongana vundu asara e mingi ndali ti afaute so e sara ândö, nyen la ayeke aidé e?

¹² Tongana e sara siokpari, a yeke na lege ni na a yeke même nzoni ti sara vundu. Ye so apeut ti aidé e ti hunda pardon na ti changé. Vundu angbâ ti sara ambeni wakua ti Jéhovah mingi ndali ti afaute so ala sara ândö. So bê ti ala afâ ngbanga na ndö ti ala, a sara si ala bâ so Jéhovah apeut ti pardonné ala lâ oko ape, atâa so ala changé awe. Tongana mo hinga so Jéhovah aye mingi ti fa tâ ndoye na awakua ti lo ayeke aidé mo ti zia ti sara vundu.

¹³ A aidé e tongana nyen: Atâa so e yeke mbilimbili-kue ape, e peut ti sara na Jéhovah na ngia nga na mbeni nzoni conscience. A yeke ndali ti so “mênë ti Molenge ti lo Jésus asukula e na a zi asiokpari kue awe.” (1 Jean 1:7). Tongana mo découragé ndali ti mbeni wokongo ti mo, girisa ape so Jéhovah aye  biani ti pardonné mo tongana mo changé bê ti mo. Bâ tongana nyen la David afa so tâ ndoye ague oko na pardon. Lo tene: “Tongana ti so yayu ayo na nduzu ahon sese, tâ ndoye ti lo ayeke kota mingi na mbage ti azo so akpe mbeto ti lo. Tongana ti so ndo so lâ asigi dä ayo mingi na ndo so lâ alinda dä, lo zi akengo ndia ti e, lo zia ni yongoro na e.” (Ps. 103:11, 12). Biani, Jéhovah ayeke nduru ti “pardonné zo kue kue kue.”—És. 55:7.

14. Tongana nyen la David afa fason so tâ ndoye ti Nzapa ayeke bata e?

¹⁴ Tâ ndoye ti Nzapa abata songo ti e na lo. David atene na Jéhovah na yâ ti sambela, atene: “Mo yeke ndo so mbi kpe dä ti honde terê ti mbi; mo yeke bata mbi si ye ti vundu asi na mbi pëpe. Mo yeke sara si dekongo ti ngia ti salut ti mo angoro mbi kue. . . . Zo so azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah, Lo yeke sara si tâ ndoye ti Lo angoro zo ni kue.” (Ps. 32:7, 10). Ândö, gbagba so angoro mbeni gbata ayeke bata azo ni si awato asara sioni na ala ape. Tâ ndoye ti Jéhovah ayeke tongana mbeni gbagba so ayeke bata e si mbeni ye abuba songo ti e na lo ape. Nga, tâ ndoye ti Jéhovah apusu lo ti gboto e na mbage ti lo.—Jér. 31:3.

15. Tongana nyen la tâ ndoye ti Jéhovah ayeke tongana mbeni ndo ti batango terê?

¹⁵ David asara kua na mbeni hakango ye nde ti fa tongana nyen la Nzapa ayeke bata azo ti lo. Lo tene: “Nzapa, mo yeke nzoni ndo so mbi yeke bata terê ti mbi dä, Nzapa so afa tâ ndoye na mbi.” David akiri atene na ndö ti Jéhovah, atene: “Lo la lo fa tâ ndoye na mbi nga lo yeke ngangu gbagba ti mbi, lo yeke nzoni ndo ti batango terê ti mbi nga zo ti zi mbi, lo yeke vala ti mbi nga Zo so mbi gue na gbe ti lo ti bata terê ti mbi.” (Ps. 59:17; 144:2). Ngbanga ti nyen la David ahaka tâ ndoye ti Jéhovah na ndo ti batango terê nga na mbeni ngangu gbagba? Atâa ndo wa la e yeke dä, tongana e ngbâ awakua ti Jéhovah, lo yeke mû na e ye kue so e bezoin ni ti bata songo ti e na lo. Mara tënë ti dengo bê so ayeke na Psaume 91. Zo ti sungo psaume so atene: “Mbi yeke tene na Jéhovah: ‘Mo yeke ndo ti batango terê ti mbi nga ngangu gbagba ti mbi.’” (Ps. 91:1-3, 9, 14). Moïse asara kua nga na mbeni tënë tongaso na ndö ti ndo ti batango terê. (Ps. 90:1, kete tënë na gbe ni.) Kete kozo si Moïse akui, lo sara kua na mbeni pendere hakango ye nde. Lo tene: “Depuis giriri, Nzapa ayeke ndo ti hondengo terê, maboko ti lo so angbâ lakue lakue ayeke na gbe ti mo.” (Deut. 33:27). Tënë so atene “maboko ti lo so angbâ lakue lakue ayeke na gbe ti mo” afa na e nyen na ndö ti Jéhovah?

16. Na alege use wa la Jéhovah a-aidé e? (Psaume 136:23).

¹⁶ Tongana Jéhovah ayeke ndo ti batango terê ti e, e yeke bâ so e yeke nzoni. Me na ambeni ngoi, peut-être e découragé na e zia ti pensé tongaso. Na angoi tongaso, nyen la Jéhovah ayeke sara ndali ti e? (Diko Psaume 136:23.) Lo yeke zia maboko ti lo na gbe ti e, lo yô e na nduzu yeke nga lo yeke aidé e ti kiri ti luti na ndö ti gere ti e (Ps. 28:9; 94:18). A aidé e tongana nyen: E hinga so e lingbi lakue ti zia bê ti e na Nzapa. Ye so a-aidé e na alege use. Kozo ni, e yeke na mbeni nzoni ndo ti batango terê atâa ndo wa la e yeke dä. Use ni, Babâ ti e ti yayu so aye e mingi ayeke bâ lege ti e nzoni mingi.

17. Confiance wa la e yeke na ni ndali ti tâ ndoye ti Nzapa? (Psaume 33:18-22).

¹⁷ Tongana ti so e bâ fade, tongana e yeke na yâ ti tara, e peut ti duti sûr so Jéhovah  ayeke sara mbeni ye ti mû maboko na e ti ngbâ be-ta-zo na lo (2 aCor. 4:7-9). Prophète Jérémie atene: “A yeke ngbanga ti tâ ndoye so Jéhovah ayeke na ni, si e hunzi kue pëpe so, ndali ti so nzoni bê ti lo ayeke hunzi lâ oko pëpe.” (Toto ti Jér. 3:22). E lingbi ti duti sûr so Jéhovah ayeke ngbâ ti fa tâ ndoye ti lo na e, ndali ti so Bible atene na e, atene: “Lê ti Jéhovah ayeke na ndö ti azo so ayeke kpe mbeto ti lo, azo so ayeke ku ti tene lo fa tâ ndoye na ala.”—Diko Psaume 33:18-22.

18-19. (a) Nyen la e ye ti girisa ape? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article ti peko?

¹⁸ Nyen la e ye ti girisa ape? Kozo ti tene e komanse ti sara na Jéhovah, lo ye e tongana ti so lo ye azo kue. Me so e yeke voro lo, lo fa nga tâ ndoye na e. Ndoye so apusu Jéhovah ti gbu e na yâ ti maboko ti lo so ayeke bata e. Lo yeke sara si e ngbâ lakue nduru na lo nga lo yeke sara si ye so lo leke na bê ti lo ti sara ndali ti e aga tâ tënë. Lo ye ti tene e duti akamarade ti lo lakue (Ps. 46:1, 2, 7). Tongaso, atâa kpale wa la e wara, Jéhovah ayeke mû na e ngangu so e bezoin ni ti ngbâ be-ta-zo na lo.

¹⁹ E bâ awe tongana nyen la Jéhovah ayeke fa tâ ndoye na awakua ti lo. Lo hunda na e ti fa tâ ndoye na amba ti e. E peut ti fa ni tongana nyen? E yeke bâ kota tënë so na yâ ti article ti peko.